Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Πέμπτη 16 Μαρτίου 2006 - Στρασβούργο

16.2. Καζακστάν (συζήτηση)

  Πρόεδρος. Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση έξι προτάσεων ψηφίσματος σχετικά με το Καζακστάν⁽¹⁾.

  Ona Juknevičienė (ALDE), συντάκτρια. (LT) Στις 13Φεβρουαρίου, ο πασίγνωστος καζάκος πολιτικός και ηγέτης της αντιπολίτευσης A. Sarsenbayev δολοφονήθηκε βίαια στο Almaty, μαζί με τον οδηγό και τον σωματοφύλακά του. Όχι πολύ καιρό πριν από αυτό, και άλλος ηγέτης της αντιπολίτευσης Z. Nurkadilov βρέθηκε με τρεις πληγές από σφαίρες αφότου κατηγόρησε την κυβέρνηση για διαφθορά και ως υπεύθυνη για τη δολοφονία του ανεξάρτητου δημοσιογράφου Sharipzhanov. Η επίσημη εκδοχή της έρευνας αυτοκτονία. Ως ένα από τα πιο προηγμένα κράτη στην περιοχή, το Καζακστάν προσπαθεί να συμπεριληφθεί μεταξύ των δημοκρατικών κρατών του κόσμου. Επιπλέον, στοχεύει στην προεδρία του ΟΑΣΕ από το 2009. Μια οργάνωση η οποία πρέπει να διασφαλίσει τη δημοκρατία και τη σταθερότητα εντός της Κοινότητας και πέρα των συνόρων της. Μια οργάνωση η οποία τον Δεκέμβριο αναγνώρισε ότι οι προεδρικές εκλογές στο Καζακστάν δεν ήταν σύμμορφες με τις διεθνείς απαιτήσεις. Αναγνωρίζουμε ότι η οικονομία του Καζακστάν αναπτύσσεται ραγδαία. Το Καζακστάν είναι ένας πολύ σημαντικός εμπορικός εταίρος για την Κοινότητα, όμως συνάδελφοι, δεν είμαστε απλώς μια οικονομική ένωση, αλλά επίσης μια ένωση αξιών. Στην εξωτερική πολιτική, δεν μπορούμε να επιδιώξουμε στενά οικονομικά συμφέροντα και δεν μπορούμε να επιτρέψουμε επουδενί την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο πρόεδρος N. Nazarbayev παραδέχεται ανοικτά ότι στο παρελθόν δεν υπήρχε δημοκρατία στη χώρα του και λέει ότι δεν μπορούμε να αναμένουμε ότι θα εμφανιστεί εν μία νυκτί. Αυτό αποτελεί μια απόπειρα διαβεβαίωσης για μας ότι μπορεί να υπάρξει μια ελεγχόμενη δημοκρατία στο Καζακστάν, αλλά ουσιαστικά, είναι μια επιθυμία αιτιολόγησης ενός απολυταρχικού καθεστώτος της σοβιετικής περιόδου. Κύριε Πρόεδρε, όλοι γνωρίζουμε ότι η δημοκρατία είτε υπάρχει ή δεν υπάρχει. Δεν μπορεί να είναι ελεγχόμενη ή μερική.

  Albert Jan Maat (PPE-DE), συντάκτης. – (NL) Κύριε Πρόεδρε, (... ο ομιλητής μίλησε χωρίς μικρόφωνο) δεν θα είχαμε διεξαγάγει αυτήν τη συζήτηση απόψε. Δεν είναι ότι δεν ενδιαφερόμαστε για το Καζακστάν ή ότι πιστεύουμε ότι τίποτα δεν είναι λάθος εκεί· ασφαλώς, ανησυχούμε, αλλά στο τέλος της θητείας του, το παρόν Κοινοβούλιο αποδέχτηκε ένα αυστηρό ψήφισμα για το Καζακστάν, ένα ψήφισμα το οποίο και αυτό το Κοινοβούλιο και η κυβέρνηση του Καζακστάν έπαιρναν τότε σοβαρά. Οδήγησε στην αποδοχή περισσότερων πολιτικών κομμάτων και είχε, εν πάση περιπτώσει, ως αποτέλεσμα ένα βήμα προς τα εμπρός όσον αφορά την ελευθερία του τύπου.

