Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τρίτη 24 Οκτωβρίου 2006 - Στρασβούργο

4. Εορτασμός της επετείου της εξέγερσης στην Ουγγαρία το 1956

  Πρόεδρος. Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα τώρα να κάνω μια δήλωση, και θα την κάνω όρθιος, σχετικά με την «Ουγγρική Επανάσταση» του Οκτωβρίου του 1956.

Πριν από μισό αιώνα, ο ουγγρικός λαός εξεγέρθηκε εναντίον της κομουνιστικής δικτατορίας και εναντίον της κατοχής από μια ξένη δύναμη.

Στις 23 Οκτωβρίου 1956, ούγγροι φοιτητές του πανεπιστημίου βγήκαν στους δρόμους της Βουδαπέστης για να διαμαρτυρηθούν εναντίον της κομουνιστικής κυβέρνησης και σύντομα ενώθηκαν μαζί τους πολίτες από κάθε επάγγελμα και κάθε κοινωνική τάξη.

Πρέπει να σας πω ότι αυτή είναι η πρώτη παιδική μου ανάμνηση σχετικά με την πολιτική. Εκείνη την εποχή η αντίσταση του ουγγρικού λαού κυριαρχούσε στις ειδήσεις της χώρας μου. Θυμάμαι τον δάσκαλό μας στο σχολείο να μας δείχνει πού λάμβαναν χώρα τα γεγονότα στον χάρτη, τις φωνές στο ραδιόφωνο και τις φωτογραφίες στις εφημερίδες από τα καμένα άρματα μάχης T-34 στο κέντρο της Βουδαπέστης. Μου αφύπνισαν για πρώτη φορά την ιδέα του αγώνα για την ελευθερία.

Για δύο εβδομάδες υπήρχε ελπίδα· μετά τα ραδιόφωνα σταμάτησαν και απλώθηκε απόλυτη σιωπή, και πίσω από αυτή τη σιωπή χιλιάδες σκοτώθηκαν και εκατοντάδες εξορίστηκαν. Για αρκετό καιρό εκείνοι που εξεγέρθηκαν στη Βουδαπέστη έλπιζαν ότι η ελεύθερη Δύση θα έσπευδε να τους βοηθήσει. Αυτό δεν συνέβη όμως. Για αρκετό καιρό, τους άφηναν να πιστέψουν ότι αυτό θα συνέβαινε.

Παρακολουθούσαμε σαν ανίσχυροι θεατές καθώς χιλιάδες Ούγγροι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά δραπέτευαν από την πατρίδα τους και αναζητούσαν καταφύγιο στη Δύση. Ήταν μια απερίγραπτη τραγωδία για τον ουγγρικό λαό, αλλά ήταν επίσης η πρώτη ρωγμή στην πανοπλία του σοβιετικού συστήματος –μια ρωγμή που θα μεγάλωνε και θα οδηγούσε στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου– και ήταν αναμφισβήτητα μια σημαντική στιγμή στην ιστορία αυτής της χώρας.

Εκείνη την εποχή, στα τέλη του Ιουνίου, η εξέγερση του Πόζναν στην Πολωνία, με τους εργάτες από το εργοστάσιο του Cigielski που απαιτούσαν «ψωμί και ελευθερία», ήταν άλλη μια σημαντική στιγμή σε εκείνη την περίοδο πολιτικής αναταραχής. Αυτά τα γεγονότα αναμφίβολα συνδέονται. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του εορτασμού που οργανώθηκε φέτος για την επέτειο των γεγονότων στο Πόζναν το 1956, ο ούγγρος πρόεδρος, Laszlo Sólyom, είπε ότι «το Πόζναν και η Ουγγαρία εξεγέρθηκαν μαζί κατά της σοβιετικής κατοχής. Στις 24 Οκτωβρίου 1956 οι Ούγγροι βγήκαν στους δρόμους κρατώντας πλακάτ που έγραφαν «Πόζναν – Βαρσοβία – Βουδαπέστη»».

Αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης γι’ αυτό που συνέβη αργότερα, αν και άργησε πολύ. Άργησε πολύ, μέχρι που ήρθε η άνοιξη στην Πράγα το 1968. Άργησε πολύ, μέχρι τις απεργίες στην Πολωνία το 1970, οι οποίες οδήγησαν στην αναγνώριση της Αλληλεγγύης, δέκα χρόνια αργότερα, η οποία ήταν η αξίνα που γκρέμισε το τείχος.

Η ιστορία επαναλήφθηκε το 1989. Η Ουγγαρία και η Πολωνία έθεσαν τον πρώτο λίθο της επανένωσης της ηπείρου και πιστεύω ότι αυτό είναι ένα καλό σημείο για να παραθέσω τα λόγια του Αλμπέρ Καμύ το 1957, με την ευκαιρία της πρώτης επετείου της Ουγγρικής Επανάστασης.

Ο Καμύ είπε: «Η Ουγγαρία κατακτημένη και αλυσοδεμένη έκανε περισσότερα για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη από οποιοδήποτε άλλο ευρωπαϊκό έθνος τα τελευταία είκοσι χρόνια […]. Στην απομόνωση της Ευρώπης σήμερα, έχουμε μόνο έναν τρόπο να μείνουμε πιστοί στην Ουγγαρία και αυτός είναι να μην προδώσουμε ποτέ, ούτε μεταξύ μας, ούτε οπουδήποτε αλλού, αυτό για το οποίο πέθαναν οι ούγγροι ήρωες και να μην συγχωρήσουμε ποτέ, ούτε καν έμμεσα, αυτό που τους σκότωσε. Θα ήταν πράγματι δύσκολο να σταθούμε αντάξιοι μιας τόσο μεγάλης θυσίας. Μπορούμε, ωστόσο, να προσπαθήσουμε να γίνουμε, ενώνοντας επιτέλους την Ευρώπη, ξεχνώντας τις διαμάχες μας, διορθώνοντας τα λάθη μας, εντείνοντας τις προσπάθειές μας και την αλληλεγγύη μας».

