Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου 2006 - Στρασβούργο

18. Βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού - Προς μια στρατηγική σχετικά με την ψυχική υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση (συζήτηση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει την έκθεση του John Bowis, εξ ονόματος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, σχετικά με τη βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού - Προς μια στρατηγική σχετικά με την ψυχική υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση (2006/2058(INI) (A6-0249/2006).

  Μάρκος Κυπριανού, Μέλος της Επιτροπής. (EN) Κύριε Πρόεδρε, εκτιμώ ιδιαίτερα την ενεργό συμμετοχή του Κοινοβουλίου στη διαδικασία διαβούλευσης επί του πράσινου βιβλίου της Επιτροπής για την ψυχική υγεία. Θα αδράξω αυτήν την ευκαιρία για να ευχαριστήσω τον εισηγητή, κ. Bowis, για την εξαιρετική έκθεσή του.

Πέρασε σχεδόν ένας χρόνος από τότε που η Επιτροπή παρουσίασε το πράσινο βιβλίο της για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Το πράσινο βιβλίο ήταν επίσης μια απάντηση στην υπουργική διάσκεψη της ΠΟΥ, στην οποία συμμετείχαν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Στη δήλωση που υιοθέτησε, η διάσκεψη κάλεσε την Επιτροπή να στηρίξει την εφαρμογή του πράσινου βιβλίου.

Το πράσινο βιβλίο παρουσίαζε την ψυχική υγεία ως κεντρικό τμήμα της συνολικής δημόσια υγείας και καθοριστικό παράγοντα της ποιότητας ζωής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υποστήριζε ότι η δημόσια ψυχική υγεία είναι επίσης βασικός παράγοντας για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της ΕΕ – της ευημερίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και της δικαιοσύνης.

Οι ευρωπαϊκές αξίες και το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο απαιτούν να προσφέρουμε την αναγκαία υποστήριξη σε εκείνους που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές και να προαγάγουμε την κοινωνική ένταξη. Αυτό είναι ίσως ένα από τα βασικότερα μηνύματα που προέκυψαν από τη διαδικασία διαβούλευσης και από την έκθεση και το ψήφισμα, ότι δηλαδή η αντιμετώπιση του ζητήματος της κοινωνικής ένταξης και του στιγματισμού που συνοδεύουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι βασικός παράγοντας στις προσπάθειές μας για τον χειρισμό του προβλήματος συνολικά.

Λόγω του στιγματισμού που συνεπάγονται, οι πάσχοντες από προβλήματα ψυχικής υγείας δεν τα παραδέχονται και δεν αναζητούν βοήθεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνον να μην λαμβάνουν θεραπεία αλλά και να στρεβλώνεται η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητα των στατιστικών στοιχείων, γεγονός που με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα το πρόβλημα αυτό να μην αποτελεί πάντοτε προτεραιότητα για τα κράτη μέλη και τις κυβερνήσεις, δεδομένου ότι τα σχετικά αριθμητικά στοιχεία μπορεί να είναι ορισμένες φορές παραπλανητικά χαμηλά. Επομένως, η αντιμετώπιση αυτού του στιγματισμού και του ζητήματος της κοινωνικής ένταξης δεν είναι απλώς θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ούτε απλώς υποχρέωση, αλλά μπορεί να έχει πρακτικές επιπτώσεις στις προσπάθειές μας να δώσουμε προτεραιότητα και έμφαση σε δράσεις και δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού.

Το πράσινο βιβλίο είχε τρεις στόχους. Ο πρώτος ήταν να ανοίξει ευρεία συζήτηση σχετικά με το εάν είναι σημαντικό να διερευνηθεί κατά πόσον πρέπει να αναπτυχθεί σε επίπεδο ΕΕ μια στρατηγική για την ψυχική υγεία και να προσδιοριστεί ποιες θα έπρεπε να είναι οι προτεραιότητες μιας τέτοιας στρατηγικής. Διεξήγαμε πλήρη διαβούλευση. Λάβαμε περισσότερες από 150 συνεισφορές. Μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές, φυσικά, θα είναι το ψήφισμα του Κοινοβουλίου.

Το σχέδιο έκθεσης που υποβλήθηκε για τη σημερινή συζήτηση πραγματεύεται όλες τις παραμέτρους του πολύπλοκου ζητήματος της ψυχικής υγείας. Χαιρετίζω το γεγονός ότι περιλαμβάνει ορισμένες πολύ συγκεκριμένες προτάσεις. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και μας βοηθά στα επόμενα βήματα που πρόκειται να κάνουμε. Συμφωνώ σχεδόν με όλα τα σημεία που περιέχονται στην έκθεση και η Επιτροπή θα εξετάσει δεόντως τις προτάσεις αυτές, προκειμένου να αποφασίσει ποια θα είναι τα επόμενα βήματά της.

Τώρα είμαστε στη διαδικασία της ανάλυσης των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης και από χθες, αν δεν απατώμαι, όλες οι συνεισφορές είναι διαθέσιμες στην ιστοθέση μας για τη δημόσια υγεία. Το φθινόπωρο θα συνταχθεί και θα δημοσιευθεί ένα έγγραφο που θα συνοψίζει τα αποτελέσματα της διαβούλευσης. Σε αυτό το στάδιο μπορώ να πω ότι τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της διαβούλευσης έδειξαν πολύ ισχυρή υποστήριξη για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής της ΕΕ για την ψυχική υγεία.

Ευελπιστώ ότι εντός του πρώτου τριμήνου του επόμενου έτους θα είμαι σε θέση να υποβάλω ένα λευκό βιβλίο της Επιτροπής για την ψυχική υγεία, στο οποίο θα παρουσιάζεται μια στρατηγική και θα προτείνεται ένα πλαίσιο βιώσιμης συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, των τομέων πολιτικής και των σχετικών ενδιαφερομένων φορέων. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο προκειμένου να προωθήσουμε μια θετική ψυχική υγεία στην κοινότητα και να ενθαρρύνουμε την κοινωνική ένταξη είναι διάλογος, οικοδόμηση συναίνεσης και, κυρίως, δράση. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό.

Η αύξηση της ευαισθητοποίησης και η ανταλλαγή προσεγγίσεων και καλών πρακτικών είναι σημαντικά βήματα και μακροπρόθεσμα μπορούν να έχουν ισχυρότερα αποτελέσματα από οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία.

Αναμένω με ενδιαφέρον τη συζήτηση. Ακόμη μία φορά ευχαριστώ το Κοινοβούλιο για την πρωτοβουλία αυτή.

  John Bowis (PPE-DE), εισηγητής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ τον Επίτροπο για τα θερμά του λόγια σχετικά με την έκθεση αυτή.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, 450 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη μας πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή. Ένας στους τέσσερεις από εμάς θα αντιμετωπίσει κάποια ψυχική διαταραχή στη διάρκεια της ζωής του· στην Ευρώπη, 58 000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο, ενώ οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι δεκαπλάσιες σε αριθμό. Οι αυτοκτονίες ευθύνονται για περισσότερους αδικαιολόγητους θανάτους από τα τροχαία δυστυχήματα ή το Aids. Τρεις στους εκατό από εμάς θα εμφανίσουν κατάθλιψη· ένας στους τρεις από εμάς που πηγαίνουμε στον οικογενειακό γιατρό μας θα παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, αλλά το πρόβλημα αυτό θα διαγνωσθεί μόνον στον έναν στους έξι. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δύο στους τρεις έχουμε καλή ψυχική υγεία: σημαίνει ότι μπορεί να μην χρειαστούμε, να μην ζητήσουμε ή να μην μας προσφερθεί θεραπεία. Μπορεί να σημαίνει ότι μας παρέχεται ακατάλληλη θεραπεία με φάρμακα, αγωγή, ιδρύματα και νόμους που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να μην μας βλάψουν και στη χειρότερη μπορεί να προκαλέσουν σωματικές και ψυχολογικές βλάβες. Σχεδόν σίγουρα σημαίνει ταμπέλες, πατρονάρισμα, μίσος, φόβο και, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, απομόνωση, στην κοινωνία, στο πλαίσιο της οικογένειας, στον χώρο εργασίας, στο παιχνίδι, ακόμα και στο πλαίσιο των υγειονομικών και κοινωνικών υπηρεσιών μας.

Δυστυχώς, μπορούμε να κρύψουμε το πρόβλημα, αλλά δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε, δεν μπορούμε να συμβάλουμε στην κοινωνία με τον τρόπο που θα θέλαμε, δεν μπορούμε να διάγουμε πλήρη και ικανοποιητική ζωή όπως θα θέλαμε. Σημαίνει επίσης ότι μόνον επιφανειακά έχουμε εξετάσει το ζήτημα της εκπόνησης μιας πολιτικής για την προαγωγή της ψυχικής ευημερίας των πολιτών μας από τα πρώτα χρόνια της ζωής και στη συνέχεια στα χρόνια της ενήλικης ζωής, στην εργασία και τον ελεύθερο χρόνο, και στα γηρατειά και στα χρόνια της ολοένα και μεγαλύτερης ευπάθειας.

Για τον λόγο αυτόν, χαιρετίζω τα μέχρι σήμερα επιτεύγματα, πρώτον μιας σειράς Προεδριών του Συμβουλίου –που ξεκίνησαν και κορυφώνονται σήμερα με τη φινλανδική Προεδρία– και της Επιτροπής, η οποία εκπόνησε αυτό το πράσινο βιβλίο και θα προχωρήσει σε ενεργό χάραξη πολιτικής εντός των επόμενων μηνών.

Όταν ως παιδί ήρθα για πρώτη φορά αντιμέτωπος με την ψυχική ασθένεια, επρόκειτο για κάτι για το οποίο δεν συζητούσαμε. Όταν για πρώτη φορά ήρθα αντιμέτωπος με την πολιτική για την ψυχική υγεία, δεν είχε σημειωθεί μεγάλη πρόοδος από την εποχή των εγκλεισμών, του ζουρλομανδύα, των δωματίων απομόνωσης, της εξουσίας κράτησης, της χορήγησης φαρμάκων διά της βίας, κ.ο.κ. – ή έτσι φαινόταν. Στην πραγματικότητα, η πολιτική για την ψυχική υγεία εξελίσσεται από τη δεκαετία του 1960, με πιο ανθρώπινο περιβάλλον, θεραπείες και αγωγές. Και οι ασθενείς έχουν προχωρήσει επίσης, μεταφέρονται σε χώρους φιλοξενίας στο πλαίσιο της κοινότητας ή επιστρέφουν στα σπίτια τους. Αυτό δεν άρεσε πάντοτε στο κοινό. Οι ασθενείς δεν ήταν πλέον «αόρατοι και άρα όχι δικό μας πρόβλημα», αλλά «τρελοί της διπλανής πόρτας».

Προκειμένου να έχει αποτελέσματα η σύγχρονη, ανθρώπινη πολιτική για την ψυχική υγεία, πρέπει να διαθέτει ένα φάσμα μέσων μέριμνας και μια σειρά κοινωνικών και υγειονομικών υπηρεσιών και υπηρεσιών στέγασης, κατάρτισης, μεταφορών και άλλων υπηρεσιών οι οποίες θα συνεργάζονται. Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των επαγγελματιών, των ασθενών και των οικογενειών τους, και χρειάζονται οι πόροι μας. Για να εξασφαλιστούν, χρειάζεται πολιτική ευαισθητοποίηση και αυτή με τη σειρά της χρειάζεται δημόσια συναίνεση και επαγγελματική υποστήριξη. Μια υπηρεσία η οποία δεν λαμβάνει επαγγελματική, δημόσια και πολιτική στήριξη, απογοητεύει διπλά τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Δεν προσφέρει κατάλληλη αγωγή και περίθαλψη και παρακινεί την καθοδική πορεία της δημόσιας εμπιστοσύνης και, ως εκ τούτου, ενισχύει το στίγμα.

Το στίγμα μαστίζει όλες τις χώρες μας. Αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είναι ακούσια και οφείλεται στον φόβο και την άγνοια, αλλά βλάπτει εξίσου το άτομο, όπως οποιαδήποτε άλλη μορφή παραβίασης. Όλοι συμβάλλουμε στον στιγματισμό ανθρώπων που, αν αντιμετώπιζαν κάποιο σωματικό πρόβλημα, θα είχαν τη συμπάθεια και την υποστήριξή μας. Ωστόσο, με την ψυχική ασθένεια πολύ συχνά τους στρέφουμε την πλάτη και ελπίζουμε ότι κάποιος άλλος θα ασχοληθεί μαζί τους. Το να ζει κανείς με μια ψυχική ασθένεια είναι από μόνο του αρκετά δύσκολο, χωρίς το πρόσθετο βάρος και τον πόνο της απόρριψης και του στιγματισμού. Πρέπει λοιπόν να ακούσουμε τι έχουν να πουν οι ασθενείς και οι χρήστες υπηρεσιών. Πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε ως εταίρους μας και όχι απλώς ως ασθενείς. Έχουμε θεσπίσει νομοθεσία κατά των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία. Ίσως πρέπει να πράξουμε το ίδιο για τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας – τόσο για εκείνους που νοσηλεύονται όσο και για εκείνους που ζουν στην κοινότητα.

Αυτά αφορά η έκθεσή μου. Δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για ορισμένες από τις αλλαγές που χρειαζόμαστε. Εάν το κοινό πιστέψει, θα ασκήσει πίεση στις κυβερνήσεις και οι κυβερνήσεις θα επενδύσουν σε καλές υπηρεσίες. Τότε το κοινό θα πιστέψει. Γνωρίζουμε ότι στις νευροψυχιατρικές διαταραχές οφείλεται το ένα τρίτο των αναπηριών, το 15% των ενδονοσοκομειακών εξόδων, το ένα τέταρτο του κόστους των φαρμάκων, οι μισές περιπτώσεις με τις οποίες ασχολούνται οι κοινωνικοί λειτουργοί και ούτω καθεξής. Θέλω να είμαι βέβαιος ότι εάν ο ίδιος, η σύζυγός μου ή ένα μέλος της οικογένειάς μου αντιμετωπίσει τέτοιο πρόβλημα στο μέλλον, όπως είναι πολύ πιθανό, θέλω ένα σύστημα που θα αγκαλιάζει αντί να απορρίπτει τον ασθενή, όπου θα αισθάνεται αγάπη και όχι ότι τον έχουν λησμονήσει, ένα σύστημα στο οποίο δεν θα αγνοούν τους ανθρώπους ή δεν θα ξέρουν πού βρίσκονται, ένα σύστημα που δεν θα τους κλείνει σε κενούς, κρύους, αφιλόξενους τοίχους. Θέλω να έχουν ελπίδα και όχι απόγνωση. Εάν κατανοήσουμε ότι στη θέση τους θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εμάς –και πολλοί από εμάς θα βρεθούν σε αυτήν τη θέση– τότε θα επιδιώξουμε καλύτερες υπηρεσίες.

Στην έκθεσή μου παραθέτω αυτά τα λόγια του Stefan Heym από την Alexanderplatz του Ανατολικού Βερολίνου το 1989:

Wir haben in diesen letzten Wochen unsere Sprachlosigkeit überwunden und sind jetzt dabei, den aufrechten Gang zu erlernen. (Τις τελευταίες αυτές εβδομάδες, ξαναβρήκαμε τη φωνή μας και μάθαμε για άλλη μια φορά να περπατάμε με το κεφάλι μας ψηλά).