Ανησυχούμε και πάλι σήμερα, αλλά αυτό το οποίο είναι εκπληκτικό τώρα σε σύγκριση με το προηγούμενο ψήφισμα σχετικά με την κατάσταση του Καζακστάν, είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση, ο πρόεδρος, προσπαθεί τουλάχιστον να εισαγάγει τη διαφάνεια, κατά την έννοια ότι σε σχέση με τις δολοφονίες ή με θέματα τα οποία μπορούν να αμφισβητηθούν, υπάρχει εν πάση περιπτώσει κάθε δυνατότητα για τους ξένους παρατηρητές να παρακολουθήσουν τι συμβαίνει.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο. Κάτι μαγειρεύεται στο Καζακστάν, πράγματι, αυτό σημαίνει όμως ότι δεν μπορείτε να εκτιμήσετε την κατάσταση με ορθό τρόπο, και πιστεύουμε ότι υπό αυτό το πρίσμα, το εν λόγω ψήφισμα είναι πρόωρο επί του παρόντος. Ένας ακόμη λόγος είναι ότι ενώ δεν πιστεύουμε ότι τα πάντα είναι θαυμάσια, διαπιστώνουμε όντως για πρώτη φορά ότι σε ευαίσθητες περιοχές, όπου ενδεχομένως έχουν σκοτωθεί άνθρωποι και σίγουρα έχουν σκοτωθεί άνθρωποι, παρότι οι συνθήκες ή οι δράστες είναι άγνωστοι, υπάρχει προθυμία να καταδειχθεί τι συμβαίνει, πως η διαδικασία οδεύει σε ένα τέλος. Αυτά τα σημεία θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε προκειμένου να ενισχυθεί η σχέση που έχουμε εμείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το Καζακστάν.

Η Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς (Χριστιαvoδημoκράτες) και των Ευρωπαίωv Δημoκρατώv προτείνει, συνεπώς, να κάνουμε χρήση της συνεργασίας μεταξύ των κοινοβουλευτικών αντιπροσωπειών. Η κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία από το Καζακστάν θα επισκεφτεί τις Βρυξέλλες τον Μάιο, κατά τη διάρκεια του οποίου θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα ως συνάδελφοι βουλευτές. Εμείς στην Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς (Χριστιαvoδημoκράτες) και των Ευρωπαίωv Δημoκρατώv θα θέλαμε να διαπιστώσουμε κάποια πρόοδο σε σχέση με τις χώρες της κεντρικής Ασίας. Όσον αφορά το Καζακστάν, πρέπει να συζητήσουμε σαφώς το θέμα της εταιρικής σχέσης προκειμένου να ανακαλύψουμε εάν μπορούμε να συμπράξουμε σε αυτούς τους τομείς στους οποίους συνεργαζόμαστε καλά.

Εν ολίγοις, ανησυχούμε για το Καζακστάν. Αν και δεν μας εντυπωσιάζει πάντοτε η δημοκρατία σε αυτήν τη χώρα, μπορούμε να διαπιστώσουμε αυτήν ακριβώς τη στιγμή ότι υπάρχει περισσότερη διαφάνεια, ότι τίποτα δεν μαγειρεύεται, ότι υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια. Θα ήθελα εν πάση περιπτώσει να συγχαρώ την Επίτροπο για τις ορθές πληροφορίες τις οποίες λάβαμε εν προκειμένω από την εκπρόσωπό της στο Almaty, για τις οποίες της είμαστε ευγνώμονες.

Όσον αφορά την ψηφοφορία, αν και συμβάλαμε στο παρόν ψήφισμα, δεδομένου ότι το να μην το πράξουμε σημαίνει τον αποκλεισμό μας από το εν εξελίξει παιχνίδι, υποβάλαμε αίτηση για πέντε ψηφοφορίες κατά τμήματα, η έκβαση των οποίων θα καθορίσει εάν θα στηρίξουμε το παρόν ψήφισμα ή όχι. Εν συντομία, αν και έχουμε ανησυχίες, θα θέλαμε να τις συζητήσουμε με τους καζάκους συνάδελφούς μας σε φιλικό κλίμα προκειμένου να διαπιστώσουμε εάν μπορούμε να σημειώσουμε ορισμένα βήματα προς τα εμπρός σε σχέση με τη δημοκρατία.

  Bernd Posselt (PPE-DE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, δύο σύντομα λόγια. Σήμερα το μεσημέρι, η κ. Pleštinská είπε ότι οι άνθρωποι ανάβουν σήμερα κεριά στα παράθυρά τους στη Σλοβακία και σε πολλές άλλες χώρες ως ένδειξη αλληλεγγύης προς την αντιπολίτευση και το απελευθερωτικό κίνημα στη Λευκορωσία. Για να μη πυροδοτήσουμε τον συναγερμό πυρκαγιάς, εμείς φέραμε μόνο ένα μικρό συμβολικό κερί στην Ολομέλεια, το οποίο καίει στη θέση της κ. Pleštinská, με στόχο να καταδείξουμε τους στενούς δεσμούς μας με το απελευθερωτικό κίνημα στη Λευκορωσία.

