Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2006 - Στρασβούργο

2. Το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και ο σεβασμός της θρησκευτικής πίστης (συζήτηση)

  Πρόεδρος. Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τις δηλώσεις του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και τον σεβασμό της θρησκευτικής πίστης.

  Hans Winkler, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής, κυρίες και κύριοι, η αντιπαράθεση των τελευταίων εβδομάδων σχετικά με τις γελοιογραφίες που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδα της Δανίας αποτελεί αναμφίβολα μία εξαιρετικά λυπηρή εξέλιξη, γιατί άπτεται ενός ζητήματος για το οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ καθώς και η ίδια η ΕΕ καταβάλλουν προσπάθειες εδώ και πολλά χρόνια, δηλαδή την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων στις χώρες μας.

Αυτή η εμπιστοσύνη και η καλή θέληση που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά εκφράστηκε και από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φαίνεται τώρα να κλονίζεται σοβαρά. Είδαμε βίαιες διαδηλώσεις που είχαν ακόμα και νεκρούς. Έγιναν επιθέσεις και προκλήθηκαν ζημιές σε αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε άλλα όργανα των κρατών μελών σε διάφορες χώρες και διατυπώθηκαν απειλές, ενώ έγινε και μποϋκοτάζ.

Όλα αυτά συνιστούν μία εξέλιξη που θεωρούμε εξαιρετικά θλιβερή και μας υποχρεώνουν να αναρωτηθούμε τι πήγε στραβά εδώ και τι μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγουμε παρόμοια γεγονότα στο μέλλον. Διακυβεύονται διάφορες αρχές της συνύπαρξής μας που πρέπει να συζητηθούν σε συνάρτηση με αυτό το θέμα.

Πρώτον, συμφωνούμε ότι πρέπει να καταδικάσουμε κάθε μορφή βίας, κάθε βίαιη αντίδραση ομάδων μαχητών. Η Προεδρία του Συμβουλίου το έκανε αυτό ρητά από την αρχή.

Περιμένουμε επίσης από τις υπεύθυνες κυβερνήσεις να έχουν συναίσθηση της ευθύνης τους, και από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου, και να λάβουν τα ανάλογα προληπτικά μέτρα.

Τώρα είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να καταπραϋνθεί και να εκτονωθεί κάθε βία ή βίαιη αντιπαράθεση. Η Προεδρία του Συμβουλίου ανέλαβε την πολιτική της ευθύνη ήδη από την αρχή αυτών των γεγονότων. Ήδη στις 30 Ιανουαρίου, το Συμβούλιο διαβεβαίωσε τη Δανία, τη Σουηδία και όλες τις άλλες εμπλεκόμενες χώρες για την αμέριστη αλληλεγγύη του. Οι υπουργοί Εξωτερικών του Συμβουλίου υπογράμμισαν ταυτόχρονα τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης που αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο των αξιών τις οποίες υπερασπιζόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελευθερία έκφρασης είναι ένα σημαντικό αγαθό που πρέπει να υπερασπιστούμε και για το οποίο μάλιστα οι κοινωνίες μας αγωνίστηκαν για πολλά χρόνια στην ιστορία της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, όμως, η άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης, όπως και η άσκηση κάθε δικαιώματος, σημαίνει μεγάλο βαθμό ευθύνης, τόσο ατομικής όσο και ευθύνης των θεσμικών οργάνων.

Από νωρίς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και τα Ηνωμένα Έθνη και άλλοι οργανισμοί, όπως για παράδειγμα ειδικά η οργάνωση της Ισλαμικής Διάσκεψης, προσπάθησαν να καταστήσουν σαφείς με δηλώσεις τις αρχές που πρέπει να σεβόμαστε σε αυτήν την αντιπαράθεση. Η κοινή δήλωση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, του Γενικού Γραμματέα της Ισλαμικής Διάσκεψης και του Ύπατου Εκπροσώπου για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, που έγινε στις 7 Φεβρουαρίου, ήταν πολύ σημαντική σε αυτό το πλαίσιο. Στη δήλωση αυτή υπογραμμίζεται ιδιαίτερα η ανάγκη υπεύθυνης αντιμετώπισης των θρησκευτικών πεποιθήσεων των ανθρώπων καθώς και της ελευθερίας έκφρασης, που απαιτεί ευθύνη –προσωπική ευθύνη– από την πλευρά του Τύπου. Στις κοινωνίες μας δεν επιτρέπεται να υπαγορεύουν οι κυβερνήσεις στον ανεξάρτητο Τύπο τι μπορεί να λέει και τι όχι, εφόσον κινείται στο πλαίσιο των ορίων που θέτει ο νόμος, και αυτό είναι σωστό. Οι σχετικές νομοθεσίες πρέπει να είναι σύμφωνες με τα διεθνή πρότυπα και ιδίως με τις αρχές της ευρωπαϊκής σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι βίαιες επιθέσεις απορρίπτονται και καταδικάζονται και στη δήλωση της 7ης Φεβρουαρίου που ανέφερα, γίνεται δε έκκληση για διάλογο. Στις 8 Φεβρουαρίου, η αυστριακή υπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών σχέσεων κ. Plassnik είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον τούρκο αντιπρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών Abdullah Gül. Το ότι συμπεριλάβαμε την Τουρκία στις προσπάθειες κατευνασμού ήταν μία πολύ συνειδητή απόφαση, γιατί ειδικά αυτή η χώρα μπορεί να παίξει πολύ ενεργό και εποικοδομητικό ρόλο στην προώθηση του διαλόγου μεταξύ της Ευρώπης και του μουσουλμανικού κόσμου. Γι’ αυτό, η Αυστρία προσκάλεσε επίσης την Ομάδα Υψηλού Επιπέδου της συμμαχίας των πολιτισμών, που είναι υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, να διεξαγάγει την επόμενη συνεδρίασή της στην Αυστρία.

Επίσης, στις 8 Φεβρουαρίου, ο αυστριακός καγκελάριος Schüssel, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εξέφρασε σε δήλωσή του την κατάπληξη που του προξένησαν οι εικόνες της ιστοσελίδας μίας οργάνωσης μουσουλμάνων μεταναστών στην Αμβέρσα και η προκήρυξη διαγωνισμού γελοιογραφίας με θέμα το ολοκαύτωμα από την ιρανική εφημερίδα Hamshahri. Και εδώ πρέπει να λάβουμε τη σαφή θέση ότι τέτοιες πρωτοβουλίες και προκηρύξεις είναι απορριπτέες και καταδικαστέες.

Όπως γνωρίζετε, ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας κ. Solana βρίσκεται αυτό το διάστημα στη Μέση Ανατολή. Σε συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα της οργάνωσης της Ισλαμικής Διάσκεψης, Ekmeleddin Ihsanoglu, στις 13 Φεβρουαρίου εξετάστηκαν οι δυνατότητες ενός στοχοθετημένου διαλόγου μεταξύ της Ευρώπης και του μουσουλμανικού κόσμου. Ο Γενικός Γραμματέας και Ύπατος Εκπρόσωπος θα συνεχίσει αυτήν τη συζήτηση με τον Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Αραβικών Κρατών και με εκπροσώπους της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, της Παλαιστινιακής Αρχής και του Ισραήλ.

Τόσο το Συμβούλιο όσο και τα επιμέρους κράτη μέλη θα προωθήσουν δραστήρια τον διάλογο με τον ισλαμικό κόσμο και θα συνεχίσουν να ακολουθούν τον δρόμο του διαλόγου μεταξύ των πολιτισμών και μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων. Και ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας, κ. Tuomioja, εξήγγειλε ότι ο διάλογος θα αποτελέσει κεντρικό μέλημα για την φινλανδική Προεδρία.

Ως Προεδρία θα συνεχίσουμε επίσης να λαμβάνουμε περαιτέρω μέτρα με σκοπό να ηρεμήσει η κατάσταση. Κατά την επόμενη συνάντηση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων στις 27 και 28 Φεβρουαρίου, ένα σημαντικό θέμα θα είναι οι δυνατότητες διεξαγωγής πιο εντατικού διαλόγου μεταξύ της ΕΕ και του ισλαμικού κόσμου.

Στην παρούσα κρίση απαιτείται ηγετική ικανότητα από τους εκλεγμένους πολιτικούς εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η ηγετική ικανότητα φυσικά δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνίσταται σε απόπειρες να επιβάλει το κράτος ένα κώδικα δεοντολογίας στα μέσα ενημέρωσης. Υπογράμμισα ήδη τη σημασία των ευρωπαϊκών αξιών της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να διακυβεύσουμε αυτήν την έλλειψη λογοκρισίας γιατί ο αγώνας που δώσαμε γι’ αυτήν ήταν σκληρός. Η ελευθερία αυτή, όπως έχει διασαφηνίσει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε πάρα πολλές βασικές αποφάσεις, επιτρέπει και νέες, αντιφατικές ιδέες και κάθε είδος συζήτησης. Ακόμα, συμπεριλαμβάνει την ελευθερία αφενός να διαπράττει κανείς σφάλματα και αφετέρου να επικρίνει με δριμύτητα τα σφάλματα των άλλων. Όπως αναφέρει και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε μία θεμελιώδη απόφασή του πριν από 20 χρόνια, στην ελευθερία έκφρασης συμπεριλαμβάνεται και ενδεχομένως επιθετικό ή εξοργιστικό υλικό. Το Δικαστήριο είπε όμως επίσης ότι, φυσικά, πρέπει να υπάρχουν και όρια της ελευθερίας της έκφρασης, συγκεκριμένα το σημείο όπου ενδεχομένως θίγονται τα συναισθήματα άλλων, κυρίως δε το θρησκευτικό τους συναίσθημα.