Το στίγμα της ψυχικής ασθένειας είναι τόσο κατασταλτικό όσο ήταν το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας. Παγώνει τη γλώσσα μας, μας κάνει να σκύβουμε το κεφάλι και καθήκον μας είναι να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα με διαταραχές της ψυχικής υγείας θα μπορέσουν, με τη δική μας συνδρομή, να ξαναβρούν τη φωνή τους, την αξιοπρέπειά τους, τον αυτοσεβασμό τους και θα ξαναρχίσουν να περπατούν με το κεφάλι ψηλά.

(Χειροκροτήματα)

  Kathy Sinnott (IND/DEM), συντάκτρια γνωμοδότησης της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, ασχολήθηκα για πολλά χρόνια με ζητήματα που απασχολούν τα άτομα με αναπηρίες και αυτούς που τους φροντίζουν. Σε σχέση με ορισμένα άτομα, με ορισμένες αναπηρίες, έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος. Δυστυχώς σε αυτήν την πρόοδο δεν είναι μέτοχοι ως επί το πλείστον όσοι πάσχουν από ψυχικές ασθένειες.

Κρίνοντας από το έντονο ενδιαφέρον στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, οι βουλευτές γνωρίζουν ότι, ανάμεσά μας, άνθρωποι που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες υποβάλλονται σε ακούσια ιδρυματοποίηση και νοσηλεία, σε υποχρεωτική χορήγηση φαρμάκων και άλλες ιατρικές αγωγές, σε σωματικό περιορισμό και χρήση βίας, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν διακρίσεις στον χώρο εργασίας, αποκλεισμό στην κοινότητα και καχυποψία από την πλευρά των δημοσίων υπηρεσιών.

Ευτυχώς, στην επιτροπή υπήρχε μια πραγματική αίσθηση ότι αυτό πρέπει να αλλάξει, ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε θεραπευτικές προσεγγίσεις που βοηθούν τους πάσχοντες να επιτύχουν ανάρρωση και αποκατάσταση, καθώς και στην ένταξη, την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών και την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Πρέπει, τέλος, να αναγνωριστεί ότι κάθε άνθρωπος είναι πολύτιμος και άξιος σεβασμού και ότι αυτός ο σεβασμός απαιτεί να επιτρέψουμε στους ανθρώπους να μιλούν και να αποφασίζουν οι ίδιοι όποτε αυτό είναι ανθρωπίνως δυνατό.

Στο πλαίσιο των εργασιών για τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ψυχική υγεία, το σημαντικότερο ερώτημα που πρέπει να θέσουμε στους εαυτούς μας είναι: θα βελτιώσει αυτό τη ζωή κάποιου; Θα ήθελα να συγχαρώ τον κ. Bowis για την έκθεσή του, η οποία περιέχει πολλά καλά στοιχεία: παραδοχή ότι οι φαρμακευτικές ουσίες μπορούν να προκαλέσουν περισσότερες ψυχικές ασθένειες από όσες θεραπεύουν, αναγνώριση της σημασίας της παιδικής ηλικίας για την ψυχική υγεία και μια έκκληση για την υποστήριξη των οικογενειών, αναγνώριση ότι η απασχόληση μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ψυχική υγεία, θετικό ή αρνητικό, και την ανάγκη διαβούλευσης με εκείνους που έχουν αναρρώσει από ψυχική ασθένεια, ώστε να μάθουμε πώς ανάρρωσαν. Πρόκειται για μια καλή αρχή αλλά, αν θέλουμε πράγματι να βοηθήσουμε κάποιον με τη στρατηγική αυτή, πρέπει να λάβουμε υπόψη το άτομο ως σύνολο και για να το πράξουμε αυτό η στρατηγική πρέπει να περιλαμβάνει έννοιες όπως η διατροφή και η αποτυχία, ιδίως η μαθητική αποτυχία, και για τον λόγο αυτόν υποστηρίζω ιδιαίτερα τις τροπολογίες της κ. Breyer.

Χρειάζεται επίσης να εξετάσουμε έννοιες που δεν έχουν ακόμη αναφερθεί, όπως η ελπίδα και ο φόβος, η δημιουργικότητα και η έκφραση, η πίστη και η πνευματικότητα. Με εκπλήσσει το γεγονός ότι μπορούμε να εκπονήσουμε μια ολόκληρη στρατηγική χωρίς να αναφέρουμε καν τις λέξεις «πνεύμα» ή «πνευματικότητα». Είναι σημαντικό να αποδεχθούμε ότι υπάρχουν στιγμές κρίσης, θλίψης και πίεσης στις ζωές όλων μας και ότι τις στιγμές αυτές μπορεί να χρειαζόμαστε στήριξη και κατανόηση, αλλά δεν χρειαζόμαστε πάντοτε διάγνωση και φάρμακα. Η σωστή κρίση είναι πολύ σημαντική. Αν σκεφτούμε την αυτοκτονία, θα καταλάβουμε ότι η σωστή κρίση μπορεί ακόμη να αποτελέσει ζήτημα ζωής ή θανάτου.

  Marta Vincenzi (PSE), συντάκτρια γνωμοδότησης της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, στην Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων διεξήχθη μια έντονη συζήτηση σχετικά με τη στρατηγική που αφορά την ψυχική υγεία. Στον λίγο χρόνο που έχω στη διάθεσή μου είναι δύσκολο να συνοψίσω τον πλούτο των ιδεών, αλλά επισημαίνω με ικανοποίηση την ομόφωνη απόφαση, η οποία θέτει εν ολίγοις τρία θεμελιώδη ζητήματα.

Το πρώτο ζήτημα αφορά την ευρεία συναίνεση στην πρόταση αποϊδρυματοποίησης των ψυχιατρικών υπηρεσιών. Ο στόχος της κατάργησης του εγκλεισμού και της απομόνωσης των ψυχασθενών θεωρείται από την επιτροπή ως ένα βήμα προόδου στην επιβεβαίωση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, λόγος για τον οποίον η Ευρώπη έχει κάθε δικαίωμα να ασχοληθεί με το ζήτημα.

Το δεύτερο ζήτημα αφορά την σημαντική ενίσχυση των διαφόρων διαβαθμίσεων σε σχέση με τις ανάγκες της πρόληψης και της ενεργού συμμετοχής των χρηστών και των τοπικών υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα της συνολικής στρατηγικής, την οποία πρέπει να ενσωματώνει ακόμη περισσότερο ο τομέας της πρόληψης.

Το τρίτο ζήτημα αφορά το αίτημα να ληφθεί υπόψη ο παράγοντας του φύλου, το ασθενέστερο δηλαδή σημείο του Πράσινου Βιβλίου! Εμείς υποστηρίζουμε την ανάγκη να συμπεριληφθεί στα προτεινόμενα μέτρα μια συστηματική έρευνα ειδικών μελετών σχετικά με τις γυναίκες, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχουν μελετηθεί από την άποψη του φύλου φαινόμενα όπως οι διατροφικές διαταραχές, οι νευροφυτικές ασθένειες, η σχιζοφρένεια, η κατάθλιψη και οι αυτοκτονίες και αυτό καθιστά ανεπαρκείς τις προόδους που επετεύχθησαν στην πρόληψη και στη θεραπεία. Ελπίζω και εύχομαι, ωστόσο, να σημειώσουμε νέες προόδους.

  Françoise Grossetête, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (FR) Κύριε Επίτροπε, επιτρέψτε μου καταρχάς να συγχαρώ τον συνάδελφό μου, κ. Bowis, για το αξιοθαύμαστο έργο που έχει επιτελέσει σχετικά με ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα που μας αφορά όλους, δεδομένου ότι το ένα τέταρτο όλων των Ευρωπαίων θα αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της ζωής του, με όλες τις σημαντικές επιπτώσεις που αυτά συνεπάγονται για το στενό περιβάλλον τους. Φοβάμαι ότι αυτό το θέμα αφορά στην πραγματικότητα τον καθένα. Ανεξάρτητα από το ποιοι είμαστε, η ψυχική υγεία μάς αφορά όλους.

Εντούτοις, για μεγάλο χρονικό διάστημα, κλείναμε τα μάτια μας σε αυτό το δεινό. Η κακή ψυχική υγεία θεωρείτο απλώς μια δύσκολη στιγμή που περνούσαν οι άνθρωποι, ή ούτε καν αυτό. Τα άτομα αυτά αισθάνονταν στιγματισμένα σε τέτοιον βαθμό, ώστε έπρεπε να κρατούν το πρόβλημά τους κρυφό. Αυτή η καταπιεστική σιωπή θα πρέπει πλέον να λάβει τέλος στις μέρες μας. Το να τολμούμε να μιλάμε για προβλήματα ψυχικής υγείας ισοδυναμεί ήδη με την ανάληψη δράσης. Το ότι μιλάμε γι’ αυτές τις ασθένειες είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της ίασης των περισσοτέρων εξ αυτών. Το να απομονώνουμε τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας και να υποβάλλουμε σε διακριτική μεταχείριση είναι σαν να τα σημαδεύουμε στο κεφάλι με γεμάτο πιστόλι. Μου έρχεται στον νου ο νεαρός άνδρας με ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον, του οποίου η ζωή αναποδογυρίζει όταν, φθάνοντας στην ενηλικίωση, διαπιστώνει ότι πάσχει από σχιζοφρένεια. Μια τέτοια κατάσταση είναι θλιβερή τόσο για τον ίδιο τον ασθενή όσο και για τους οικείους του. Ο αριθμός αποπειρών αυτοκτονίας θα πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε πόσο σημαντικό είναι αυτό το πρόβλημα. Εξάλλου, ένας αριθμός εγκλημάτων είναι αποτέλεσμα της αύξησης ορισμένων ειδών προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Η γήρανση των πληθυσμών των χωρών μας πρέπει επίσης να μας βάλει σε σκέψεις, καθότι, δυστυχώς, συνοδεύεται από αύξηση των κρουσμάτων ψυχικής ασθένειας. Πρέπει να λάβουμε υπόψη το φαινόμενο αυτό.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αναπτύξει τα δικά της μέτρα πρόληψης της κακής ψυχικής υγείας, όμως πρέπει επίσης να βοηθήσει τους ερευνητές να αντιμετωπίσουν αυτό το φαινόμενο, προκειμένου να γίνουν καλύτερα κατανοητοί οι παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία, ειδικότερα κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, ώστε να υπάρξει αποτελεσματικότερη διαχείριση της εξέλιξης των ασθενών, προαγωγή των καταλληλότερων διαθέσιμων φαρμάκων και υποστήριξη των προσπαθειών που αποσκοπούν στην κατάρτιση επαγγελματιών ιατρικής περίθαλψης.

Η περίθαλψη που λαμβάνει ένας ενήλικος δεν είναι η ίδια με εκείνη ενός παιδιού ή ενός εφήβου. Μπορούμε να σκεφτούμε επίσης διάφορες πιθανές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν ανάλογα με το αν ο εν λόγω ασθενής είναι άνδρας ή γυναίκα. Ας μην ξεχνάμε επίσης τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει ο γιατρός στην παρακολούθηση του ασθενή. Οι γιατροί ορισμένες φορές αισθάνονται εξαιρετικά μόνοι, όταν σταθμίζουν τα υπέρ και τα κατά μιας αναγκαστικής φαρμακευτικής αγωγής ή ενός εγκλεισμού.

Οι συνάδελφοί μου και εγώ ελπίζουμε ότι η Επιτροπή θα προχωρήσει περισσότερο αυτήν την προσέγγιση και ότι θα επανέλθει στο Κοινοβούλιο με προτάσεις βασισμένες σε αυτούς για τους οποίους θα ψηφίσουμε αύριο. Είναι σημαντικό να δοθεί η δέουσα σημασία στην ψυχική υγεία στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής υγείας και να διαμορφωθεί μια διαφορετική άποψη για τις ψυχικές ασθένειες, με το να επιδεικνύεται στους ανθρώπους αυτούς ο δέων σεβασμός και η δέουσα αξιοπρέπεια που θα πρέπει να εμπνέει κάθε ανθρώπινο ον.

  Ευαγγελία Τζαμπάζη, εξ ονόματος της ομάδας PSE. – Κύριε Επίτροπε, η προαγωγή της ψυχικής υγείας είναι ένα ζήτημα που αφορά όχι μόνο τους ψυχικά ασθενείς και τις οικογένειές τους αλλά κυρίως την κοινωνία καθώς όλοι μπορεί σε κάποια στιγμή να βρεθούμε πραγματικά αντιμέτωποι με κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά βάρη.

Ιδιαίτερα σημαντική η σημερινή συζήτηση γύρω από την έκθεση του συναδέλφου Bowis τον οποίον επιτρέψτε μου να συγχαρώ για την εξαιρετική του δουλειά. Έτσι δρομολογείται στην Ένωση η δημόσια διαβούλευση γύρω από τη θέσπιση στρατηγικής για την ψυχική υγεία. Είναι αναγκαίο να αναληφθούν δράσεις για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών που πλήττουν μέρος του πληθυσμού προκειμένου να περιορισθούν οι ατομικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Και ταυτόχρονα είναι αναγκαίο οι εν λόγω δράσεις να στοχεύουν στην καλύτερη ενημέρωση και στην ανάπτυξη κατάλληλων στάσεων και δεξιοτήτων ώστε να προφυλάσσεται η ψυχική υγεία και να καταπολεμάται το στίγμα που συνοδεύει τους ψυχικά ασθενείς.

Παράλληλα, θα ήθελα να επισημάνω την ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης των επαγγελματιών στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας και υγείας, σχετικά με τα ζητήματα ψυχικής υγείας καθώς έτσι διασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή αντιμετώπισή τους.

Θεωρώ ακόμη αναγκαία την εφαρμογή εξατομικευμένων μεθόδων προαγωγής της ψυχικής υγείας λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των ομάδων στόχων, όπως π.χ. τα άτομα με αναπηρία. Και με βάση το γεγονός ότι τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν η περίθαλψη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές γίνεται στην κοινότητα ενώ, αντίθετα, ότι η μακροχρόνια παραμονή σε ψυχιατρικά ιδρύματα μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή τους, οφείλουμε να υποστηρίζουμε την αποϊδρυματοποίησή τους.

  Jolanta Dičkutė, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (LT) Κυρίες και κύριοι, όπως είπε κάποτε ο Αλμπέρ Καμύ, το να χάνεις τη ζωή σου δεν είναι τόσο σημαντικό. Το να βλέπεις όμως τη ζωή σου να χάνει το νόημά της και την ύπαρξή σου να χάνει τον σκοπό της, αυτό είναι ανυπόφορο. Είναι αδύνατο να ζεις χωρίς σκοπό.

Σε αυτόν τον διαρκώς αναπτυσσόμενο κόσμο, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι απογοητεύονται με τον εαυτό τους και τους άλλους, αντιμετωπίζουν έντονο άγχος, δεν βρίσκουν νόημα στη ζωή τους, δεν είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις και να επιλύσουν τα προβλήματά τους. Σήμερα, ολοένα και συχνότερα στρεφόμαστε για βοήθεια στους ειδικούς, ψυχολόγους και ψυχιάτρους, που αποφεύγαμε πριν από μια δεκαετία. Δεν είναι ντροπή να παραδέχεται κανείς ότι χρειάζεται βοήθεια. Δυστυχώς, οι άνθρωποι που ζητούν βοήθεια εξακολουθούν να στιγματίζονται από την κοινωνία.