Μια επανενωμένη Ευρώπη σήμερα είναι έτοιμη να σημειώσει περαιτέρω πρόοδο και να διαδώσει το ευρωπαϊκό πνεύμα ακόμη περισσότερο, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία ενός κόσμου στον οποίο οι δράσεις μας καθοδηγούνται από τις αρχές της ελευθερίας, της αλληλεγγύης και της προόδου.

Το οφείλουμε σε εκείνους που πέθαναν για την πίστη τους σε μια ελεύθερη Ευρώπη.

(Χειροκροτήματα)

  Hans-Gert Poettering, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, σήμερα εορτάζουμε την επέτειο της εξέγερσης του λαού της Ουγγαρίας που έγινε πριν από 50 χρόνια, όταν ο λαός επαναστάτησε απεγνωσμένα εναντίον ενός ολοκληρωτικού δικτατορικού καθεστώτος. Σήμερα θυμόμαστε τα γεγονότα του φθινοπώρου του 1956 διότι αυτά που έκαναν, τα έκαναν για όλους εμάς. Τίμησαν την ιδέα της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας. Υπερασπίστηκαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και της έδωσαν νέα δύναμη. Έδειξαν αξιοπρέπεια ακόμα και όταν τους συνέθλιβαν τα τανκς. Πήγαν στην εξορία για όλους εμάς, υπέφεραν για όλους εμάς, και έτσι παραμένουν στη μνήμη όλων μας για χρόνια και δεκαετίες.

Οι ήρωες της ουγγρικής επανάστασης είναι ήρωες όλων μας, είναι ήρωες της Ευρώπης. Σήμερα τιμούμε τη μνήμη τους γιατί είμαστε υπόχρεοι στην κληρονομιά που μας άφησαν. Αποτίουμε φόρο τιμής στο κατόρθωμά τους διότι εμάς –ειδικά εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο– μας δεσμεύει η υπόσχεση ότι δεν πρέπει ποτέ ξανά να υπάρξει τέτοια προσβολή της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στην Ευρώπη. Η ζωή τους παρουσιάζεται μπροστά μας δείχνοντας ανάγλυφα το μεγαλείο στο οποίο μπορεί να φθάσει η ανθρωπότητα όταν αναγκαζόμαστε να υπερασπιστούμε τις αξίες και την αξιοπρέπεια της Ευρώπης. Υποκλινόμαστε μπροστά τους.

Αυτό που ξεκίνησε με τις πρώτες μαζικές διαδηλώσεις στις 23 Οκτωβρίου 1956 στη Βουδαπέστη και τελείωσε με την εισβολή των σοβιετικών δυνάμεων στις 4 Νοεμβρίου ήταν μια επανάσταση για την ελευθερία. Δικαιολογημένα μιλούν για επανάσταση, για forradalom, εκείνοι που συμμετείχαν στην εξέγερση της Ουγγαρίας. Σε αντίθεση με αυτό, οι κομουνιστές που βρίσκονταν τότε στην εξουσία τους κατηγόρησαν –εσφαλμένα– για αντεπανάσταση ή ellenforradalom. Η διαφορά δεν αφορά απλά ένα μικρό τμήμα μιας ουγγρικής λέξης, αλλά είναι τεράστια. Είναι η διαφορά μεταξύ ελευθερίας και σκλαβιάς.

Ο λαός της Ουγγαρίας ενήργησε για τις αξίες μας στην Ευρώπη, γιατί η ελευθερία για την οποία αγωνίστηκαν και πέθαναν οι ήρωες της ουγγρικής εξέγερσης του 1956 είναι μέρος της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Οι στόχοι μας είναι οι στόχοι που είχαν τότε εκείνοι οι άνθρωποι στην Ουγγαρία. Τίποτα δεν θα μπορούσε να δείξει καλύτερα τη δυναμική εκείνων των γεγονότων από το γεγονός ότι σήμερα τιμούμε την ουγγρική εξέγερση του 1956 και έχουμε μαζί μας εδώ στο Σώμα ελεύθερα εκλεγμένους βουλευτές από την Ουγγαρία. Για μένα, αυτό θα είναι πάντα το θαύμα της γενιάς μου. Η ελευθερία της Ουγγαρίας έγινε ελευθερία της Ευρώπης και η ελευθερία της Ευρώπης παραμένει ο θεματοφύλακας της ελευθερίας της Ουγγαρίας.

Επιτρέψτε μου, ενόψει των σημερινών γεγονότων στη Βουδαπέστη και την Ουγγαρία, να εκφράσω τη μεγάλη μου εκτίμηση προς τους συναδέλφους από την Ουγγαρία, ανεξάρτητα από την Ομάδα στην οποία ανήκουν, διότι μας έδωσαν τη δυνατότητα να συμφωνήσουμε σε ένα κοινό κείμενο, σε ένα κοινό ψήφισμα. Αυτό μας δείχνει πως ανεξάρτητα από τις διαφωνίες της πολιτικής καθημερινότητας, έχουμε κοινές αρχές που μας ενώνουν.

