Rapporti verbatim tad-dibattiti

Il-Ħamis, 7 ta' Settembru 2006 - Strasburgu

5. Il-wirt naturali, artkitettoniku u kulturali ewropew tar-reġjuni rurali u insulari (dibattitu)

  Le Président. – L'ordre du jour appelle maintenant le rapport de M. Nikolaos Sifunakis, au nom de la commission de la culture et de l'éducation, sur la protection du patrimoine naturel, architectural et culturel européen dans les zones rurales et les régions insulaires (2006/2050(INI) (A6–0260/2006).

  Νικόλαος Σηφουνάκης (PSE), Εισηγητής. – Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, αγαπητοί συνάδελφοι, η σημερινή ημέρα είναι σημαντική, για εμένα προσωπικά αλλά, συγχρόνως, και για τους συνεργάτες μου και την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας γιατί, ύστερα από συνολική εργασία ενός περίπου έτους, έχω τη χαρά σήμερα να παρουσιάσω στην ολομέλεια την έκθεσή μου σχετικά με την προστασία της ευρωπαϊκής φυσικής, αρχιτεκτονικής και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς της υπαίθρου και των νησιωτικών περιοχών.

Για αιώνες, με απλά υλικά και μέσα, οι κάτοικοι της υπαίθρου και των νησιών της Ευρώπης, υπακούοντας στους βασικούς κανόνες της ανθρώπινης κλίμακας και της ηπιότητας του φυσικού περιβάλλοντος, κατάφεραν να δημιουργήσουν μια κτιστή κληρονομιά μεγάλης αισθητικής αξίας.

Η ταπεινή αυτή κληρονομιά, της οποίας η προστασία και ανάδειξη αποτελεί όχι μόνο πολιτιστικό χρέος αλλά και αναπτυξιακή αναγκαιότητα, έχει σε πολλές χώρες της Ευρώπης, με ευθύνη των κυβερνήσεων, αλλοιωθεί σημαντικά εξαιτίας των κοινωνικών και τεχνολογικών εξελίξεων, της άκρατης οικονομικής εκμετάλλευσης και της υπερδόμησης που οδηγεί αφενός στην αλλοίωση του τοπίου και την καταστροφή - ιδίως στη μικροκλίμακα των νησιών - της θαυμαστής ισορροπίας μεταξύ φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και, αφετέρου, στην καταστροφή της γης υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας.

Η έκθεσή μου έχει ως στόχο τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για την προστασία, ανάδειξη και μακροπρόθεσμη διαχείριση της πλούσιας αυτής κληρονομιάς της υπαίθρου και των νησιών της Ευρώπης προς όφελος της ποιότητας ζωής όλων των Ευρωπαίων πολιτών.

Οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση απευθύνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη, τις τοπικές και περιφερειακές αρχές αλλά και στους ευρωπαίους πολίτες που καλούνται να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για τη διατήρηση και ανάδειξή της. Λόγω του περιορισμένου χρόνου, θα σταθώ σε μερικές μόνο από αυτές:

Καταρχάς, είναι αναγκαίο η Ένωση να αποκτήσει μία συνολική στρατηγική για την πολιτιστική κληρονομιά. Αυτό θα πραγματοποιηθεί εφόσον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κατά την εκπόνηση των νομοθετικών της προτάσεων, εξετάζει διεξοδικά τις επιπτώσεις της προτεινομένης νομοθεσίας στον πολιτισμό, την πολιτιστική κληρονομιά και ειδικότερα τη λαϊκή αρχιτεκτονική κληρονομιά που το χέρι του λαϊκού τεχνίτη δημιούργησε ανά τους αιώνες. Με αυτόν τον τρόπο, οι ευνοϊκές προς την κληρονομιά δράσεις θα εντάσσονται σε κάθε πολιτική της Ένωσης.

Δεδομένου ότι τα κοινοτικά προγράμματα στον τομέα του Πολιτισμού δεν προσφέρουν επαρκή χρηματοδότηση, πρόσθετοι πόροι για τη διατήρηση της κληρονομιάς θα πρέπει να αναζητηθούν και σε άλλα κοινοτικά μέσα: στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, στα διαρθρωτικά ταμεία, καθώς και στις κοινοτικές πρωτοβουλίες LEADER, URBAN και INTERREG, οι οποίες προβλέπεται να ενσωματωθούν στην επόμενη δημοσιονομική περίοδο στα νέα χρηματοδοτικά μέσα της πολιτικής συνοχής και της ΚΑΠ.

Επίσης, κάνοντας χρήση των κοινοτικών ταμείων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τον εναλλακτικό αειφόρο τουρισμό, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει παράγοντα προστασίας και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των οικιστικών συνόλων που έχουν διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος της φυσιογνωμίας τους.

Το πρόγραμμα "Πολιτισμός", με τον περιορισμένο προϋπολογισμό του, έχει στηρίξει επίσης σε μεγάλο βαθμό σχέδια υπέρ της πολιτιστικής κληρονομιάς, αποκλείοντας ωστόσο τη χρηματοδότηση αναστηλωτικών δράσεων.

Υπάρχουν όμως άλλες δράσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από το νέο πρόγραμμα "Πολιτισμός 2007".

Ειδικότερα, στο πλαίσιο των πολυετών σχεδίων συνεργασίας του προγράμματος, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο αξιόλογων αρχιτεκτονικά οικισμών από διαφορετικά κράτη μέλη με πληθυσμό έως και 1.000 κατοίκους.