Η 10η Σεπτεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης της Αυτοκτονίας και η 10η Οκτωβρίου η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Δεν είναι παράδοξο ότι αναγκαζόμαστε να εφιστούμε την προσοχή της κοινωνίας σε τέτοια επώδυνα προβλήματα κάθε μήνα;

Είναι δύσκολο να παραδεχθούμε ότι ο αριθμός των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές ασθένειες αυξάνει ακόμη και σε μια εποχή που η υγειονομική περίθαλψη των ψυχικά ασθενών φαίνεται να βελτιώνεται. Η αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών είναι δραματική. Κάθε 40 δευτερόλεπτα αυτοκτονεί ένας άνθρωπος στον πλανήτη και κάθε τρία δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αποπειράται να αυτοκτονήσει. Η Λιθουανία, η χώρα μου, χάνει περισσότερους από 1500 ανθρώπους το χρόνο, λόγω αυτοκτονίας, και δυστυχώς ο αριθμός αυτός μας κατατάσσει στην πρώτη θέση σε ολόκληρη την Ευρώπη, μπροστά ακόμη και από τη Ρωσία και από άλλες πρώην σοβιετικές χώρες.

Προφανώς δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα. Αμέσως μετά την υπουργική διάσκεψη στο Ελσίνκι, η Λιθουανία άρχισε να καταρτίζει την εθνική πολιτική της για την ψυχική υγεία, η οποία σύντομα θα εγκριθεί από το Κοινοβούλιο. Επιπλέον, η ψυχική υγεία έχει ανακηρυχθεί σε προτεραιότητα της εθνικής πολιτικής μας. Συγκαταλέγεται μεταξύ των τεσσάρων τομέων που θα χρηματοδοτηθούν από τα διαρθρωτικά ταμεία για τον τομέα της υγείας. Αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να αναπτύξουμε υπηρεσίες σε επίπεδο κοινότητας ως λύση εναλλακτική των ιδρυμάτων μόνιμης περίθαλψης, επιλύοντας έτσι με σύγχρονο τρόπο τα ζητήματα των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Είναι αδύνατο να υποφέρει κανείς σιωπηρά, με μόνη συντροφιά τη θλίψη του· αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον πρέπει να ανασυντάξουμε τις προσπάθειές μας για να επιλύσουμε τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Πιστεύω ότι το Πράσινο Βιβλίο της ΕΕ με θέμα «Βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού» είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για την αναζήτηση μιας κοινής λύσης. Σημασία δεν έχει μόνον η θεραπεία. Για πρώτη φορά μιλούμε για την προαγωγή της ψυχικής υγείας, την πρόληψη της ασθένειας και την αποκατάσταση. Πρέπει επίσης να ανταλλάξουμε πληροφορίες και βέλτιστες πρακτικές με τους συναδέλφους μας από άλλες χώρες και να αναπτύξουμε δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών.

Αντιληφθήκαμε επιτέλους ότι η επίλυση των προβλημάτων αυτών δεν είναι μόνον αρμοδιότητα των ειδικών. Η κοινωνία και καθένας από εμάς ατομικά πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του. «Με κατανόηση, νέα ελπίδα», το σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας Πρόληψης της Αυτοκτονίας, ενσαρκώνει την ελπίδα όσων δεν αδιαφορούν για τον πόνο των άλλων και την ελπίδα ότι η κοινωνία θα συνδράμει όσους αντιμετωπίζουν ψυχικό κλονισμό.

  Hiltrud Breyer, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, ελπίζω ότι με αυτήν την Πράσινη Βίβλο θα δώσουμε επιτέλους ένα μήνυμα για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αυξημένη πολιτική προσοχή στην την ψυχική υγεία των πολιτών της Ευρώπης είναι κάτι που έπρεπε να υπήρχε εδώ και πολύ καιρό. Ωστόσο, εγώ θεωρώ σοβαρή παράλειψη το γεγονός ότι δεν γίνεται εκτενής ανάλυση των αιτίων ούτε στην έκθεση της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, ούτε στην πρόταση της Επιτροπής.

Γνωρίζουμε ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος, η κακή διατροφή και οι αλλεργίες σε τρόφιμα επηρεάζουν τη σωματική και την ψυχική υγεία. Οι επιπτώσεις των τοξικών χημικών ουσιών στην ορμονική ισορροπία είναι προφανείς. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει ανάλυση των διαταραχών του νευρικού συστήματος που προκαλούνται από περιβαλλοντικές τοξίνες και φυτοφάρμακα, καθώς και της σχέσης μεταξύ του συνδρόμου της μείωσης της προσοχής και της δυσανεξίας σε τρόφιμα.

Γνωρίζουμε επίσης ότι, για παράδειγμα, τα εξαιρετικά χαρισματικά παιδιά και νέοι καταλήγουν να υποβάλλονται σε ψυχιατρική αγωγή κατά λάθος επειδή δεν αναγνωρίζεται ότι είναι χαρισματικά. Και αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σωστότερα. Σε αυτό οφείλεται και η ανησυχία μου για τον κίνδυνο να αρχίσει και η φαρμακοβιομηχανία να προωθεί φάρμακα ως τη μόνη λύση.

Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα ότι είναι απαραίτητη μια εκτενής αναλυτική και θεραπευτική προσέγγιση αντί για τη συνέχιση της «ιατρικοποίησης» και «παθολογικοποίησης» των σταδίων της ζωής. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται τώρα σε παιδιά που είναι υγιή, ζωηρά και παλαιότερα θεωρούνταν απόλυτα υγιή, η διάγνωση συνδρόμου μείωσης της προσοχής ή υπερκινητικότητας και να τους χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Δεν είναι δυνατόν να εκτίθενται οι νέοι σε μεγάλα επίπεδα βίας στα μέσα ενημέρωσης και ύστερα να χαρακτηρίζονται ψυχικά ασθενείς και να τους χορηγείται φαρμακευτική αγωγή.

Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει στην καταναλωτική μας κοινωνία ένα εχέγγυο για την ευτυχία και μήπως δίδεται ένα λανθασμένο μήνυμα όταν κάθε κακή διάθεση, κάθε στενοχώρια, που είναι φυσιολογικό να περνάει ο καθένας μας, αντιμετωπίζεται αμέσως με αντικαταθλιπτικά.

Επομένως, ανησυχώ μήπως με αυτήν την Πράσινη Βίβλο, αλλά και με μια Λευκή Βίβλο, χαράζουμε ενδεχομένως μία εσφαλμένη πορεία. Πρέπει να ασχοληθούμε με τη διερεύνηση των αιτίων και όχι να στηριζόμαστε μόνο στη χρήση φαρμάκων. Το αίτημα του Κοινοβουλίου να χρησιμοποιούνται τα φάρμακα ως ύστατη λύση, όταν τα αίτια των ψυχικών ασθενειών θα έχουν διευκρινιστεί επαρκώς, πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να γίνουμε υπηρέτες της φαρμακοβιομηχανίας και να αφιερωθούμε στη διαιώνιση του χαρακτηρισμού φάσεων και διαδικασιών της ζωής ως παθολογικών φαινομένων που απαιτούν φαρμακευτική αντιμετώπιση.

  Roberto Musacchio, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, η έκθεση αυτή, για την οποία ευχαριστώ ειλικρινά τον κ. Bowis, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία μιας καλύτερης Ευρώπης, η οποία θα σέβεται την αξιοπρέπεια των ψυχικά ασθενών, θα τους υποστηρίζει και θα τους βοηθά να επανενταχθούν στην κοινωνία θέτοντας τέρμα σε απαράδεκτες πρακτικές όπως η απομόνωση στα ψυχιατρεία. Εν ολίγοις, μιας Ευρώπης καλύτερης, ακριβώς γιατί ένας πολιτισμός κρίνεται από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στα ασθενέστερα και πλέον ευάλωτα άτομα.

Πριν από έναν χρόνο μας επισκέφθηκε εδώ στο Στρασβούργο μια ομάδα ανθρώπων που κοινώς αποκαλούνται «τρελοί», οι οποίοι ταξίδεψαν από τη Ρώμη με το λεωφορείο, μαζί με ψυχιατρικό προσωπικό και συγγενείς τους. Μας επισκέφθηκαν για να μας μιλήσουν για την ιταλική εμπειρία: ένα νόμο που φέρει το όνομα ενός ψυχιάτρου, του Franco Basaglia, ο οποίος δυστυχώς δεν βρίσκεται πλέον μαζί μας και ο οποίος αγωνίσθηκε μαζί με τους «τρελούς» για την αξιοπρέπεια των ασθενών, έκλεισε τα ψυχιατρεία και θέσπισε ένα σύστημα εναλλακτικής περίθαλψης και επανένταξης σε τοπικό επίπεδο, χάρη στο οποίο έχει βελτιωθεί σήμερα η κατάσταση στην Ιταλία. Οι «τρελοί» αυτοί ήλθαν να μας ζητήσουν την εφαρμογή του συστήματος αυτού και στην Ευρώπη, γιατί έτσι θα νιώσουν περισσότερο πολίτες αυτής της Ευρώπης, στην οποία πολύ συχνά αποτέλεσαν και αποτελούν ακόμη θύματα διακρίσεων και στερήσεως των δικαιωμάτων τους.

Σήμερα, με την έκθεση αυτή, δίνουμε μια πρώτη απάντηση σε αυτό τους το αίτημα και τους λέμε: «είστε πολίτες όπως όλοι οι άλλοι», αλλά για να υλοποιηθεί πλήρως ο στόχος αυτός θα πρέπει το έργο που επιτελέσαμε με πάθος, καθώς και οι προτάσεις του Πράσινου Βιβλίου που ήταν αποτέλεσμα μιας θετικής συνεργασίας μεταξύ του Κοινοβουλίου και της Επιτροπής, να μετατραπούν σε μια σημαντική πράξη που θα κατευθύνει και τα διάφορα κράτη μέλη, σε μια πραγματική δηλαδή οδηγία για μια Ευρώπη χωρίς ψυχιατρεία που θα αποκαθιστά την αξιοπρέπεια όλων των ψυχασθενών.

(Χειροκροτήματα)

  Urszula Krupa, εξ ονόματος της Ομάδας IND/DEM. – (PL) Κύριε Πρόεδρε, σπάνια στο πλαίσιο μιας συζήτησης για την ψυχική υγεία θίγεται το ζήτημα των δικαιωμάτων και των ηθικών προτύπων. Ορισμένοι μάλιστα θεωρούν την ανήθικη συμπεριφορά ως ένδειξη μοντερνισμού. Ωστόσο, αυτός ο τρόπος ζωής οδηγεί σε διαταραχές και εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη. Το άτομο τότε καθοδηγείται από βιολογικά ερεθίσματα από την περιοχή του εγκεφάλου κάτω από τον εγκεφαλικό φλοιό τα οποία δεν ελέγχονται από τον εγκεφαλικό φλοιό, όπου βασίζονται τα υψηλότερα συναισθήματα.

Σε αυτά τα άτομα, η διαδικασία της σκέψης και η ευφυΐα κυβερνώνται από ένστικτα που αντιστοιχούν σε υποανάπτυκτα υψηλότερα ηθικά και αισθητικά συναισθήματα και μια ανικανότητα ανάπτυξης κοινωνικών ή πατριωτικών δεσμών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η διαταραγμένη προσωπική και συναισθηματική ανάπτυξη μπορεί να επηρεάσει όχι μόνον άτομα αλλά και ολόκληρες ομάδες και κοινότητες. Αυτό συμβαδίζει με μια αύξηση των ψυχοπαθητικών τάσεων στην κοινωνία που την διαφθείρουν ακόμη περισσότερο, οδηγώντας σε αύξηση των ψυχικών διαταραχών και εξαχρείωση της προσωπικότητας.

Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη ιατρική, σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, είναι ότι η συμπτωματική θεραπεία εξαλείφει απλώς τα συμπτώματα, χωρίς να επιτυγχάνει αποτελεσματική ίαση.

  Irena Belohorská (NI). – (SK) Το ζήτημα της ψυχικής υγείας δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, αλλά τελευταία έχει συζητηθεί πολύ στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα ήθελα να εξετάσω το ζήτημα αυτό από την προοπτική του εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο συνιστά έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας. Η προσπάθεια βελτίωσης της οικονομίας και της ευημερίας των περιφερειών μας έχει μεταβάλει τις συνθήκες εργασίας. Η τηλεργασία, η εντατικότερη χρήση των τεχνολογιών επικοινωνίας, οι αλλαγές στις εργασιακές συνήθειες, η αυξημένη κινητικότητα – όλα αυτά έχουν αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των εργαζομένων. Οι απαιτήσεις της εργασίας που σχετίζονται με την ευελιξία, την εκπαίδευση και τις δεξιότητες γίνονται ολοένα μεγαλύτερες, με αποτέλεσμα οι μεσήλικες και οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι να αδυνατούν να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Το συνεχές άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικά προβλήματα.

Πέραν της ιατρικής διάστασης του ζητήματος, είναι αναγκαίο να αναγνωριστούν οι οικονομικές συνέπειες της επιδεινούμενης ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Το άγχος έχει ως αποτέλεσμα συχνότερες απουσίες από την εργασία, κατώτερες επιδόσεις ή μικρότερη αφοσίωση και προβλήματα μεταξύ των συναδέλφων.

Δεδομένου ότι η ψυχική υγεία περιλαμβάνεται στην εθνική ατζέντα των κρατών μελών, και δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει περιορισμένες εξουσίες στον τομέα αυτόν, πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στις χώρες που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα και μπορούν να διαθέσουν λιγότερα κονδύλια για την αντιμετώπισή τους.

Παρά τον μεγάλο αριθμό αυτοκτονιών στη Βόρεια Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο, πιστεύω ότι πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας κυρίως στα νέα κράτη μέλη, πέντε εκ των οποίων συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών στην ΕΕ. Οι χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας, έζησαν σημαντικές αλλαγές, και οι πολίτες τους χρειάστηκε να προσαρμοστούν σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον εργασίας και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες και συνήθειες, σύμφωνα με όσα ισχύουν στη Δυτική Ευρώπη. Χρειάστηκε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να αποκτήσουν νέα προσόντα και να διαχειριστούν νέες, πολυπλοκότερες διαδικασίες, γεγονός που είχε αρνητικό αντίκτυπο κυρίως στους εργαζόμενους μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Πλέον όλων αυτών, οι ανωτέρω αναφερόμενες χώρες πλήττονται από υψηλά ποσοστά ανεργίας, η οποία επίσης συμβάλλει στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας.

Προτάθηκε η σύσταση ενός νέου οργανισμού για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού. Δεν συμφωνώ με αυτήν την άποψη. Πιστεύω ότι θα ήταν πολύ αποτελεσματικότερο να αναδιαρθρωθούν οι υπάρχοντες οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται άμεσα με ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία.