Η παράκλησή μου είναι να μην ενεργήσει με δυσανάλογο τρόπο καμία πλευρά στις αντιπαραθέσεις στη Βουδαπέστη, να μην υπάρξει δυσανάλογη αντίδραση προς τους διαδηλωτές, αφού μας ενώνουν κοινές αξίες –οι αξίες της ελευθερίας– που μας συνδέουν επίσης τόσο με το 1956 όσο και με τη σύγχρονη εποχή, με το 2006. Σε κάθε αντιπαράθεση, ας επικεντρωνόμαστε στις κοινές μας αξίες.

(Χειροκροτήματα)

  Martin Schulz, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, υπάρχει σχέση μεταξύ της επετείου που εορτάζουμε σήμερα, δηλαδή της επετείου της ουγγρικής εξέγερσης ενάντια στον σοβιετικό δυνάστη, και της επετείου που θα εορτάσουμε την προσεχή άνοιξη, της 50ής επετείου της υπογραφής των Συνθηκών της Ρώμης.

Τα δύο αυτά γεγονότα δεν απείχαν πολύ χρονικά και τα εμψύχωνε και τα δύο το ίδιο πνεύμα. Οι Συνθήκες της Ρώμης χαρακτηρίζονταν από το πνεύμα της ελευθερίας και της σύνδεσης των λαών μέσα στην ελευθερία. Αυτό ακριβώς ήταν και το πνεύμα της ουγγρικής εξέγερσης. Ο λαός της Ουγγαρίας ήθελε να ξεφύγει από ένα σύστημα που του είχε επιβληθεί με τη βία. Ήθελε να είναι ένας ανεξάρτητος και ελεύθερος λαός. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν αναγκασμένοι να αγωνιστούν ενάντια σε αυτό το σύστημα και σε μια εξουσία που ήθελε να τους στερήσει αυτό το δικαίωμα.

Πενήντα χρόνια αργότερα, τιμούμε τη μνήμη αυτών των ανδρών και γυναικών που διεκδίκησαν αυτό το δικαίωμα που εμείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εγγυώμαστε σήμερα σε κάθε λαό, συγκεκριμένα το δικαίωμα να μπορεί να ζει με ελευθερία και αυτοπροσδιορισμό μέσα στη δημοκρατική διεθνή κοινότητα. Οι άνδρες και οι γυναίκες που έπρεπε να αγωνιστούν ενάντια στους δυνάστες τους για το δικαίωμα αυτό, είναι πραγματικοί ήρωες της ευρωπαϊκής ιστορίας. Δεν είχαν όπλα, δεν μπορούσαν να αμυνθούν ενάντια σε έναν στρατό και αντιμετώπισαν τα τανκς με γυμνά χέρια και με προτεταμένα στήθη – όλοι γνωρίζουμε αυτές τις εικόνες.

Το θάρρος που έδειξαν αυτοί οι άνθρωποι είναι αξιοθαύμαστο. Θεωρώ ότι αυτό το θάρρος και αυτή τη στάση που, όπως υπογράμμισε τόσο ο προηγούμενος ομιλητής όσο και εσείς, κύριε Πρόεδρε, δεν τα βρίσκουμε μόνο στην Ουγγαρία, αλλά και στην Πολωνία και δώδεκα χρόνια αργότερα στην Τσεχοσλοβακία, αυτό το θάρρος είναι επίσης μέρος της ευρωπαϊκής κληρονομιάς. Μας δείχνει ότι σε αυτήν την ήπειρο, οι άνδρες και οι γυναίκες ήταν πάντα έτοιμοι να θυσιάσουν τη ζωή τους για την ελευθερία. Το θάρρος τους ανήκει στις καλύτερες προσφορές της Ουγγαρίας στην Ευρώπη και στα καλύτερα πράγματα που πρέπει να διαφυλάξουμε ως Ευρωπαίοι.

Πιστεύω ότι η μετέπειτα πτώση του Τείχους, το γεγονός ότι ήταν δυνατή η κατεδάφισή του και η υπέρβαση του Σιδηρού Παραπετάσματος, γεννήθηκε μέσα από το θάρρος των ημερών που τιμούμε σήμερα. Είναι απόλυτα σαφές πως όσο πικρή και αν είναι στην εκάστοτε περίπτωση η καταπίεση, όσο οδυνηρή και αν είναι μια δικτατορία, δεν θα κρατήσει για πάντα. Καμία καταπίεση δεν μπορεί να καταστείλει μακροπρόθεσμα την επιθυμία ενός λαού για ελευθερία, την επιθυμία της ανθρωπότητας για ελευθερία. Δεν υπάρχει στην ιστορία της ανθρωπότητας δικτατορία που να μην απέτυχε. Όπως έπεσε η κομουνιστική, σταλινική δικτατορία, έτσι θα πέσουν και οι άλλες δικτατορίες στον κόσμο. Αυτό σημαίνει πως τα θάρρος των ανδρών και γυναικών στην Ουγγαρία πριν από 50 χρόνια είναι το θάρρος των ανδρών και γυναικών σε άλλα μέρη του κόσμου που αγωνίζονται σήμερα ενάντια στην καταπίεση που υφίστανται. Ο αγώνας αυτός είναι διαρκής – δεν έχει τελειώσει.

