Volledig verslag van de vergaderingen

Maandag 13 maart 2006 - Straatsburg

19. 4de Wereld Water Forum van Mexico City (16-22 maart 2006) (debat)

  De Voorzitter. Aan de orde is het debat over een mondelinge vraag aan de Commissie van Roberto Musacchio, namens de Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links, Caroline Lucas en Alain Lipietz, namens de Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie, en Glyn Ford, Giovanni Berlinguer en Béatrice Patrie over het 4e World Water Forum in Mexico-stad (16-22 maart 2006) (O-0001/2006 B6-0003/2006).

  David Hammerstein Mintz (Verts/ALE), auteur. – (ES) Mijnheer de Voorzitter, het Wereldwaterforum wordt gehouden op een bijzonder belangrijk moment, want meer dan twee miljard bewoners van de aarde hebben geen of onvoldoende toegang tot drinkwater of water voor sanitaire doeleinden, en jaarlijks komen meer dan twee miljoen mensen om het leven door gebrek aan water, een basiselement van het leven.

Het is zaak dat het water eerlijker verdeeld wordt, maar tegelijkertijd is het een feit dat de hoeveelheid zoetwater als gevolg van de klimaatverandering en de vernietiging van ecosystemen, zoals die van vochtige gebieden, bossen, oevers en rivieren, ieder jaar verder afneemt.

We moeten dit aanpakken met concrete en overtuigende maatregelen, met financiële afspraken, met een Wereldwaterverdrag, en door goed waterbeheer te bevorderen. Er is internationale regelgeving nodig die het mogelijk maakt om water op efficiëntere wijze te beheren.

De Europese Unie dient de kaderrichtlijn waterbeheer toe te passen in al haar acties, in de verschillende vormen van samenwerking en in bilaterale overeenkomsten. Verder is het zaak in de landbouw de juiste gebruiken te stimuleren. Als we buiten Europa zijn, moeten we dezelfde Europese wet toepassen, en we moeten ervoor zorgen dat de hoeveelheid water die op complexe wijze wordt verkregen door middel van ecosystemen, door middel van de strijd tegen de klimaatverandering, op lange en middellange termijn beschermd wordt.

Dat lukt niet alleen met cement of met grote werken, maar wel met een geraffineerd totaalbeleid.

  Roberto Musacchio (GUE/NGL), auteur. – (IT) Dank u wel mijnheer de Voorzitter, geachte collega’s, water moet een gemeenschapsgoed en een mensenrecht zijn, dat voor iedereen, mannen en vrouwen, in alle continenten is gegarandeerd. Wij wensen dat het Parlement zich op plechtige wijze achter deze veeleisende uitspraak stelt en dat we die woorden de komende dagen ook tijdens het Wereldwaterforum in Mexico City laten doorklinken. In het licht van de dramatische werkelijkheid zijn dergelijke woorden ook hard nodig. Miljarden mensen ontberen het recht op toegang tot water, dat wil zeggen op leven. Ten gevolge daarvan sterven miljoenen mensen en worden miljoenen anderen ziek.

Er worden oorlogen gevoerd en conflicten uitgevochten om water. De beschikbaarheid van deze fundamentele hulpbron wordt in gevaar gebracht door slecht beleid dat de levenscyclus van het water heeft veranderd en de beschikbare watervoorraden drastisch heeft verminderd. Sommigen willen zelfs water privatiseren en het behandelen als een goed dat je alleen krijgt als je ervoor kunt betalen. Dat zou hetzelfde zijn als lucht te privatiseren en alleen degenen die geld hebben te laten ademen.