Οι οικισμοί αυτοί θα πραγματοποιούν δραστηριότητες πολιτιστικού χαρακτήρα ανάλογα με τις παραδόσεις κάθε περιοχής έτσι ώστε να ενισχυθεί η συνεργασία ανάμεσα στους αξιόλογους αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά οικισμούς της Ευρώπης και να τους δοθεί η δυνατότητα να αναδείξουν τις τοπικές τους ιδιαιτερότητες, ήθη, έθιμα και παραδόσεις.

Πέραν όμως αυτού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται επίσης να δημιουργήσει έναν νέο ευρωπαϊκό θεσμό για τους μικρούς αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς, αντίστοιχο με εκείνον των "Πολιτιστικών πρωτευουσών", όπου θα επιλέγονται κάθε χρόνο ένα ή δύο ενδιαφέροντα οικιστικά σύνολα στα οποία θα πραγματοποιούνται παρεμβατικές δράσεις αναστύλωσης και αποκατάστασης και πολιτιστικές εκδηλώσεις καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Με γνώμονα την ανάδειξη των αρχιτεκτονικά αξιόλογων οικιστικών συνόλων της Ευρώπης, προτείνουμε επίσης να δημιουργηθεί, στο πλαίσιο του "Βραβείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά", μία νέα κατηγορία βραβείου το οποίο θα απονέμεται στην καλύτερη συνολική αναστήλωση ενός παραδοσιακού οικισμού.

Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, αγαπητοί συνάδελφοι, το δομημένο περιβάλλον της Ευρώπης, το οποίο αποτελείται από υποσύνολα διαφορετικών αρχιτεκτονικών μορφών και εποχών, αλλοιώνεται σημαντικά εξαιτίας της ασφυκτικής υπερδόμησης, αλλά και της ύπαρξης ασύμβατων κατασκευών, οι οποίες δεν συνάδουν με τα ιδιαίτερα ιστορικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής στην οποία βρίσκονται.

Συνεπώς, τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν κίνητρα για τη μερική ή ολική απόσυρση των κτηρίων αυτών, ενώ παράλληλα είναι απαραίτητο να μην ενισχύονται με κοινοτικούς πόρους έργα που οδηγούν αποδεδειγμένα στην καταστροφή και αλλοίωση σημαντικών στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τέλος, στην έκθεση προτείνεται επίσης η θέσπιση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ενός «Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς», το οποίο θα έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ανεξάρτητα από την ευρωπαϊκή, εθνική ή τοπική της διάσταση.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τη γραμματεία της Επιτροπής Πολιτισμού, τους ειδικούς που συνεργάστηκαν μαζί μου και, ασφαλώς, τους συναδέλφους μου στην Επιτροπή Πολιτισμού.

  Franco Frattini, Vice-President of the Commission. Mr President, I wish to begin by expressing my gratitude and that of my colleague, Mr Figel', to the rapporteur and the Committee on Culture and Education for their constructive efforts in producing this excellent report. This report highlights concerns over the importance attached to cultural heritage. They are concerns which the Commission fully shares.

Much remains to be done in this area. However, the Commission’s involvement has already been demonstrated both through the present Culture 2000 Programme and through other European programmes and financial instruments. Several points raised in the report have already been taken into account by the Commission. However, it is a very helpful report, which gives us the opportunity to stress once more the need to use all the existing possibilities to protect natural and architectural heritage.

Within the framework of the Treaty, the Commission encourages Member States to use all the opportunities offered by European financial instruments – the structural funds, for example – for investment in cultural heritage projects. Such investments are clearly important means for the creation of new employment opportunities and for economic growth. They therefore contribute to regional development and regeneration.

In this respect, the European Commission, and the services of my colleague Mr Figel' in particular, are monitoring all European programmes and ensuring that the financial instruments incorporate cultural aspects into their objectives. As a result, over the last few years, we have witnessed a marked improvement. I am very pleased at this development and could give you examples of Member States, such as Greece or Portugal, that have grasped the opportunities offered by Community support frameworks and have introduced operational programmes for cultural heritage.

The Commission also encourages cooperation between Member States in the field of culture and cultural heritage through the Culture 2000 Programme. In the near future, these efforts will continue through the newly proposed Culture Programme 2007-2013.

Thanks to the sound cooperation between the three institutions – and I should like to take this opportunity to thank, again on behalf of Mr Figel', the rapporteur, Mr Graça Moura – this new programme for 2007-2013 will hopefully be adopted before the end of the year. In this context, partnerships such as those proposed in the report could be considered for funding in the near future.

As the report also recognises, the European Commission is very active in its efforts to increase awareness of the importance of cultural heritage through actions such as the European Prize for Cultural Heritage and the joint action undertaken with the Council of Europe on European Heritage Days. In the future, we could consider ways of enlarging the scope and having the European Parliament’s concerns better reflected in these actions.

In conclusion, I would stress that this report is being discussed at precisely the right time. We are at a juncture when our new culture programme is about to be adopted, when the Commission is reflecting on its actions for the coming years and when many points are up for discussion. This report will certainly be of major interest in that context.