Καθώς θυμόμαστε αυτά τα γεγονότα κατά την 50ή τους επέτειο, θυμόμαστε επίσης πως ο λαός της Ουγγαρίας κατάφερε, αφού πέτυχε τη δημοκρατία και την ελευθερία στη χώρα του, να μετατρέψει την πράξη που τον εξανάγκασε να βρεθεί στο ανατολικό μπλοκ σε μια πράξη ελευθερίας και να προσχωρήσει ελεύθερα και ανεξάρτητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό αντιπροσωπεύει μια εντελώς διαφορετική ιδέα: την ιδέα της εθελούσιας προσχώρησης σε μια διεθνή κοινότητα μέσω του ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού, αντί για την αναγκαστική προσχώρηση σε μια εξουσιαστική κοινότητα. Ακριβώς αυτή είναι η τεράστια πρόοδος που σημειώσαμε στην Ευρώπη τα τελευταία 50 χρόνια.

Η εξέγερση αυτή έγινε όταν ήμουν βρέφος, μόλις 10 μηνών. Το 1956 ήμουν παιδί. Το γεγονός ότι μπόρεσα να ζήσω ελεύθερος είναι ένα τεράστιο προνόμιο που δεν το είχαν οι Ούγγροι της γενιάς μου. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτό, όμως χαίρομαι ακόμα περισσότερο γιατί σε αυτή τη φάση της ζωής μου, εμείς που γεννηθήκαμε ελεύθεροι στη Δυτική Ευρώπη μπορούμε τώρα να ζήσουμε ως Ευρωπαίοι μαζί με εκείνους που γεννήθηκαν μέσα στην καταπίεση στην κοινή μας Ένωση. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο δώρο για τη γενιά μου τόσο εδώ όσο και στην Ουγγαρία.

(Χειροκροτήματα)

  Bronisław Geremek, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, η Ομάδα της Συμμαχίας των Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη αποτίνει φόρο τιμής στην ουγγρική επανάσταση του 1956, στο σθένος, στην αποφασιστικότητα του ουγγρικού λαού κατά τον αγώνα για την ελευθερία, στη μνήμη των θυμάτων της καταστολής και στα δεινά ενός ολόκληρου λαού.

Το 1956 είναι κομβικό σημείο στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης. Τον Ιούνιο του 1956, όπως ανέφερε ο κ. Πρόεδρος, η εξέγερση των πολωνών εργατών στο Πόζναν αντιμετωπίστηκε με αιματηρή καταστολή. Η φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος της Πολωνίας το 1956 διήρκεσε ελάχιστα. Το έτος αυτό σημαδεύτηκε από τα γεγονότα στην Ουγγαρία. Η ουγγρική επανάσταση ήταν λαϊκή, εθνική και αντικομουνιστική. Ο σοβιετικός στρατός την κατέστειλε χωρίς έλεος. Οι δρόμοι της Βουδαπέστης υπήρξαν θέατρο αιματηρής καταστολής, ενώ η Ουγγαρία υπήρξε αιχμάλωτη της τρομοκρατίας και της καταπίεσης για μεγάλο διάστημα.

Σήμερα τιμούμε αυτή την επέτειο χωρίς να προσπαθούμε να κλείσουμε τους λογαριασμούς μας με το παρελθόν. Προκειμένου, όμως, αυτά τα συμβάντα να εγγραφούν στην ιστορία της ευρωπαϊκής ελευθερίας και για να νιώσουμε ότι αποτελούμε ενιαία κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να έχει κοινή μνήμη. Ο ηρωισμός των ανδρών και γυναικών του 1956 δεν επιτρέπεται να ξεχαστεί. Πρέπει να θυμόμαστε τον Imre Nagy, τον κομουνιστή ο οποίος έγινε πρωταγωνιστής της αντικομουνιστικής επανάστασης, και ο οποίος δολοφονήθηκε μυστικά και άνανδρα. Πρέπει να θυμόμαστε τον István Bibó, τον μεγάλο στοχαστή και άνδρα της δράσης στην υπηρεσία της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ο οποίος ρίχτηκε στις φυλακές και καταδικάστηκε στη σιωπή έως το τέλος της ζωής του.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ευρώπη, αντιμέτωπη με το δράμα του 1956, εξέφρασε βεβαίως τον αποτροπιασμό της, πλην όμως παρέμεινε σιωπηρή και ανήμπορη. Αυτό είναι ένα μάθημα για την Ευρώπη τώρα και στο μέλλον. Η Ευρώπη πρέπει να είναι ισχυρή, ενωμένη, και να επιδεικνύει αλληλεγγύη. Πρέπει να βρει τον λόγο ύπαρξής της στην ελευθερία, τη δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των λαών. Και για την Ουγγαρία, σήμερα, πρέπει να ελπίζουμε ότι ο ουγγρικός λαός και οι ηγέτες του θα αντλήσουν από το σθένος του 1956 τη δύναμη να βρουν τη σύνεση που απαιτείται για να θέτουν το κοινό συμφέρον πάνω από τις πολιτικές διαμάχες.

(Χειροκροτήματα)

  Daniel Cohn-Bendit, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, την ιστορία διατρέχουν αρκετά νήματα και σήμερα πιάνουμε ένα από αυτά. Η αρχή του εντοπίζεται στις 17 Ιουνίου 1953 στη Γερμανία, μετά περνάει από την Πολωνία και την Ουγγαρία το 1956 και από την Τσεχοσλοβακία το 1968, μέχρι την τελειωτική ήττα του κομουνισμού.