Het is nu het moment om veeleisende keuzes te maken, waarbij Europa met rechtvaardig beleid een hoofdrol dient te spelen en niet moet deelnemen aan de aanval van de multinationals op het water. In Johannesburg heeft men niet op papier willen zetten dat water een recht is en is water alleen maar een behoefte genoemd. De conferentie in Mexico City – wij zouden het wenselijk hebben gevonden als de VN in plaats van andere instanties daar op een veel rechtstreeksere manier de organisatie in handen had – moet daarentegen dit recht plechtig bekrachtigen. De talloze mensen in alle continenten – om te beginnen met Afrika – die dat recht op toegang tot water en daarmee het recht op leven ontzegd wordt, vragen ons dat. Laten we hen niet teleurstellen en ervoor zorgen dat het Parlement met zijn stem hoop en concrete verplichtingen biedt!

  Stavros Dimas, lid van de Commissie. – (EL) Mijnheer de Voorzitter, het Wereldwaterforum is een internationale instantie waarbinnen men van gedachten wisselt en ervaringen deelt die zijn opgedaan met beste praktijken voor waterbeheer en de aanpak van het droogteprobleem.

De vierde bijeenkomst van het Forum zal eind deze maand in Mexico City plaatsvinden en zich bezighouden met de acties die op lokaal vlak kunnen worden ondernomen om de mondiale uitdaging van de droogte het hoofd te bieden. Het doel is ideeën te bespreken omtrent de manier waarop lokale acties het beste ondersteund kunnen worden op mondiaal vlak. Het resultaat van deze besprekingen zal een essentiële bijdrage zijn aan de speciale afdeling voor water en gezondheidsvraagstukken van de zestiende bijeenkomst van de VN-Commissie voor duurzame ontwikkeling in 2008.

Tijdens het Vierde Wereldwaterforum zullen naar verwacht geen nieuwe beleidsinitiatieven of besluiten worden genomen. Bijgevolg zullen van de Europese Commissie en de lidstaten geen nieuwe standpunten worden gevraagd. De Commissie heeft dan ook geen onderhandelingsmandaat nodig om deel te kunnen nemen aan de gedachtewisselingen. Ofschoon in Mexico City vertegenwoordigers van de Commissie en de lidstaten aanwezig zullen zijn, zal de Europese Unie geen officiële delegatie sturen naar het Vierde Wereldwaterforum.

Het doel van de Commissie is om op het Vierde Wereldwaterforum bepaalde beleidsvormen en middelen waarover overeenstemming is bereikt tussen de Europese Unie en andere belanghebbende partijen, op de voorgrond te plaatsen en te promoten. Ik noem bijvoorbeeld het waterinitiatief van de Europese Unie, de financieringfaciliteiten voor Afrika, het Caribische gebied en de Stille Oceaan en de Europese Unie op watergebied, en talrijke andere aspecten van het Agenda 21-actieprogramma.

Bovendien zal de Commissie informatie verschaffen over de resultaten die zijn bereikt met de innovatieve technologieën voor waterbeheer van het communautaire kaderprogramma voor onderzoek en over de resultaten van het heronderzoek van projecten voor geïntegreerd beheer van waterbronnen.

Wat waterbeheer en interne markt betreft zal de Commissie zo nodig uitleg verschaffen over het standpunt van de Europese Unie, dat wil zeggen dat de bestaande regels van de Europese Unie neutraal zijn wat het eigendom van water en waterbedrijven betreft.

De Commissie is van mening dat een geregelde drinkwatervoorziening een fundamentele humanitaire behoefte is, zoals ook de rapporteur zojuist al zei, en dat met de beleidsvormen voor duurzame ontwikkeling het hoofd moet worden geboden aan het probleem van een gelijkwaardig en duurzaam beheer van de waterbronnen, met inachtneming van de belangen van heel de samenleving. Deze houding wordt ook weerspiegeld in het initiatief van de Europese Unie voor water.

In het huidig stadium is de vraag of er behoefte is aan een internationale overeenkomst inzake het veiligstellen van een geregelde watervoorziening in alle gebieden van de aarde, nog steeds open. Het Wereldwaterforum is hoe dan ook niet de juiste instantie voor een debat daarover.

