Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση πέντε προτάσεων ψηφίσματος σχετικά με τη δίκη του Rios Montt(1).
Luis Yáñez-Barnuevo García (PSE), συντάκτης. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, σε αντίθεση με το Θιβέτ, δεν μιλούμε συχνά για τη Γουατεμάλα σε αυτό το Κοινοβούλιο, τουλάχιστον όχι από τότε που είμαι εδώ. Ωστόσο, είναι μια μικρή χώρα της Κεντρικής Αμερικής που έχει υποστεί πολύ σκληρή καταπίεση για πολλά χρόνια, μια σκληρή δικτατορία, και οι υπεύθυνοι γι’ αυτήν έχουν μέχρι στιγμής διαφύγει κάθε μορφή τιμωρίας.
Το ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε διεθνές ένταλμα σύλληψης και αυτό που κάνουμε εδώ είναι ότι υποστηρίζουμε την έκδοση του Στρατηγού Ríos Montt, του ατόμου που φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη, και άλλων πέντε στρατηγών, ορισμένοι εκ των οποίων διετέλεσαν de facto Πρόεδροι, δηλαδή, δικτάτορες, κατά τη διάρκεια της τριαντακονταετούς περιόδου κατά την οποία 200 000 άτομα δολοφονήθηκαν, 45 000 εξαφανίστηκαν και το ένα δέκατο του πληθυσμού εκτοπίστηκε· η τεράστια πλειοψηφία του εκτοπισμένου πληθυσμού –83%– ανήκε στην κοινότητα των Μάγια. Υπήρξαν ωστόσο και Ευρωπαίοι θύματα, Βέλγοι και Ισπανοί, κυρίως ιερείς.
Πιστεύω, κύριε Πρόεδρε, ότι όπως ακριβώς εμείς σε αυτό το Κοινοβούλιο υποστηρίξαμε την έκδοση του Πινοσέτ και του Φουτζιμόρι, είναι δίκαιο να υποστηρίξουμε τώρα την έκδοση του Στρατηγού Ríos Montt και των συνενόχων του, και ομόφωνα αν είναι δυνατόν.
Raül Romeva i Rueda (Verts/ALE), συντάκτης. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, φυσικά συμφωνώ με όσα είπε μόλις ο συνάδερφός μου, κ. Yáñez-Barnuevo, διότι δέκα χρόνια μετά την υπογραφή των ειρηνευτικών συμφωνιών στη Γουατεμάλα, μια χώρα που φιλοδοξεί να γίνει μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και με την οποία διαπραγματευόμαστε μια συμφωνία σύνδεσης, δεν έχει εφαρμόσει ακόμη την συνολική συμφωνία για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό είναι πραγματικά ανησυχητικό σε μια χώρα η οποία, όπως έχει επισημανθεί, ήταν θύμα δικτατοριών, γενοκτονιών, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, και –το πιο σοβαρό– τα άτομα που είναι υπεύθυνα για όλα αυτά εξακολουθούν να κυκλοφορούν στη χώρα και στον κόσμο ατιμώρητοι.
Πρέπει λοιπόν να χαιρετίσουμε, όπως κάνουμε σε αυτό το ψήφισμα, το γεγονός ότι στις 7 Ιουλίου το Ισπανικό Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε αυτό το διεθνές ένταλμα σύλληψης. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα ως έναν βαθμό να τεθεί τέλος σε αυτή την ατιμωρησία και θα κάνει πραγματικά τους υπεύθυνους να πληρώσουν για τις πράξεις τους.
Ωστόσο πρέπει να κάνουμε περισσότερα από αυτό. Πρέπει να ζητήσουμε επίσης την αποτελεσματική συνεργασία των αρχών της Γουατεμάλας σε αυτό το θέμα. Φυσικά πρέπει να ζητήσουμε, στο πλαίσιο αυτής της αυξανόμενης συνεργασίας, να είναι όσο το δυνατόν πιο συνεργάσιμοι, ούτως ώστε, στη βάση αυτής της διεθνούς απόφασης, να μπορέσουν να συμβάλλουν στη σύλληψη, παράδοση και δίκη αυτών των ατόμων. Πρέπει να ζητήσουμε επίσης τη συνεργασία των τραπεζικών αρχών, οι οποίες κρατούν τα κέρδη και τον πλούτο που απολαμβάνουν αυτά τα άτομα, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι θα αναλάβουν τις πολιτικές και οικονομικές ευθύνες τους.