  Vasco Graça Moura, em nome do Grupo PPE-DE. – Senhor Presidente, Senhor Comissário, caros Colegas, o reconhecimento da importância do património cultural das regiões rurais e insulares europeias implica que se ultrapasse o plano da mera declaração de princípios em que os responsáveis políticos tantas vezes abundam e se adopte urgentemente toda uma série de medidas com vista a protegê-lo, reabilitá-lo e valorizá-lo.

Para além dos interesses culturais em jogo importa sublinhar que há um manifesto interesse humano, social e económico em levar estas ideias a sério. O relatório Sifunakis tem o mérito de apontar uma série de prioridades políticas para se alcançarem aqueles fins. Do estudo sistemático e de levantamento desse património ao reconhecimento da sua variedade e versatilidade, da elaboração de um quadro legislativo para a promoção e a salvaguarda das construções tradicionais, às ajudas financeiras, às actividades tradicionais, da agricultura até ao artesanato, da salvaguarda dos ofícios e saberes tradicionais à reabilitação dos habitats naturais e populacionais e à formação de artesãos e a adopção de novas metodologias e técnicas, enfim, da promoção de iniciativas no quadro dos programas comunitários à criação de um inventário do património europeu neste plano e à valorização de todos os elementos materiais e imateriais que integram esse património, o eco de aspectos percorridos pelo documento que estamos a apreciar é muito vasto e não se esgota forçosamente nos pontos que enunciei.

Defender nestes termos o património das zonas rurais e insulares é também contrariar a desertificação progressiva de muitas das localidades em questão e criar pólos que assegurem o emprego e gerem riqueza e desenvolvimento sustentado. As autoridades do meu país sublinham que a política de património no mundo rural deve assentar em três eixos principais: o equilíbrio sustentável entre a população e o meio envolvente, a acção integrada traduzida numa real concertação entre diversos sectores do poder executivo e as populações locais e um diálogo permanente com as populações como partes interessadas e reais conhecedoras das suas necessidades.

Alguns dos aspectos enumerados são já propostos pela Comissão para o período que vai de 2007 a 2013 e é de esperar que uma política bem calibrada para o património rural e insular contribua para inverter as tendências negativas que actualmente se detectam. A Carta de Cracóvia de 2000 defende princípios que são plenamente aplicáveis na matéria, assentando na pluralidade de valores e na diversidade dos interesses do património, entre eles, as cidades históricas e os povoados no seu contexto territorial representam uma parte essencial do nosso património universal e devem ser vistos como um todo, com as estruturas, espaços e factores humanos, normalmente presentes no processo de contínua evolução e mudança.

  Christa Prets, im Namen der PSE-Fraktion. – Herr Präsident, Herr Kommissar! Dass die Erhaltung und der Schutz des kulturellen Erbes in Europa eine große Rolle spielen und auch eine große Aufgabe darstellen, steht außer Zweifel. Und es gibt ja nicht umsonst verschiedene Übereinkommen, wie beispielsweise der UNESCO und des Europarats und dergleichen mehr, die diese Bemühungen dokumentieren und auch die positive Weiterentwicklung zeigen.

Doch sollte bei der Auseinandersetzung über den Schutz des kulturellen Erbes, das sich ja in erster Linie auf die Erhaltung der kulturellen Errungenschaften konzentriert, bedacht werden, dass Kultur ein dynamischer und vielfältiger Prozess ist. Das heißt, dass Kulturpolitik sich zwar um die Erhaltung und Konservierung des kulturellen Erbes kümmern muss, gleichzeitig aber auch für den Aufbau kultureller Netzwerke für zeitgenössische Kultur und Kunstströmungen verantwortlich sein muss, um so als Basis für ein kulturelles Erbe der Zukunft zu dienen.

Die Sensibilisierung der Bevölkerung für die kulturellen Schätze ihres Landes und Europas ist eine sehr wichtige Maßnahme, und ein europäisches Jahr für das Kulturerbe kann sicher einiges aufzeigen und unterstreichen. Die Fördermittel, die die Europäische Union in Form von Strukturfonds, URBAN, LEADER, INTERREG usw. zur Verfügung stellt, können und sollten verstärkt für das kulturelle Erbe eingesetzt werden, aber die Verantwortung hierfür liegt bei den Mitgliedstaaten. Und dort muss man sich bewusst werden, dass Investitionen in das kulturelle Erbe positive Auswirkungen auf die Lebensqualität der Regionen und natürlich auf den Tourismus haben. In diesem Sinne sollte man auch ans Werk gehen.

Wo ich nicht ganz zustimme, ist, dass wir das Kultur-2000- oder das nachfolgende Kultur-2007-Budget sehr stark heranziehen, denn ein Betrag von 400 Millionen Euro für 27 Länder für sieben Jahre lässt nicht genügend Spielraum, um in die Strukturen zu investieren, gleichzeitig aber auch der zeitgenössischen Kunst Raum zu geben. Wofür wir diese Mittel aber einsetzen sollten, ist Bewusstseinsbildung in Form von Seminaren und Erteilung von Forschungsaufträgen, Klärung von Fragen: Wie weit tauscht man sich aus? Wie ist der jeweilige Stand in den anderen Ländern? Planungsprojekte: Wie schützt man Regionen? Das kann und sollte man mit diesem Programm tun.

Das kulturelle Erbe kann, wie gefordert, als ein unteilbares Ganzes verstanden werden. Es muss aber in Zukunft auch immer Hand in Hand mit dem Zeitgenössischen gehen.