  Avril Doyle (PPE-DE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να ευχαριστήσω τόσο τον Επίτροπο, για το εξαιρετικό πράσινο βιβλίο, όσο και τον κ. Bowis για την έκθεσή του, η οποία προσέθεσε ακόμη περισσότερα στην εξαιρετική αρχή που είχε γίνει. Σε ευχαριστούμε, John. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σου και τα συναισθήματά σου για το θέμα αυτό αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλούς από εμάς σε αυτό το Σώμα.

Οι υγειονομικές υπηρεσίες και η υγειονομική περίθαλψη είναι αρμοδιότητες των επιμέρους κρατών μελών αλλά, βάσει του άρθρου 152, εμείς στην Ευρώπη έχουμε εντολή σε ό,τι αφορά την προαγωγή, την πρόληψη και τη διάδοση πληροφοριών. Αυτό ακριβώς μπορεί να επιτύχει αυτή η συζήτηση για το πράσινο βιβλίο: να εξασφαλίσει ότι θα εξετάσουμε τον τομέα αυτόν στο σύνολό του, θα εστιάσουμε στα σημαντικά προβλήματα του στιγματισμού και των διακρίσεων και θα ανταλλάξουμε βέλτιστες πρακτικές και επιδημιολογικά στοιχεία σχετικά με το ζήτημα αυτό.

Κύριε Επίτροπε, αναφέρατε ότι τα αριθμητικά στοιχεία δεν αντικατοπτρίζουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος των ψυχικών ασθενειών. Λόγω του στιγματισμού και των διακρίσεων, πολλοί δεν έχουν πρόσβαση σε θεραπεία και βοήθεια. Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σας. Μάλιστα, θα αμφισβητούσα σοβαρά τα δεδομένα μας. Θα έλεγα ότι αντικατοπτρίζουν πιθανώς το ήμισυ –ούσα γενναιόδωρη– του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι με οξεία ή χρόνια κατάθλιψη, για παράδειγμα, το κρύβουν από τους εργοδότες τους, φοβούμενοι τις αρνητικές συνέπειες στη σταδιοδρομία τους. Επομένως, η ενίσχυση της ενημέρωσης, η αλλαγή των στάσεων και, πάνω απ’ όλα, η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών είναι μια τεράστια συνεισφορά που μπορούμε να κάνουμε σε αυτόν τον τόσο σημαντικό τομέα.

Τα αριθμητικά στοιχεία αιφνιδιάζουν: 18 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρη την ΕΕ πάσχουν από βαριά κατάθλιψη· 58 000 συμπολίτες μας αυτοκτονούν κάθε χρόνο – αριθμός που αντιστοιχεί σχεδόν στον πληθυσμό δύο ή τριών μικρών πόλεων μιας αγροτικής περιοχής που αφανίζεται κάθε χρόνο. Ο αριθμός αυτών που αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν είναι δεκαπλάσιος. Ο ένας στους τέσσερις από εμάς αναμένεται να αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής υγείας κάποια στιγμή στη ζωή του και ποσοστό άνω του 27% των ενηλίκων στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας σε ετήσια βάση. Η κατάθλιψη και οι διαταραχές του άγχους, συμπεριλαμβανομένου του στρες και των διατροφικών διαταραχών, είναι τα συνηθέστερα προβλήματα ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με μελέτες που σοκάρουν, έως το 2020 οι νευροψυχιατρικές διαταραχές, με την κατάθλιψη στην πρώτη θέση του καταλόγου, θα είναι οι συχνότερες αιτίες ασθένειας στον αναπτυγμένο κόσμο. Μεγάλο μέρος αυτών των προβλημάτων θα οφείλεται στη γήρανση του πληθυσμού στην Ευρώπη, η οποία θα αποτελέσει ιδιαίτερη πρόκληση.

Η κακή ψυχική υγεία μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί. Πρέπει να ενθαρρύνουμε την έγκαιρη παρέμβαση και να εξασφαλίσουμε, ει δυνατόν, όπως πρότεινε ο συνάδελφός μου κ. Bowis, την επανεξέταση της νομοθεσίας για τις διακρίσεις προκειμένου να δούμε εάν μπορούμε να συμπεριλάβουμε τις διακρίσεις σε βάρος των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας στην εν λόγω δέσμη μέτρων. Πρέπει να αξιοποιήσουμε στον μέγιστο βαθμό την αρμοδιότητα που έχουμε. Δυστυχώς, με την Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη να μην προχωρεί όπως ορισμένοι ελπίζαμε, η αρμοδιότητά μας είναι σχετικά περιορισμένη. Αυτό, ωστόσο, δεν μας εμποδίζει να ενώσουμε τις τελείες στους σχετικούς τομείς της ισχύουσας προς το παρόν ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να ανοίξουμε τη συζήτηση αυτή και να συμπεριλάβουμε αυτούς που αντιμετωπίζουν τα συγκεκριμένα προβλήματα.

Με το να αγνοούμε το πρόβλημα αυτό και να μην παρέχουμε τις αναγκαίες υποδομές και θεραπείες, αυξάνουμε το κόστος για την Ευρώπη στο τρία έως τέσσερα τοις εκατό του ΑΕγχΠ μας ετησίως.

Σας ευχαριστώ, κύριε Επίτροπε, για το έργο σας και, πάνω απ’ όλα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον συνάδελφό μου κ. Bowis για την εξαιρετική έκθεσή του.

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ κ. MAURO
Αντιπροέδρου

  Dorette Corbey (PSE). – (NL) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, οι αρμοδιότητες της Ευρώπης στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι λίγες και έτσι πρέπει να παραμείνουν, γιατί η υγεία εμπίπτει πρωτίστως στην αρμοδιότητα των κρατών μελών.

Η Ευρώπη έχει βέβαια να διαδραματίσει έναν πολύ σημαντικό συμπληρωματικό ρόλο: στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής έρευνας, όπου η υγεία κατέχει σημαντική θέση, και ενός προγράμματος δράσης για τη δημόσια υγεία που αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της περίθαλψης και των μεθόδων θεραπευτικής αντιμετώπισης, μέσω της ανταλλαγής δεδομένων, του συνδυασμού εμπειρογνωμοσύνης και της παροχής στις χώρες της δυνατότητας να διδαχθούν η μία από την εμπειρία της άλλης.

Δεδομένου ότι η προσέγγιση αυτή είναι πολλά υποσχόμενη στον τομέα στης ψυχικής υγείας, κύριε Επίτροπε χαιρετίζω το Πράσινο Βιβλίο. Επίσης, είμαι υπόχρεη στον κ. Bowis για την αφοσίωσή του και για την ανάμιξή του στο ζήτημα αυτό. Συνέταξε μια εξαιρετική έκθεση.

Αναφέρθηκε πολλές φορές στη διάρκεια της σημερινής συζήτησης ότι ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους, με άλλα λόγια εκατό εκατομμύρια από εμάς, αντιμετωπίζει μια σοβαρή ασθένεια τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Αυτό είναι τραγικό και επίσης αντιστοιχεί σε 3 έως 4% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας καλύπτουν πολλές καταστάσεις και μπορούν να ποικίλλουν από διατροφικές διαταραχές σε κορίτσια και νέες γυναίκες, αλκοολισμό, εθισμό σε ναρκωτικές ουσίες, έως προβλήματα συμπεριφοράς, κατάθλιψη, καθώς και άλλες ψυχιατρικές ασθένειες. Είναι δύσκολο να αναπτυχθούν επιτυχημένες μέθοδοι θεραπείας για αυτές τις ασθένειες. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον εθισμό σε ναρκωτικές ουσίες. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του εθισμού; Τα φάρμακα, η μεθαδόνη, η ψυχανάλυση, ή ένα πρόγραμμα Narconon που περιλαμβάνει σάουνα και βιταμίνες; Μια σοβαρή σύγκριση της επιτυχίας των διαφορετικών μεθόδων αντιμετώπισης θα ήταν χρήσιμη. Ή, για παράδειγμα, σε σχέση με τις διατροφικές διαταραχές και την κατάθλιψη: οι περιπτώσεις επιτυχίας είναι όσες και οι περιπτώσεις αποτυχίας.

Αυτό που έχει σημασία είναι να συνδυαστεί η εμπειρογνωμοσύνη, οι επαγγελματίες του χώρου να ανταλλάξουν γνώσεις, οι ασθενείς ή οι εξαρτημένοι να ενημερωθούν για επιτυχημένες μεθόδους αντιμετώπισης. Υπό αυτήν την έννοια, είναι επίσης χρήσιμο να συσταθεί μια ευρωπαϊκή ομάδα συντονισμού εμπειρογνωμοσύνης, στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουν ασθενείς, εξαρτημένοι και ιδρύματα περίθαλψης. Η ομάδα αυτή πρέπει να μετατραπεί κατά κάποιον τρόπο σε γραφείο εξυπηρέτησης, με μια ιστοσελίδα όπου ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους και οι οικογένειές τους θα μπορούν να ζητήσουν βοήθεια όταν αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Έτσι μπορεί να αποκτήσει νόημα η ευρωπαϊκή συνεργασία.

  Μάριος Ματσάκης (ALDE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, πρώτον θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια στον εισηγητή για το εξαιρετικό έργο του. Ο κ. Bowis πραγματεύτηκε σε βάθος και με επιτυχία όλα τα σημαντικά σημεία μιας στρατηγικής για την ψυχική υγεία στην ΕΕ και η ομάδα μου εγκρίνει πλήρως την έκθεσή του.

Όσον αφορά τις τροπολογίες που κατατέθηκαν, η Ομάδα ALDE θα υποστηρίξει τις τροπολογίες 11 και 12 της Ομάδας PSE, αλλά με την ακόλουθη προτεινόμενη προφορική τροπολογία σε καθεμία από αυτές: και στις δύο τροπολογίες να εισαχθεί η λέξη «ορισμένα» μετά τη λέξη «σε» ούτως, ώστε το κείμενο να έχει ως εξής: «σε ορισμένα από τα νέα κράτη μέλη». Αυτό είναι αναγκαίο, διότι το περιεχόμενο των τροπολογιών δεν ισχύει για όλα τα νέα κράτη μέλη και θα ήταν ανάρμοστο και λάθος να μην καταστεί σαφές. Είμαι βέβαιος ότι η μικρή αυτή αλλαγή θα γίνει δεκτή από όλες τις πλευρές.

Σε ό,τι αφορά την ουσία της έκθεσης, θα ήθελα απλώς να τονίσω ξανά ορισμένα σημεία. Πρώτον, το γεγονός ότι η κακή ψυχική υγεία είναι εξαιρετικά σύνηθες φαινόμενο. Εκτιμάται ότι περίπου 100 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό στη διάρκεια της ζωής τους. Δεν φαίνεται τόσο συνήθης στην καθημερινή ζωή, επειδή οι περισσότεροι επιλέγουν να την αποκρύπτουν. Ήρθε η ώρα να βγάλουμε από το ντουλάπι της άρνησης και της ντροπής το ζήτημα της ψυχικής ασθένειας και να το αντιμετωπίσουμε ανοιχτά, ορθολογικά και αποτελεσματικά.

Δεύτερον, το γεγονός ότι οι ψυχικές ασθένειες συνεπάγονται δυστυχώς στιγματισμό στις κοινωνίες μας. Κατά την άποψή μου, αυτό αποτελεί απόρροια της περιορισμένης κατανόησής μας για τη λειτουργία ενός εκ των σημαντικότερων ζωτικών μας οργάνων, του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος, καθώς και άλλα ζωτικά όργανα, όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, είναι ευπαθής σε ασθένειες, οι οποίες οδηγούν σε δυσλειτουργίες. Μια δυσλειτουργούσα καρδιά θα οδηγήσει σε καρδιακή πάθηση. Ομοίως, ένας εγκέφαλος που δυσλειτουργεί θα οδηγήσει σε ψυχική ασθένεια. Η βασική διαφορά κατά την άποψή μου είναι ότι ίσως δεν είμαστε ακόμη σε θέση να προσδιορίσουμε την ακριβή ανατομική, ιστολογική ή/και βιοχημική ανωμαλία που προκαλεί τη συγκεκριμένη δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Είμαι βέβαιος ότι στο μέλλον θα είμαστε σε θέση να το πράξουμε, με την πρόοδο της επιστημονικής γνώσης μας στους τομείς της νευρολογίας και της νευροεπιστήμης. Συνεπώς, η ψυχική ασθένεια δεν είναι ντροπή. Ο ψυχικά ασθενής δεν διαφέρει σε τίποτε από τον καρδιοπαθή ή από οποιονδήποτε άλλο ασθενή.

Εν κατακλείδι, εύχομαι ειλικρινά και ελπίζω ότι αυτή η έκθεση θα σηματοδοτήσει το τέλος της μεσαιωνικής προσέγγισης των ψυχικών διαταραχών και τη χαραυγή μιας νέας εποχής κατανόησης στην αντιμετώπιση τόσο της θεραπείας όσο και της πρόληψης των ψυχικών ασθενειών.

  Jean Lambert (Verts/ALE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να συγχαρώ και εγώ με τη σειρά μου τον κ. Bowis για την εξαιρετική έκθεσή του. Θα ήθελα επίσης να πω ότι δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα φύλου: ασφαλώς και υπάρχει μια ιδιαίτερα έντονη ρατσιστική διάσταση που συνδέεται με την ψυχική υγεία και την ψυχική ασθένεια. Τουλάχιστον πέρασε ανεπιστρεπτί η εποχή όπου ο γενετήσιος προσανατολισμός θεωρείτο ψυχική διαταραχή αλλά, όπως ανέφεραν και άλλοι, απομένουν ακόμη να γίνουν πάρα πολλά. Όπως επισήμανε ο ίδιος ο κ. Bowis, μόλις αρχίσαμε να αγγίζουμε την επιφάνεια αυτού που θα αποκαλούσαμε «προαγωγή της ψυχικής ευημερίας». Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας περιγράφει την ψυχική υγεία ως μια κατάσταση ευημερίας στην οποία το άτομο αξιοποιεί τις ικανότητές του, αντιμετωπίζει τις συνήθεις πιέσεις της ζωής, μπορεί να εργάζεται παραγωγικά και εποικοδομητικά και είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητά του.

Αυτό έχει τεράστιες συνέπειες για τις πολιτικές που επιδιώκουμε στον τομέα της κοινωνικής ένταξης και, ως μέλος της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, θέλω να αναφερθώ και εγώ –όπως και άλλοι πριν από εμένα– στον κόσμο της εργασίας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην παράγραφο 27 της έκθεσης. Το θέμα δεν είναι απλώς ο αντίκτυπος της ψυχικής υγείας στην απασχόληση αλλά και ο αντίκτυπος της απασχόλησης στην ψυχική υγεία. Όπως ανέφεραν και προηγούμενοι ομιλητές, το άγχος συνιστά ενδεχομένως τη σημαντικότερη αιτία απουσίας από την εργασία. Ο Οργανισμός του Μπιλμπάο έχει πραγματοποιήσει σημαντικό έργο σε αυτόν τον τομέα. Το άγχος, η κατάθλιψη ή η ανησυχία που συνδέεται με την εργασία, σύμφωνα με τα όσα αναφέρουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, ευθύνονται βάσει πρόσφατων στοιχείων για 13 περίπου εκατομμύρια χαμένες εργάσιμες ημέρες μέσα σε έναν χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν αυτό ήταν αποτέλεσμα σωματικών τραυματισμών στον χώρο εργασίας, θα είχε υπάρξει τεράστια κατακραυγή.