Η πολιτική ηγετική ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει τώρα να φανεί καθιστώντας κατανοητό με αξιόπιστο τρόπο ότι η ελευθερία της έκφρασης και ο σεβασμός του πολιτισμού και της θρησκείας των άλλων δεν είναι αντίθετα, αλλά συμπληρωματικά, και μπορούν να συμβιβαστούν. Κατά τη γνώμη μας, η απάντηση στην παρούσα κρίση δεν είναι ο περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης, αλλά μάλλον η αξιόπιστη συμμετοχή μιας δημοκρατικής και πλουραλιστικής Ευρώπης στον διάλογο μεταξύ των πολιτισμών. Πρέπει να κάνουμε τις μουσουλμανικές κοινότητες του κόσμου να καταλάβουν ότι θέλουμε να βαδίσουμε μαζί τους στον δρόμο της ανάπτυξης σχέσεων εμπιστοσύνης. Πρέπει να μεταδώσουμε στους μουσουλμάνους συμπολίτες μας στην EE το μήνυμα ότι αυτή η Ένωση είναι ένας καλός τόπος όπου οι ίδιοι και οι πιστοί άλλων θρησκειών αντιμετωπίζονται με σεβασμό και μπορούν να αισθάνονται άνετα, έχουν δε τη δυνατότητα δημοκρατικής συμμετοχής. Αντιμετωπίζοντας αυτήν την πρόκληση, θα είναι σημαντικό για εμάς να στηριχτούμε ιδίως στην εμπιστοσύνη που κατέστη δυνατόν να δημιουργηθεί τα περασμένα χρόνια σε όλα τα κράτη μέλη μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων, καθώς και μεταξύ των πολιτικών και των θρησκευτικών κοινοτήτων.

Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή του Σώματος σε ορισμένες δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μου, την Αυστρία, γιατί στην παρούσα φάση πρέπει και τα κράτη μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες τους και, φυσικά, το Συμβούλιο πρέπει να στηριχτεί και στις δραστηριότητες των επιμέρους κρατών μελών μιλώντας για δικό του λογαριασμό και εξ ονόματος ολόκληρης της ΕΕ.

Μία από τις σημαντικότερες συνομιλίες που διεξήγαγαν κορυφαίοι εκπρόσωποι της Αυστρίας τις τελευταίες ημέρες σε μια προσπάθεια εκτόνωσης της κατάστασης ήταν εκείνη που έγινε στις 7 Φεβρουαρίου μεταξύ της υπουργού Εξωτερικών Plassnik και του προέδρου της ισλαμικής θρησκευτικής κοινότητας στην Αυστρία Anas Shakfeh. Στη συνομιλία υπογραμμίστηκε η σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων στις χώρες μας και διασαφηνίστηκε ότι το ζητούμενο τώρα είναι να έχουμε συνοχή και να παρουσιάσουμε και προς τα έξω τις διαρκείς συνομιλίες μας που απέδειξαν την αξία τους στην πράξη. Αυτή η κουλτούρα του διαλόγου αναπτύχθηκε στην Αυστρία όπως και σε όλα τα άλλα κράτη μέλη με τα χρόνια και τώρα πρέπει να αποδείξει την αξία του μέσα σε μια κρίση.

Τους τελευταίους μήνες έγιναν στην Αυστρία πολύ σημαντικές εκδηλώσεις όπως π.χ. μία μεγάλη διάσκεψη με θέμα «Το Ισλάμ σε μία πλουραλιστική κοινωνία», στην οποία συμμετείχαν πάρα πολλοί θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες: ο πρόεδρος του Αφγανιστάν, ο πρόεδρος του Ιράκ, ο πρώην πρόεδρος του Ιράν, αξιωματούχοι όλων των θρησκευτικών κοινοτήτων. Πριν από δύο ημέρες, ο αυστριακός καγκελάριος προσκάλεσε σε συνάντηση όλους τους αρχηγούς των μεγάλων αναγνωρισμένων θρησκευτικών κοινοτήτων της Αυστρίας. Με την ευκαιρία αυτή, όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν και υπογράμμισαν ότι μια ειρηνική συμβίωση, ένας ειρηνικός –και κριτικός– διάλογος είναι ο μόνος τρόπος για να προλάβουμε εξελίξεις όπως αυτές των τελευταίων εβδομάδων. Είναι λοιπόν σημαντικό να συνεχίσουμε αυτόν τον διάλογο, αλλά και να υπερασπιστούμε τις αξίες μας, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης.

(Χειροκροτήματα)

  José Manuel Barroso, Πρόεδρος της Επιτροπής. (EN) Κύριε Πρόεδρε, η δημοσίευση σατιρικών σκίτσων σε δανικές και άλλες ευρωπαϊκές εφημερίδες και οι αντιδράσεις που ξεσήκωσε αποκάλυψαν λεπτά και θεμελιώδους σημασίας ζητήματα. Τα σκίτσα έχουν προκαλέσει θλίψη σε πολλούς μουσουλμάνους σε ολόκληρο τον κόσμο. Οφείλουμε να σεβαστούμε αυτές τις ευαισθησίες και την έκφρασή τους μέσω ειρηνικών διαμαρτυριών, πράγμα το οποίο αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα σε οποιαδήποτε ανοιχτή κοινωνία.

Συμμερίζομαι τις απόψεις που εξέφρασε ο Πρωθυπουργός κ. Rasmussen, ο οποίος κατέστησε σαφές ότι η κυβέρνησή του σέβεται το Ισλάμ ως μια από τις μεγαλύτερες θρησκείες στον κόσμο και ότι δεν έχει καμία πρόθεση να θίξει τους μουσουλμάνους ούτε να υποστηρίξει δραστηριότητες που έχουν αυτόν τον σκοπό. Σήμερα, θα ήθελα προσωπικά να τονίσω τον βαθύ σεβασμό που τρέφω για τον ισλαμικό πολιτισμό και τη συμβολή που είχε και εξακολουθεί να έχει στην Ευρώπη.

Αυτό που ανησυχεί την Επιτροπή δεν είναι οι ειρηνικές αντιδράσεις της πλειοψηφίας στα σκίτσα. Είναι οι βίαιες αντιδράσεις μιας μειοψηφίας, αντιδράσεις τις οποίες αποκήρυξαν πολλοί μουσουλμάνοι. Επομένως, η Επιτροπή καταδικάζει, με τον πλέον αυστηρό τρόπο, τη βία που ασκήθηκε κατά του γραφείου μας στη Γάζα και κατά των αποστολών των κρατών μελών, ειδικά αυτών της Δανίας. Η ειρωνεία είναι ότι σκοπός αυτών των αποστολών είναι να προσκομίσουν πραγματικά οφέλη στη ζωή του λαού των χωρών όπου φιλοξενούνται.

Ούτε το εμπορικό μποϊκοτάζ είναι ο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης του ζητήματος: θα έπληττε τα οικονομικά συμφέροντα όλων των μερών και θα μπορούσε να κλονίσει τους αναπτυσσόμενους εμπορικούς δεσμούς μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ενδιαφερόμενων χωρών. Το εμπόριο και οι ευρύτερες διασυνδέσεις που συνεπάγεται, αποτελεί μέσο προώθησης της αμοιβαίας κατανόησης. Ας είμαστε σαφείς: ένα μποϊκοτάζ των δανικών προϊόντων ισοδυναμεί εξ ορισμού με μποϊκοτάζ των ευρωπαϊκών προϊόντων.

(Χειροκροτήματα)

Έχω μιλήσει με τον Πρωθυπουργό της Δανίας και του έχω εκφράσει την αλληλεγγύη της Επιτροπής. Θα ήθελα εδώ σήμερα να εκφράσω την αλληλεγγύη μου και στον λαό της Δανίας, έναν λαό ο οποίος δικαίως χαίρει της φήμης ενός εκ των πλέον ανοιχτών και ανεκτικών λαών όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά παγκοσμίως. Καλοσωρίζω εδώ σήμερα τους εκπροσώπους του μέσω μια αντιπροσωπείας του δανικού Κοινοβουλίου.

(Χειροκροτήματα)

Έχω επίσης μιλήσει με τον προεδρεύοντα του Συμβουλίου, τον Καγκελάριο κ. Schüssel. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται με την αυστριακή Προεδρία και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την ειρηνική και αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος.

Η υπόθεση αυτή φέρνει στην επιφάνεια ευρύτερα ζητήματα. Η ευρωπαϊκή μας κοινωνία βασίζεται στον σεβασμό της ζωής και της ελευθερίας κάθε ατόμου, στα ίσα δικαιώματα μεταξύ ανδρών και γυναικών, στην ελευθερία του λόγου και στη σαφή διάκριση μεταξύ πολιτικής και θρησκείας. Ξεκινούμε από την άποψη ότι ως άνθρωποι είμαστε ελεύθεροι, ανεξάρτητοι, ίσοι και υπεύθυνοι. Οφείλουμε να διαφυλάξουμε αυτές τις αρχές.

Η ελευθερία του λόγου αποτελεί μέρος των αξιών και των παραδόσεων της Ευρώπης. Επιτρέψτε μου να ξεκαθαρίσω κάτι: η ελευθερία του λόγου δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Όπως ισχύει για όλες τις ελευθερίες, η διατήρησή της εξαρτάται από την υπεύθυνη χρήση της από τους ανθρώπους.

(Χειροκροτήματα)

Όλοι καταδικάζουμε κάθε μορφής προκατάληψη και διάκριση οπουδήποτε και οποτεδήποτε εκδηλώνονται. Εντούτοις, οι κυβερνήσεις ή άλλες δημόσιες αρχές δεν υπαγορεύουν ή εξουσιοδοτούν τις απόψεις που εκφράζονται από μεμονωμένα άτομα. Αντιθέτως, για τις απόψεις που εκφράζουν τα μεμονωμένα άτομα φέρουν αποκλειστική ευθύνη τα ίδια. Δεν φέρει την ευθύνη μια χώρα, ένας λαός, μια θρησκεία και δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κάποιους να ισχυρίζονται το αντίθετο.

(Χειροκροτήματα)

Η ελευθερία του λόγου και η ελευθερία του Τύπου αποτελούν τη βάση όχι μόνο της δυνατότητας για δημοσίευση μιας γνώμης ή ενός σκίτσου, αλλά και της δυνατότητας άσκησης κριτικής εναντίον τους. Η ελευθερία του λόγου είναι δίκοπο μαχαίρι.

Επίσης, η ελευθερία του λόγου έχει όρια και αυτά πρέπει να γίνονται σεβαστά. Καθορίζονται και επιβάλλονται από τη νομοθεσία και τα νομικά συστήματα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξυπακούεται ότι η παράβαση των νόμων που θεσπίζονται από δημοκρατικά θεσμικά όργανα είναι απαράδεκτη.