  Helga Trüpel, im Namen der Verts/ALE-Fraktion. – Herr Präsident, sehr geehrter Herr Kommissar Frattini, meine lieben Kolleginnen und Kollegen! Auch ich beginne mit der Grundsatzfeststellung, dass für mich europäische Kulturpolitik sowohl den Schutz des kulturellen Erbes, die Betonung der kulturellen Vielfalt, aber natürlich auch das Eintreten — und zwar auch das offensive Eintreten — für die zeitgenössische Kunst bedeutet, und dass nur in dieser Zusammenschau die Stärke einer richtig verstandenen europäischen Kulturpolitik liegt.

Trotzdem halte ich diesen Bericht für wichtig, weil er versucht, für die Vielfalt der europäischen Kultur, des europäischen kulturellen Erbes zu sensibilisieren. Jeder, der die Gelegenheit hat, in Europa zu reisen, sei es auf den Inseln wie Madeira, den Kanarischen Inseln, auf Zypern oder Malta, oder die ländlichen Regionen in der Toskana, Schottland, Lettland, Finnland, Polen oder die Provence zu besuchen, der weiß, wie schön und vielfältig dieses europäische kulturelle Erbe ist und dass es leicht ist, die Menschen dafür zu gewinnen, für diesen Reichtum auch einzutreten.

Deswegen ist die Politik — sowohl die europäische Politik mit verschiedenen Programmen als auch die nationale Politik — verpflichtet, für diesen kulturellen Schatz einzutreten. Ich finde es deswegen auch ausgesprochen wichtig, dass wir bei diesem Bemühen um die kulturelle Vielfalt Europas nicht nur das Kulturprogramm 2007 im Auge haben, sondern es wirklich als eine Querschnittsaufgabe, als eine Netzwerkpolitik begreifen, die auch Agrarpolitik und Strukturpolitik umfasst, dass wir die verschiedenen Programme wie URBAN, LEADER, INTERREG nutzen, weil wir klarmachen müssen, dass es sich zwar eine wichtige kulturpolitische Aufgabe handelt, dass es aber auch um die Qualifizierung von Menschen geht — denken wir beispielsweise an Restaurateure — sowie um eine neue Entwicklung im ländlichen Raum. Daher ist es im besten Sinne eine wirklich vielfältige Politik für die verschiedenen europäischen Programme.

  Zdzisław Zbigniew Podkański, w imieniu grupy UEN. – Panie Przewodniczący! Sprawozdanie Nikolaosa Sifunakisa ma głęboki sens, zwraca ono bowiem uwagę na potrzebę zajęcia się podstawą kultur narodów, tj. kulturą tradycyjną, która jest nadal żywa, zwłaszcza w społecznościach wiejskich i wyspiarskich.

Dotychczas w Unii Europejskiej, w tym Parlamencie Europejskim i Komisji Europejskiej, główny wysiłek kierowano na budowę uniwersalnej kultury europejskiej – kultury dla wszystkich. Doktryny tej dotychczas nikt nie zrealizował i nie zrealizuje, bo kultura jest zbiorem wartości wypracowanych przez ludzi łączących się w narody. Kultura łączy te narody, ale je także wyróżnia wśród innych narodów poprzez swoje piękno, bogactwo, odrębność kulturową i łączącą narody tradycję, którą często nazywamy dziedzictwem.

Dlatego w Unii Europejskiej musimy zadbać o wielojęzyczność, bo język jest podstawą kultury narodowej, o kulturę ludową, która jest podstawą kultur narodowych, o zabytki kultury materialnej i wartości duchowe, o wartości, które zanikają – tak jak folklor, o umiejętności rękodzielnicze, rzemieślnicze oraz o ginące zawody spychane przez postęp cywilizacyjny i techniczny poprzez masowość wytwarzania.

Zachowanie tych walorów poszczególnych kultur obok piękna krajobrazu i środowiska naturalnego człowieka to szansa na rozwój intelektualny ludzi i lepsze poznanie świata, który nas otacza, to szansa na zrozumienie, wzajemny szacunek i naturalną integrację poprzez wartości, a nie siłę dominacji gospodarczej i kulturowej.

  Thomas Wise, on behalf of the IND/DEM Group. – Mr President, I have not met many people who are not in favour of the protection of natural, architectural or cultural heritage. Indeed, much of my constituency, the East of England, fits the bill as a rural area. That is, of course, as long as some of the misguided, unsustainable development plans from Mr John Prescott, our Deputy Prime Minister, can be halted.

Great Britain is an island with its own extensive natural and architectural heritage. However, although at face value this report has noble intentions, it serves to threaten Britain’s heritage. The proposals in the report have the specific aim of subsuming Britain’s distinct and diverse culture into the federalist fairytale creation of a common European culture. Sadly, many MEPs see culture purely as a tool for promoting European integration and pursuing a delusional project called ‘a United States of Europe’. Why can people here not understand that there is so such thing as a common European culture, no common history and no common heritage, just as there is no common architecture or common language? Europe is a continent formed of unique nation-states with very different histories and heritage. That is what makes Europe so very interesting and attractive.

The only way to achieve this report’s declared ambition of convincing Europe’s citizens that they share the same culture would be through lies. That is what frightens me. Today’s political elite seems to have no qualms about such deception. We have seen successive British governments seemingly deliberately and successfully keeping the British public in the dark about ‘project Europe’. What must be recognised is that the European Union’s integration agenda is one of the greatest threats to the heritage of every country in Europe that we have seen for decades. Sadly, reports such as these cannot see their own great contradiction.