Πολλές εταιρείες δεν διαθέτουν πολιτική για την αντιμετώπιση του άγχους. Πολλοί προϊστάμενοι δεν το αναγνωρίζουν στον εαυτό τους και δεν μπορούν να το χειριστούν όταν εμφανίζεται σε άλλους. Επομένως, χρειαζόμαστε περισσότερη κατάρτιση στον τομέα αυτόν και χρειαζόμαστε μια νοοτροπία η οποία θα επιτρέπει στον εργαζόμενο να παραδεχθεί το άγχος του, να το αντιμετωπίσει με σοβαρότητα και να εργαστεί με εργασιακές πρακτικές που προάγουν την ψυχική υγεία.

  Jiří Maštálka (GUE/NGL). – (CS) Όλοι βεβαίως συμφωνούμε ότι η ψυχική υγεία αποτελεί προϋπόθεση για την πνευματική και τη συναισθηματική ολοκλήρωση του ατόμου και για την ένταξή του στην κοινωνία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, δεν δόθηκε στην ψυχική υγεία επαρκής προσοχή σε σύγκριση με άλλους τομείς. Το Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής και ιδίως η εξαιρετική έκθεση του κ. Bowis καλύπτουν το κενό αυτό, υποβάλλοντας πάρα πολλές προτάσεις, όχι μόνον προς την Επιτροπή αλλά και προς τους γιατρούς και το ευρύ κοινό.

Η έκθεση που έχουμε μπροστά μας εντοπίζει τα βασικά προβλήματα στον τομέα της ψυχικής υγείας τα οποία αποτελούν μέρος του ευρύτερου πλαισίου, προσφέροντας αφορμή για προβληματισμό σχετικά με ζητήματα τα οποία αποτελούν αντικείμενο έντονων συζητήσεων όπως ο στιγματισμός των ψυχικά ασθενών, οι μέθοδοι θεραπείας των ασθενών και οι διαφορές μεταξύ των φύλων που είναι τόσο εμφανείς σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία.

Πρώτον, θα ήθελα να επισημάνω την έκκληση του κ. Bowis και του Πράσινου Βιβλίου της Επιτροπής για την πρόληψη ως τον αποτελεσματικότερο τρόπο καταπολέμησης της αυξανόμενης εμφάνισης ψυχικών ασθενειών. Η πρόληψη πρέπει να αποτελέσει μια από τις προτεραιότητες της προορατικής προσέγγισής μας. Ακριβώς η επιρροή του περιβάλλοντος, της εργασίας και της οικογένειας πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής μας και των σχεδίων δράσης μας, καθώς αυτοί είναι οι τομείς που επηρεάζουν την ψυχική υγεία, στους οποίους η πρόληψη μπορεί να λειτουργήσει.

Χαιρετίζω επίσης θερμά τη σημαντική αναφορά στις διαφορές μεταξύ των φύλων στον τομέα της ψυχικής υγείας, ζήτημα το οποίο δεν εξετάστηκε επαρκώς στο Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ζητήσουν περίθαλψη και να λάβουν περισσότερα φαρμακευτικά προϊόντα, στα οποία έχουν μικρότερη ανοχή. Επίσης, συχνά υφίστανται ανεπιθύμητες πιέσεις από το περιβάλλον τους, που μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχικό κλονισμό.

Ένας τομέας που σίγουρα χρήζει προσοχής μελλοντικά, όχι μόνον από γιατρούς και πολιτικούς, αλλά και από το ευρύ κοινό, είναι ο στιγματισμός των ψυχικά ασθενών. Η έμφαση που αποδίδεται στο ζήτημα αυτό στην έκθεση είναι ενδεικτική της σοβαρότητας της κατάστασης. Επιδοκιμάζω όλες τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις που διατύπωσε ο εισηγητής. Παρόλο που θεωρώ τις προτάσεις σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές πολύ θετικές και πιστεύω ότι θα οδηγήσουν σε υψηλότερα πρότυπα –ως γιατρός υποστηρίζω θερμά τις προτάσεις αυτές– είναι λυπηρό το γεγονός ότι στη χώρα μου τα εν λόγω προγράμματα είναι εξαιρετικά δαπανηρά και για τον λόγο αυτόν μέχρι στιγμής δεν αποτελούν τομείς προτεραιότητας. Η πιθανή εκπόνηση κοινών προγραμμάτων της ΕΕ στον τομέα αυτόν θα έδινε λύση σε αυτό το δίλημμα.

  Jan Tadeusz Masiel (NI). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να συγχαρώ τον κ. Bowis για την εξαιρετική έκθεσή του που μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη σημασία της ψυχικής υγείας όχι μόνον για τη ζωή ενός ατόμου αλλά και για την κοινωνία συνολικά.

Η πρόληψη των ψυχικών διαταραχών, η ψυχοθεραπεία για παιδιά, ενήλικες και οικογένειες, η θεραπευτική αντιμετώπιση νευρικών διαταραχών και η προαγωγή της ψυχικής υγιεινής καθίστανται ακόμη πιο σημαντικές επειδή γνωρίζουμε ότι οι πραγματικές ψυχικές διαταραχές, όπως οι ψυχώσεις, μπορούν να αντιμετωπιστούν θεραπευτικά, όχι όμως και να ιαθούν. Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι στον τομέα της ψυχιατρικής δεν υπάρχουν φάρμακα τα οποία να μπορούν να θεραπεύσουν, υπό την αυστηρή έννοια του όρου, και ότι αυτά που υπάρχουν ανακαλύφθηκαν τυχαία.

Στην δυτικό πολιτισμό παρατηρείται μια επίμονη τάση να καταπιέζουμε και να αποκλείουμε από τη συνείδησή μας την ύπαρξη οποιασδήποτε αδυναμίας, ιδίως ψυχικής αδυναμίας. Ανεκτές είναι μόνον οι σωματικές ασθένειες. Ωστόσο, εάν αφιερώναμε περισσότερα κονδύλια στο έργο των ψυχολόγων και των ψυχοθεραπευτών, θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε χρήματα από τις επισκέψεις σε γιατρούς για τη θεραπεία σωματικών προβλημάτων και από τις δαπάνες για την υγεία συνολικά.

  Αντώνιος Τρακατέλλης (PPE-DE). – Κύριε Πρόεδρε, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ψυχική υγεία είναι απαραίτητη για την ευημερία ατόμων, κοινωνιών και χωρών και πρέπει να αντιμετωπισθεί παγκοσμίως σε νέα βάση, με νέα αντίληψη, δημιουργώντας νέα ελπίδα. Με την παρούσα έκθεση προσανατολιζόμαστε με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και εγκαινιάζουμε για πρώτη φορά μια συστηματική προσπάθεια προαγωγής ψυχικής υγείας.

Οι οικογένειες των πασχόντων ατόμων οι οποίες προσφέρουν υλική και συναισθηματική υποστήριξη στα πάσχοντα μέλη τους υφίστανται, τόσο αυτές όσο και οι πάσχοντες, τα αρνητικά επακόλουθα του στίγματος και των διακρίσεων που συνοδεύουν αυτά τα νοσήματα. Επιβάλλεται συνεπώς η στήριξή τους από επαγγελματίες ώστε να καλύπτονται οι προφανείς ανάγκες τους, ενώ παράλληλα ενημέρωση και συστηματική μάχη κατά του στίγματος είναι απαραίτητα συστατικά στην αντιμετώπιση των ψυχικών νόσων.

Εξίσου αναγκαία θεωρώ τη διερεύνηση των μηχανισμών και των αιτίων αυτών των νόσων καθώς και τη βελτίωση της αντίστοιχης περίθαλψης, περιλαμβανομένης της ανάπτυξης νέων θεραπευτικών μεθόδων. Εδώ θέλω να τονίσω ότι η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ των ασθενειών αυτών από τις περισσότερες άλλες βαριές παθήσεις που μπορούν να προκαλέσουν ακόμη και το θάνατο είναι ότι διαταράσσουν τις λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως π.χ. τις λειτουργίες της μνήμης, της νόησης και της συνείδησης, δηλαδή εκείνες τις λειτουργίες που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την προσωπικότητα του ανθρωπίνου όντος. Αυτή η προσωπικότητα διαβρώνεται και μπορεί τελικά να καταστραφεί σε αρκετές από αυτές τις νοσηρές καταστάσεις.

Συνεπώς, αν ο στόχος της πρόληψης και θεραπείας των νόσων του ανθρώπου είναι μια πολύ μεγάλη προτεραιότητα, τότε ο αντίστοιχος στόχος που αφορά τα νευροψυχικά νοσήματα αποτελεί τη μέγιστη προτεραιότητα, αν επιζητούμε μάλιστα να μη διαβρωθεί και αποσυντεθεί η πεμπτουσία της ευρωπαϊκής κοινωνίας, ιδιαίτερα διότι η κοινωνία αυτή περιλαμβάνει στη σύνθεσή της πολλά άτομα μεγάλης ηλικίας τα οποία ως γνωστόν είναι ευάλωτα στις νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω ότι, έχοντας πάντοτε κατά νου ότι η πρόληψη, η έγκαιρη αναγνώριση, η ορθή πρακτική σε ό,τι αφορά τη θεραπεία περιορίζει σημαντικά τις ατομικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, πιστεύω ότι υπερψηφίζοντας τη θαυμάσια έκθεση του συναδέλφου, κυρίου Bowis, εγκαινιάζουμε μία πορεία που θα δώσει στις ψυχικές παθήσεις τη μέγιστη προτεραιότητα που αρμόζει οδηγώντας σε μια αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της σύγχρονης αυτής μάστιγας.

  Justas Vincas Paleckis (PSE). – (LT) Κύριε Πρόεδρε, δεχθείτε παρακαλώ τα ολόθερμα συγχαρητήριά μου για αυτήν την τόσο ασυνήθιστα ειλικρινή και προσωπική παρουσίαση του σχεδίου έκθεσης. Η έκθεση αυτή και οι συζητήσεις που ακολούθησαν συνιστούν ένα σημαντικό βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την κατεύθυνση της υποστήριξης της ανάπτυξης της νέας πολιτικής για την ψυχική υγεία από την Επιτροπή, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα νέα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι δείκτες κακής ψυχικής υγείας, όπως τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών και οι πολυάριθμες περιπτώσεις βίας και καταχρήσεων, ιδίως κατάχρησης οινοπνευματωδών, δεν είναι σπάνιοι στις χώρες αυτές. Τα νέα κράτη μέλη κληρονόμησαν ανεπαρκή συστήματα περίθαλψης ψυχικής υγείας που έχουν ως βάση τους μεγάλα ψυχιατρικά ιδρύματα, τα οποία το μόνον που επιτυγχάνουν είναι η διαιώνιση του κοινωνικού αποκλεισμού και του στιγματισμού. Στις μέρες μας, ακόμη και αυτά τα ιδρύματα υποχρηματοδοτούνται με αποτέλεσμα να παραδέρνουν και να μην είναι σε θέση να επιτελέσουν ούτε τις ήδη περιορισμένες λειτουργίες τους.

Υπάρχει προφανώς έλλειψη υπηρεσιών σε επίπεδο κοινότητας, οι οποίες θα έπρεπε να αποτελούν τμήμα μιας υγειονομικής και κοινωνικής υποδομής. Συνήθως μπορούμε να αναφέρουμε μεμονωμένες μόνον περιπτώσεις επιτυχίας σε ιδρύματα περίθαλψης ψυχικά ασθενών, ενώ η περίθαλψη στο σπίτι και οι υπηρεσίες σε επίπεδο κοινότητας έχουν πολύ πιο ανθρώπινο χαρακτήρα, σέβονται περισσότερο τα ανθρώπινα δικαιώματα και είναι οικονομικά αποδοτικότερες. Δεν έχουμε παράδοση στην περίθαλψη στο σπίτι με τη στήριξη της κοινωνίας· έτσι το παλιό σύστημα ανθίσταται στην υπαναχώρηση από τα κεκτημένα του.

Ο αυξανόμενος αριθμός παιδιών που μεγαλώνουν σε κρατικά ιδρύματα προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό. Αποτελεί μια ακόμη απόδειξη της απουσίας ενός εναλλακτικού συστήματος που θα βοηθούσε τους γονείς που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου να αναθρέψουν και να μορφώσουν σωστά τα παιδιά τους.

Ορισμένα από τα νέα κράτη μέλη έχουν ήδη πραγματοποιήσει τα πρώτα βήματα για την εφαρμογή διατάξεων συμβατών με τις αρχές της ΕΕ. Η Λιθουανία έχει εκπονήσει μια πολιτική για την ψυχική υγεία που θα υποβληθεί προς έγκριση στο Κοινοβούλιο εντός του τρέχοντος έτους. Η Λιθουανία έχει επίσης δρομολογήσει το σχέδιο «Ψυχική υγεία του παιδιού και του εφήβου σε μια διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών και πρακτικών». Το σχέδιο αυτό υποστηρίζεται από την Επιτροπή και έχει προσελκύσει 18 συμμετέχουσες χώρες και 34 συνδεδεμένους εταίρους.

  Marian Harkin (ALDE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, χαίρομαι που θα μιλήσω για αυτήν την επίκαιρη και καλά τεκμηριωμένη έκθεση και συγχαίρω τον εισηγητή.

Πρώτον, συμφωνώ ότι η προστιθέμενη αξία μιας κοινοτικής στρατηγικής για την ψυχική υγεία εντοπίζεται πρωτίστως στον τομέα της πρόληψης και της ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης και ότι οποιαδήποτε πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να προβλέπει συνεργασία και διαβούλευση με όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές.

Βασικό στοιχείο οποιασδήποτε στρατηγικής θα είναι να εξαλειφθεί ο στιγματισμός που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια και αυτό θα απαιτήσει μια πολύπλευρη προσέγγιση, μεταξύ των οποίων ενημέρωση, εκπαίδευση, νομοθεσία κατά των διακρίσεων, προσεγγίσεις βασισμένες στην κοινότητα και υπεύθυνη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης.

Υποστηρίζω πλήρως την πρόταση που διατυπώνεται στην έκθεση, ότι τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργαστούν για να εφαρμόσουν αποτελεσματικές στρατηγικές μείωσης των αυτοκτονιών, διότι δεν πρόκειται απλώς για εθνικό ή ευρωπαϊκό πρόβλημα, αλλά και παγκόσμιο.

Στην Ιρλανδία, οι αυτοκτονίες συνιστούν τη συνηθέστερη αιτία θανάτου ατόμων ηλικίας 18-24 ετών. Δυστυχώς, πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα στην ΕΕ. Τέτοιου είδους θάνατοι συντρίβουν οικογένειες και διαλύουν κοινότητες. Πρόσφατη έρευνα που διενεργήθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, το North Leitrim και West Cavan, με τίτλο «Άνδρες στα πρόθυρα», σκιαγράφησε με μελανά χρώματα την καθημερινότητα πολλών εργένηδων, μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς το 56% όσων συμμετείχαν στην έρευνα απάντησε ότι γνωρίζει κάποιον που είχε διαπράξει αυτοκτονία. Δεδομένου ότι μου αρέσει πάντα να συνδέω τα όσα κάνουμε εδώ με τα όσα συμβαίνουν στις εκλογικές μας περιφέρειες, αναφέρω με ικανοποίηση ότι η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την ΕΕ και ελπίζω ότι οι συστάσεις της θα συμβάλουν στη βελτίωση της κατάστασης.