Ούτε η ελευθερία της θρησκείας είναι διαπραγματεύσιμη. Όπως ακριβώς η Ευρώπη σέβεται την ελευθερία του λόγου, έτσι οφείλει να σέβεται και την ελευθερία της θρησκείας και αυτό κάνει. Η θρησκευτική ελευθερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα των ατόμων και των κοινοτήτων. Συνεπάγεται τον σεβασμό της ακεραιότητας όλων των θρησκευτικών πεποιθήσεων και όλων των τρόπων άσκησης των θρησκευτικών καθηκόντων. Οι μουσουλμάνοι ασκούν και πρέπει να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα όπως ακριβώς και οι οπαδοί άλλων θρησκειών και δογμάτων ασκούν τα δικά τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της προωθούν εδώ και πολύ καιρό τον διάλογο μεταξύ των διάφορων κοινοτήτων τόσο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και με γειτονικές μουσουλμανικές χώρες, καθώς και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η εμβάθυνση της αμοιβαίας κατανόησης και η καλλιέργεια αμοιβαίου σεβασμού καθίστανται εφικτές μόνο μέσω ενός ζωηρού αλλά ειρηνικού διαλόγου υπό την αιγίδα της ελευθερίας της έκφρασης. Υποστηρίζω και θα εξακολουθήσω να υποστηρίζω τον διάλογο μεταξύ των πολιτισμών και των θρησκειών. Ο διάλογος αυτός πρέπει να βασίζεται στην ανεκτικότητα, στην απουσία προκαταλήψεων, στην ελευθερία της έκφρασης και των θρησκευτικών πεποιθήσεων και στις αξίες που συνδέονται με αυτές.

Η βία είναι ο εχθρός του διαλόγου. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στη μειοψηφία των εξτρεμιστών να νικήσει. Ας ελπίσουμε ότι οι βέλτιστες αξίες μας θα υπερισχύσουν των χείριστων προκαταλήψεων.

(Χειροκροτήματα)

  Hans-Gert Poettering, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής, κύριε Προεδρεύοντα του Συμβουλίου, κυρίες και κύριοι, η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες) και των Ευρωπαίων Δημοκρατών παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τις αντιπαραθέσεις για τις γελοιογραφίες. Για εμάς όμως είναι σαφές το εξής, που θεωρούμε ως γνώμονα: θα υπερασπιστούμε την ελευθερία του Τύπου και θα προστατεύσουμε τα συναισθήματα των πιστών, καθώς και τα σύμβολα που έχουν σημασία γι’ αυτούς, ανεξάρτητα από το θρήσκευμά τους. Θα υπεραμυνθούμε των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των επιτευγμάτων του Διαφωτισμού και θα προστατεύσουμε το δικαίωμα της πίστης, της διαφορετικότητας και του σεβασμού του καθενός. Όλα αυτά μπορούμε να τα επιτύχουμε ταυτόχρονα μόνον εάν επικρατεί η αυτοκυριαρχία και η σύνεση σε όλες τις πλευρές. Ως εκ τούτου, αυτό το ζητάμε σήμερα κυρίως από τους εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη, στο Ιράν και σε άλλες ισλαμικές χώρες. Το ζητάμε από εκείνους που θέλουν να κάνουν την αντιπαράθεση για τις γελοιογραφίες μία πολιτική διένεξη για θέμα αρχής. Αν αντιδράσουμε με πολεμική στην πολεμική, με επιθετικότητα στην επιθετικότητα, με αναισθησία στην αναισθησία, το μέλλον δεν θα είναι καλό. Θέλουμε μία τάξη που θα υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης ως ένα από τα ύψιστα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα θα γνωρίζειτα όριά της, που είναι η ελευθερία και η αξιοπρέπεια των άλλων. Η τάξη αυτή πρέπει να δείχνει σεβασμό προς την πίστη και το θρησκευτικό συναίσθημα των άλλων και να δίνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα για ειρηνικό και εποικοδομητικό διάλογο για όσα μας χωρίζουν είτε επιφανειακά, είτε βαθιά, στον πυρήνα της ύπαρξής μας, των αξιών μας, των εμπειριών και των συναισθημάτων μας.

Επομένως, η βία ως μέσον πρόκλησης ή υποδαύλισης της προσβολής των διαφορετικών απόψεων δεν μπορεί ποτέ να γίνει αποδεκτή. Καταδικάζουμε όλους εκείνους που διοργάνωσαν τις βίαιες αντιδράσεις σε διάφορες χώρες του πλανήτη. Διότι η αντίδραση δεν ήταν αυθόρμητη –άλλωστε σημειώθηκε αφού πέρασαν αρκετοί μήνες από το συμβάν– αλλά εν μέρει οργανωμένη από καθεστώτα που δεν θέλουν την ελεύθερη έκφραση γνώμης παρά καταπιέζουν τους πολίτες τους, και πρέπει να το πούμε και αυτό ξεκάθαρα!

(Χειροκροτήματα)

Είμαστε ενάντιοι σε κάθε μορφή βίας, όχι μόνο της βίας εναντίον ανθρώπων, αλλά και της βίας που έχει ως στόχο αντικείμενα –σημαίες ή κτίρια– και την καταδικάζουμε δριμύτατα. Τώρα το ζητούμενο είναι να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι. Δεν φτάνει να επικαλούμαστε τον διάλογο των πολιτισμών. Θα ήθελα να κάνω δύο πολύ συγκεκριμένες προτάσεις – γνωρίζω βέβαια ότι είναι ατελείς, αλλά πρέπει πάντως να μας κάνουν να σκεφτούμε. Πρώτον, πρέπει να αρχίσουμε από τους νέους και να ορίσουμε μία επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τα σχολικά βιβλία, να εξετάσουμε τα σχολικά βιβλία της Ευρώπης και του ισλαμικού κόσμου για να δούμε ποιες λέξεις και αξίες αποδίδουν οι μεν στους δε, οι οποίες διαδίδονται με αυτόν τον τρόπο. Μια τέτοια επιτροπή πρέπει να είναι υπό την αιγίδα της ΕΕ από κοινού με την οργάνωση της Ισλαμικής Διάσκεψης. Πιο αποτελεσματική ακόμη θα ήταν εάν συμμετείχε στην επιλογή των εμπειρογνωμόνων ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.

Εμείς –ή μάλλον ο ισλαμικός κόσμος– αγανακτήσαμε για κάποιες γελοιογραφίες που δημοσιεύθηκαν σε μία ευρωπαϊκή –δανική– εφημερίδα, καθώς και σε μερικές άλλες. Αυτό είναι μόνον ένα παράδειγμα ανάμεσα σε εκατοντάδες, για να μην πω χιλιάδες, γελοιογραφίες στις οποίες και οι δικές μας χριστιανικές αξίες και πεποιθήσεις γίνονται αντικείμενο σάτιρας στον ισλαμικό κόσμο. Πρέπει να σταματήσει αυτό, και σε εμάς, αλλά και στις χώρες του ισλαμικού κόσμου.

(Χειροκροτήματα)

Δεύτερον, συμμετείχα μαζί με άλλους συναδέλφους στην ευρωμεσογειακή διάσκεψη της Βαρκελώνης. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την ευρωμεσογειακή κοινοβουλευτική συνέλευση για να διοργανώσουμε τακτικό διάλογο και στοχοθετημένες συζητήσεις με εκλεγμένους πολιτικούς και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών της Ευρώπης και των χωρών εταίρων μας στο πλαίσιο της διαδικασίας της Βαρκελώνης. Έτσι, η ευρωμεσογειακή συνέλευση θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό σημείο συνάντησης για τον διάλογο των πολιτισμών.

Επιτρέψτε μου μία προσωπική παρατήρηση: από το 1999 μέχρι και το 2006 έχω επισκεφτεί 16 αραβικές και ισλαμικές χώρες. Θυμάμαι μία συζήτηση με έναν πολύ ένθερμο και αξιόπιστο υψηλόβαθμο εκπρόσωπο του κλήρου στη Σαουδική Αραβία. Σε γενικές γραμμές ήταν μία θαυμάσια συζήτηση. Το εν λόγω άτομο με ρώτησε πώς αντιμετωπίζονται οι μουσουλμάνοι στην Ευρώπη. Του απάντησα πως πολλές φορές θα θέλαμε μια καλύτερη ενσωμάτωση των μουσουλμάνων, οι οποίοι όμως μπορούν να ζουν σύμφωνα με την πίστη τους. Μετά ρώτησα με τη σειρά μου αν είναι αλήθεια πως σύμφωνα με τον νόμο, στη Σαουδική Αραβία τιμωρείται με θάνατο ο μουσουλμάνος ή η μουσουλμάνα που θέλει να γίνει χριστιανός ή χριστιανή. Δεν έλαβα καμία απάντηση.

Η ανοχή είναι σημαντική, αλλά είναι μια αμφίδρομη διαδικασία. Η ανοχή, η συμφιλίωση και η συνεννόηση πρέπει να είναι θεμελιωμένες στην αλήθεια και αυτό πρεσβεύουμε εμείς. Επιδοκιμάζω θερμά αυτά που είπε ο Πρόεδρος της Επιτροπής: όποιος επιτίθεται σε ένα κράτος μέλος, επιτίθεται σε όλους μας. Με αυτό το πνεύμα είμαστε, ασφαλώς, αλληλέγγυοι προς τη Δανία και θα πρέπει να στείλουμε από τη συζήτηση αυτή ένα μήνυμα ανοχής και συνεννόησης, επί τη βάσει όμως της αμοιβαιότητας και της παραδοχής της αλήθειας. Μόνο τότε θα μπορούμε να προχωρήσουμε προς ένα θετικό μέλλον βασισμένο στον διάλογο μεταξύ των πολιτισμών.