  Luca Romagnoli (NI). – Signor Presidente, onorevoli colleghi, il parere dell'on. Sifunakis è certo condivisibile negli intenti, anche a mio parere quanto è sostenuto nel primo capoverso circa l'identità europea va commisurato ad una già acclarata condivisione del medesimo mosaico di culture da parte dei cittadini europei, i quali semmai non comprendono dell'Unione alcuni meccanismi farraginosi dei suoi interventi troppo spesso volti solo a regolare e omologare.

Il patrimonio culturale, naturale ed architettonico - forse sarebbe più opportuno parlare di architettura, di paesaggio e di beni storici e paesistici, termini che in complesso meglio definiscono l'integrazione da ricercare nella sinergia tra paesaggio naturale e paesaggio antropico - è sicuramente fondamentale per diffondere benessere sociale, economico e ambientale, specialmente in quelle aree della nostra Europa che presentano fragilità paesistiche, ma anche del tessuto socioeconomico e demografico. Avrei desiderato anche una più precisa chiarificazione del concetto di piccole comunità tradizionali, quel termine "tradizionali" è troppo generico e si presta ad un possibile utilizzo indifferenziato delle risorse e degli impegni.

Le comunità rurali non solo sono parte della nostra memoria collettiva, sono la culla fondamentale dei valori, la fucina di rapporti sociali spesso assai più equilibrati di quelli delle comunità urbane, oltre ad essere assolutamente essenziali per la salvaguardia della cultura e dell'ambiente.

Questo patrimonio culturale non solo è minacciato, come avverte il collega, ma in tante parti in Europa è perfino a rischio di sopravvivenza funzionale: oltre a strumenti di conservazione e di salvaguardia del territorio e delle culture, l'Unione dovrebbe prevedere insieme agli Stati opportune politiche contro lo spopolamento rurale, soprattutto montano, altrimenti si rischia di investire soldi per ripristinare configurazioni architettoniche abbandonate, per verniciare antiche case che resteranno inabitate, per curare acciottolati che non verranno più calpestati.

  Μανώλης Μαυρομμάτης (PPE-DE). – Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κατ' αρχήν θα ήθελα να συγχαρώ τον συμπατριώτη μου Νίκο Σηφουνάκη για την πολύ καλή δουλειά του. Κύριε Επίτροπε, η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ταυτότητας και της ιστορικής ανάπτυξης των λαών της Ευρώπης.

Επομένως, η προστασία και διατήρησή τους είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την εκπαίδευση της νέας γενιάς και τον σεβασμό της ευρωπαϊκής ταυτότητας, ενώ, ανεξάρτητα από την ευρωπαϊκή, η τοπική της διάσταση αποτελεί θεμελιώδη αξία για τους ευρωπαίους πολίτες. Όλοι διαπιστώνουμε ότι οι προβολείς είναι στραμμένοι στις μεγάλες πόλεις όπου βρίσκονται τα πιο γνωστά μνημεία.

Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ύπαιθρος, που αποτελεί το 90% του ευρωπαϊκού εδάφους, πλήττεται από εγκατάλειψη και οικονομικό μαρασμό. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει ειδική μέριμνα για την προστασία και την ανάδειξη της φυσικής και αρχιτεκτονικής πολιτιστικής κληρονομιάς των νησιωτικών και των λοιπών αγροτικών περιοχών της Ευρώπης, εφόσον οι περιοχές αυτές διατηρούν σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά τους.

Με σεβασμό στον παραδοσιακό αγροτικό χώρο και εξασφαλίζοντας ισορροπία μεταξύ του πληθυσμού και του περιβάλλοντος, όλοι οι παράγοντες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του πολιτισμού οφείλουν να φροντίζουν για τη διατήρηση και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης αλλά και να ενισχύουν την ευαισθητοποίηση των πολιτών για τη σημασία της.

Η αναστήλωση και η διατήρηση ξεχασμένων μνημείων στις περιφέρειες των κρατών μελών θα μπορούσε να συντελέσει και στην ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού και κατά προέκταση να συμβάλει στην πληθυσμιακή ενίσχυση της υπαίθρου.

Τέλος, η αναγνώριση επομένως της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς και η διατήρησή της αποτελεί ένα σημαντικό κληροδότημα προς τις μελλοντικές γενιές.

  Maria Badia i Cutchet (PSE). – Señor Presidente, señor Comisario, señoras y señores diputados, en primer lugar quiero felicitar al ponente de este informe, señor Sifunakis, por su trabajo, que subraya la naturaleza específica y la importancia del patrimonio cultural, natural y artístico europeo, generador de numerosos beneficios, tanto en términos sociales y culturales como medioambientales y económicos.

El rápido crecimiento urbano, el progreso social y tecnológico, los modernos métodos de cultivo agrícola y la explotación económica y urbanística, plantean importantes desafíos a las comunidades rurales e insulares, que, como se ha dicho aquí, forman la mayor parte del territorio de la Unión Europea ampliada.

Así, en un momento en el que, por un lado, el abandono del campo, la despoblación y la crisis económica y, por el otro, los incendios y la proliferación de catástrofes naturales, ponen en evidencia la necesidad imperiosa de profesionales agrícolas que trabajen y cuiden nuestro entorno y que velen por la sostenibilidad y el futuro de nuestro territorio y de nuestro paisaje, este informe es muy oportuno, porque pone énfasis en la necesidad de desarrollar una política efectiva basada principalmente en un equilibrio sostenible entre la población y el medio ambiente, y en un enfoque integrado de las zonas agrícolas tradicionales, especialmente de los medios rurales.