Τέλος, παρότι οι δαπάνες για την ψυχική υγεία είναι εθνική αρμοδιότητα, πιστεύω ότι χρειάζεται να τονίσουμε τις μεγάλες διαφορές στις δαπάνες για την ψυχική υγεία μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών και δεν είμαι υπερήφανη που δηλώνω ότι τα δικά μας επίπεδα δαπανών στην Ιρλανδία είναι ανεπαρκή. Συμφωνώ με τον εισηγητή ότι απαιτείται πίεση από την κοινή γνώμη, προκειμένου να εξασφαλιστούν επαρκείς πόροι για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη των ψυχικών ασθενειών.

  Jean-Claude Martinez (NI). – (FR) Κύριε Πρόεδρε, ένα τσουνάμι σαρώνει την ευρωπαϊκή οικονομία και τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, ένα γιγάντιο κύμα που είναι γνωστό ως ψυχική ασθένεια, αλλά προτιμώ να το αποκαλώ νευρολογική ασθένεια για να αποφύγω τον στιγματισμό της. Ο αριθμός των ασθενών συνεχώς αυξάνεται, το κύμα ανανεώνεται από την προφανή γήρανση του πληθυσμού και από την ιερή αγελάδα της υπερφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, η οποία από μόνη της είναι μια μορφή νεύρωσης. Αναμφίβολα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάτι να πει επ’ αυτού, όπως και ο εισηγητής, στην παράγραφο 24, ο οποίος κάνει λόγο για απομόνωση της υπαίθρου, εργασιακές συνθήκες, εργασιακή ανασφάλεια και ανεργία. Ωστόσο, τι οδήγησε στην απομόνωση της υπαίθρου, αν όχι η καταστροφή της κοινής γεωργικής πολιτικής, και αυτό στο όνομα του ελεύθερου εμπορίου; Τι οδήγησε στην ανεργία, αν όχι η πολιτική επιλογή υπέρ του ελεύθερου εμπορίου; Τι προκαλεί άγχος στο εργασιακό περιβάλλον, αν όχι η ιδεολογία της ανταγωνιστικότητας ή του ανταγωνισμού;

Αυτό που χρειαζόμαστε για να θεραπεύσουμε αυτές τις νευρολογικές ασθένειες είναι αυτά που ζητεί ο κ. Bowis: νοσοκομεία, ατομική θεραπεία, εξειδικευμένες υπηρεσίες και μια ποικιλία νοσηλευτικού προσωπικού  με άλλα λόγια, επενδύσεις, οι οποίες είναι κάτι το οποίο απαγορεύεται από το σύμφωνο δημοσιονομικής αυστηρότητας στο όνομα, φυσικά, της ιδεολογίας της ανταγωνιστικότητας και του ελεύθερου εμπορίου.

Αυτό είναι το σημείο στο οποίο διαρκώς ξαναγυρνούμε, διότι αυτό που προκαλεί την ασθένεια είναι μια εσφαλμένη φιλοσοφία περί οικονομικού ανταγωνισμού και η θεραπεία που απαιτείται είναι επενδύσεις, κάτι το οποίο παρεμποδίζεται από την ίδια αυτή φιλοσοφία. Παρότι μπορεί να χρειάζεται μια υπηρεσία αρμόδια για την εξερεύνηση της σφαίρας του εγκεφάλου, η λύση προφανώς συνίσταται κυρίως στην ίαση των ηγετών μας. Θέλω ακόμη να πω μόνον ένα πράγμα. Λέγεται ότι ο Δον Κιχώτης της Λα Μάντσα είχε διαβάσει τόσα πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό, ώστε στέρεψε το μυαλό του. Από την άλλη, οι ηγέτες μας έχουν διαβάσει τόσο πολύ Άνταμ Σμιθ και Ντέιβιντ Ρικάρντο, ώστε τρελάθηκαν.

  Christa Klaß (PPE-DE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, το μεγαλύτερο αγαθό που διαθέτουμε είναι αναμφίβολα η υγεία μας, τόσο η σωματική, όσο και η πνευματική.

Πολύ συχνά, στο επίκεντρο της πολιτικής για την υγεία βρίσκεται μόνον η σωματική υγεία, που είναι απτή, συχνά και ορατή, και πολλές φορές ανταποκρίνεται καλύτερα στη θεραπεία. Εκτός αυτού, ακόμη και η διατήρηση της σωματικής υγείας είναι ήδη πολύ δαπανηρή και σήμερα, οι δυνατότητες που υπάρχουν δεν είναι πάντοτε προσιτές. Το δίκτυο προστασίας της υγείας μας, από την πρόληψη ως τη μέριμνα μετά τη θεραπεία, κάνει τα δημόσια ταμεία να καταρρέουν.

Σκοπός της παρούσας έκθεσης, για την οποία συγχαίρω τον κ. Bowis, δεν είναι να δραστηριοποιηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της υγείας. Αυτό είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών και έτσι πρέπει να παραμείνει. Όμως εμείς υποστηρίζουμε την Επιτροπή που πυροδοτεί με την Πράσινη Βίβλο της μια συζήτηση για τη σημασία της ψυχικής υγείας στην ΕΕ, μια συζήτηση για την ανάγκη μιας στρατηγικής και για τις ενδεχόμενες προτεραιότητές της. Γνωρίζουμε πλέον ότι η καλή ψυχική υγεία είναι προϋπόθεση και για την καλή οικονομική απόδοση.

Πρέπει όμως να θέτουμε ερωτήματα και να αναζητούμε απαντήσεις. Και αρχίζουμε: ποιους εννοούμε όταν μιλούμε για άτομα με «κακή ψυχική υγεία»; Γιατί το 13% των Ευρωπαίων ζητούν τη βοήθεια ειδικών για το θέμα αυτό; Γιατί αυτοκτονούν τόσο πολλοί άνθρωποι στην ΕΕ; Ακούσαμε τα αριθμητικά στοιχεία: στην ακρόαση έγινε λόγος για 58 000 αυτοκτονίες ετησίως. Γιατί είναι τόσο άρρωστη η κοινωνία; Ποιες είναι οι αιτίες; Μήπως η κοινωνία μας προβάλλει γενικά πολύ υψηλές απαιτήσεις; Και μετά έρχεται το μεγάλο ερώτημα: τι συμβαίνει με αυτά τα μειονεκτούντα μέλη της κοινωνίας;

Αυτά τα θέματα πρέπει να συζητηθούν για να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα. Είναι πάντως βέβαιο ότι πρέπει να πραγματοποιήσουμε και κοινωνικές αλλαγές για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά τις ασθένειες αυτές. Γνωρίζουμε ότι είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί η σκληρότητα και ο ανταγωνισμός στην επαγγελματική ζωή. Όμως ο άνθρωπος αντέχει ευκολότερα πολλά πράγματα όταν έχει και ένα λιμάνι ή τη δυνατότητα να βρει ένα καταφύγιο. Εδώ έχω στον νου μου κυρίως την οικογένεια που δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να φορτίσουν τις μπαταρίες τους. Όμως οι οικογένειες χρειάζονται βοήθεια και υποστήριξη για να μπορέσουν να εκπληρώσουν όλα τα σημαντικά κοινωνικά καθήκοντά τους.

Ένα είναι βέβαιο: δεν μπορεί κανείς να ελέγξει με νόμους τους ανθρώπους, όμως μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει τις συνθήκες για να αναπτυχθούν και αυτοί και η υγεία τους – το σώμα, η ψυχή και το πνεύμα. Γι’ αυτό, ας υποστηρίξουμε τις οικογένειες και αν αυτό είναι μία από τις προθέσεις της έκθεσης, τότε πρόκειται για ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

  Bogusław Sonik (PPE-DE). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, για πολλά χρόνια το ζήτημα της ψυχικής υγείας προκαλούσε αμηχανία και εξακολουθεί να επισκιάζεται από άλλες ασθένειες που πλήττουν την κοινωνία μας. Ωστόσο, οι διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο αυτό στις μέρες μας σημαίνουν ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τους κινδύνους που συνδέονται με τις ψυχικές διαταραχές.

Δεν μπορούμε να συζητούμε το ζήτημα της υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τους κινδύνους αυτούς. Τα στατιστικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν τη σκληρή αλήθεια. Κατά μέσο όρο, 58.000 άτομα αυτοκτονούν ετησίως. Ο αριθμός των αυτόχειρων είναι υψηλότερος από τον αριθμό των νεκρών σε τροχαία ατυχήματα, των δολοφονιών ή των θανάτων από AIDS. Η κατάθλιψη είναι στις μέρες μας το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που επηρεάζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, ιδίως τους νέους και, ολοένα συχνότερα, τις εθνικές μειονότητες.

Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η κακή ψυχική υγεία στοιχίζει στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περίπου το τρία έως τέσσερα τοις εκατό του ΑΕγχΠ, κυρίως ως αποτέλεσμα της μείωσης της παραγωγικότητας και της πρόωρης συνταξιοδότησης.

Για τον λόγο αυτόν πρέπει να συντάξουμε και να εγκρίνουμε επειγόντως μια οδηγία για την ψυχική υγεία και την προστασία των ατομικών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων που πάσχουν από προβλήματα ψυχικής υγείας. Η εφαρμογή των αρχών της οδηγίας θα δημιουργήσει το αναγκαίο πλαίσιο για την υλοποίηση του κοινοτικού προγράμματος. Η προληπτική υγειονομική μέριμνα που λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη στρατηγική για την ψυχική υγεία, σύμφωνα με το απόφθεγμα «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία». Το πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Κατάθλιψης έχει ήδη επιτύχει μείωση κατά 25% του αριθμού των αυτοκτονιών και των αποπειρών αυτοκτονίας νέων. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά το ζήτημα και να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποτρέψουμε την εξάρτηση από τις σύγχρονες τεχνολογίες.

Σήμερα, μας ενθουσιάζει το γεγονός ότι έχουμε πρόσβαση σε τεχνολογίες κάθε είδους, ότι όλα είναι δυνατά, ότι έχουμε στη διάθεσή μας χιλιάδες μικροσυσκευές. Ποιο είναι όμως το τίμημα; Το τίμημα είναι ότι ιδίως οι νέοι έχουν εθιστεί στις οθόνες τους και αρνούνται να απομακρύνουν το βλέμμα τους από αυτές για οποιονδήποτε λόγο. Αυτή είναι η πρόκληση της εποχής μας και πρέπει να ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή. Η υιοθέτηση μιας ενιαίας, συντονισμένης πολιτικής σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ψυχικής υγείας θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την αρμονική ανάπτυξη της δημόσιας ψυχικής υγείας. Θα βοηθήσει τους ανθρώπους να μάθουν να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, συγκρούσεις ή αγχογόνους καταστάσεις και να διαμορφώνουν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις.

  Richard Seeber (PPE-DE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, σήμερα το απόγευμα συζητήσαμε για μια Ευρώπη χωρίς καπνό. Οι ενέργειες της Επιτροπής και ολόκληρης της Ευρώπης είναι όμως πολύ πιο αναγκαίες στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο ευχαριστώ τον Επίτροπο γιατί έδωσε προσοχή σε αυτό το θέμα και ευχαριστώ και τον εισηγητή μας κ. Bowis που ασχολήθηκε με το θέμα αυτό και παρουσίασε μία εξαίρετη έκθεση.

Ένα κύριο πρόβλημα της ψυχικής υγείας είναι ασφαλώς το γεγονός ότι αντιμετωπίζεται ως ταμπού σε όλες τις κοινωνίες και θα έπρεπε να αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνει αυτό. Μπορεί να διακρίνει κανείς διάφορους λόγους και εγώ θα αναφέρω μόνο μερικούς από αυτούς. Πρώτον: ασφαλώς αποτελεί φόβο όλων μας ότι μπορεί κάποια στιγμή να περιέλθουμε σε μια τέτοια κατάσταση – ιδίως όταν σκεφτόμαστε τα γηρατειά που μας περιμένουν.

Δεύτερον: το πνεύμα και η ψυχή αποτελούν την καρδιά της ανθρώπινης υπόστασής μας, κάτι που ορίζει την ουσία της.

Τρίτον, στον τομέα αυτόν δεν μπορούμε να καταφύγουμε στις αγαπημένες μας μηχανιστικές ερμηνείες του περιβάλλοντός μας, γιατί εδώ βρισκόμαστε σε μια περιοχή που δεν λειτουργούν. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο όπου δεν υποφέρει πάρα πολύ μόνο το μεμονωμένο άτομο, αλλά και η κοινωνία ως σύνολο.

Επέλεξα μερικά αριθμητικά στοιχεία που είναι πολύ ανησυχητικά. Σύμφωνα με μια μελέτη του γερμανικού ιδρύματος κοινωνικής ασφάλισης Deutschen Angestellten-Krankenkasse, ο αριθμός των περιπτώσεων ψυχικών παθήσεων στον χώρο εργασίας αυξήθηκε κατά 70% από το 1997 έως το 2004. Αντίθετα με την πτωτική τάση των απουσιών λόγω ασθένειας, στο ίδιο διάστημα ο αριθμός των ωρών απουσίας εξαιτίας ψυχικών ασθενειών αυξήθηκε κατά περισσότερο από δύο τρίτα. Στο μεταξύ, το 10% όλων των ημερών απουσίας στην ευρωπαϊκή οικονομία ανάγονται σε ψυχολογική πίεση.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αν το 1990 τα τρία μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της ανθρωπότητας ήταν ακόμα η πνευμονία, οι διαρροϊκές νόσοι και περιγεννητικές παθήσεις, το 2020 θα είναι, με τη σειρά, το έμφραγμα, η κατάθλιψη, το άγχος και τα τροχαία δυστυχήματα. Αν εξετάσουμε τη συνακόλουθες απώλειες όσον αφορά την παραγωγικότητα, βλέπουμε ότι ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ. Υπάρχουν μελέτες για την ΕΕ των 15 –τα παλαιά κράτη μέλη– σύμφωνα με τις οποίες οι απουσίες κόστισαν 265 δισ. ευρώ –δηλαδή περίπου 3-4% του ΑΕγχΠ της Κοινότητας.

Ως εκ τούτου, πολύ δικαιολογημένα αναρωτιέται η Ευρώπη ως σύνολο: τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί για το θέμα αυτό; Πρέπει φυσικά να λάβουμε υπόψη ότι τα κράτη μέλη είναι πολύ καχύποπτα απέναντι στις εξουσίες και τις αρμοδιότητες της Ευρώπης, παρόλ’ αυτά όμως πιστεύω ότι η προστιθέμενη αξία των ευρωπαϊκών δράσεων είναι εξαιρετικά σημαντική. Αυτό το παρουσίασε πολύ αναλυτικά στην έκθεσή του ο κ. Bowis. Ας μην ξεχνάμε το πρότυπο βέλτιστης πρακτικής ή τα πιο εκτενή αριθμητικά στοιχεία ή τη βελτιωμένη έρευνα και ανάπτυξη. Πρέπει να εστιαστούμε κυρίως στις ομάδες στόχους προκειμένου να φθάσουμε σε μια λύση και να αποφύγουμε να σταματήσει να κινείται η μηχανή της Ευρώπης.