  Eija-Riitta Korhola, namens de PPE-DE-Fractie. – (FI) Mijnheer de Voorzitter, de steun die de Europese Unie en haar lidstaten geven om de watersituatie in de wereld te verbeteren, bedraagt in totaal 1,4 miljard euro per jaar, wat van ons de grootste afzonderlijke hulpverlener maakt. Rekening houdend met dit enorme bedrag is het evident dat de boodschap van de Europese Unie ook zal worden gehoord op het Wereldwater forum, dat deze week begint, en dat die boodschap daarom niet onbelangrijk is. De getallen zijn alarmerend: dagelijks sterven 3 900 kinderen door gebrek aan schoon water. Een vijfde van de wereldbevolking, ongeveer 1,1 miljard mensen, heeft te kampen met gebrek aan schoon water, terwijl meer dan 40 procent niet over fatsoenlijke water- en rioleringsdiensten beschikt. Deze getallen zeggen ons ook dat de geruchten over dreigende wateroorlogen zeer serieus moeten worden genomen. Er is dus niet alleen sprake van een onhoudbare ontwikkeling, maar ook van een gevaar voor de veiligheid.

In het vorige week gepubliceerde VN-rapport “Water: A Shared Responsibility” staat dat slecht beheer de voornaamste oorzaak is van de slechte watersituatie in de wereld. Bureaucratie en hiërarchische besluitvorming zorgen ervoor dat hulp trager op de plaats van bestemming komt. Besluiten over hoe en wanneer water wordt verdeeld, en aan wie, worden niet alleen op nationaal niveau genomen, maar ook in lokale besturen, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. Er is vooral steun nodig om de regionale besluitvorming en samenwerking te verbeteren, en dit alles in de geest van billijkheid. Het doet deze zaak zeker geen goed dat veel landen die aan een ernstig gebrek aan water lijden ook hoog op de corruptielijst staan. Bijvoorbeeld in India verdwijnen in de watersector jaarlijks miljoenen dollars door politieke corruptie, aldus Hindu.com. Bijna een derde van de Indiërs die aan een enquête hebben meegedaan, beaamt dat zij smeergeld hebben moeten betalen om water- en rioleringsdiensten te krijgen.

Ik wil iedereen er ook op wijzen dat verbeteringen in de regionale watersituatie niet los mogen worden gezien van andere terreinen van het ontwikkelingsbeleid. Er zijn de laatste tijd onderzoeken gepubliceerd die aantonen dat het enkel en alleen oplossen van het waterprobleem de algemene situatie zelfs kan verslechteren als hierdoor de bevolkingsgroei toeneemt, wat tot een gebrek aan voedsel kan leiden. Alleen het maken van een waterput is dus niet toereikend. Bij alle ontwikkelingshulp moeten wij het geheel in ogenschouw nemen, zodat het oplossen van één probleem niet tot meer tekorten leidt, wat wij natuurlijk niet willen.

  Pierre Schapira, namens de PSE-Fractie. – (FR) Mijnheer de Voorzitter, een Wereldwaterforum is een unieke gelegenheid om allen die wereldwijd betrokken zijn bij water bijeen te brengen, of het nu gaat om officiële agentschappen, ontwikkelingsbanken, staten, beroepsorganisaties, NGO’s of lokale autoriteiten.

Deze bijeenkomsten kunnen een rechtvaardiger en uniformer mondiaal waterbeleid uitstippelen en garanderen dat het recht op water wordt gerespecteerd als een wezenlijk onderdeel van de menselijke waardigheid.

De organisatoren hebben ervoor gekozen de debatten in Mexico-Stad toe te spitsen op het hoofdthema van dit Forum, “Plaatselijke acties voor een mondiale uitdaging”. Het is de bedoeling dat plaatselijke autoriteiten de centrale spelers worden in het kader van het waterbeheer. Met het oog hierop moeten de ontwikkelingslanden worden aangespoord de budgettaire middelen en de uitvoering van het waterbeleid te delegeren aan hun plaatselijke autoriteiten. Het waterbeleid zou altijd uitgestippeld moeten worden op basis van de specifieke kenmerken van de lokale situatie, waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de behoeften van de gebruikers.