Η ουγγρική εξέγερση ήταν μια εξέγερση για τη δημοκρατία, μια εθνική, αλλά και μια πολιτική εξέγερση. Θα ήθελα να σας θυμίσω την ομάδα Petöfi –τους ούγγρους διανοούμενους που ίδρυσαν τότε τα εργατικά συμβούλια μαζί με τους εργαζομένους, πρώτα στη Βουδαπέστη και ύστερα σε ολόκληρη τη χώρα. Ελπίδα τους ήταν να επινοήσουν και πάλι τη δημοκρατία. Αυτό συνέβη στην Ουγγαρία το 1956.

Εορτάζοντας σήμερα την 50ή επέτειο αυτής της εξέγερσης, μπορούμε να προσθέσουμε άλλη μία, συγκεκριμένα τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Hannah Arendt. Ανήκε στους διανοούμενους που είχαν το θάρρος να κατονομάσουν ταυτόχρονα δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα, το κομουνιστικό και το φασιστικό. Αυτό ακριβώς είναι που μας διδάσκει η ιστορία: ότι ποτέ δεν είχαμε διαρκή δημοκρατία. Θα τη διατηρήσουμε μόνον αν αγωνιζόμαστε καθημερινά γι’ αυτήν. Η Πολωνία και η Ουγγαρία μας το δείχνουν αυτό σήμερα, το ίδιο και οι επικίνδυνες εξελίξεις στη Γαλλία, όπου δρουν φασιστικές ακροδεξιές δυνάμεις. Πρέπει να συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία και να αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν.

Οι πολίτες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας πριν από 50 χρόνια και της Τσεχοσλοβακίας το 1968, καθώς και οι άνθρωποι της χώρας αυτής που αγωνίστηκαν κατά του φασισμού, μας έδειξαν ότι μερικές φορές είναι αναγκαίο να δίνει κανείς τη ζωή του για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Πρέπει να πάρουμε σοβαρά αυτό το μάθημα και να μην φοβόμαστε να πούμε ότι ο ολοκληρωτισμός –είτε είναι φασισμός είτε κομουνισμός– είναι και θα είναι πάντα ολοκληρωτισμός.

(Χειροκροτήματα)

  Francis Wurtz, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, πιστεύω ότι εκφράζω μια άποψη την οποία συμμερίζεται σε μεγάλο βαθμό η Ομάδα μου όταν λέγω ότι συμφωνώ ότι η εξέγερση του 1956 στην Ουγγαρία πρέπει να αντιμετωπίζεται πρώτα και κύρια ως μια λαϊκή εξέγερση για ελευθερία και ανεξαρτησία. Συμφωνώ επίσης ότι η αιματηρή καταστολή αυτής της εξέγερσης από τον σοβιετικό στρατό πρέπει να καταδικαστεί ανεπιφύλακτα. Τέλος, συμφωνώ ότι η ουγγρική τραγωδία πρέπει να ιδωθεί ως ένα εμβληματικό γεγονός, διότι ρίχνει φως στην καρδιά της υπαρξιακής κρίσης ενός μοντέλου το οποίο θα εξαφανιζόταν τριάντα τρία χρόνια αργότερα, καθώς ήταν ανίκανο να μεταρρυθμιστεί σε βάθος.

Αντίθετα, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε μια μονομερή ανάγνωση της σύγχρονης ιστορίας που δαιμονοποιεί την κομουνιστική ιδέα. Για να μείνω στην περίπτωση της Ουγγαρίας, θα σας υπενθυμίσω ότι οι υψηλόβαθμοι κομουνιστές διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη χώρα στην κίνηση που αμφισβητούσε το καθεστώς. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά τον ρόλο που διαδραμάτισε ο Nagy Imre, κομουνιστής πρωθυπουργός ο οποίος πλήρωσε με τη ζωή του την απόφαση να συμπαραταχθεί με τους εξεγερθέντες. Λιγότερο καλά γνωρίζουμε ότι ο περίφημος κύκλος Petofi, οι δραστηριότητες του οποίου θεωρούνται ένας από τους παράγοντες που απετέλεσαν το έναυσμα της κίνησης, δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία νέων κομουνιστών. Θα μπορούσα να συνεχίσω και να αναφέρω το όνομα του μεγάλου κομουνιστή φιλοσόφου György Lukács, ο οποίος συμμετείχε επίσης σε αυτόν τον αγώνα για μεταρρύθμιση. Στην πραγματικότητα, στη διάρκεια μιας ολόκληρης περιόδου, υπήρξαμε μάρτυρες ενός ενισχυόμενου κύματος διαμαρτυρίας που ενέπνεαν κομουνιστές, οι επικρίσεις των οποίων δυστυχώς καταπνίγονταν. Η ιστορία δεν ήταν γραμμένη εκ των προτέρων, όπως δεν είναι ούτε και σήμερα.

Ας καταδικάσουμε, λοιπόν, τα σταλινικά εγκλήματα όσο χρειάζεται, αλλά ας μην αναβιώσουμε το πνεύμα του Ψυχρού Πολέμου το οποίο ουδέποτε υπήρξε παραγωγικό για την ελευθερία και την ανεξαρτησία σε καμιά περιοχή. Η επανενωμένη Ευρώπη μπορεί να επιτύχει περισσότερα αν στραφεί αποφασιστικά στο μέλλον.