Θα ήθελα τέλος να πω ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο αν η Ευρωπόλ και η Ιντερπόλ ήταν σε θέση να συνεργαστούν σε αυτό το έργο όσο το δυνατόν περισσότερο.
Bernd Posselt (PPE-DE), συντάκτης. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, η Γουατεμάλα έχει πίσω της μια μακρά και αιματηρή ιστορία βίας, την οποία ασφαλώς δεν θα πρέπει να την κρίνει κανείς μονομερώς, διότι, ενώ από τη μία πλευρά υπήρξαν τρομερές δικτατορίες και καταπιέσεις, από την άλλη υπήρξε και το εξίσου σκληρό και αιματηρό επαναστατικό κίνημα των τουπαμάρος.
Έχουν περάσει περισσότερες από τρεις δεκαετίες από τότε που όλη η Γερμανία είχε στρέψει το βλέμμα της σε αυτό το μέρος της Κεντρικής Αμερικής, όταν ο γερμανός πρέσβης Karl Graf Spreti, του οποίου ο γιος ανήκει στο επιτελείο μου, έπεσε θύμα απαγωγής και δολοφονίας. Ο Karl Graf Spreti ήταν ένας από τους μεγάλους άνδρες που προετοίμασαν τον δρόμο για την Ευρώπη· υπήρξε επίσης βουλευτής της παράταξής μου στο γερμανικό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, όντας διπλωμάτης και αθώος, απήχθη και εκτελέστηκε με στυγερό τρόπο στο παρθένο δάσος. Έκτοτε αυτή η χώρα διήλθε μια περίοδο φοβερών κρίσεων. Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να υποστηρίξουμε πολύ προσεκτικά, αλλά σταθερά, τις ειρηνευτικές διαδικασίες στην περιοχή, καταδικάζοντας με σαφήνεια εκείνους οι οποίοι, από θέσεις εξουσίας, προσέφυγαν στη βία, αλλά και εκείνους που έκαναν το ίδιο δικαιολογώντας τις πράξεις τους κάνοντας κατάχρηση της λέξης «ελευθερία».
Η Γουατεμάλα υπήρξε επίσης επανειλημμένα σκηνή στυγερής γενοκτονίας. Ευτυχώς, το ψήφισμα είναι κατηγορηματικό σε σχέση με το θέμα της εκδίωξης του 10% περίπου και της δολοφονίας δεκάδων χιλιάδων Μάγια, ενός λαού με αρχαίο πολιτισμό.
Οφείλουμε να επωφεληθούμε από αυτήν την ευκαιρία για να εντείνουμε τον ορισμό της λέξης γενοκτονία. Λέγεται συχνά ότι μπορεί κανείς να μιλά για γενοκτονία, μόνο όταν μια ομάδα εξοντώνεται συστηματικά. Δεν είναι έτσι. Πρόκειται επίσης για γενοκτονία, όταν μια εθνοτική ομάδα στερείται των βασικών της πόρων, από τη στιγμή που της αφαιρείται μέσω εκδιωγμού και εγκληματικής βίας η πατρίδα της. Αυτό συνέβη με πολλές εθνοτικές ομάδες, όχι μόνο με τους Μάγια, αλλά και με μικρότερες ομάδες στη Γουατεμάλα. Τέτοια εγκλήματα δεν παραγράφονται. Γι’ αυτό οφείλουμε να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να προσαχθούν οι υπεύθυνοι στη δικαιοσύνη με όλες τις συνέπειες, αντί να εθελοτυφλούμε και να προχωρούμε στο επόμενο θέμα της ημερήσιας διάταξης.