(Χειροκροτήματα από τη δεξιά πτέρυγα και από το κέντρο)

  Poul Nyrup Rasmussen, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (DA) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Προεδρεύοντα του Συμβουλίου, κύριε Barroso, Πρόεδρε της Επιτροπής· ο κ. Schulz, ο πρόεδρος της Ομάδας μας, μου ζήτησε να μιλήσω σήμερα εξ ονόματος της Σοσιαλιστικής Ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και είναι κάτι που με χαρά κάνω για με το θέμα αυτό. Ήταν τρομερό και συγκλονιστικό να βλέπουμε ανθρώπους να σκοτώνονται, τη σημαία της χώρας μου και άλλων χωρών να καίγονται, πρέσβεις να δέχονται επίθεση και να γίνονται μποϋκοτάζ, με αποτέλεσμα να χάνουν τη δουλειά τους πολλοί αθώοι άνθρωποι. Προκάλεσε διπλή στενοχώρια, καθώς η ιστορία των χωρών μας πρεσβεύει την ανοχή των άλλων και την κατανόηση και τον σεβασμό απέναντί τους. Δώσαμε το παράδειγμα της διεθνούς αλληλεγγύης και της οικονομικής και πολιτικής βοήθειας προς φτωχούς λαούς σε όλο τον κόσμο. Ανέκαθεν αγωνιζόμαστε για τη δικαιοσύνη και για το δικαίωμα των λαών να έχουν τα δικά τους ανεξάρτητα κράτη τα οποία να χαρακτηρίζει η ειρηνική συνύπαρξη, ιδιαίτερα στην Παλαιστίνη.

Είναι εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας να μην τεθεί εντελώς εκτός ελέγχου η βία την οποία βλέπουμε. Η βία αυτή πρέπει να σταματήσει τώρα, και θα ήθελα, προσωπικά και εξ ονόματος της χώρας μου, να ευχαριστήσω τον κ. Barroso για το σαφές μήνυμά του σήμερα στο Κοινοβούλιο και για την αλληλεγγύη που επέδειξε προς τη χώρα μου και προς όλες τις χώρες οι οποίες δέχτηκαν επίθεση. Η επίθεση προς ένα κράτος μέλος αποτελεί επίθεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά.

Είναι επίσης σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρεσβεύει το αντίθετο της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας. Οι ευρωπαϊκές αξίες βασίζονται στον σεβασμό των λαών και των θρησκειών. Όλη η αιματηρή ιστορία μας μάς έχει διδάξει τη σοφία της αμοιβαίας κατανόησης, της αξιοπρέπειας και της συνύπαρξης. Το πρώτο που θα ήθελα, επομένως, να πω σήμερα σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο και σε όλη την Ευρώπη είναι ότι η ελευθερία έκφρασης δεν είναι κάτι στο οποίο μπορούμε να συμβιβαστούμε. Καμία κυβέρνηση ή απλός πολίτης δεν μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση την ελευθερία αυτή. Η ελευθερία έκφρασης, ωστόσο, δεν υπάρχει εν κενώ. Πρέπει να ασκείται και θα ασκείται με υπευθυνότητα. Ούτε μπορούμε να συμβιβαστούμε όσον αφορά τον σεβασμό άλλων λαών και θρησκειών. Αυτό είναι, επίσης, θεμελιώδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα οποία βασίζονται η Ευρώπη και ο ΟΗΕ. Η ελευθερία έκφρασης πρέπει, επομένως, να συμβαδίζει με τον σεβασμό των άλλων λαών. Έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα.

Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω σήμερα τη δική μου ελευθερία έκφρασης για να ασκήσω κριτική και να καταδικάσω απερίφραστα τις γελοιογραφίες του προφήτη Μωάμεθ που εμφανίστηκαν σε δανική εφημερίδα πριν από μερικούς μήνες. Η δημοσίευσή τους ήταν πράξη αλαζονείας και ασέβειας και αντανακλούσε απόλυτη έλλειψη γνώσης του Ισλάμ. Θα ήθελα να τονίσω ότι οι γελοιογραφίες δεν αντανακλούν τη στάση του μέσου Δανού. Γνωρίζουμε καλά, τόσο στη Δανία όσο και αλλού στην Ευρώπη, ότι η αγάπη για τη χώρα μας, την αξιοπρέπεια και τη θρησκεία μας δεν απαιτεί να ασκούμε κριτική στους άλλους ή να τους μειώνουμε όταν πρόκειται για κάτι το οποίο εκείνοι θεωρούν ιερό. Γνωρίζω, επίσης, ότι πολλοί στην Ευρώπη δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί ο δανός πρωθυπουργός αρνήθηκε να συναντήσει πρέσβεις από τον αραβικό κόσμο. Αυτό είναι κάτι που κι εγώ αδυνατώ να κατανοήσω. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να αλλάξουμε ό,τι έχει συμβεί. Το πιο σημαντικό είναι ότι η δανική κυβέρνηση στη συνέχεια χρησιμοποίησε την ελευθερία έκφρασής της για να εκφράσει σαφώς σεβασμό προς άλλους λαούς και τις θρησκείες τους, κυρίως προς το Ισλάμ. Τώρα πρέπει να κοιτάξουμε προς το μέλλον.

(EN) Επιθυμούμε να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα σήμερα: είμαστε αποφασισμένοι να αγνοήσουμε τις νέες προκλήσεις, οι οποίες δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν από εξτρεμιστές στην Ευρώπη και στον μουσουλμανικό κόσμο που επιδιώκουν να πυροδοτήσουν τη βία και τη μισαλλοδοξία, καθώς και να δημιουργήσουν νέους μύθους μεταξύ των δύο πλευρών.

Το έχουμε δει να συμβαίνει τόσες πολλές φορές στο παρελθόν από ξενοφοβικά και λαϊκιστικά κόμματα στην Ευρώπη και εξτρεμιστικά κινήματα στον μουσουλμανικό κόσμο. Λέμε «όχι» σε όσους ισχυρίζονται ότι είναι «εκείνοι εναντίον μας». Για πάρα πολύ καιρό επιτρέψαμε σε εξτρεμιστικά στοιχεία και από τις δύο πλευρές να προκαλούν παρατράγουδα. Το χειρότερο από όλα είναι ότι έχουν υποδαυλίσει το μίσος και τον φόβο και ότι οι απόψεις τους έχουν αποκτήσει οπαδούς. Είναι πλέον καιρός οι μετριοπαθείς και υπεύθυνες φωνές να καθορίσουν ένα νέο πλαίσιο δράσης, όπως είπε ο κ. Barroso ένα νέο πλαίσιο, το οποίο θα αποδεικνύει σαφώς και πέραν πάσης αμφιβολίας ότι υπάρχει και άλλος τρόπος αντιμετώπισης του ζητήματος.

Εμείς στην Ευρώπη δεν επιθυμούμε να ρίξουμε λάδι στη φωτιά που ανάβουν οι εξτρεμιστές. Εδώ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το μήνυμά μας είναι σαφές: επιθυμούμε να ενώσουμε όλες μας τις δυνάμεις για έναν νέο και πολύ ισχυρότερο διάλογο με τον ισλαμικό κόσμο, που θα έχει οικοδομηθεί σε έναν άνευ όρων σεβασμό – έναν σεβασμό που δεν θα γνωρίζει σύνορα και θα ισχύει για όλους τους λαούς και τις θρησκείες. Γνωρίζουμε ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ως εκ τούτου η ευθύνη μας είναι ιδιαίτερη. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν είναι «αυτοί εναντίον μας»: είμαστε ένα. Και όχι, δεν πρόκειται για μια σύγκρουση μεταξύ θρησκειών ή πολιτισμών.

Αυτά που διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι είναι απερίσκεπτες ενέργειες που γελοιοποίησαν και προσέβαλαν. Οι εξτρεμιστές άδραξαν την ευκαιρία για να αναμοχλεύσουν το μίσος και τη βία. Ωστόσο, αν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε αυτές τις αντιδράσεις, θα διαπιστώσουμε ότι οι γελοιογραφίες αυτές, σε συνδυασμό με τη χειραγώγηση εκ μέρους των εξτρεμιστών, στάθηκαν απλώς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ας μην λησμονούμε τη μακροχρόνια κοινωνική και οικονομική απογοήτευση που επικρατεί σε πολλές μουσουλμανικές κοινωνίες. Ας συνειδητοποιήσουμε τώρα πού μπορούν να καταλήξουν οι ταπεινώσεις και η αλαζονεία εκείνων που συγκεντρώνουν στα χέρια τους τη δύναμη και τον πλούτο.

Ας μην πέσουμε στην παγίδα των κοντόφθαλμων κυρώσεων, τουναντίον ας συνεχίσουμε την οικονομική και πολιτική μας συνεργασία. Ας μην δώσουμε συνέχεια στην κατάσταση που δημιούργησαν τα σατιρικά σκίτσα. Ας είναι η τελευταία πρόκληση και το επόμενο βήμα ας είναι η συσπείρωσή μας στην οικοδόμηση ενός ισχυρότερου διαλόγου – κρίσιμου, ανοιχτού, συνεχούς και εποικοδομητικού.

(Χειροκροτήματα)

  Karin Riis-Jørgensen, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, σήμερα το βασικό μήνυμα των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών είναι η διασφάλιση και η προστασία της ελευθερίας του λόγου, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Καμπούλ και στην Τεχεράνη. Είναι εντελώς απαράδεκτο οι βίαιες διαμαρτυρίες, οι επιθέσεις κατά πρεσβειών, οι εμπρησμοί σημαιών και το μποϊκοτάζ προϊόντων να αντικαθιστούν τον διάλογο. Το ότι έχουμε παραδείγματα ευρωπαϊκής εταιρείας να μποϊκοτάρει δανικά προϊόντα είναι ατυχές γεγονός και δεν αποτελεί ένδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Όλοι έχουμε θορυβηθεί και στενοχωρηθεί από τα φοβερά συμβάντα των τελευταίων 14 ημερών και κανένας δεν έχει θορυβηθεί περισσότερο από εμένα και τους δανούς συμπατριώτες μου. Ωστόσο, οι μουσουλμάνοι θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι οι παγκόσμιες εντάσεις απλώς έχουν αυξήσει την υποστήριξη προς τα ακροδεξιά, αντιμεταναστευτικά κόμματα και έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης από εξτρεμιστές εντός και εκτός Ευρώπης.