(Χειροκροτήματα)

  Πρόεδρος. Αν και επιβεβαιώνω εκ νέου τη συμπαράστασή μας για την πρωτοβουλία, οφείλω να επισημάνω ότι, σύμφωνα με τον Κανονισμό, απαγορεύεται αυστηρά να εισάγονται στην αίθουσα πυρακτωμένα ή φλεγόμενα αντικείμενα, γι’ αυτό θα παρακαλούσα τον συνάδελφο να το σβήσει. Ευχαριστώ.

  Józef Pinior (PSE), συντάκτης. – (PL) Κύριε Πρόεδρε, η πολιτική αντιπολίτευση στο Καζακστάν διαμαρτύρεται για τη δολοφονία του Altynbek Sarsenbayev, του πρώην υπουργού και πρεσβευτή που προσχώρησε στην αντιπολίτευση το 2003 και άρχισε να επικρίνει το πολιτικό σύστημα υπό τον πρόεδρο Nursultan Nazarbayev. Στις 26 Φεβρουαρίου αυτού του χρόνου στο Almaty περίπου 1 500 άτομα συμμετείχαν σε διαδήλωση, και το σώμα του 43χρονου Sarsenbayev βρέθηκε με πληγές από σφαίρες στους ώμους και το κεφάλι δίπλα στα σώματα του σωματοφύλακά του και του οδηγού του. Οι αξιωματικοί της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας που ήταν ύποπτοι για τη δολοφονία συνελήφθησαν και ο επικεφαλής της Επιτροπής Εθνικής Ασφαλείας, Nartay Dutbayev, παραιτήθηκε.

Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι η οργάνωση Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα κατηγόρησαν τις καζακικές αρχές για λογοκρισία στο διαδίκτυο και περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Στις 15 Δεκεμβρίου πέρυσι, οι δυνάμεις ασφαλείας ερεύνησαν τα γραφεία της εβδομαδιαίας έκδοσης Law Economy Politics Culture αφότου δημοσίευσε επιστολή υπογεγραμμένη από τον επικεφαλής της Εκλογικής Επιτροπής στην οποία δήλωνε ότι είχε συμβεί εκλογική νοθεία σε ορισμένο βαθμό στις προεδρικές εκλογές της 4ης Δεκεμβρίου. Επίσης, στις 20 Δεκεμβρίου διακόπηκε η λειτουργία της εβδομαδιαίας έκδοσης Juma-Times με απόφαση του δικαστηρίου του Almaty κατόπιν κατηγορίας για δυσφήμηση του προέδρου Nazarbayev.

  Erik Meijer (GUE/NGL), συντάκτης. – (NL) Κύριε Πρόεδρε, η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δεν αποδείχτηκε εγγύηση για τη δημοκρατία – μάλλον το αντίθετο, στην πραγματικότητα. Ορισμένοι πολιτικοί με κομμουνιστικό παρελθόν ίσως εγκατέλειψαν την ιδεολογία τους, αλλά για τον ίδιο ακριβώς λόγο παρεμποδίζονται τώρα ακόμη λιγότερο στους ελιγμούς τους να διατηρηθούν στην εξουσία για μεγάλη χρονική περίοδο ή να μεταβιβάσουν την κρατική εξουσία στους απογόνους τους. Ένα από αυτά τα ταχυδακτυλουργικά κόλπα είναι η παράταση της θητείας των προέδρων στην εξουσία κατά δέκα έτη ή ακόμη και έως το τέλος της ζωής τους μέσω δημοψηφίσματος χωρίς τη δυνατότητα επιλογής υποβολής ενός ή δύο υποψηφίων αντίπαλων.

Μια άλλη τεχνική είναι η εξάλειψη σοβαρών αντιπάλων φυλακίζοντάς τους βάσει ψευδών κατηγοριών, προκαλώντας τον θάνατό τους σε αυτοκινητιστικά ατυχήματα ή απλώς εξαφανίζοντάς τους. Στην Ουκρανία, τη Γεωργία και το Κιργιστάν ευρέως υποστηριζόμενες λαϊκές εξεγέρσεις εναντίον των καθεστώτων αυτού του είδους στέφθηκαν με επιτυχία, αλλά μένει να διαπιστωθεί εάν αυτές οι χώρες θα είναι σε καλύτερη μοίρα μακροπρόθεσμα. Έως τώρα στη Λευκορωσία, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν και το πολύ μεγαλύτερο Καζακστάν, αυτοί που είναι στην εξουσία έχουν κατορθώσει να κάμψουν οιαδήποτε αντιπολίτευση. Ορισμένοι μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τον ρόλο τους στο εφοδιασμό σε ενέργεια προκειμένου να εξαγοράσουν για τον εαυτό τους ισχυρούς ξένους φίλους.