(Χειροκροτήματα από την αριστερή πτέρυγα)

  Cristiana Muscardini, εξ ονόματος της Ομάδας UEN. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, πάνω από 2.500 άρματα μάχης εναντίον ενός άοπλου λαού, 75.000 στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού, χιλιάδες θύματα, πάνω από 2.000 εκτελεσθέντες από την κυβέρνηση του Κάνταρ που διόρισαν οι Σοβιετικοί, 12.000 κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν στα γκούλαγκ και 200.000 πρόσφυγες: είναι μερικοί τρομακτικοί αριθμοί που συνοψίζουν την τραγωδία ενός έθνους, αλλά και την αρχή του τέλους ενός κόμματος και μιας δύναμης που δυνάστευε τη μισή μας ήπειρο μετά την επαίσχυντη και ολέθρια Συμφωνία της Γιάλτας.

Τα πρώτα σημάδια φάνηκαν στο Βερολίνο το 1953. Ακολούθησε η κραυγή ελευθερίας στο Πόζναν της Πολωνίας το 1956. Ο Στάλιν είχε πεθάνει πριν από τρία χρόνια, αλλά, παρά την εισήγηση του Χρουστσόφ στο 20ό Συνέδριο του Κομουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης τον Φεβρουάριο του 1956, με την οποία κατήγγειλε τα αναρίθμητα εγκλήματα του γεωργιανού δικτάτορα, οι πολιτικοί του διάδοχοι εφήρμοσαν κατασταλτικές και εγκληματικές μεθόδους φοβούμενοι την απώλεια της εξουσίας στην Ουγγαρία.

Η εξέγερση κατέληξε σε μια τεράστια τραγωδία. Η μεταρρυθμιστική κυβέρνηση του Nagy κατέρρευσε και ο ίδιος δολοφονήθηκε. Μόνο μετά την πτώση του σοβιετικού κομουνισμού μπόρεσε να αποκατασταθεί η μνήμη των θυμάτων εκείνης της περιόδου, τα οποία οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Kominform αποκαλούσαν «υπόκοσμο», ενώ στην πραγματικότητα ήταν και παραμένουν το σύμβολο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ενάντια στην καταπίεση μιας από τις πλέον σκληρές και βίαιες δικτατορίες που γνώρισε ποτέ η Ιστορία. Μια τεράστια τραγωδία, η οποία πρέπει να μας υπενθυμίζει σήμερα το αρνητικό πρόσωπο μιας ιδεολογίας και μιας πολιτικής πρακτικής που προκάλεσαν εκατομμύρια θύματα στις χώρες όπου επέβαλαν το καθεστώς τους.

Σήμερα, ορισμένοι από εκείνους που υποστήριξαν τότε την επέμβαση των αρμάτων μάχης και τις εκτελέσεις κάνουν την αυτοκριτική τους και, όπως πάντα, μιλούν για σφάλματα. Αποφεύγουν, ωστόσο, να καταδικάσουν τις ιδέες εκείνες που οδήγησαν και οδηγούν αναπόφευκτα στη δικτατορία και στην καταπίεση. Μόνον η απόρριψη και η απερίφραστη καταδίκη αυτών των ιδεών μπορούν να μας εγγυηθούν ένα μέλλον ελευθερίας. Τιμώντας την τραγωδία της εξέγερσης στην Ουγγαρία, αντιλαμβανόμαστε ακόμη μια φορά πως η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί προπύργιο εναντίον κάθε προσβολής της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και των λαών.

Υπενθυμίζουμε επίσης ότι, από τη Βόρειο Κορέα και το Ιράν έως την Κούβα, υπάρχουν ακόμη καθεστώτα που ασκούν αυστηρό έλεγχο στη ζωή των πολιτών τους και αντιπροσωπεύουν μια απειλή για τους ελεύθερους λαούς, οι πολλές δικτατορίες που εξακολουθούν να υπάρχουν στον κόσμο, αλλά και κίνδυνοι από τις νέες μορφές φονταμενταλισμού. Η Δύση δεν πρέπει να επιλέξει ποτέ πια τη σιωπή και η Ευρώπη πρέπει να αποτελεί εγγύηση ελευθερίας και δικαιοσύνης.

  Johannes Blokland, εξ ονόματος της Ομάδας IND/DEM. – (NL) Κύριε Πρόεδρε, σήμερα στο Σώμα τιμούμε τη μνήμη ενός τραγικού πολιτικού γεγονότος που έλαβε χώρα στην Ουγγαρία πριν από 50 χρόνια. Η εξέγερση που ξέσπασε τότε, και την οποία συνέτριψαν βίαια τα σοβιετικά στρατεύματα, άνοιξε τα μάτια πολλών στη Δυτική Ευρώπη για τους κινδύνους της κομουνιστικής ιδεολογίας όπως αυτή υπαγορευόταν από τη Μόσχα. Η ιστορική σημασία των γεγονότων της Βουδαπέστης του 1956 δεν μπορεί να περιοριστεί σε τοπικό ή σε εθνικό επίπεδο.