Οι ευρωπαίοι όλων των κοινοτήτων επιβάλλεται τώρα να αναλάβουν προσωπικά την ευθύνη να δαμάσουν το διογκούμενο κύμα θυμού. Δεν πρέπει να αφήσουμε τους εξτρεμιστές να θριαμβεύσουν εις βάρος της μετριοπαθούς πλειοψηφίας και οφείλουμε να συσπειρωθούμε σεβόμενοι το άρθρο 11 της Συνθήκης και να καταδικάσουμε τη βία και τους εκφοβισμούς εις βάρος των κρατών μελών. Όταν καίγονται δανικές και άλλες ευρωπαϊκές σημαίες, η ΕΕ πρέπει να επιδεικνύει αλληλεγγύη, όπως είδαμε να πράττει σήμερα και να απορρίπτει το αίτημα να απολογηθούν κυβερνήσεις εξ ονόματος ανεξάρτητων μέσων μαζικής ενημέρωσης...

(Χειροκροτήματα)

... ειδικά εφόσον στο Τμήμα 77 του Συντάγματος της Δανίας δηλώνεται σαφώς ότι: «Όλοι πρέπει να είναι ελεύθεροι να δημοσιεύουν τις ιδέες τους, γραπτώς και προφορικώς, αντιμετωπίζοντας το ενδεχόμενο της προσαγωγής τους ενώπιον δικαστηρίου. Η λογοκρισία και άλλα προληπτικά μέτρα δεν θα θεσπιστούν ποτέ ξανά».

Θα πρέπει επίσης να ανατρέψει τις προσπάθειες που καταβάλλουν ο Οργανισμός της Ισλαμικής Διάσκεψης και ο Αραβικός Σύνδεσμος που επιδιώκουν την έγκριση από τον ΟΗΕ ενός ψηφίσματος το οποίο να προβλέπει πιθανές κυρώσεις και να απαγορεύει την προσβολή των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ένα τέτοιο ψήφισμα δεν συνάδει με τη συνταγματική βάση πολλών φιλελεύθερων δημοκρατιών και αποτελεί μια έκκληση για ποινικοποίηση της ελευθερίας της σκέψης σε παγκόσμια κλίμακα.

(Χειροκροτήματα)

Ουδείς αρνείται ότι οι μουσουλμάνοι έχουν δικαίωμα να αισθάνονται προσβεβλημένοι από αυτά τα σκίτσα, ακριβώς όπως οι Σιχ, οι Εβραίοι, οι Χριστιανοί ή οποιοιδήποτε άλλοι πιστοί έχουν δικαίωμα να αισθανθούν ότι κάποια δημοσιεύματα τους θίγουν. Ωστόσο, τα παράπονα πρέπει να εκφράζονται μέσω της κατάλληλης νομικής οδού. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία, η προσβολή δεν μπορεί ποτέ να δικαιολογήσει τη βία. Σε μια μη θεοκρατική, δημοκρατική κοινωνία όπως η δική μας, η ελευθερία του Τύπου πρέπει να εξακολουθήσει να κατέχει κυρίαρχη θέση, γιατί αυτή ακριβώς η ελευθερία ενισχύει τις αρχές της δημοκρατίας και της πολυφωνίας, οι οποίες αποτελούν τα θεμέλια της Ένωσής μας και έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως μέσω διεθνών συμβάσεων. Επομένως, όλοι οι πιστοί οφείλουν να προστατεύουν αυτές τις αξίες, οι οποίες διασφαλίζουν ότι οποιοσδήποτε στην Ευρώπη μπορεί να ασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα ελεύθερα και ανοιχτά, αλλά και να αναγνωρίσουν το δικαίωμα των υπολοίπων να είναι άπιστοι.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ελευθερία του Τύπου θα πρέπει να σημαίνει απόλυτη ελευθερία εκτόξευσης προσβολών. Είναι αυτονόητο ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την τοποθέτηση βομβών στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο, απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή ώστε να διασφαλιστεί ότι οι σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες θα παραμείνουν όσο το δυνατόν αρμονικότερες. Ωστόσο, οι Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες είναι πεπεισμένοι ότι η παρούσα κατάσταση δεν μπορεί να επιλυθεί μέσω της «αστυνόμευσης της σκέψης», αλλά μόνο μέσω του διαλόγου. Σύμφωνα με αυτήν την προοπτική, υποστηρίζουμε την πρωτοβουλία για τη συμμαχία των πολιτισμών, την οποία ανέλαβε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και επικροτούμε την ενέργεια του Επιτρόπου Δικαιοσύνης κ. Frattini να διοργανώσει μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με διευθυντικά στελέχη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, δημοσιογράφους και θρησκευτικούς ηγέτες. Αλλά, κύριε Frattini, δεν εγκρίνουμε τον κώδικα δεοντολογίας που προτείνατε για τον Τύπο και προτρέπουμε τον κ. Solana να πράξει το ίδιο. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυόταν η έλλειψη εμπιστοσύνης και ο αμοιβαίος ανταγωνισμός, διότι αν οι κοινότητες δεν μπορούν να συζητούν για ζητήματα που αφορούν το πολιτισμικό τους χάσμα, πώς θα επιτύχουν ποτέ την αμοιβαία αποδοχή;

Πριν ολοκληρώσω την ομιλία μου στα δανικά, θέλω απλώς να ευχαριστήσω προσωπικά τον Πρόεδρο της Επιτροπής, κ. Barroso, και τους συναδέλφους μου σε αυτήν την αίθουσα για την αλληλεγγύη που επέδειξαν.

Η ελευθερία έκφρασης αποτελεί δικαίωμα, αλλά όχι απαραίτητα χρέος. Είναι, ωστόσο, ένα δικαίωμα το οποίο δεν πρέπει ούτε να αμφισβητείται ούτε να αποτελεί αντικείμενο συμβιβασμού. Αν αρχίσουμε να συμβιβαζόμαστε στην ελευθερία έκφρασής μας και, συγχρόνως, άρουμε το δικαίωμά μας να υποβάλλουμε όλες τις θρησκείες σε κριτική ανάλυση, θα περιοριστεί το θεμελιώδες δικαίωμα να σκεπτόμαστε και να εκφραζόμαστε ελεύθερα.

  Daniel Marc Cohn-Bendit, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, η Hannah Arendt είπε ότι η ελευθερία είναι ενοχλητική και επώδυνη, οι άνθρωποι μπορεί μάλιστα να την αποφεύγουν γιατί κάποτε μπορεί να είναι δύσκολη και δυσάρεστη. Πιστεύω ότι εμείς ως πολιτικοποιημένοι άνθρωποι και ως πολιτικοί δεν πρέπει να προσπαθούμε να διατυπώνουμε όρια, π.χ. για τον Τύπο. Αυτό ούτε πρέπει ούτε μπορούν να το κάνουν οι πολιτικοί. Μόνο μια κοινωνία ξέρει τι είναι η κοινή λογική. Φυσικά, εμείς οι πολιτικοί μπορούμε να συζητάμε για το πότε οι πράξεις μας προσβάλλουν ανθρώπους – π.χ. όταν θεσπίζουμε νόμους για τους αλλοδαπούς που προσβάλλουν και δεν σέβονται τους μετανάστες, όπως στη Δανία. Αυτό μπορούμε να το επικρίνουμε εδώ, όπως έκανε το Συμβούλιο της Ευρώπης σε σχέση με τη Δανία, ή μπορούμε να επικρίνουμε π.χ. το γεγονός ότι στα ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας συντάχθηκε ένα ερωτηματολόγιο για τους μουσουλμάνους που είναι ολοφάνερο ότι δεν τους αντιμετωπίζει με σεβασμό. Ασφαλώς μπορούμε να τα επικρίνουμε και να τα συζητάμε αυτά ως πολιτικοί.

Κυρίες και κύριοι, όλη αυτή η συζήτηση για τα όρια είναι μία κοινωνική συζήτηση. Ο κ. Barroso έχει δίκιο: έχει κανείς το δικαίωμα να δημοσιεύει γελοιογραφίες με θέμα εμάς τους πολιτικούς, εμένα, τον κ. Poettering ή οποιονδήποτε άλλον. Εμείς έχουμε το δικαίωμα στην κοινωνία να εκφράζουμε τη δυσαρέσκειά μας. Οι μουσουλμάνοι έχουν το δικαίωμα –το οποίο σεβόμαστε– να διαδηλώνουν για να διαμαρτυρηθούν γι’ αυτά, όπως διαδήλωσαν τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας εναντίον ενός θεατρικού έργου του Rainer Werner Fassbinder. Αυτή είναι μία κοινωνική αντιπαράθεση. Δεν μπορούμε όμως να διατυπώσουμε κώδικα δεοντολογίας για τον Τύπο. Αυτό θα το κάνει ο ίδιος ο Τύπος, ή και όχι – δεν είναι δική μας δουλειά.

Στο πλαίσιο της παγκόσμιας αντιπαράθεσης υπογραμμίζεται επανειλημμένα ότι οι θρησκείες πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Ναι, αλλά οι θρησκείες βρίσκονται στον δημόσιο χώρο και ως εκ τούτου θα αποτελέσουν θέμα βλάσφημων γελοιογραφιών. Αυτό είναι για τη θρησκεία και τη δημοκρατία όπως ο αέρας για την αναπνοή, έτσι είναι τα πράγματα. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει κανείς να εγκρίνει αυτές τις γελοιογραφίες ή να τις θεωρήσει καλόγουστες. Η ελευθερία δεν είναι ούτε καλόγουστη ούτε κακόγουστη. Είναι κάτι που κερδίσαμε με αγώνες και ποτέ μέχρι τώρα δεν κατέρρευσε κανένας πολιτισμός επειδή υπήρχε πολλή ελευθερία, αντίθετα, αυτό συνέβαινε πάντα όταν υπήρχε λίγη ελευθερία – πάρα πολύ λίγη.

Γι’ αυτό, σας λέω ότι δεν μου αρέσουν οι γελοιογραφίες. Μπορώ να σας πω ποιες με έκαναν να χαμογελάσω, ποιες να γελάσω και ποιες με απώθησαν. Εκφράζω τη συμπάθειά μου σε όλους τους ανθρώπους που έπεσαν θύματα βίας στο πλαίσιο αυτής της αντιπαράθεσης. Θεωρώ φρικτό αυτό που έκαναν για παράδειγμα μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις όπως οι Carrefour και Nestlé, που τοποθέτησαν στη Σαουδική Αραβία διαφημίσεις που έλεγαν: «Δεν είμαστε Δανοί, είμαστε Γάλλοι». Αυτό είναι κακόγουστο και μπορούμε δικαιολογημένα να το κατηγορήσουμε. Παρακαλώ όμως να μην καταφεύγει κανείς στον φαρισαϊσμό.