Επί μακρόν, το Καζακστάν ήταν κυρίως μια άνυδρη και αραιοκατοικημένη περιοχή όπου, στο μέσον ενός μικρού πληθυσμού που μιλά μια τουρκική γλώσσα, η ρωσική αποικιοποίηση συνέβη σε περιοχές όπου η βιομηχανία ή μετάλλευση φαίνονταν πιθανές ή όπου μπορούσε να στηθεί μια πειραματική βάση διαστημικού πυραύλου. Εν τω μεταξύ, δημιουργήθηκε ένα νέο κεφάλαιο, μακριά από τη μεγάλη πόλη του Almaty, και η επιρροή των ρώσων κατοίκων μειώνεται σημαντικά.

Το Καζακστάν είναι μια μεγάλη, αραιοκατοικημένη χώρα, με δύο μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες και το υπόλοιπο να απαρτίζεται από μειονότητες απαγορευμένες σε αυτήν τη χώρα από την εποχή της ρωσικής αυτοκρατορίας, και το μέλλον της είναι εξαιρετικά επισφαλές. Στις σχέσεις μας με αυτό, το ψήφισμα δικαίως επιμένει στο να λαμβάνονται δεόντως υπόψη όχι μόνο οι οικονομικές σχέσεις, αλλά επίσης, και πρωτίστως, οι πολιτικοί κρατούμενοι, το περιθώριο αντιπολίτευσης, η δημοκρατική λήψη αποφάσεων και ανθρώπινα δικαιώματα.

  Carl Schlyter (Verts/ALE), συντάκτης. – (SV) Κύριε Πρόεδρε, δεν είναι όλα μαύρα και άραχνα στο Καζακστάν. Σε σύγκριση με αρκετές άλλες χώρες στην περιοχή, συμβαίνουν επίσης θετικά πράγματα, επί παραδείγματι το μορατόριουμ για τη θανατική ποινή και τη δίωξη των αστυνομικών που κατηγορούνται για βασανιστήρια. Η τελευταία εξέλιξη είναι, ωστόσο, ότι, παραδόξως, όταν η αντιπολίτευση αναπτύσσεται και καθίσταται ισχυρότερη, το ίδιο συμβαίνει και με την καταπίεση που ασκείται εναντίον της. Οι δύο αυτές δολοφονίες έχουν οξύνει την κατάσταση.

Ο ΟΑΣΕ είπε ότι η εκλογή δεν διεξήχθη ορθά. Στην πραγματικότητα, ήταν μάλλον περιττό να γίνει νοθεία των εκλογών επειδή, σύμφωνα με όλες τις σφυγμομετρήσεις, ο κ. Nazarbayev θα τις είχε κερδίσει. Δεδομένης της κατάστασης των μέσων ενημέρωσης στο Καζακστάν, οι εξελίξεις αυτές δεν είναι ίσως τόσο παράξενες. Επικρατεί επίσης ένα κλίμα φόβου. Οι Διοικητές δεν τόλμησαν να αναφέρουν τα χειρότερα εκλογικά στοιχεία και δεν δίστασαν να τα προικίσουν με λίγες επιπλέον ψήφους από φόβο μήπως υπονομευτούν οι θέσεις τους, οικονομικές ή άλλες. Δεν μπορούμε να έχουμε τέτοιο κλίμα σε μια δημοκρατία, και πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή.

Στην πραγματικότητα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν ζητά πολλά: μόνον να υπακούσει το Καζακστάν στο ίδιο του το σύνταγμα και να απαιτούνται δικαστικές αποφάσεις σε σχέση, επί παραδείγματι, με τις συλλήψεις. Στην παράγραφο τρία, δηλώνουμε ότι επιθυμούμε διεθνούς παρατηρητές για την παρακολούθηση της διερεύνησης των δολοφονιών. Το FBI προσκλήθηκε να συμμετάσχει στις έρευνες των δολοφονιών, και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα επιτρέπεται και σε άλλους επίσης διεθνείς φορείς να μελετήσουν πληροφορίες σχετικά με αυτά τα εγκλήματα ούτως ώστε να αποκτήσουμε κάποια αντίληψη, και αποσαφήνιση της έρευνας.

  Janusz Wojciechowski (UEN), συντάκτης. – (PL) Κύριε Πρόεδρε, το Καζακστάν είναι μια σημαντική χώρα με μεγάλη ιστορία, και μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης – ναι, της Ευρώπης, επειδή σχεδόν 150 000 km2 της επικράτειάς της είναι εντός των γεωγραφικών συνόρων της ηπείρου μας. Είναι μια χώρα όπου ζουν, έως σήμερα, χιλιάδες πολωνοί συμπατριώτες μου, που εξορίστηκαν εκεί την εποχή του σταλινικού καθεστώτος. Ιστορικά και πολιτικά, ωστόσο, είναι προφανές ότι το Καζακστάν ανήκει στην κεντρική Ασία. Είναι επίσης μια μετακομμουνιστική και μετασοβιετική χώρα. Πρέπει να το λάβουμε αυτό υπόψη και να θυμηθούμε ότι η λέξη «δημοκρατία» δεν γίνεται πάντα αντιληπτή εκεί κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή εδώ στις χώρες της Ευρώπης, με τους αιώνες δημοκρατικής παράδοσης.