  Frieda Brepoels (PPE-DE). – (NL) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, πρώτα απ’ όλα, θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Επίτροπο για το Πράσινο Βιβλίο και ακόμη περισσότερο στον κ. Bowis για το σημαντικό έργο που πραγματοποίησε.

Η έκθεση αυτή αποδείχθηκε πράγματι πολύ ισορροπημένη. Εξάλλου, δεν έτυχε χωρίς λόγο της σχεδόν ομόφωνης υποστήριξης της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, και για τον λόγο αυτόν ευελπιστούμε ότι θα υπερψηφιστεί με συντριπτική πλειοψηφία αύριο από το Σώμα και θα ασκήσει την αναγκαία πίεση στην Επιτροπή ώστε να λάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες, σύμφωνα με τις αρμοδιότητές της, επειδή είναι προφανές ότι στον τομέα της ψυχικής υγείας πολλά είναι αυτά που μπορούν να βελτιωθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι ασθενείς εξακολουθούν να μην έχουν λόγο. Η συνεργασία μεταξύ των διαφόρων ιδρυμάτων περίθαλψης εξακολουθεί να είναι ελλιπής και ο τομέας αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις χρηματοδότησης. Η προστιθέμενη αξία της πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ την οποία πρέπει να επιδιώξουμε εντοπίζεται κυρίως στον τομέα της προώθησης ανταλλαγών και συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών. Πάνω απ’ όλα πρέπει να κατορθώσουμε να βελτιώσουμε τη σύνδεση μεταξύ των πολλών και διαφορετικών μέτρων σε επίπεδο κρατών μελών, τόσο σε εθνική όσο και σε περιφερειακή κλίμακα.

Κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, το Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής δεν αποτέλεσε απλώς την αφορμή για συζήτηση εδώ στο Κοινοβούλιο· οι εθνικές και οι περιφερειακές κυβερνήσεις ενθαρρύνθηκαν επίσης να διαθέσουν περισσότερα κεφάλαια. Όταν στην πατρίδα μου, τη Φλάνδρα, η εθνική έρευνα υγείας έδειξε ότι ένας στους πέντε Φλαμανδούς αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα και ένας στους οκτώ ακόμη και σοβαρά προβλήματα, το φλαμανδικό υπουργείο πρόνοιας αποφάσισε αμέσως να ενισχύσει σημαντικά τα κέντρα ψυχικής υγείας, ιδίως εκείνα που απευθύνονται στις ομάδες στόχους που πλήττονται περισσότερο, δηλαδή τα παιδιά και τους νέους.

Ακολούθησαν οι οργανώσεις ασθενών. Ζήτησαν από εκπροσώπους της ADHD Europe, για παράδειγμα, να ασχοληθούν με τις συνθήκες ζωής των ασθενών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας καθώς, αρχικά, στο Πράσινο Βιβλίο δεν περιεχόταν αναφορά σε αυτήν την ασθένεια της ανάπτυξης που εμφανίζεται σε παιδιά, η οποία, εάν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να προκαλέσει τόση ζημία και τέτοια καταπόνηση, όχι μόνον στον ασθενή αλλά και – υπό μορφή δαπανών– στο σύστημα υγείας, το σχολικό σύστημα και το οικονομικό σύστημα.

Για τον λόγο αυτόν είμαι ευτυχής που ο εισηγητής μας ήταν έτοιμος να εγκρίνει ορισμένες σημαντικές προσθήκες προς αυτήν την κατεύθυνση. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τους συναδέλφους βουλευτές για τη στήριξή τους. Ευελπιστώ ότι η Επιτροπή, βάσει των προαναφερομένων, θα μπορέσει να υποβάλει ως το τέλος του έτους μια πρόταση για μια στρατηγική της ΕΕ για την ψυχική υγεία. Εύχομαι κάθε επιτυχία στον Επίτροπο στο έργο αυτό.

  Péter Olajos (PPE-DE). – (HU) Πρώτα απ’ όλα, θα ήθελα και εγώ με τη σειρά μου να ευχαριστήσω τον κ. Bowis για την ευκαιρία να μιλήσω για αυτό το πολύ σημαντικό ζήτημα. Όλοι φοβούνται την ασθένεια και οι ασθένειες που τρομάζουν περισσότερο είναι αναμφίβολα εκείνες που απειλούν την ψυχική υγεία.

Για πολύ καιρό, η ιατρική επιστήμη και η κοινωνία ήταν εξίσου ανήμπορες απέναντι στα προβλήματα αυτά και αντιδρούσαν συγκαλύπτοντας το πρόβλημα ή απομονώνοντας τα θύματα. Ευτυχώς, σήμερα γνωρίζουμε ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι κακά παιδιά και ότι δεν μπορούμε να απαιτούμε από τους πάσχοντες από κατάθλιψη απλώς να συνέλθουν, αλλά ότι με την κατάλληλη φροντίδα ακόμη και άνθρωποι με ψυχικές αναπηρίες μπορούν να επιτύχουν σημαντική ανάπτυξη. Την ίδια στιγμή, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, όπως οι δουλειές γραφείου κάνουν κακό στη μέση, ή όπως η χρήση χημικών αυξάνει το ενδεχόμενο εμφάνισης αλλεργιών, έτσι και το άγχος, ο υπερβολικός φόρτος πληροφοριών και η απουσία σταθερών σημείων αναφοράς στην κοινωνία μας δυσχεραίνουν τη διατήρηση της ψυχικής υγείας. Τη στιγμή που οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα καταβάλλουν συνειδητές προσπάθειες να διατηρήσουν τη σωματική τους υγεία, η προστασία της ψυχικής υγείας μας τυγχάνει σαφώς μικρότερης προσοχής.

Για τον λόγο αυτόν χαιρετίζω το γεγονός ότι η Επιτροπή έκανε τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση μιας κοινοτικής στρατηγικής για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα νέα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας, επειδή το σοκ που προκάλεσε η ξαφνική οικονομική και κοινωνική μεταρρύθμιση οδήγησε σε προβλήματα που τα απαρχαιωμένα θεσμικά συστήματά μας, η σημαντική έλλειψη χρηματοδοτικών πόρων και οι αρτηριοσκληρωτικές συμπεριφορές δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και τα προβλήματα που παραδοσιακά χαρακτηρίζουν την περιφέρεια, όπως το υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.

Στην πατρίδα μου, την Ουγγαρία, την εποχή της κορύφωσης του κύματος αυτοκτονιών πριν από μια εικοσαετία, αυτοκτονούσαν περισσότερα από 45 άτομα ανά 100.000 κατοίκους, ένα ποσοστό με το οποίο συγκλονίσαμε τον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, το 2000 το παγκόσμιο ποσοστό αυτοκτονίας ήταν 16 στους 100.000, το οποίο δείχνει αυξητική τάση κατά την τελευταία πεντηκονταετία. Υπήρξαν χρονιές, στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν, που στην Ευρώπη ήταν λιγότεροι οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα από τις αυτοκτονίες, όπως ήδη ανέφεραν ορισμένοι συνάδελφοι. Δεν πρέπει ωστόσο να πιστέψουμε ότι αυτό ισχύει μόνον στην Ευρώπη. Και στις Ηνωμένες Πολιτείες συχνά η αυτοκτονία αποτελεί συχνότερη αιτία θανάτου από την ανθρωποκτονία – για παράδειγμα, το 1997 καταγράφηκαν μιάμιση φορά περισσότερες αυτοκτονίες σε σχέση με τις δολοφονίες.

Η μακρά περίοδος παραμέλησης της περιφέρειάς μας είχε ως αποτέλεσμα ότι στη χώρα μας, η επίσκεψη σε ψυχολόγο είναι κάτι που θεωρείται ακόμη ότι πρέπει να κρατηθεί μυστικό, και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο παιδιά που προέρχονται από μειονεκτούσες οικογένειες να θεωρούνται πνευματικά ανάπηρα. Πολλές οικογένειες αφήνονται στην τύχη τους, χωρίς αποτελεσματική εξωτερική βοήθεια, όταν κάποιο μέλος τους αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Η κατάσταση αυτή πρέπει να αλλάξει και αυτός είναι ο λόγος που υποστηρίζω όλες εκείνες τις τροπολογίες οι οποίες αναφέρουν ρητά ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα προβλήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία στα νέα κράτη μέλη.

  Eija-Riitta Korhola (PPE-DE). – (FI) Κύριε Πρόεδρε, πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να ευχαριστήσω τον συνάδελφό μου, τον κ. Bowis, για το έργο του. Επιπλέον, δεν αναφέρομαι μόνον στην έκθεση αυτή, αλλά σε όλα τα στοιχεία που μας έδωσε και στο πάθος με το οποίο μίλησε για το έργο που επιτελείται στον τομέα της ψυχικής υγείας στην Ευρώπη. Είμαι μέλος του Κοινοβουλίου εδώ και επτά χρόνια και όλο αυτό το διάστημα ο John Bowis διατηρεί με συνέπεια το ζήτημα αυτό στην ημερήσια διάταξη. Για μένα αποτελεί ένα εμψυχωτικό παράδειγμα πολιτικού που υλοποιεί το όραμά του για έναν καλύτερο κόσμο με αποφασιστικότητα και αφοσίωση. Μόνον έτσι επιτυγχάνονται αλλαγές: όταν δεν υποχωρεί κανείς σε αυθαίρετες πολιτικές ιδιοτροπίες και τάσεις αλλά γνωρίζει τι επιδιώκει και το πράττει.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι κάτι που εύκολα μπορεί να αποσιωπήσει κανείς. Ο στιγματισμός που συνοδεύει τέτοιου είδους διαταραχές είναι έντονος, και μπορεί να γίνονται ακόμη και διακρίσεις που στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να εμποδίσουν κάποιον από το να αναζητήσει θεραπεία. Η κατάλληλη ενημέρωση, η διαφάνεια και οι εκστρατείες για την ψυχική υγεία που προτείνονται στην έκθεση θα συμβάλουν στην εξάλειψη του παράλογου αυτού στιγματισμού. Ο δρόμος για την ωριμότητα είναι πιο δύσβατος από ποτέ. Η ανάπτυξη μοιάζει να εμποδίζεται από την αυξανόμενη αβεβαιότητα της κοινωνίας. Είναι καλό που η έκθεση αναδεικνύει την ανάγκη για έγκαιρη παρέμβαση και τη σημασία της πρόληψης. Για την πρόληψη των προβλημάτων ψυχικής υγείας ιδίως στα παιδιά και τους νέους χρειάζεται να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο και χρήμα σε προληπτικά μέτρα σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, σχολεία, παιδιατρικές κλινικές και στη σχολική υγειονομική φροντίδα. Ένας νέος που χρειάζεται βοήθεια μπορεί να προτιμήσει να αφήσει τα πράγματα ως έχουν απλώς και μόνον επειδή δεν γνωρίζει πού μπορεί να στραφεί για βοήθεια. Για τον λόγο αυτόν, ο ρόλος του περιβάλλοντος του παιδιού, και ιδίως της οικογένειας, είναι εξαιρετικά σημαντικός.

Με τους κατάλληλους πόρους, οι σχολικές μονάδες υγειονομικής περίθαλψης και οι παιδιατρικές κλινικές είναι οι καταλληλότερες να εντοπίσουν προβλήματα σε παιδιά και νέους και να παράσχουν βοήθεια στα αρχικά στάδια. Τη στιγμή, για παράδειγμα, που στη χώρα μου τα προβλήματα ψυχικής υγείας έχουν γίνει πιο συνηθισμένα στους νέους, στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι γονείς ενός στα πέντε παιδιά εργάζονται πέραν των συνήθων ωρών. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας που υποφέρουν από άγχος μπορούν να λάβουν σημαντική βοήθεια στο σχολείο υπό τη μορφή υποστήριξης στο πλαίσιο ομάδας, αλλά είναι απολύτως αναγκαίο να παρέχεται υποστήριξη στις οικογένειες τις καθημερινές. Η υποστήριξη των γονιών και της οικογένειας προς το παιδί δημιουργεί τις βάσεις για καλή ψυχική υγεία. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση των προβλημάτων των νέων πρέπει να θεωρείται έσχατη λύση. Έμφαση πρέπει να δοθεί κυρίως στον προσδιορισμό και την εξάλειψη των κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που προκαλούν τη ζημία.

Τα προβλήματα δεν θα εξαφανιστούν με το να τα αποσιωπούμε. Η κατάθλιψη έχει χαρακτηριστεί η νέα ευρωπαϊκή ασθένεια. Πολύ λίγοι άνθρωποι κάτω των 30 ετών έπαιρναν αντικαταθλιπτικά φάρμακα πριν από μια εικοσαετία, σήμερα όμως τα παίρνουν όσο και οι μεγαλύτερες ηλικίες. Εάν δεν υπάρξει καμία παρέμβαση σε σχέση με τα προβλήματα ψυχικής υγείας των νέων αμέσως, και εάν δεν δοθεί προσοχή στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε βοήθεια, το τίμημα που θα κληθούμε να καταβάλουμε θα είναι υπερβολικά υψηλό. Τα ωραία λόγια και οι καλές προθέσεις που περιέχονται στο Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής πρέπει να μεταφραστούν σε αποτελεσματική νομοθεσία το συντομότερο δυνατόν, και εμείς στο Κοινοβούλιο αναμένουμε να μας υποβληθεί προς συζήτηση σύντομα μια πρόταση οδηγίας.

  Thomas Ulmer (PPE-DE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να εκφράσω και εγώ τα θερμά συγχαρητήριά μου στον κ. Bowis που αποδεικνύει γι’ άλλη μια φορά ότι η πολιτική για την υγεία είναι για εκείνον πάθος και όχι καθήκον.

Η επιτυχημένη πολιτική και η επιτυχημένη ψυχοθεραπεία έχουν το κοινό ότι απαιτούν και οι δύο πολύ ανοιχτή προσέγγιση, πολλή ειλικρίνεια, υπομονή και αφοσίωση. Εδώ συζητάμε για ένα ενδιαφέρον και ευρέως διαδεδομένο θέμα, το οποίο ωστόσο έχει παραμεληθεί σε μεγάλο βαθμό στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα: για την ψυχική υγεία.

Σύμφωνα με τον ορισμό της ΠΟΥ, η υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας. Αυτή είναι και η ρεαλιστική σειρά υλοποίησης των τριών προαναφερθέντων στόχων. Όταν ασχολούμαστε με την ψυχική υγεία, είμαστε υποχρεωμένοι να διαπιστώσουμε ότι παρατηρείται δραματική αύξηση του ποσοστού των ψυχικών ασθενειών στην Ένωση. Τόσο από άποψη παθογένεσης όσο και από άποψη μοριακής βιολογίας, παρουσιάζεται μια μεγάλη ποικιλία κλινικών εικόνων, αιτίων, διαγνώσεων και θεραπειών. Αναφέρω ενδεικτικά: κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, οριακές ψυχώσεις, βουλιμία, ανορεξία, φοβίες, νευρώσεις και μανία.