Δεν πρέπει να εξαιρέσουμε τη θρησκεία από την κοινωνική αντιπαράθεση, γιατί και οι θρησκείες έχουν δικαίωμα να λένε τι είναι σωστό ή λάθος. Δεν πρέπει να τις σατιρίζουμε όταν λένε ανοησίες για το θέμα των αμβλώσεων ή της ομοφυλοφιλίας – είμαστε όμως ελεύθεροι να το κάνουμε, και αυτήν την ελευθερία θέλουμε να υπερασπιστούμε.

Αν σεβόμασταν περισσότερο στον κόσμο μας τους μετανάστες, αν τους σέβονταν περισσότερο οι νόμοι μας, θα είχαν τη δυνατότητα να συζητήσουν με διαφορετικό τρόπο τις ελευθερίες μας. Ας τους δώσουμε τις ελευθερίες που διεκδικούμε οι ίδιοι και θα τις χρησιμοποιήσουν με υπευθυνότητα.

(Χειροκροτήματα από την Ομάδα Verts/ALE)

  Francis Wurtz, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, από όλες τις αδιάλλακτες επικρίσεις που έχουν εκφραστεί έως τώρα για τα σκίτσα του Μωάμεθ, υπάρχουν ορισμένες που θεωρώ πολύ πειστικές. Το θέμα προσφέρεται για κάθε είδους υπεραπλούστευση και πιστεύω ότι είναι μια παγίδα που πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία. Ο ήρεμος και εις βάθος συλλογισμός μας επί των διαφόρων όψεων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε αποτελεί θέμα επείγοντος χαρακτήρα.

Καταρχάς υπάρχει το θέμα της ελευθερίας της έκφρασης, σαφώς η λυδία λίθος της δημοκρατίας καθώς και η λυδία λίθος της ύπαρξης ενός δημόσιου κοσμικού χώρου στον οποίο, δικαίως, αποδίδουμε μεγάλη σημασία. Στον εν λόγω χώρο, πρέπει να κυριαρχούν το κριτικό πνεύμα, η προσωπική σχέση με την πίστη του καθενός, και η ανοχή. Οι αρχές αυτές δεν πρέπει να διακυβεύονται, αλλά ταυτόχρονα επιτρέψτε μας να συμφωνήσουμε ότι η προάσπιση των εν λόγω αρχών δεν πρέπει να επιτρέπει, πόσο μάλλον να δικαιολογεί, προσβολές, γενικεύσεις ή στιγματισμό. Διακηρύσσουμε συνεχώς ότι όλοι ζούμε στον ίδιο κόσμο, έναν κόσμο ο οποίος συρρικνώνεται, στον οποίο τα πάντα αλληλεξαρτώνται και του οποίου ούτε η Ευρώπη, ή γενικά η Δύση, ούτε καμιά άλλη περιοχή, αποτελεί το επίκεντρο. Πρέπει από αυτό να συναγάγουμε κάθε δυνατό συμπέρασμα. Παρακολουθούμαστε συνεχώς από ολόκληρη την ανθρωπότητα. Πρέπει λοιπόν να μοχθήσουμε για να δημιουργήσουμε ένα είδος παγκόσμιου δημόσιου πνεύματος. Όλοι πρέπει να ασκούν την ελευθερία τους, σεβόμενοι ταυτόχρονα όλους τους άλλους.

Από την άλλη πλευρά, ποιο συμπέρασμα θα πρέπει να συναγάγουμε από τις εντελώς δυσανάλογες αντιδράσεις ορισμένων αραβικών κρατών στα εν λόγω περιστατικά, οι οποίες ασφαλώς στόχευαν πρωτίστως στο να αποκαταστήσουν την ιδιαίτερα αμαυρωμένη φήμη των ηγετών τους στους πληθυσμούς τους, η οποία οφείλεται στην υποταγή τους σε μια μεγάλη δύναμη που είναι μακράν περισσότερο αξιόμεμπτη από τη φιλειρηνική Δανία; Σε άλλες περιοχές, οι ισλαμιστές ριζοσπάστες ανταγωνίζονται την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά προκειμένου να εκμεταλλευθούν αυτό το θέμα για να κινητοποιήσουν τα αντίστοιχα στρατεύματά τους και να αναγκάσουν τις λογικές, θαρραλέες και προοδευτικές φωνές με τις οποίες μάχονται να σιγήσουν. Επομένως, το χειρότερο όλων θα ήταν να τροφοδοτήσουμε αθέλητα τον σκοπό τους, αντί να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο.

Θα πρέπει να κοιτάξουμε πέραν του τωρινού αναβρασμού και των εντελώς απαράδεκτων υπερβολών που έχει προκαλέσει, και να εξετάσουμε το τεράστιας σημασίας θέμα που κρύβεται πίσω του, δηλαδή τις τεταμένες εκφράσεις των προσωπικοτήτων που έχουν πληγεί από μια βαθιά αίσθηση αδικίας, επικυριαρχίας και ταπείνωσης, για την οποία η Δύση, ιδίως από την Παλαιστίνη έως το Ιράκ, είναι υπεύθυνη.

Όπως τονίζει κατά μια γενικότερη έννοια, ο μεγάλος παλαιστίνιος ποιητής, Mahmoud Darwish: «Οι Άραβες και οι Μουσουλμάνοι έχουν την εντύπωση ότι εκδιώκονται από την Ιστορία». Στο σημείο αυτό πιστεύω ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν βασικό ρόλο: τη γεφύρωση των πολιτισμών. Ωστόσο, προκειμένου αυτή η φιλοδοξία να είναι αξιόπιστη, σημαίνει ότι πρέπει να είναι πλήρως απελευθερωμένη από εκείνους που, ενώ συμπεριφέρονται σαν κυρίαρχοι του κόσμου, στην πραγματικότητα τον οδηγούν –το βλέπουμε λίγο παραπάνω κάθε ημέρα– στο χείλος μιας σύγκρουσης. Αυτό επίσης σημαίνει ότι θα πρέπει να εφαρμόζεται το ίδιο διεθνές δίκαιο σε όλα ανεξαιρέτως τα κράτη, ώστε να τεθεί ειδικότερα ένα τέλος στην ανοιχτή πληγή στη Μέση Ανατολή, η οποία είναι μια αστείρευτη πηγή του δηλητηρίου της απελπισίας. Η ατυχής υπόθεση με τα σκίτσα θα πρέπει να χρησιμεύσει προκειμένου να σκιαγραφήσει τις στρατηγικές επιλογές που αντιμετωπίζουμε!

(Χειροκροτήματα από την αριστερή πτέρυγα)

  Jens-Peter Bonde, εξ ονόματος της Ομάδας IND/DEM. – (EN) Καλημέρα, μικρή ΕΕ! Η παγκοσμιοποίηση πράγματι κατέφτασε. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι κάποιοι θα έκαιγαν τη δανική σημαία με τέτοιο πάθος. Όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, δεν θα υποχωρήσουμε ποτέ. Η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της θρησκείας πρέπει να γίνονται και οι δύο σεβαστές.

Ο εκδότης της εφημερίδας Jyllands-Posten έχει εκφράσει τη λύπη του για τα συναισθήματα που προκλήθηκαν. Σήμερα, δεν θα δημοσίευε τα σκίτσα. Ορισμένοι Δανοί ιμάμηδες έχουν διανείμει τα σκίτσα που τους δυσαρεστούν. Πώς γίνεται να αισθάνεσαι προσβεβλημένος από ορισμένα σκίτσα και παράλληλα να τα διανέμεις σε όσο το δυνατόν περισσότερους;

Ο δανός Πρωθυπουργός δικαίως αρνήθηκε να αναλάβει την ευθύνη για το περιεχόμενο των εφημερίδων μας, αλλά όταν 11 άραβες πρέσβεις ζητούν συνάντηση, έχει καθήκον ως πρωθυπουργός να τους συναντήσει. Θα έπρεπε να εξηγήσει ότι η ελευθερία της έκφρασης περιορίζεται από τα δανικά δικαστήρια, όχι από την κυβέρνηση. Θα έπρεπε να συμβουλεύσει τους παραπονούμενους να απευθυνθούν γραπτώς στην ειδική αρχή για τον Τύπο για την έκδοση απόφασης.

Η βλασφημία είναι αδίκημα σύμφωνα με τον δανικό ποινικό κώδικα. Κάθε τοπικός εκδότης θα πρέπει να επιδεικνύει παγκόσμια υπευθυνότητα. Τα σκίτσα μιας εφημερίδας μπορούν να διαδοθούν σαν αστραπή μέσω του Διαδικτύου και των παγκόσμιων μέσων μαζικής ενημέρωσης. Έχουν σκοτωθεί αρκετοί άνθρωποι.

Ο δανός υπουργός Εξωτερικών παραχωρούσε μια εξαιρετική διάσκεψη Τύπου την ώρα που οι δανικές πρεσβείες τυλίγονταν στις φλόγες. Μίλησε για διάλογο και γενναιοδωρία αντί για εχθρότητα. Στη Δανία κάποιος θα μπορούσε να φυλακιστεί αν έκαιγε το Κοράνι. Συμφωνώ απόλυτα: γενναιοδωρία αντί για εχθρότητα. Πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε και να συνεργαζόμαστε με τους μουσουλμάνους, παρόλο που ποτέ δεν θα υποχωρήσουμε στο ζήτημα της ελευθερίας του λόγου.