Ήμουν ένας από τους παρατηρητές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Καζακστάν κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών. Η χώρα δεν είναι κατ’ ουδένα τρόπο πρότυπο δημοκρατίας, αλλά δικαίως πρέπει να ειπωθεί ότι οι αρχές εκεί κάνουν πολλά προκειμένου να εκδημοκρατίσουν τον δημόσιο βίο και, προπάντων, να φέρουν τη χώρα πλησιέστερα στις δυτικές αξίες και να την εκσυγχρονίσουν. Αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να αναγνωρίσουμε, και πρέπει να προσφέρουμε συνετή στήριξη σε αυτήν τη διαδικασία.

Η υπό συζήτηση πρόταση ψηφίσματος χρήζει υποστήριξης δεδομένου ότι ζητά την έρευνα του θανάτου του κ. Sarsenbayev, του πολιτικού της αντιπολίτευσης, έχει όμως επίσης ορισμένα στοιχεία τα οποία αποτελούν έκφραση αδικαιολόγητης υποψίας. Πολιτικοί σκοτώνονται σε πολλές χώρες σε δολοφονικές απόπειρες ή ατυχήματα, χωρίς η αιτία να είναι πάντα η πολιτική ραδιουργία. Για αυτόν τον λόγο απευθύνω έκκληση για μετριοπάθεια στο περιεχόμενο του ψηφίσματος, και την έγκριση αρκετών από τις προταθείσες τροπολογίες.

  Charles Tannock, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, και εγώ, όπως όλοι οι συνάδελφοί μου ευρωβουλευτές, έφριξα με τη στυγνή δολοφονία του ηγέτη της αντιπολίτευσης Altynbek Sarsenbayev στις 13 Φεβρουαρίου. Επικροτώ το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Nazarbayev κάλεσε το FBI για να εντοπίσει τους ενόχους, καθώς και τη δήλωσή του της 21ης Φεβρουαρίου για την τιμωρία των ενόχων. Με καθησυχάζει επίσης η πρόσφατη σύλληψη πέντε υπόπτων. Ασφαλώς, υπάρχουν ακόμα ανησυχίες σχετικά με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Καζακστάν. Εμείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση εύλογα ανησυχούμε για οποιαδήποτε αστάθεια σε αυτή τη στρατηγικά σημαντική δημοκρατία της Κεντρικής Ασίας, η οποία αγωνιά να μην έρθει υπερβολικά κοντά στη Ρωσία ή την Κίνα, αλλά να πλησιάσει εμάς στην ΕΕ.

Ως εισηγητής για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, πρότεινα την ένταξη του Καζακστάν σε αυτή την πολιτική. Η πρόταση αυτή ακολουθεί μία παράδοση, σύμφωνα με την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν εκείνο που έθεσε πρώτο το ζήτημα ενός τέτοιου καθεστώτος για τις τρεις δημοκρατίες του Καυκάσου, καθεστώς το οποίο τους χορηγήθηκε δεόντως από το Συμβούλιο εν ευθέτω χρόνω. Το Καζακστάν έχει μία προέκταση προς τη Δύση, που αποτελεί ένα ισχυρό γεωγραφικό επιχείρημα για το καθεστώς του στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Έχει, επίσης, μία ισχυρή κοσμική παράδοση που του την κληροδότησε το σοβιετικό του παρελθόν, με μία πολύ μεγάλη ευρωπαϊκή χριστιανική μειονότητα που ζει αρμονικά με τους ντόπιους μουσουλμάνους Καζάκους.

Έχουν στρατηγική σημασία για την ΕΕ τα τεράστια αποθέματά του σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, τα οποία ανυπομονεί να πουλήσει στην ΕΕ χωρίς να εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τους ρωσικούς αγωγούς για τη μεταφορά των φυσικών του πόρων. Επιπλέον, η πολιτική διαφοροποίησης του Καζακστάν περιλαμβάνει σχέδια υγροποίησης του φυσικού αερίου για εξαγωγή διαμέσου της Κασπίας.