Εγώ, 13άχρονος μαθητής τότε, αυτό που κατάλαβα ήταν ότι η αγαπημένη πατρίδα της μητέρας μου έδινε ηρωικό αγώνα για την ελευθερία που διακαώς επιθυμούσε. Οι εικόνες του πρωθυπουργού Imre Nagy και του στρατηγού Pál Maléter και η μάχη με τα ρωσικά άρματα μάχης έχουν χαραχτεί στη μνήμη μου. Εμείς απεγνωσμένα παρά τις αμφιβολίες, βεβαίως ελπίζαμε ότι η Δύση θα έστελνε βοήθεια. Λυπηθήκαμε πάρα πολύ τόσο για τα θύματα όσο και για τους πρόσφυγες. Οι γονείς μου με δίδαξαν τότε ότι η Ουγγαρία δεν είναι μια ανατολικοευρωπαϊκή χώρα, αλλά μια κεντροευρωπαϊκή χώρα, με ισχυρούς, θρησκευτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Δυτική Ευρώπη.

Τώρα, μετά από 50 χρόνια, το σοβιετικό μπλοκ έχει διαλυθεί και οκτώ, και οσονούπω δέκα, από τα πρώην κράτη δορυφόρους, αποτελούν τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εμείς, τι έχουμε κάνει με αυτή την ανακτημένη ελευθερία; Ο εθνικοσοσιαλισμός ηττήθηκε το 1945 και ο κομουνισμός 45 χρόνια αργότερα. Υπήρξε οτιδήποτε το θετικό για να αντικαταστήσει αυτές τις ιδεολογίες; Είμαστε ικανοί, πάνω στα ερείπια αυτών των ιδεολογιών, να οικοδομήσουμε μια κοινωνία ανοχής, λογοδοσίας και αγάπης για τον γείτονά μας; Για να το πετύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε υπομονή και επιμονή.

Δεδομένου ότι μετά από πέντε χρόνια κατοχής, οι Κάτω Χώρες χρειάστηκαν δεκαπέντε χρόνια για την ανοικοδόμησή τους, το πιθανότερο είναι να χρειαστούν μερικές γενεές προτού κλείσουν όλες οι πληγές της καταπίεσης, που οι λαοί αυτοί υπέστησαν για περισσότερα από 50 χρόνια. Είθε ο ουγγρικός λαός να επιδείξει το σθένος και τη δύναμη να κατακτήσει μαζί το παρελθόν και να εργαστεί συλλογικά για ένα μέλλον με ειρήνη και ελευθερία.

  Luca Romagnoli (NI). – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, ο εορτασμός της πεντηκοστής επετείου της αντικομουνιστικής εξέγερσης αναδεικνύει την κρίση που διέρχεται η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Ferenc Gyurcsány. Η νέα ουγγρική ελίτ ανέσυρε την εξέγερση του 1956 και τα σύμβολα του κομουνισμού για να δικαιολογήσει τον νεοφιλελευθερισμό.

Στόχος της στρατηγικής αυτής είναι να νομιμοποιηθεί η σημερινή κυβέρνηση, μιας και προέρχεται από την κομουνιστική ιντελιγκέντσια, και να καθησυχαστεί ένας λαός που αρχίζει να υποφέρει από τις συνέπειες του νεοφιλελευθερισμού στην κοινωνία. Πράγματι, ο κομουνισμός ισοδυναμεί με ψευδεπίγραφο κοινωνικό άλλοθι της εκμετάλλευσης του ανθρώπου, όπως αποδεικνύει σήμερα η Κίνα.

Η Ουγγαρία έχει θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί στην εμπειρία της από την αντίσταση στον ολοκληρωτισμό έχει ενσωματώσει τις νέες πολιτικές της ευαισθησίες και, όπως το 1956, την ικανότητα του λαού της να παράγει ελπίδα.

Σήμερα, στις κινητοποιήσεις της άκρας δεξιάς κατά του πρωθυπουργού Ferenc Gyurcsány, ο οποίος παραδέχθηκε ότι προέβη σε ψευδείς δηλώσεις σχετικά με την κατάσταση της οικονομίας για να κερδίσει τις εκλογές του Απριλίου, συμμετείχαν εκατό χιλιάδες άνθρωποι που διαδήλωσαν στη Βουδαπέστη για την πεντηκοστή επέτειο. Διαδηλωτές και αστυνομία συγκρούονται επί πολλές ώρες στους δρόμους με συλλήψεις και τραυματισμούς. Οι υποστηρικτές του βασικού κόμματος της Δεξιάς αντιπολίτευσης διεκδικούν για τον εαυτό τους τον ρόλο των κληρονόμων του 1956.

Κατά την άποψή μου, δεν πρόκειται για απόπειρα να ξαναγραφτεί η Ιστορία που όλοι γνωρίζουν και που δεν αναγνωρίζουν οι ευρωπαίοι σοσιαλιστές και κομουνιστές. Είναι πολύ εύκολο να εκμεταλλευθούμε τη συγκίνηση από τις εικόνες των σορών ανδρών, γυναικών και παιδιών που έπεσαν κάτω από τις βολές της Σοβιετικής Ένωσης στο όνομα του κομουνισμού. Οι ιταλοί κομουνιστές, η Ουγγαρία και η ηγεσία του Κομουνιστικού Κόμματος ετάχθησαν υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης κατά των εξεγερθέντων Ούγγρων. Ο Γραμματέας του Κόμματος, Palmiro Togliatti, και ο διάδοχός του, Luigi Longo, εξέφρασαν επανειλημμένα την αλληλεγγύη τους στην αποκατάσταση της διεθνιστικής δικαιοσύνης, ακόμη και στα χρόνια που ακολούθησαν.