Η Ομάδα μου προειδοποίησε για τον κίνδυνο του να αποτελέσουν τα θεμελιώδη δικαιώματα μέρος της νομοθεσίας της ΕΕ. Οι λεπτές αποφάσεις σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης και τα θρησκευτικά δικαιώματα πρέπει να λαμβάνονται σε τοπικό επίπεδο σύμφωνα με τα διεθνή πλαίσια που έχουν οριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Μπορούμε να διεξαγάγουμε διάλογο στο πλαίσιο της κοινής Ευρωμεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης. Μπορούμε να τροποποιήσουμε τα προγράμματα ανταλλαγής που διαθέτουμε, ώστε να επιτρέψουμε στους ευρωπαίους να επισκεφτούν τον αραβικό κόσμο και στους νεαρούς άραβες να επισκεφτούν εμάς. Μπορούμε να ανοίξουμε περισσότερο τις αγορές μας στα προϊόντα τους, να συμπεριλάβουμε στις προτεραιότητές μας την ειρήνη και την ευημερία στη Μέση Ανατολή, αλλά το κρατικής έμπνευσης εμπορικό μποϊκοτάζ των δανικών προϊόντων πρέπει να καταγγελθεί από την ΕΕ στον ΠΟΕ.

Το ζήτημα του Ισλάμ δεν αφορά το δανικό Σύνταγμα. Οι δανοί ιμάμηδες δεν έχουν κανένα δικαίωμα να απευθύνουν εκκλήσεις σε άλλα έθνη. Οι μουσουλμάνοι μπορούν να απευθύνονται στα δανικά δικαστήρια όπως όλοι οι άλλοι πολίτες. Αν δεν είναι αρκετό, μπορούν να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εδώ στο Στρασβούργο. Η παγκοσμιοποίηση είναι πράγματι γεγονός. Πρέπει όλοι να γίνουμε περισσότερο ανοιχτόμυαλοι. Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος υπαναχώρησης. Θα πρέπει όλοι να αλλάξουμε λίγο για να ζήσουμε σε ένα παγκόσμιο χωριό. Ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος μπορεί να ξεκινήσει από ένα μικρό σκίτσο, όπως ακριβώς ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε όταν ένας νεαρός φοιτητής πυροβόλησε τον αρχιδούκα Φερδινάνδο στο Σεράγεβο. Ο πυροβολισμός ενός φοιτητή ― ή ένα σατιρικό σκίτσο ― μπορεί να μην είναι η μοναδική αιτία, αλλά ας λάβουμε το μήνυμα. Πρέπει να ζήσουμε όλοι μαζί σε αυτόν τον πλανήτη. Δεν έχουμε ακόμη άλλον πλανήτη στη διάθεσή μας.

Πρέπει όλοι να ζήσουμε σε αυτόν τον πλανήτη!

  Brian Crowley, εξ ονόματος της Ομάδας UEN. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, συζητώντας σχετικά με το δικαίωμα στην ελευθερία και στην ελευθερία της έκφρασης, ένας εκ των δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο κ. Oliver Wendell Holmes, δήλωσε ότι δεν υπάρχουν απόλυτα δικαιώματα και ότι τα δικαιώματα μπορούν να περιοριστούν. Το παράδειγμα που έδωσε ήταν ότι δεν έχει κανείς το δικαίωμα να φωνάξει «φωτιά» σε έναν κινηματογράφο γεμάτο θεατές, εκτός αν όντως υπάρχει φωτιά.

Μια από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στις συζητήσεις μας έγκειται στην εύλογη επιθυμία να διασφαλιστεί ότι ο Τύπος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ευρώπη χαίρουν του δικαιώματος να εκφράζονται ελεύθερα, να αστεΐζονται, να σατιρίζουν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και να προσβάλλουν ανθρώπους. Μια δημοκρατία χρειάζεται ως εκ της φύσεώς της την ασφαλιστική δικλίδα του χιούμορ και της προσβολής προκειμένου να λειτουργεί ομαλά. Δεν πιστεύω ότι θα μπορούσε κάποιος σε αυτό το Κοινοβούλιο να δικαιολογήσει με οποιονδήποτε τρόπο τις βίαιες αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής λόγω της δημοσίευσης αυτών των σατιρικών σκίτσων και γελοιογραφιών.

Δυστυχώς, αυτό που λησμονήθηκε κατά τις συζητήσεις και δεν καλύφθηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι το ότι υπήρξαν επίσης πολλές ειρηνικές διαδηλώσεις, στις οποίες συναθροίστηκαν μουσουλμάνοι και μη μουσουλμάνοι όχι επειδή θεώρησαν ότι το περιεχόμενο των σατιρικών σκίτσων ήταν προσβλητικό για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις per se, αλλά για τους ίδιους ως ανθρώπους. Ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποτελεί, σε κάθε δημοκρατία, ένα δικαίωμα εξίσου σημαντικό με το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να διασφαλίσουμε την αποφυγή σπασμωδικών αντιδράσεων σε κάθε φρικαλεότητα ή ανοσιούργημα. Για εμένα, που προέρχομαι από μια μικρή χώρα όπως η Ιρλανδία, η θέα μιας δανικής πρεσβείας να φλέγεται και της σημαίας μιας χώρας που αγωνίστηκε υπέρ της ελευθερίας και κατά της μισαλλοδοξίας να καίγεται δημοσίως υπήρξε συγκλονιστική. Παρομοίως, μου φάνηκε ιδιαίτερα κακόγουστη και δυσκολεύτηκα πολύ να παρακολουθήσω την προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κάποιων μεμονωμένων στοιχείων και ειδικά νεαρών ατόμων σε ορισμένες από αυτές τις διαδηλώσεις, τα οποία αυτοτραυματίζονταν. Υπάρχει ένα παλιό ρητό στον κόσμο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, σύμφωνα με το οποίο «αν δείξεις αίμα, η θεαματικότητα εκτοξεύεται στα ύψη», δηλαδή όσο δραματικότερη είναι η εικόνα, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να γίνει πρώτη είδηση.

Πώς μπορεί να αντιδράσει η Ευρώπη; Ο Πρόεδρος κ. Barroso πολύ ορθά είπε ότι η Ευρώπη εκφράζει την αλληλεγγύη της προς τους δανούς συναδέλφους μας, εφόσον ένα μποϊκοτάζ των δανικών προϊόντων ισοδυναμεί με μποϊκοτάζ όλων των ευρωπαϊκών προϊόντων. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε τους συναδέλφους μας στη δανική κυβέρνηση να αντέξουν στις πιέσεις που δέχονται από διάφορες φωνές στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για να υπαναχωρήσουν από την τωρινή τους θέση. Ακόμη και αν αποδοκιμάζουμε την πολιτική της δανικής κυβέρνησης και την έλλειψη επιδέξιων χειρισμών, ο Πρωθυπουργός κ. Rasmussen πράγματι υπερασπίστηκε μια αρχή. Δήλωσε ότι θα είναι ανυποχώρητος στις θέσεις του όσον αφορά το ζήτημα του κυβερνητικού ή κοινοβουλευτικού ελέγχου των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Σε 50 χρόνια από σήμερα θα τον τιμούν για αυτό, αφού πρόκειται για ένα από τα προπύργια της δημοκρατίας.

Το τελευταίο σημείο που θα ήθελα να θίξω είναι ότι ορισμένοι και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές θα επιχειρήσουν να παρουσιάσουν τη διαμάχη ως μια σύγκρουση πολιτισμών, θρησκειών ή κουλτούρας. Ο σεβασμός και η ανεκτικότητα είναι αναγκαίοι όσο τίποτα άλλο σήμερα. Οφείλουμε να σεβαστούμε τη διαφορετικότητα και να αποδώσουμε έναν ορθό και μεστό νοημάτων ρόλο στις διάφορες θρησκείες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αναμένουμε αμοιβαία αναγνώριση.

Την ελευθερία ποτέ δεν τη χαρίζουμε. Μπορεί να μας την στερήσουν, όμως η ελευθερία που μας επιτρέπει να τρέφουμε τα πάθη που φλέγονται μέσα στην καρδιά και την ψυχή μας, πρέπει πάντα να διαφυλάσσεται και να προστατεύεται.

(Χειροκροτήματα)

  Frank Vanhecke (NI). – (NL) Κύριε Πρόεδρε, γενικά, πιστεύω ότι είναι ντροπή το πόσο λίγη αλληλεγγύη επέδειξαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προς τη Δανία σε αυτήν την υπόθεση. Είναι εξίσου ντροπή το πώς σήμερα πάλι, κατά τρόπο χαμερπή και δειλό, οι πλέον προσεκτικά επιλεγμένες εκφράσεις αλληλεγγύης ακολουθούνται αμέσως από κάθε είδους περιορισμούς, ούτως ώστε να μην προσβληθούν οι φανατικοί του Ισλάμ.

Θα πρέπει όλοι να αισθανόμαστε Δανοί, διότι οι εγκληματικές εκστρατείες που οργανώθηκαν κατά των πρεσβειών, το μποϊκοτάζ των δανικών προϊόντων, οι απειλές και οι βίαιες διαδηλώσεις στρέφονται, στην πραγματικότητα, κατά της ελευθερίας και κατά της Δύσης συνολικά. Όποιος απαντά σε αυτήν την απειλή με μια ελάχιστα συγκαλυμμένη έκκληση για αυτολογοκρισία γίνεται, στην πραγματικότητα, σύμμαχος της τρομοκρατίας.

Μπορώ, άραγε, να επαναλάβω στο Σώμα την ερώτηση για την οποία συνελήφθη και φυλακίστηκε ο αρχισυντάκτης μιας εφημερίδας της Ιορδανίας; Τι θα έβλαπτε περισσότερο το Ισλάμ – η δημοσίευση κάποιων γελοιογραφιών ή οι εικόνες ισλαμιστών απαγωγέων που κόβουν τον λαιμό των θυμάτων τους μπροστά στην κάμερα; Μπορώ, επίσης, να ρωτήσω αν υπάρχει κάπου στον κόσμο μια ισλαμική χώρα στην οποία οι άθεοι ή όσοι ανήκουν σε κάποια άλλη πίστη τυγχάνουν του σεβασμού τον οποίο απαιτούν από εμάς οι μουσουλμάνοι;

Η ερώτηση εμπεριέχει την απάντησή της· είναι επομένως καιρός να σταματήσουμε να κρυβόμαστε και να ζητήσουμε από τους μουσουλμάνους που ζουν στην Ευρώπη και οι οποίοι, παρεμπιπτόντως, απολαύουν της ελευθερίας της θρησκευτικής πίστης, της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης και των αγαθών της κοινωνικής ασφάλισης, και πολύ σωστά, να πάρουν τους εαυτούς τους λιγότερο σοβαρά και να συνειδητοποιήσουν ότι δημοκρατία είναι οι διαφορές γνώμης και μερικές φορές οι συγκρουόμενες απόψεις.