Στο ίδιο πλαίσιο, αλλά πιο υποτιμημένη, είναι και η τεράστια δυνητική παροχή εμπλουτισμένου ουρανίου («yellow cake») του Καζακστάν από ορυχεία που τίθενται τώρα σε παραγωγή, το οποίο θα είναι ζωτικό για την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών της ΕΕ σε πυρηνική ενέργεια. Η ΕΕ πρέπει να προσφέρει κάθε βοήθεια σε αυτή την αχανή, αραιοκατοικημένη, γεωπολιτικά σημαντική χώρα και εμείς στην ομάδα PPE-DE δεν θα υποστηρίξουμε το προκατειλημμένο κοινό κείμενο εάν δεν γίνουν δεκτές οι τροπολογίες μας.

  John Attard-Montalto, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, επιτρέψτε μου να μιλήσω στη γλώσσα μου.

(MT) Με ανησυχεί το γεγονός ότι ακούω μία ομιλία σαν αυτήν που εκφωνήθηκε προ ολίγου. Ανησυχώ ότι, επειδή η Δύση και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδιαφέρονται για το Καζακστάν –κυρίως επειδή είναι πλούσιο σε ορυκτά και σύμμαχος στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας- η κυβέρνηση του ίσως αισθάνεται σε θέση να προβεί σε ορισμένες πράξεις ατιμώρητα. Αυτό είναι κάτι για το οποίο πρέπει να επαγρυπνούμε. Πριν από λίγο καιρό, το Καζακστάν υπέβαλε αίτηση για να γίνει μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, και μετέβην εκεί σε αποστολή. Είναι αλήθεια ότι, γεωγραφικά, μέρος του Καζακστάν βρίσκεται στην Ευρώπη, αλλά οι πάντες γνωρίζουν ότι η εν λόγω χώρα έχει ακόμη πολλά να μάθει από την άποψη της απόκτησης δημοκρατικών διαπιστευτηρίων. Είναι σαφές, επίσης, ότι, τελευταία, το πολιτικό κλίμα έχει επιδεινωθεί. Γνωρίζουμε ότι, σε περίοδο τριών μηνών, δολοφονήθηκαν δύο ηγέτες της αντιπολίτευσης και ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα απαγορεύονται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Δεν πρέπει συνεπώς να επιτρέψουμε στον πλούτο του Καζακστάν και στο γεγονός ότι η χώρα αποτελεί σύμμαχο κατά της τρομοκρατίας να μας παρασύρει στο να σκεφτούμε ότι δεν χρειάζονται οιοιδήποτε έλεγχοι όσον αφορά τη συμπεριφορά του.

  Andreas Mölzer (NI). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, μέχρι στιγμής ο Πρόεδρος του Καζακστάν Nazarbayev ενεργεί ακολουθώντας την παλιά παροιμία «κράτα τους φίλους σου κοντά και τους εχθρούς σου ακόμη πιο κοντά» και προσπάθησε να τους συμπεριλάβει στο καθεστώς του. Μολονότι όμως πέρασε πρόσφατα μία εβδομάδα σε κέντρο θεραπείας στην πατρίδα μου την επαρχία Καρινθία, προφανώς για να ανακτήσει τις δυνάμεις του, φαίνεται ότι απολαμβάνει ολοένα και λιγότερη επιτυχία με αυτό το σχέδιο, διότι οι επικρίσεις για το άτομό του αυξάνονται, όπως γνωρίζετε.

Ίσως δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι δύο στελέχη της αντιπολίτευσης, όπως ακούσαμε, έχασαν τη ζωή τους υπό μυστηριώδεις συνθήκες αφού αποκάλυψαν στη δημοσιότητα σκευωρίες του προεδρικού περιβάλλοντος. Κατά την άποψή μου, είναι πραγματικά πολύ σημαντικό να διαλευκανθούν αυτοί οι φόνοι με διαφάνεια από ανεξάρτητα στελέχη.

Όσο προοδευτικό και αν είναι το Καζακστάν στην οικονομική ανάπτυξή του –κυρίως χάρη στον μεγάλο ορυκτό πλούτο του– συμφωνούμε όλοι ότι τόσο υστερεί όσον αφορά τη δημοκρατία. Υπήρξαν κατηγορίες για εκλογική νοθεία στις προεδρικές εκλογές τον περασμένο Δεκέμβριο, και η κόρη του Προέδρου που εξελέγη με αμφισβητήσιμες μεθόδους είναι, ως γνωστόν, διευθύντρια του μεγαλύτερου τηλεοπτικού σταθμού, ενώ ο σύζυγός της είναι επικεφαλής της φορολογικής αρχής. Δεν επιτράπηκε η καταχώρηση ορισμένων κομμάτων και οι ακτιβιστές είναι γνωστό ότι διώκονται. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν αν τιμωρηθούν όσοι πήγαν στην κηδεία του δολοφονηθέντος.