Δεν θέλω να αναφερθώ εδώ στα τοξικολογικά και περιβαλλοντικά αίτια, γιατί αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει από μόνο του έναν ολόκληρο φάκελο. Θέλω να δείξω τις δυνατότητες που έχουμε ως Ευρωπαϊκή Ένωση να βοηθήσουμε στο πλαίσιο της πρόληψης, να δείξω πώς μπορούμε να μειώσουμε το βάρος των ψυχικά ασθενών, να αναγνωρίζουμε έγκαιρα τα πρώιμα στάδια της ασθένειας και να μπορούμε έτσι να προλάβουμε την εκδήλωσή της.

Αναφέρω λίγα μόνον αριθμητικά στοιχεία: ένας στους τέσσερις πρόκειται να νοσήσει, κάθε χρόνο γίνονται 58 000 απόπειρες αυτοκτονίας και δεκαπλάσιες απόπειρες. Για εμάς, η αυτοκτονία έχει κάτι το δύσκολο, το δαιμονικό και το ασύλληπτο, και αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να την αποτρέψουμε.

Η ψυχική διαταραχή ισοδυναμεί με στίγμα, η ψυχική ασθένεια συχνά συνδέεται με συναισθήματα κατωτερότητας και τα ψυχιατρικά ιδρύματα έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στην ιστορία της Ευρώπης για πολιτικούς σκοπούς. Έχουμε την ευκαιρία να απευθύνουμε έκκληση στις εθνικές κυβερνήσεις να κάνουν πιο πολλά από όσα έκαναν μέχρι σήμερα. Απευθύνοντας αυτήν την έκκληση δεν παρεμβαίνουμε στην επικουρικότητα αλλά θέλουμε να δώσουμε συμβουλές για τον χειρισμό του προβλήματος και να παρουσιάσουμε ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο για περισσότερη ανθρώπινη αξιοπρέπεια και λιγότερες διακρίσεις: για παράδειγμα, υγιείς οικογένειες ως βάση για το μεγάλωμα των παιδιών, ίσες ευκαιρίες παντού στην Ένωση, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Η στρατηγική μας πρέπει να περιλαμβάνει ολοκληρωμένες δυνατότητες θεραπευτικής αγωγής κοντά στον τόπο διαβίωσης του ασθενούς. Απαιτείται μία ολιστική θεραπευτική αγωγή που θα περιλαμβάνει το σώμα, το πνεύμα και το κοινωνικό περιβάλλον. Η υποχρεωτική θεραπευτική αγωγή δεν μπορεί παρά να είναι η έσχατη λύση, ενώ ένα γενικό σχέδιο πρέπει να συμπεριλάβει και να αξιολογήσει και την κατάχρηση οινοπνεύματος, ναρκωτικών και φαρμάκων. Εδώ, το βάρος πρέπει να δοθεί στην πρόληψη.

Με την παρούσα έκθεση ανοίγουμε σήμερα ένα νέο κεφάλαιο που ελπίζω ότι θα συνεχιστεί σύντομα σε μια Λευκή Βίβλο.

  Ρόδη Κράτσα-Τσαγκαροπούλου (PPE-DE). – Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, επιτρέψτε μου και εμένα να συγχαρώ τον εισηγητή, κύριο John Bowis, γιατί με τη συστηματική εργασία του και το αποτέλεσμά της που αποτελεί αυτή η έκθεση, ανέδειξε τη σημασία της ψυχικής υγείας και των πολιτικών που πρέπει να εφαρμόσουμε.

Είναι σαφές ότι η στρατηγική για τη δημόσια υγεία πρέπει να περιλαμβάνει και την ψυχική υγεία. Και αυτό, τόσο για λόγους προσωπικής ευημερίας όσο και για λόγους κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής ειρήνης και προόδου.

"Νους υγιής εν σώματι υγιεί" έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες για να αποδείξουν ότι η ψυχική και η σωματική υγεία είναι αναπόσπαστα συστατικά του υγιούς ανθρώπου. Η ρήση αυτή έχει όλη την επικαιρότητα και τη σημασία της στη σύγχρονη εποχή. Πολλοί συνάδελφοι αναφέρθηκαν ήδη σε διάφορες μορφές σύγχρονων ψυχικών νόσων.

Στο πλαίσιο αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι η διάσταση του φύλου πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη τόσο στην έρευνα όσο και στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των ψυχοπαθολογικών καταστάσεων. Οι έρευνες μάλιστα αποδεικνύουν ότι διάφορες ιδιαίτερες βιολογικές καταστάσεις αλλά και ιδιαίτερα οι κοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν τις γυναίκες.

Η διάσταση του φύλου πρέπει να ληφθεί υπόψη και στην εκπαίδευση και στην ενημέρωση του νοσηλευτικού προσωπικού. Γενικότερα απαιτείται ενημέρωση της κοινωνίας και των οικογενειών των ατόμων που πάσχουν γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι γυναίκες με τα ψυχολογικά προβλήματα αντιμετωπίζονται σαν άτομα με ιδιαίτερη ευαισθησία και όχι σαν άτομα που πάσχουν και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και φροντίδας.

Πρέπει δηλαδή να προστατεύσουμε και τους πάσχοντες και το περιβάλλον τους διότι θα κάνουμε και το περιβάλλον πιο ικανό και με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο ρόλο που καλείται να παίξει για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των δικών του ανθρώπων.

Τελειώνοντας, επιτρέψτε μου να αναφερθώ στα θύματα του πολέμου. Τα σοβαρά ψυχικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο και της αναπτυξιακής μας και της ανθρωπιστικής βοήθειας και, γενικά, της βοήθειας για την ανασυγκρότηση των περιοχών, διότι η ανασυγκρότηση των περιοχών απαιτεί πάνω απ' όλα ανασυγκρότηση της ψυχής των ανθρώπων.

  Μάρκος Κυπριανού, Mέλος της Επιτροπής. (EN) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους αξιότιμους βουλευτές για την πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη συζήτηση. Θα είμαι σύντομος.

Το καλύτερο συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί από τη σημερινή συζήτηση είναι ότι εδώ, καθώς και σε ολόκληρη τη διαδικασία διαβούλευσης, υπάρχει ευρεία στήριξη για τη θέσπιση μιας νέας στρατηγικής για την ψυχική υγεία. Αυτή είναι μια πολύ θετική ένδειξη ότι η Επιτροπή σημειώνει βήματα προς τα εμπρός, καθότι σε ολόκληρη τη διαδικασία διαβούλευσης, την κοινοβουλευτική διαδικασία και τη διαδικασία διαβούλευσης με τα κράτη μέλη, έχουν εκφραστεί παρόμοια επίπεδα στήριξης των προσπαθειών αυτών. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει προστιθέμενη αξία για μια πρωτοβουλία και στρατηγική σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρόθεσή μας είναι να υποβάλουμε πολύ σύντομα μια πρόταση στρατηγικής.

Μεταξύ άλλων, είναι πολύ σημαντικό να προωθήσουμε τη συνεργασία στον τομέα της ψυχικής υγείας μεταξύ των κρατών μελών, των ενδιαφερομένων φορέων και μεταξύ των διαφόρων τομέων. Η συμμετοχή όλων των συναφών τομέων στην προσπάθεια βελτίωσης της ψυχικής υγείας αποτελεί σημαντική πτυχή της νέας στρατηγικής. Όπως ανέφερα στην αρχή, πρόθεσή μας είναι να θέσουμε την ψυχική υγεία στο επίκεντρο της στρατηγικής μας για την υγεία και των πρωτοβουλιών για τη δημόσια υγεία.

Τα σχολεία και οι χώροι εργασίας επιδρούν σε μεγαλύτερο βαθμό στην ψυχική ευημερία από τον ίδιο τον τομέα της υγείας. Εξίσου σημαντική είναι ακόμη η διδασκαλία γονεϊκών δεξιοτήτων. Οι ηλικιωμένοι πρέπει να έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνική ζωή.

Τέθηκαν πολλά ενδιαφέροντα ζητήματα και θα τα λάβουμε υπόψη κατά την εκπόνηση της στρατηγικής. Θα εξετάσουμε το θέμα της πρόληψης και, όπως γνωρίζετε από προηγούμενες συζητήσεις, η βασική μου σημαντική δέσμευση και η βάση της στρατηγικής μου για τη θητεία αυτή είναι η προαγωγή της πρόληψης και όχι απλώς της θεραπείας.

Θα ληφθούν υπόψη και οι πτυχές του φύλου. Στη συζήτησή μας εδώ για τη διάσταση του φύλου στην υγεία, ανέφερα ότι οι πολιτικές μας στο εξής θα λαμβάνουν υπόψη τις πτυχές της ισότητας των φύλων σε όλες τις πρωτοβουλίες μας στον τομέα της υγείας και στους διάφορους τομείς έρευνας, προαγωγής, πρόληψης, μέριμνας, θεραπείας και αποκατάστασης. Σε όλες θα λαμβάνεται υπόψη η διάσταση του φύλου. Θα αντικατοπτρίζεται στο έγγραφο στρατηγικής που θα εκπονήσει η Επιτροπή. Όπως είπα, θα εξετάσουμε το ζήτημα της πρόληψης και ορισμένες από τις αιτίες, ορισμένες από τις οποίες βέβαια είναι αναπόφευκτες – όπως για παράδειγμα η γήρανση.

Η γήρανση είναι μια αναπόδραστη πραγματικότητα. Έχουμε έναν πληθυσμό που γηράσκει. Το ζήτημα είναι να επιτύχουμε τη γήρανση με υγεία. Ζούμε περισσότερο και πρέπει να είμαστε υγιείς στα γηρατειά μας, και η ψυχική υγεία είναι πολύ σημαντική από την άποψη αυτή.

Θα ήθελα να ολοκληρώσω λέγοντας, υπό το πρίσμα όλων των αριθμητικών και στατιστικών στοιχείων που αναφέρθηκαν εδώ, ότι αυτή είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Δεν επηρεάζονται μόνον οι πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες: επηρεάζονται οι οικογένειές τους, οι φίλοι, οι εργοδότες, οι εργαζόμενοι και οι συνάδελφοί τους. Στην πραγματικότητα, ολόκληρη η κοινωνία υποφέρει ως αποτέλεσμα των προβλημάτων ψυχικής υγείας. Γι’ αυτόν ίσως τον λόγο, το σημαντικότερο επίτευγμα όλης αυτής της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής, θα ήταν να καταστήσουμε την ψυχική υγεία προτεραιότητα, όχι μόνον στην Ευρωπαϊκή Ένωση –πιστεύω ότι εμείς στην Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το έχουμε ήδη πράξει– αλλά και σε κάθε κράτος μέλος χωριστά και στην Κοινότητα συνολικά.

  Πρόεδρος. Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί την Τετάρτη, στις 12.00.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 142)

  Filip Kaczmarek (PPE-DE). – (PL) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον John Bowis για την ιδιαίτερα περιεκτική και αναλυτική έκθεσή του για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας των πολιτών μας, δηλαδή, για τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ψυχική υγεία.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα, γι’ αυτό και μπορούμε να μιλούμε για μια στρατηγική ψυχικής υγείας για ολόκληρη την Ένωση. Σε κάθε περίπτωση, η θέσπιση μιας κοινής στρατηγικής, η δημιουργία ενός πλαισίου για συνεργασία μεταξύ διαφορετικών θεσμών και η παρακολούθηση της υλοποίησής της θα μπορούσε να διευκολύνει την ανάπτυξη και την παροχή υπηρεσιών για άτομα με διανοητικές αναπηρίες και για όσους πάσχουν από ψυχικές διαταραχές σε εθνικό επίπεδο.

Ανά τους αιώνες, αναπτύχθηκαν πολλοί δείκτες ανθρωπιάς. Ένας από αυτούς είναι η στάση μας έναντι των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Θεωρώ ότι τα αιτήματα για την εξάλειψη του στιγματισμού του προβλήματος, την εξάλειψη των προκαταλήψεων, την αλλαγή απόψεων και στερεοτύπων σχετικά με τις ψυχολογικές διαταραχές είναι πολύ σημαντικά. Στο μεταξύ, όταν ένας πολιτικός στην Πολωνία θέλει να προσβάλει κάποιον άλλο πολιτικό, λέει ή υπονοεί ότι ο άλλος είναι ψυχικά ασθενής ή ψυχολογικά διαταραγμένος. Δυστυχώς, ακόμη και ορισμένοι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υιοθετούν τέτοιου είδους συμπεριφορά. Ωστόσο, πρέπει όλοι να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές αξίζουν φροντίδας και θεραπείας με αξιοπρεπή και ανθρώπινο τρόπο.

Σε χώρες με υψηλά ποσοστά ανεργίας, αυτό το πρόβλημα επηρεάζει ιδιαίτερα τα άτομα με αναπηρία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον υποστηρίζω θερμά τις πρωτοβουλίες για την εξάλειψη των διακρίσεων στην αντιμετώπιση των πασχόντων από ψυχικές ασθένειες και για την κοινωνική ένταξη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Οι δράσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές επειδή οι καλές συνθήκες εργασίας έχουν θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία.

  Jules Maaten (ALDE). – (NL) Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με σημαντικές απειλές για τη δημόσια υγεία: καρκίνο, καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη, άσθμα ... Μια θέση στον κατάλογο αυτόν καταλαμβάνει ωστόσο και η ψυχική ασθένεια. Σε τελική ανάλυση, γιατί οι πάσχοντες από μια ψυχική ασθένεια αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τους καρδιοπαθείς, τους καρκινοπαθείς ή τους ασθενείς με AIDS; Σε μια εποχή που οι ασθενείς ολοένα και περισσότερο αντιμετωπίζονται ως καταναλωτές, είναι καλύτερα ενημερωμένοι και συμμετέχουν περισσότερο στη λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν, η στάση έναντι της ψυχικής υγείας πρέπει να αλλάξει για να εναρμονιστεί με την τάση αυτή.

Επί του παρόντος, η ΕΕ μοιράζεται την αρμοδιότητα για τη δημόσια υγεία και την υγειονομική περίθαλψη με τα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τις εθνικές υπηρεσίες και τα συστήματα υγείας. Ο ρόλος της ΕΕ στον τομέα αυτόν είναι δευτερεύων. Θα τασσόμουν υπέρ της ανάθεσης σημαντικότερου ρόλου στην ΕΕ στον τομέα της δημόσιας υγείας, ακριβώς επειδή τα ζητήματα αυτά είναι τόσο σημαντικά για τους πολίτες.

Προκειμένου να προωθηθεί και να υποστηριχθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της ψυχικής υγείας και να εξαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών, είναι καλό να αναλαμβάνει δράση η Ένωση στον τομέα αυτόν, για παράδειγμα μέσω συμπράξεων, μέσω της προαγωγής της συνοχής και της δημιουργίας μιας κοινής πλατφόρμας. Με τον τρόπο αυτόν, η ΕΕ μπορεί να αποκτήσει νόημα για τον πολίτη και να αλλάξει την αρνητική εικόνα του βραδυκίνητου διοικητικού μηχανισμού και της περιττής γραφειοκρατίας που έχουν πολλοί πολίτες.