La elaboración de un marco legislativo para conservar el patrimonio cultural, la concesión de la financiación necesaria para su restauración, la formación de profesionales de la conservación de la naturaleza y el apoyo a los artesanos y proveedores de materiales tradicionales son, todas ellas, propuestas que van en la buena dirección.

Y, en este sentido, me gustaría subrayar que promover encuentros internacionales para exponer e intercambiar experiencias y buenas prácticas en el terreno de la conservación paisajística y de la protección del patrimonio en la Unión Europea, constituiría un elemento muy positivo de esta política a nivel comunitario.

  Bernat Joan i Marí (Verts/ALE). – Mr President, firstly I would like to welcome this excellent report and thank the rapporteur for his work. Preserving the natural environment is one of the main goals of the European Union. Our present and future task is to also establish the goal of preserving Europe’s architectural and cultural heritage, and that is especially important for small islands.

It is really important to preserve natural assets, but in small ecosystems, the environment, human settlements and cultural heritage are fully interconnected. I come from Ibiza, an island that is suffering the effects of the construction of two disproportionately large highways. Because of these works, several important elements of cultural heritage have been destroyed. Archaeological sites and traditional homes have been destroyed to enable these highways to be built.

This situation has been repeatedly condemned by civil society organisations and I myself have denounced it before the European Commission and in this very Chamber. If this Parliament and the European institutions as a whole take into account the proposals contained in Mr Sifunakis’ report, this kind of damage could be avoided and small islands, rural sites and cultural heritage could be properly preserved. That is our main goal now.

  Janusz Wojciechowski (UEN). – Panie Przewodniczący! Pragnę wyrazić moje poparcie i uznanie dla sprawozdania pana Sifunakisa i tym samym przyłączyć się do wszystkich ciepłych słów, jakie w odniesieniu do tego raportu, zostały dziś wypowiedziane.

Tym sprawozdaniem Parlament Europejski daje wyraz swojej troski o dorobek kultury materialnej europejskiej wsi. Dorobek ważny, a niestety często niedoceniany i zapomniany. Żyjemy dziś w świecie bardzo szybkich zmian. Wieś, która niewiele zmieniała się przez wieki, w ostatnich dziesięcioleciach przeszła zmiany wręcz "szokowe". Zmieniła się technologia i narzędzia uprawy roli, zasadniczo zmieniła się praca na roli, zmieniła się również architektura wiejska.

W Polsce do lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku wieś miała w większości zabudowę drewnianą, potem nastąpił okres szybkiej przebudowy. Nowe domy były wygodniejsze, ale nie zawsze ładniejsze od starych. Dawne wiejskie budownictwo zaczęło bardzo szybko zanikać i dziś niewiele już z niego pozostało. Tym większą powinniśmy przywiązywać troskę, żeby to co zostało skutecznie ochronić.

Sprawozdanie pana Sifunakisa podkreśla wagę tych spraw i wskazuje konkretne sposoby wspierania działań na rzecz zachowania cennych wartości architektonicznych europejskiej wsi. To jest krok w bardzo dobrym kierunku i w bardzo dobrym czasie, gdy jest jeszcze co chronić i zachować dla przyszłych pokoleń.

  Andreas Mölzer (NI). – Herr Präsident, meine Damen und Herren! Wir leben bekanntlich in Zeiten eines rasanten ökonomischen und gesellschaftlichen Wandels, der uns vermehrt nach geistigem Halt und geistiger Sicherheit und Orientierung suchen lässt. Solche Sicherheit können wir unter anderem auch in unserem geistig-kulturellen, aber auch in unserem architektonischem Erbe suchen, was sich auch im gesteigerten Interesse der Bevölkerung und im gesteigerten Bewusstsein und Respekt gegenüber diesem Erbe äußert.

Gerade dieser Respekt muss uns dazu bewegen, zu verhindern, dass es jemals wieder zu einer Zerstörung, zu einer bewussten Zerstörung dieses geistig-kulturellen, auch dieses architektonischen Erbes kommt, wie es im Inferno zweier Weltkriege im 20. Jahrhundert geschehen ist, wie es auch gezielt und geplant im real existierenden Sozialismus, im Stalinismus und Kommunismus im Osten Europas geschehen ist und wie es leider auch in unseren Tagen immer wieder durch einen brutalen Modernismus, den die politische Linke stützt, geschieht.

Ich glaube auch, dass das historische und das kulturelle Erbe Europas, insbesondere auch der ländlichen Gebiete, nicht ausschließlich unter ökonomischen Aspekten gesehen werden dürfen und auch nicht bloß als Mittel des Tourismus dienen sollen.

Es ist meines Erachtens sinnvoll, Projekte wie jenes der europäischen Kulturhauptstadt auch auf den ländlichen Raum auszudehnen. Wenn wir etwa an Sibiu, das alte siebenbürgische Hermannstadt denken, über das gestern eine Fotosausstellung in diesem Hause stattgefunden hat, so halte ich das für beispielgebend dafür, wie sehr die Förderung des kulturellen Erbes auch durch die Europäische Union erfolgen kann.