Όταν είναι τόσο αμφίβολο αν το Καζακστάν είναι ικανό να συμπεριφερθεί σαν δημοκρατία, δεν μπορεί να του επιτραπεί να αναλάβει τη προεδρία του ΟΑΣΕ το 2009 όπως επιθυμεί. Κατά τη γνώμη μου, η ΕΕ πρέπει να αντισταθεί σθεναρά σε αυτό. Ίσως επίσης θα πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των ΗΠΑ και να συνδέσουμε την οικονομική βοήθεια με την πρόοδο στους τομείς της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των πολιτών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

  Karin Scheele (PSE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, έχει περάσει ένας μήνας από τη βίαια δολοφονία του εξέχοντος πολιτικού Sarsenbayev και πιστεύω ότι αυτή είναι η σωστή στιγμή για να διεξαγάγουμε μία κατεπείγουσα συζήτηση για την κατάσταση στο Καζακστάν. Μέσα σε τρεις μήνες δολοφονήθηκαν δύο εξέχοντα στελέχη της αντιπολίτευσης και το πολιτικό κλίμα έχει επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό.

Απευθύνουμε έκκληση στις αρχές του Καζακστάν να διενεργήσουν μια πλήρη, ανεξάρτητη και διαφανή ανάκριση για τις συνθήκες αυτών των θανάτων και να επιτρέψουν την παρουσία διεθνών παρατηρητών.

Οι φόνοι με πολιτικά κίνητρα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Έχει αναφερθεί λογοκρισία στο διαδίκτυο και η πίεση συνολικά στα στελέχη της αντιπολίτευσης και τους δημοσιογράφους έχει αυξηθεί. Καταδικάζουμε τη σύλληψη ανθρώπων που συμμετείχαν σε μία ειρηνική συγκέντρωση με αφορμή τον θάνατο του Altynbek Sarsenbayev και καλούμε την κυβέρνηση του Καζακστάν να τηρήσει τις δεσμεύσεις της που απορρέουν από τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας, και ιδιαίτερα να διασφαλίσει τον σεβασμό για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

  Benita Ferrero-Waldner, Επιτροπή. (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, πολλά μπορούν να ειπωθούν για το Καζακστάν. Από τη μία πλευρά, το Καζακστάν είναι και θα πρέπει να είναι ένας σημαντικός εταίρος για την προώθηση της σταθερότητας και της περιφερειακής συνεργασίας στην Κεντρική Ασία. Πράγματι, είναι η πιο σημαντική από αυτές τις χώρες και είναι επίσης πλούσια σε ενεργειακά αποθέματα, γι’ αυτό και προσεγγίζεται σήμερα από πολλές χώρες.

Ας αναλύσουμε τον λόγο του Προέδρου Nazarbayev της 1ης Μαρτίου για την κατάσταση του έθνους. Ήταν πολύ περιεκτικός όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, δεν ήταν πολύ λεπτομερής όσον αφορά το πρόγραμμα των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, παρά τις υποσχέσεις για ένα πρόγραμμα δημοκρατικών αλλαγών και τις υποσχέσεις στη διεθνή κοινότητα. Η έννοια της «διαχειριζόμενης δημοκρατίας» επιβεβαιώθηκε και μάλιστα ενισχύθηκε.

Επιτρέψτε μου να πω λίγα λόγια για τη θετική και την αρνητική πλευρά, επειδή πρέπει να δούμε και τις δύο πλευρές. Ως μία θετική ένδειξη, θα ήθελα να επικροτήσω την επικύρωση του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα και του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα από το Καζακστάν φέτος τον Ιανουάριο. Αυτό είναι ένα καλό βήμα. Ελπίζουμε, επίσης, ότι το Καζακστάν θα κάνει τώρα ενέργειες για την επικύρωση των προαιρετικών πρωτοκόλλων, που επιτρέπουν την υποβολή προσωπικών καταγγελιών. Το συνεχιζόμενο μορατόριουμ της θανατικής ποινής είναι, επίσης, ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Στην αρνητική πλευρά και όσον αφορά τα ζητήματα που θα πρέπει να επικρίνουμε, αυτό που συνέβη στον αρχηγό της κυρίαρχης πολιτικής αντιπολίτευσης, κ. Sarsenbayev, μας προκαλεί τη μέγιστη ανησυχία. Η δολοφονία του καταδεικνύει μία πολύ επικίνδυνη τάση εγκληματοποίησης της πολιτικής του Καζακστάν. Ελλείψει σαφών συνταγματικών μηχανισμών για τη διασφάλιση μίας ειρηνικής μεταβίβασης της εκτελεστικής εξουσίας στο Καζακστάν, αυτή η εξέλιξη είναι σαφώς ανησυχητική. Γι’ αυτό, ζητήσαμε από τις αρχές να εξασφαλίσουν πλήρη διαφάνεια στην ανακριτική διαδικασία. Χαίρομαι που μπορεί να πάει εκεί το FBI, αλλά θα πρέπει να παρευρίσκονται και κάποιοι Ευρωπαίοι. Παρακολουθούμε, επίσης, από πολύ κοντά την έρευνα για τον φόνο της Oksana Nikitina, της κόρης ενός άλλου επιφανούς μέλους της αντιπολίτευσης. Με έχουν, επίσης, ανησυχήσει πολύ οι αναφορές για οχλήσεις προσωπικοτήτων της αντιπολίτευσης που ακολουθούσαν δύο ειρηνικές μνημόσυνες πομπές στην Άλμα Άτα, μετά την κηδεία του κ. Sarsenbayev. Ορισμένοι από εσάς αναφέρθηκαν σε αυτό.