Ο σημερινός Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Giorgio Napolitano, καταδίκασε στην εφημερίδα «L'Unità» τους εξεγερθέντες ως ταραξίες και ποταπούς προβοκάτορες. Πενήντα χρόνια αργότερα, δεν αναιρεί στην αυτοβιογραφία του αυτήν τη θέση, αλλά περιορίζεται να αναφέρει κάτι που είναι γνωστό σε όλους, ήτοι ότι την περίοδο εκείνη το Ιταλικό Κομουνιστικό Κόμμα και όλος ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός ήταν άρρηκτα συνδεδεμένοι με τις τύχες του σοσιαλιστικού μπλοκ υπό την ηγεσία της ΕΣΣΔ.

Δεν πρέπει να καταδικάσουμε μόνο την ιμπεριαλιστική ενέργεια της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και όσους επέλεξαν, ενθουσιώδεις τότε, να υποστηρίξουν την εισβολή στο όνομα του κομουνιστικού διεθνισμού.

  Πρόεδρος. Η συζήτηση έληξε.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 142)

  Αθανάσιος Παφίλης (GUE/NGL). – Η συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο και τα ψηφίσματα που κατατέθηκαν για τα 50 χρόνια από την αντεπανάσταση στην Ουγγαρία αποτελούν άλλη μια οργανωμένη προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας, όξυνσης του αντικομουνισμού.

Οι πανηγυρισμοί των εκπροσώπων του καπιταλισμού, η παρουσία του ΓΓ του ΝΑΤΟ, του προέδρου της Επιτροπής και άλλων ιμπεριαλιστών ηγετών στην εκδήλωση στη Βουδαπέστη, αποτελούν την καλύτερη μαρτυρία για τους στόχους της αντεπανάστασης στην Ουγγαρία, την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος και την παλινόρθωση του καπιταλισμού.

Η δημοσίευση άλλωστε επίσημων ντοκουμέντων που αποδεικνύουν την ενεργό ανάμειξη ιμπεριαλιστών και την οργανωμένη στήριξη των αντεπαναστατικών δυνάμεων αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όσους διαστρεβλώνουν τον χαρακτήρα των γεγονότων και τα ονομάζουν λαϊκή εξέγερση.

Οι κοινές και πανομοιότυπες κραυγές του Λαϊκού, του Σοσιαλιστικού Κόμματος, των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων για τη δημοκρατία και ελευθερία επιχειρούν να καθαγιάσουν την καπιταλιστική βαρβαρότητα και να την παρουσιάσουν σαν μονόδρομο για τους λαούς. Κρύβουν ταυτόχρονα και το φόβο τους για το σοσιαλισμό που αποτελεί κοινωνική αναγκαιότητα.

Αναλαμβάνουν μεγάλες πολιτικές ευθύνες οι αριστερές δυνάμεις με τη στάση τους. Ενώ γνωρίζουν τον υπονομευτικό και επιθετικό ρόλο του ιμπεριαλισμού στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, το δολοφονικό του ρόλο απέναντι σε όλα τα λαϊκά κινήματα, υιοθετούν στο όνομα της «αντικειμενικότητας» την ιμπεριαλιστική προπαγάνδα. Δεν αντιμετωπίζουν ταξικά τα γεγονότα δίνοντας άλλοθι στον ιμπεριαλισμό.

  Alessandro Battilocchio (NI). – (IT) Είμαι υπερήφανος που λαμβάνω τον λόγο εξ ονόματος του Νέου Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, μιας μικρής ομάδας αμετανόητων ιταλών σοσιαλιστών που έμειναν πάντα πιστοί στην ταυτότητά τους και αρνήθηκαν τις προσφορές όσων τους καλούσαν από δεξιά και αριστερά να εγκαταλείψουν την προσπάθεια.

Αυτή η γραμμή αυτονομίας που φτάνει έως τις μέρες μας, έζησε την καθοριστική της στιγμή το 1956: όταν, το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα υπό την ηγεσία του Pietro Nenni καταδίκασε απερίφραστα τη βίαιη επίθεση των κομουνιστών που κατέπνιξαν στο αίμα τις προσδοκίες του ουγγρικού λαού και κατάσφαξαν τους εξεγερθέντες. Ήταν η εθνική εξέγερση ενός υπερήφανου λαού που δεν αγωνιζόταν μόνο κατά των φυσικών και ηθικών δεινών που προκάλεσε ο κομουνισμός, αλλά και κατά του πολιτικού και πολιτιστικού σκότους που είχε πνίξει την παράδοση, την ταυτότητα και τον πατριωτισμό του ουγγρικού λαού. Όπως αποδεικνύουν μάλιστα οι συμφορές της περιόδου που ακολούθησε, η ταύτιση του κομουνισμού με την ελευθερία αποτελεί ένα καταφανές οξύμωρο σχήμα: οι σοσιαλιστές του Νέου Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος δεν θα πάψουν να επαναλαμβάνουν αυτήν την αλήθεια που αντέκρουε για πάρα πολλά χρόνια το Ιταλικό Κομουνιστικό Κόμμα.

Τιμή λοιπόν στους 5.000 ούγγρους μάρτυρες που δεν έσκυψαν το κεφάλι στην καταπίεση και αγωνίσθηκαν μέχρι τέλους για την υπεράσπιση του δικαιώματος για ένα καλύτερο μέλλον και για μια ελπίδα ελευθερίας, δημοκρατίας και ειρήνης.

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ κ. ROTH-BEHRENDT
Αντιπροέδρου