  Ljudmila Novak (PPE-DE). – Ohranjanje arhitekturne kulturne dediščine na podeželju in na otokih, pomeni tudi ohranjanje evropske kulturne raznolikosti in korenin posameznih narodov. Z njenim uničevanjem pa vsak narod pretrga vez s svojimi predniki in se loči od korenin.

Novejši deli evropskih mest so si zaradi vedno večje povezanosti čedalje bolj podobni. Zato je še kako pomembno, da vsak narod ohrani tiste značilnosti, ki ga zaznamujejo kot narod.

Najbolj pristna kulturna in naravna dediščina se zagotovo nahaja na podeželju. Zanjo pa je potrebno tudi skrbeti, sicer propada in izginja. Prav to pa je težko, saj je obnova kulturno zaščitenih stavb in vaških jeder zelo draga in zamudna, hkrati pa so pogoji bivanja v teh stavbah manj primerni za današnje razmere. Zato je mnogim lastnikom kulturna dediščina prej v breme kot v veselje in ponos. Prav tako izumirajo stare obrti, ker od njih ni mogoče živeti.

Če gledamo kulturno in naravno dediščino zgolj skozi denar in dobiček, nam prinaša le izgubo. Ves čas je potrebno iskati ravnovesje med ohranjanjem in nadaljnjim razvojem.

Strinjam se s predlogom za razglasitev leta evropske kulturne dediščine, da bi se državljani bolj zavedali njenega pomena. Podpiram pa tudi predlog, da namenimo sredstva iz strukturnih skladov za ohranjanje naravne in kulturne dediščine v manjših vaseh, da bodo lastniki in lokalne skupnosti bolj zainteresirani za obnovo, hkrati pa bodo v tem videli tudi možnosti za razvoj in nova delovna mesta.

Biseri so skriti in majhni, zato morajo imeti tudi majhne skupnosti možnost, da dobijo spodbude in denarno pomoč.

  Antonio López-Istúriz White (PPE-DE). – Señor Presidente, señor Comisario, en primer lugar, quiero felicitar al ponente, Nikolaos Sifunakis, por el espléndido informe que ha elaborado. Gracias a ese informe, podemos tener un debate extraordinariamente interesante, porque vuelve a subrayar algo que para mí, y para muchos de los presentes, es absolutamente esencial en la Unión, sobre todo en los últimos años: se ha ido tomando, por fin, conciencia del impacto de la insularidad sobre el desarrollo de las regiones insulares.

Por ello, aplaudo la especial mención que el informe de hoy dedica a la protección y promoción del patrimonio cultural, natural y arquitectónico de las regiones insulares en Europa. En este sentido, la procedencia del ponente, la isla de Creta, cuna de la civilización minoica, la más antigua de Europa, o la mía propia, las Islas Baleares, donde se encuentra la Naveta des Tudons, considerada como la edificación también más antigua de toda Europa, aproximadamente del 1 500 antes de Cristo, nos hacen especialmente sensibles a la hora de alentar a la Unión Europea a adoptar medidas para proteger y rehabilitar el patrimonio cultural europeo.

En este sentido, el Gobierno de las Islas Baleares trabaja en la elaboración y puesta en marcha de políticas de desarrollo sostenible sustentadas en la convergencia de los objetivos de sostenibilidad y competitividad de la actividad turística, y especialmente en la salvaguarda y mejora del patrimonio natural, cultural y arquitectónico. Ése es el camino que ha de seguirse, un camino marcado por una sociedad civil sensible a la especial fragilidad de las regiones insulares y con una alta conciencia ambiental.

Es éste un buen punto de partida para, como se pide en este informe, comenzar desde hoy la puesta en común y el intercambio de experiencias en este importante ámbito que es la protección del patrimonio europeo, asunto de enorme importancia, pues no sólo concierne al ser humano, sino que, además, constituye un elemento importante de la identidad y el desarrollo histórico de las regiones de Europa.

  Giuseppe Castiglione (PPE-DE). – Signor Presidente, signor Commissario, onorevoli colleghi, con il trattato di Maastricht l'Unione europea è diventata l'Unione dei popoli, si è dotata di una propria identità culturale nel rispetto delle differenze regionali e locali che, in contrapposizione ad una globalizzazione culturale sempre crescente, costituiscono la vera ricchezza di base di un patrimonio comune. Di questo patrimonio le zone insulari e rurali rappresentano la culla, con le loro tradizioni, la loro architettura, l'artigianato locale, le bellezze naturali e paesaggistiche.

E' dunque prioritario proteggere questo enorme patrimonio, elaborare un progetto di sviluppo locale che miri ad attivare ed incentivare la valorizzazione della cultura e delle risorse ambientali, per farne strumento di crescita di un'economia oggi in difficoltà. Ciò significa in primo luogo una valorizzazione globale del territorio, nella quale - accanto al recupero e alla conservazione dell'architettura intesa sia dal punto di vista monumentale che paesaggistico - occorre anche considerare le persone che vivono e condividono la realtà dei piccoli borghi rurali.

Ciò vuol dire combattere l'esodo rurale, incentivare la formazione dei giovani, recuperare l'artigianato locale e le pratiche agricole tradizionali, dare nuovo slancio a mestieri antichi e a nuove professionalità, anche finanziando la ricerca e l'uso di nuove tecnologie, nonché garantire il mantenimento del paesaggio inteso non solo come conservazione degli spazi verdi, ma soprattutto come utilizzazione delle essenze e delle specie autoctone per non alterare la cultura dei luoghi.