Θα ήθελα, επίσης, να αναφέρω τα δύο ουσιώδη ζητήματα της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και των περιορισμών στην κοινωνία των πολιτών. Ανησυχούμε για τις αναφορές πολυάριθμων περιπτώσεων οχλήσεων δημοσιογράφων και ανάληψης δράσεων εναντίων πέντε εφημερίδων και μίας ιστοθέσης της αντιπολίτευσης. Ο νέος νόμος για την εθνική ασφάλεια, που υιοθετήθηκε τον Ιούλιο του 2005, επιτρέπει επίσης αδικαιολόγητους περιορισμούς στην κοινωνία των πολιτών και στις δραστηριότητες των ΜΚΟ.

Επικροτήσαμε, από την άλλη πλευρά, τις βελτιώσεις που επισημάνθηκαν από τον ΟΑΣΕ/ODIHR στη διαχείριση των προεδρικών εκλογών του Δεκεμβρίου του 2005 – μερικοί από εσάς βρισκόσασταν εκεί ως παρατηρητές. Ωστόσο, λυπούμαστε επίσης που στις εκλογές δεν τηρήθηκαν μερικές από τις δεσμεύσεις του ΟΑΣΕ και που δεν ελήφθη καμία δράση για την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου ώστε να ευθυγραμμιστεί με τις συστάσεις του ΟΑΣΕ/ODIHR. Επιθυμούμε, ασφαλώς, να συνεχίσουμε την παρακολούθηση των ερευνών για τις υποτιθέμενες παρατυπίες.

Μία εμμένουσα βασική ανησυχία είναι η πολιτική ελευθερία. Για χάρη της εσωτερικής του σταθερότητας, το Καζακστάν χρειάζεται πολιτική αντιπολίτευση και είναι επείγουσα ανάγκη να νομιμοποιήσουν οι αρχές τα κόμματα της πολιτικής αντιπολίτευσης και να ανοίξουν ουσιαστικό διάλογο μαζί τους, διαμέσου, παραδείγματος χάριν, της κρατικής επιτροπής για τον εκδημοκρατισμό, η οποία πρόκειται να συσταθεί σύντομα με πρόεδρο τον Πρόεδρο Nazarbayev. Συγκεκριμένα, πιστεύω ότι οι καζακικές αρχές θα αναθεωρήσουν την άρνησή τους να καταχωρήσουν τα κόμματα της πολιτικής αντιπολίτευσης, Alga και True Ak Zhol (Αληθινό Φωτεινό Μονοπάτι).

Θα χαιρόμουν ιδιαίτερα εάν συστήσετε μία κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία και ενισχύσετε τη συνεργασία σας με τις αντιπροσωπείες από το Καζακστάν. Αυτός είναι άλλος ένας πολύ σημαντικός δίαυλος για να τους μεταδώσουμε σαφή μηνύματα και είναι, επίσης, μία ευκαιρία. Ας μην προδικάσουμε την απόφαση όσον αφορά την προσφορά του Καζακστάν να ασκήσει την προεδρία του ΟΑΣΕ το 2009. Ίσως να παράσχει στο Καζακστάν μία σημαντική πρόκληση για να επιτύχει υψηλότερο επίπεδο δημοκρατίας.

Τέλος, ανησυχούμε, επίσης, για τις αναφορές πολυάριθμων περιπτώσεων οχλήσεων δημοσιογράφων και ανάληψης δράσεων εναντίων πέντε εφημερίδων και μίας ιστοθέσης της αντιπολίτευσης. Ο νέος νόμος για την εθνική ασφάλεια, που υιοθετήθηκε πέρυσι τον Ιούλιο, επιτρέπει επίσης αδικαιολόγητους περιορισμούς στην κοινωνία των πολιτών και στις δραστηριότητες των ΜΚΟ. Πιστεύω, συνεπώς, ότι πρόκειται για μία χώρα με την οποία πρέπει να συνεργαστούμε πολύ στενά, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να στείλουμε σαφή μηνύματα.

  Πρόεδρος. Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί στις 17.00.

(1) Βλ. Συνοπτικά Πρακτικά.