In de resolutie van het Parlement wordt de Commissie opgeroepen meer te doen om het hoge niveau van het personeel en van de financiële expertise bij de plaatselijke autoriteiten in Europa te erkennen en te gebruiken. Met hun rijkdom aan succesvolle ervaring en technische vaardigheden zijn de steden uit het Noorden graag bereid hun collega’s in de ontwikkelingslanden de helpende hand te bieden.

Om deze ontwikkelingsacties, die van stad tot stad worden gedecentraliseerd, te bevorderen, vragen wij de Commissie de financiering aan te moedigen van projecten die de steden uit het Noorden indienen, en hieraan voorrang te geven. Wat de toewijzing van middelen uit het Europese waterfonds betreft, zou de Commissie met name die operatoren voor deze middelen in aanmerking kunnen laten komen die het beste in staat zijn de autoriteiten in het Zuiden te helpen.

Uit de resultaten van de eerste oproep tot het indienen van voorstellen voor het Waterfonds ACS-EU blijkt dat nauwelijks 3 procent van de goedgekeurde projecten ingediend is door lokale autoriteiten. Dat is zeer onbevredigend, gezien de toegevoegde waarde die plaatselijke autoriteiten hebben op dit gebied.

  Fiona Hall, namens de ALDE-Fractie. – (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik wil graag iets zeggen over de ACS-EU-waterfaciliteit waarop de commissaris doelde. Daarover is onlangs ook gesproken in de Commissie sociale zaken en milieu van de Paritaire Parlementaire Vergadering ACS-EU.

Ik ben blij dat de ACS-EU-Raad heeft besloten de waterfaciliteit van 500 miljoen euro in 2004 op te zetten, maar er heerst grote teleurstelling over het feit dat dit initiatief zo traag van de grond is gekomen. Er wordt zelfs beweerd dat nog niemand er schoon drinkwater door heeft gekregen. Het is van belang dat zorgvuldig naar de procedure wordt gekeken en dat hoge normen van bestuurlijke integriteit in acht worden genomen, vooral omdat er zo veel geld mee gemoeid is. De eindbeoordeling van de voorstellen heeft echter pas in januari van dit jaar plaatsgevonden en uiteindelijk zijn er 97 voorstellen geselecteerd. Ik wil dan ook graag weten of we nu op koers liggen en zoals gepland in 2010 nog eens tien miljoen mensen van drinkwater kunnen voorzien, en of de procedure van de tweede oproep tot het indienen van voorstellen sneller zal verlopen.

  Marie-Arlette Carlotti (PSE). – (FR) Mijnheer de Voorzitter, een miljard 200 miljoen mensen hebben geen toegang tot drinkwater, zodat er elke minuut op de wereld vijftien mensen sterven, van wie de helft kinderen zijn. We hebben dus te maken met een ware race tegen de klok. Daarom moet het Wereld Forum voorstellen doen op drie gebieden.

In de eerste plaats ten aanzien van de rechten. Water is een gemeenschapsgoed van de mensheid en de toegang tot water is een van de fundamentele mensenrechten. Dit moet worden vastgelegd in een internationaal verdrag.

In de tweede plaats ten aanzien van de middelen: de doelstelling om het aantal mensen dat geen toegang heeft tot water, per 2015 te halveren, getuigt van ambitie. We moeten wel nog 100 miljard dollar extra per jaar zien te vinden. Daarom moeten we alle middelen mobiliseren door de officiële ontwikkelingshulp (ODA) en de middelen te verhogen die zijn toegewezen aan het tiende EOF en de steun verwerven van innovatieve partners in de publiek-private sector of van operaties waarbij schulden worden geruild tegen investeringen.