Bisogna dare alle popolazioni che abitano questi territori tutti gli strumenti necessari per poter portare avanti le loro tradizioni nei loro borghi, villaggi o isole. Occorre rafforzare e potenziare i programmi appositamente dedicati. E' necessario che la strategia globale per il patrimonio culturale dell'Unione europea diventi realmente un elemento trasversale alle altre politiche, al pari della sostenibilità ambientale, tutte le politiche devono al riguardo integrarsi tra loro.

Sono convinto che uno sfruttamento equilibrato, razionale e coerente e coordinato e soprattutto più efficace delle risorse anche sul piano finanziario consisterà di vincere questa doppia sfida. Salvaguardare il patrimonio culturale locale e regionale significa consentire uno sviluppo socioeconomico equilibrato del mondo rurale.

  Franco Frattini, vice-président de la Commission. Monsieur le Président, je voudrais d'abord remercier vivement tous ceux qui ont apporté une contribution importante à ce débat, sous la forme d'idées, de suggestions franchement intéressantes, et je compte bien en informer M. Figel'. Je voudrais revenir sur deux points seulement: celui du financement du projet Culture 2000 et celui de la proposition, avancée notamment par le rapporteur, de faire de 2009, l'Année européenne de l'héritage culturel.

Sur le premier point, comme vous le savez beaucoup mieux que moi, le projet Culture 2000 qui bénéficiait d'un budget de 167 millions d'euros, va se voir affecter à présent 400 millions d'euros. Forte augmentation du budget, donc, grâce à la contribution et à l'appui politique du Parlement européen.

S'agissant de la seconde question qui concerne l'année européenne, la Commission prend très au sérieux la proposition qui a été faite et nous l'évaluerons dans le contexte de nos objectifs et des plans prioritaires pour les prochaines années. Cette proposition mérite d'être soigneusement analysée. J'en profite d'ailleurs pour vous rappeler que mon collègue Ján Figel' a fait récemment une proposition importante visant à faire de l'année 2008, l'Année du dialogue interculturel, que la Commission a adoptée. J'ose espérer que l'avis que rendra le Parlement ira dans le même sens.

Ceci dit, comme je l'ai affirmé, j'informerai M. Figel' des résultats de ce débat, dans l'esprit d'une coopération constructive entre la Commission et le Parlement.

  Le Président. – Le débat est clos.

Le vote aura lieu aujourd'hui, à midi.

(La séance, suspendue à 11h55 dans l'attente de l'Heure des votes, est reprise à 12 heures)

Déclarations écrites (article 142)

  Zita Pleštinská (PPE-DE). – Takmer 90 % územia rozšírenej EÚ tvorí poľnohospodárska krajina, na ktorej sa nachádzajú prírodné rezervácie so vzácnou faunou a flórou i kultúrne pamiatky tvoriace európske kultúrne dedičstvo.

Napriek tomu mnohé politické riešenia, ktoré sa týkajú vidieckych oblastí, neprihliadajú v dostatočnej miere na ich špecifickú povahu a skutočné potreby. Príkladom môže slúžiť aj slovenský vidiek tvoriaci 85 % územia Slovenska so 48 % populáciou, ktorý je v súčasnosti charakterizovaný odlivom mladých ľudí, vymieraním vidieckych oblastí, ohrozovaním kultúrneho dedičstva a hlavne vysokou mierou nezamestnanosti.

Považujem túto správu za vysoko aktuálnu, pretože analyzuje súčasný stav a hľadá riešenia na podporu vidieckych a ostrovných oblastí Európy. Zaoberá sa aj budúcnosťou malých tradičných komunít s počtom obyvateľov do 1000. Upriamuje pozornosť na podporu mikropodnikov, mladých farmárov, tradičných remesiel a živností, miestnych tradícií a zvykov, ktoré pomôžu zaručiť zatraktívnenie a skvalitnenie života na vidieku a tvorbu pracovných miest.

Kultúrnemu dedičstvu je potrebné venovať väčšiu pozornosť a hlavne viac financií. EÚ musí zaviesť komplexný prístup ku kultúrnemu dedičstvu, aby boli ustanovenia o jeho podpore zahrnuté do všetkých oblastí politiky. Vítam iniciatívu „Európske dni kultúrneho dedičstva“ a výmenu skúseností v tejto oblasti prostredníctvom medzinárodných konferencií.

EP prerokovaním tejto správy potvrdzuje, že mu nie je ľahostajný trvalo udržateľný rozvoj európskeho vidieka.

  John Attard-Montalto (PSE). – As Malta and Gozo are the smallest nation in the European Union it is only natural that one refers to their architecture and cultural heritage in a holistic way. With the little available resources and an enormous architectural and cultural heritage it is impossible to preserve same using only our resources. This is why we have to look to the EU to come to our aid. Few know that the earliest free standing buildings in the world have been found in Malta. Notwithstanding, they need immediate attention. Perhaps the most impressive temple complex Ggantija in Gozo is in dire need of immediate professional attention. Valletta, one of the most beautiful cultural capitals in Europe, is still in a disastrous state. Fifty years have passed since the end of World War II yet the capital is still war-scarred – in particular the ruins of the once magnificent Opera House. I appeal to the German and Italian governments to make a gesture of goodwill by rebuilding the Opera House which was destroyed through aerial bombings thus enhancing Valletta architecturally and contributing to its cultural heritage.

PRÉSIDENCE DE M. MOSCOVICI
Vice-président