Όποιος δεν μπορεί να το αντέξει, καλά θα κάνει να ασκήσει το δικαίωμά του να μεταφερθεί σε μια από τις πολλές χώρες στις οποίες ισχύουν ήδη οι αδιάλλακτοι και συχνά πολύ σκληροί νόμοι του Ισλάμ.

Θα ήθελα να αναφέρω αυτολεξεί τα όσα είπε η Βασίλισσα της Δανίας, Μαργαρίτα Β′, με την οποία συμφωνώ απολύτως και η οποία φαίνεται να είναι πιο δυναμική από ό,τι οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες μαζί: «Αυτές τις ημέρες το Ισλάμ μας προκαλεί εθνικά και διεθνώς. Δεν επιληφθήκαμε του θέματος για πολύ μεγάλο διάστημα, διότι είμαστε ανεκτικοί ή ίσως και να είχαμε εφησυχάσει. Πρέπει να δείξουμε την αντίθεσή μας προς το Ισλάμ και να αποδεχτούμε τον κίνδυνο να μας κατηγορούν πότε-πότε».

Ας υπερασπιστούμε, επομένως, με νύχια και με δόντια, την ελεύθερη έκφραση της γνώμης. Οι ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες διαθέτουν ήδη νόμους εχθρικούς προς την ελευθερία για να κάμψουν την ελεύθερη έκφραση της πολιτικής γνώμης –για παράδειγμα το Βέλγιο– ας αναλάβουν την πρωτοβουλία να καταργήσουν αυτούς τους νόμους που φιμώνουν τους πολίτες και να στείλουν έτσι ένα ισχυρό μήνυμα σε όποιον μάχεται την ελευθερία.

Θα πρέπει, επίσης, να διδαχθούμε από αυτό για τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, διότι η Τουρκία δεν μπορεί ποτέ να γίνει ευρωπαϊκό κράτος μέλος, για τον απλό λόγο διότι δεν είναι ευρωπαϊκή χώρα και, επίσης, διότι οι βασικές αρχές του Ισλάμ είναι ασύμβατες με τις ευρωπαϊκές αξίες της ελευθερίας, του διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους και της ισότητας των φύλων. Είναι καιρός να βρούμε το κουράγιο για να το πούμε, κυρίως τώρα που ο πρωθυπουργός Erdogan εμφανίστηκε αρκετά αλαζόνας ώστε να επιδιώξει να επιβάλει περιορισμούς στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης.

Ολοκληρώνοντας σχετικά με το θέμα της Δανίας, θα ήθελα να προσθέσω ένα εντυπωσιακό απόσπασμα από τη στήλη της κυρίας Doornaert στη φλαμανδική εφημερίδα De Standaard: «Η Ευρώπη φαίνεται να μην μπορεί να αποτινάξει την τάση της για κατευνασμό. Θα έπρεπε να έχει μάθει πια ότι είναι αδύνατον να κατευνάσει κανείς ένα ολοκληρωτικό τέρας. Όσο περισσότερο το θρέφει τόσο πιο αναιδές γίνεται». Η κ. Doornaert και η εφημερίδα της σίγουρα δεν είναι της ίδιας πολιτικής σκέψης με εμένα, αλλά αυτά είναι προφητικά λόγια και καλά θα κάνουμε να τα σταθμίσουμε με προσοχή.

  Hans Winkler, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, φυσικά δεν είμαι αρμόδιος να σχολιάσω μία συζήτηση του Σώματος, θα ήθελα όμως να ευχαριστήσω θερμά εξ ονόματος του Συμβουλίου για το ισχυρό μήνυμα που εστάλη σήμερα – την ομολογία πίστης στις αξίες μας, αλλά και σε έναν ανεκτικό διάλογο με άλλους πολιτισμούς και θρησκείες.

Θα ήθελα επίσης να υπογραμμίσω ότι φυσικά είναι πολύ σημαντικό για το Συμβούλιο να έχουν εδώ την ίδια γνώμη και να μιλάνε με την ίδια γλώσσα όλα τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και το Συμβούλιο. Το θεωρώ αυτό πάρα πολύ σημαντικό. Η σημερινή συζήτηση θα διευκολύνει μελλοντικά και τις εργασίες του Συμβουλίου.

Θέλω να επαναλάβω, εξ ονόματος του Συμβουλίου, αυτό που είπα στην εισαγωγή μου – το είπε και ο Πρόεδρος της Επιτροπής και πάρα πολλοί ομιλητές: κάθε επίθεση εναντίον ενός κράτους μέλους της ΕΕ, κάθε μποϊκοτάζ εναντίον ενός κράτους μέλους της ΕΕ, είναι επίθεση εναντίον της ΕΕ και ασφαλώς είμαστε αλληλέγγυοι προς τη Δανία. Αυτό το λέω και εξ ονόματος του Συμβουλίου.

Παρουσιάστηκαν εδώ αρκετές πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες που ευχαρίστως θα υιοθετήσει το Συμβούλιο. Συμφωνώ με τον κ. Poettering ότι το ζητούμενο είναι να απευθυνθούμε και –ή ειδικά– στους νέους –στα σχολεία, αλλά και στην οικογένεια, γιατί εκεί αρχίζει φυσικά η αγωγή– και ότι είναι σημαντικό να αποφεύγουμε και στα σχολικά βιβλία τα στερεότυπα και τα κλισέ. Γι’ αυτό, θεωρώ καλή ιδέα να γίνει η σχετική εξέταση.

Συμφωνώ απόλυτα με τον κ. Rasmussen ως προς το πόσο σημαντικός είναι ο διάλογος μεταξύ των πολιτισμών και ως προς το ότι χρειαζόμαστε έναν ανοιχτό, κριτικό και γεμάτο σεβασμό διάλογο. Αυτό μου φαίνεται ότι είναι το σημαντικότερο. Πραγματικά, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να θριαμβεύσουν οι εξτρεμιστές. Αυτή είναι μία βασική δήλωση που πρέπει να κάνουμε εδώ. Εξυπακούεται ότι το ζητούμενο είναι να μην υποταχθούμε στους εξτρεμιστές, για χάρη κανενός πλεονεκτήματος. Εδώ πρέπει να είμαστε ενωμένοι και αλληλέγγυοι. Συμφωνώ απόλυτα με τον κ. Cohn-Bendit και είπα επίσης στη δήλωσή μου ότι είμαι και εγώ της γνώμης πως η ευθύνη του Τύπου είναι προσωπική ευθύνη και δεν πρέπει να λένε οι κυβερνήσεις στον Τύπο τι μπορεί να κάνει και τι όχι.

Ξέρω ότι για χρόνια και για δεκαετίες ολόκληρες σε πολλά όργανα όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης γίνονταν επανειλημμένα προσπάθειες διατύπωσης κωδίκων δεοντολογίας, που όμως απέτυχαν όλες. Είμαι της γνώμης ότι εδώ πρόκειται για προσωπική ευθύνη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να εργάζεται για μία καλύτερη κατανόηση μεταξύ των πολιτισμών και των θρησκευτικών κοινοτήτων, στο ίδιο πνεύμα που επικράτησε σε αυτήν τη συζήτηση, αλλά θα μιλήσει επίσης ξεκάθαρα στις περιπτώσεις όπου θα πρέπει να καταδικαστεί η βία και η χρήση της εναντίον κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή η επιβολή μποϊκοτάζ. Εδώ πρέπει να δείξουμε αλληλεγγύη.

(Χειροκροτήματα)

  Πρόεδρος. Έλαβα έξι προτάσεις ψηφίσματος⁽¹⁾ που κατατέθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 103, παράγραφος 2 του Κανονισμού, για τη λήξη της συζήτησης.

Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί αύριο, Πέμπτη, στις 10.00.

  Ana Maria Gomes (PSE). – (PT) Υπερψήφισα αυτό το ψήφισμα διότι υπεραμύνομαι της ελευθερίας του λόγου ως ευρωπαϊκής και παγκόσμιας αξίας και διότι καταδικάζω τη βία ως έκφραση αγανάκτησης, ανεξαρτήτως του στόχου της, και σε αυτό συμπεριλαμβάνονται τα ευρωπαϊκά συμφέροντα και οι πρεσβείες.

Το υπερψήφισα, επίσης, διότι η δεύτερη παράγραφος του ψηφίσματος καταδικάζει την υποκίνηση του θρησκευτικού μίσους και τη διάδοση ρατσιστικών και ξενόφοβων θέσεων.

Εντούτοις, πιστεύω ότι το ψήφισμα στο σύνολό του δεν διαθέτει ισορροπία, διότι εστιάζει κατά κύριο λόγο στην ελευθερία έκφρασης και όχι στις ισλαμοφοβικές προθέσεις που κρύβονται πίσω από τις γελοιογραφίες που δημοσίευσε μια ακροδεξιά, ρατσιστική και ξενοφοβική εφημερίδα στη Δανία.

Προκειμένου να προωθήσει την ελευθερία έκφρασης και τα βασικότερα ανθρώπινα δικαιώματα, το Κοινοβούλιο πρέπει κατηγορηματικά να αποστασιοποιηθεί από την ισλαμοφοβία και να καταδικάσει κάθε απόπειρα συσχέτισης του Ισλάμ και των πιστών του με την τρομοκρατία.

Η ψήφος μου στο εν λόγω ψήφισμα αποτέλεσε, επίσης, έκφραση της αλληλεγγύης μου προς τον λαό της Δανίας. Ωστόσο, δεν εγκρίνω την αυτάρεσκη, αλαζονική στάση της κυβέρνησης Fogh Rassmussen, την οποία θεωρώ εξίσου υπεύθυνη για το γεγονός ότι ακραίες αντιδραστικές δυνάμεις, τόσο στη Δύση όσο και στον ισλαμικό κόσμο, κεφαλαιοποίησαν το συμβάν επικαλούμενες τη «σύγκρουση πολιτισμών».

(1) Βλ. Συνοπτικά πρακτικά.