In de derde plaats ten aanzien van het management. Het waterbeleid moet worden gevormd door middel van een inspraakbevorderende, democratische aanpak die de gebruikers, het maatschappelijk middenveld en de rol van de vrouw erbij betrekt, en het beheer moet op plaatselijk niveau plaatsvinden, waarbij een tarievenbeleid wordt ingevoerd dat de armste burgers toegang tot water garandeert tegen betaalbare prijzen. Ik hoop dat de Commissie deze richtsnoeren zal verdedigen op het Wereldwaterforum in Mexico-Stad.

  Karin Scheele (PSE). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de commissaris, u hebt gezegd dat u tijdens het vierde Wereldwaterforum bij uw standpunten zult blijven. Een ding is zeker: u zult hard moeten werken. U hebt gezegd: het recht op toegang tot water is een mensenrecht. Dat is precies waarover men het tijdens het vorige Water Forum niet eens kon worden. Dat er verschillende belangen op het spel staan, bleek wel uit het meningsverschil over de vraag of de beschikbaarheid van schoon drinkwater een mensenrecht is dat de overheid moet garanderen, of een behoefte die door de markt moet worden bevredigd. Ondanks de heftige protesten van de actievoerders hebben de ministers indertijd geweigerd om het recht op water op te nemen in de slotverklaring. Ik wens u veel succes bij uw pogingen om er in Mexico Stad voor te zorgen dat dit als mensenrecht wordt erkend.

De vraag is ook wat de democratische legitimiteit van dit Wereldwaterforum is. Het wordt georganiseerd door de Wereldwaterraad, een organisatie die sterk wordt gedomineerd door door particuliere ondernemingen. Als de directeur van een filiaal van Franse waterconcerns tegelijkertijd de directeur van de Wereldwaterraad is, is het toch de vraag wat de invloed van het bedrijfsleven is en hoe zinvol de oplossingen zijn die van deze Wereldwaterraad zullen komen. Ik zou wensen dat we deze kwestie in de toekomst in de Verenigde Naties bespreken, die over de nodige democratische legitimiteit beschikt. In de Wereldwaterraad wordt enorme druk uitgeoefend door bedrijven voor wie het leveren van drinkwater en het zuiveren van afvalwater in heel veel landen overal ter wereld een goudmijn is.

  Stavros Dimas, lid van de Commissie. – (EL) Mijnheer de Voorzitter, het debat heeft aangetoond dat wij het in grote mate met elkaar eens zijn wat betreft het Wereldwaterforum, en ik hoop dan ook dat de deelneming aan de besprekingen nuttig zal zijn voor de Commissie. Zoals ik zojuist al zei, verwachten wij niet dat besluiten zullen worden genomen. Of besluiten nodig zijn is natuurlijk een andere vraag. Hoe dan ook, wij verwachten geen besluiten, maar er zal natuurlijk wel een serieuze discussie worden gevoerd en wij zullen meningen uit heel de wereld horen over deze uitermate belangrijke vraagstukken, op het belang waarvan ook u hebt gewezen.

Met name zal, naar ik hoop, het vraagstuk van de lokale acties, waar het Vierde Wereldwaterforum op is toegespitst, worden aangepakt, en wij verwachten dat er interessante ideeën over waterbeheer naar voren zullen komen. Ik wilde nog vermelden dat wij dit jaar zijn begonnen met de financiering van de eerste projecten en in juni het tweede stadium van deze financieringen zullen inluiden. Ons doel is in 2010 tien miljoen mensen toegang te geven tot drinkwater en vijf miljoen tot gezondheidsdiensten, en hopelijk zullen wij dat bereiken.

Ik dank u hartelijk voor uw belangstelling en hoop dat wij samen, in nauwe samenwerking en met vereende krachten, iets kunnen doen voor dit o zo belangrijke vraagstuk voor de mensheid.

  De Voorzitter. Er zijn zes ontwerpresoluties⁽¹⁾ ingediend, overeenkomstig artikel 108, lid 5 van het Reglement.

Het debat is gesloten.

De stemming vindt woensdag plaats.

(1) Zie notulen.