Bairbre de Brún (GUE/NGL), συντάκτρια. – (ΕΝ)
(Η ομιλήτρια μιλά στα ιρλανδικά)
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990 η Γουατεμάλα ήταν διαρκώς στα διεθνή δελτία ειδήσεων. Τρεις δεκαετίες συγκρούσεων και μια δεκαετής ειρηνευτική διαδικασία διασφάλιζαν ότι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, περιλαμβανομένων και όσων βρίσκονται εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τηρούνταν ενήμεροι. Οι συνάδελφοι ανέφεραν μερικά από τα ακραία αριθμητικά δεδομένα εκείνης της περιόδου: 200 000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, χιλιάδες άλλοι εκτοπίστηκαν, ολόκληρα χωριά και κοινότητες καταστράφηκαν δια παντός. Η έρευνα της ίδιας της κυβέρνησης επιβεβαίωσε ότι για το 93% του συνόλου των δολοφονιών ήταν υπεύθυνες οι ίδιες οι ένοπλες δυνάμεις της κυβέρνησης.
Η στρατιωτική δικτατορία του Rios Montt στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ξεχώριζε ως μία από τις πιο άγριες περιόδους των συγκρούσεων. Επικράτησε μεγάλη αισιοδοξία μετά την υπογραφή των συμφωνιών ειρήνης, αλλά, δέκα χρόνια αργότερα, η πραγματικότητα έχει αλλάξει ελάχιστα για τον λαό αυτής της χώρας, όπου το 80% του πληθυσμού ζει στην ανέχεια. Δέκα χρόνια μετά, όχι μόνο δεν έχουν διωχθεί ποινικά οι υπεύθυνοι για την πολιτική γενοκτονίας που πραγματοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1980, αλλά εξακολουθούν να διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στον δημόσιο βίο. Τα θύματα και οι επιζώντες της διαμάχης δεν έλαβαν ούτε επαρκή οικονομική ενίσχυση ούτε αναγνώριση της δεινής τους κατάστασης. Μάλιστα, η συντριπτική πλειοψηφία των εξαφανισθέντων δεν έχει βρεθεί. Πολλοί από τους εκτοπισθέντες δεν έχουν ακόμα επιστρέψει στις αρχικές τους κατοικίες.
Επικροτώ το αίτημα του ψηφίσματος, το οποίο ζητά την υποστήριξη της κυβέρνησης της Γουατεμάλας, των υπόλοιπων κυβερνήσεων της Κεντρικής Αμερικής, της ισπανικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να διευκολυνθεί το ευρωπαϊκό ένταλμα κράτησης, αναφορικά με το διεθνές ένταλμα κράτησης, ώστε να καταστεί εφικτή η προσαγωγή στη δικαιοσύνη όσων αναφέρονται στο ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε στις 7 Ιουλίου 2006, οι οποίοι κατηγορούνται άπαντες για εγκλήματα γενοκτονίας, περιλαμβανομένου και του Rios Montt.
Καλώ επιπλέον τα μέλη να έχουν συναίσθηση του γεγονότος ότι ελάχιστα πράγματα άλλαξαν για τον λαό. Για τους περισσότερους κατοίκους της Γουατεμάλας οι σημερινές συνθήκες διαφέρουν ελάχιστα από εκείνες του 1996. Η ειρηνευτική ρύθμιση υποσχόταν την αποστρατιωτικοποίηση της κοινωνίας και την αναγκαία, σε μεγάλο βαθμό, κτηματική και φορολογική μεταρρύθμιση, σκοπός της οποίας ήταν η οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης και ίσης κοινωνίας. Σήμερα θα πρέπει οπωσδήποτε να το θυμόμαστε αυτό, ακόμα και αν η Γουατεμάλα δεν είναι και τόσο συχνά στα δελτία ειδήσεων, και θα πρέπει να συνεχίσουμε να απαιτούμε και να πιέζουμε για μια ίση και δίκαιη κοινωνία.
Επικροτώ, συνεπώς, και τονίζω τη δέσμευση του ψηφίσματος στην αρχή της παγκόσμιας δικαιοσύνης και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εμπειρία μας στην Ιρλανδία μάς έχει διδάξει ότι η ειρήνη μπορεί να οικοδομηθεί μόνο πάνω στη δικαιοσύνη και στον σεβασμό για τα δικαιώματα όλων.
Πρόεδρος. – Θέλω να εξηγήσω στους φίλους μας που βρίσκονται στη στοά των επισκεπτών ότι ίσως εξεπλάγησαν για λίγο επειδή δεν είχαν διερμηνεία· αυτό οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι η κ. de Brún μιλούσε στα ιρλανδικά, τα οποία δεν είναι ακόμη επίσημη γλώσσα εργασίας του Κοινοβουλίου, αλλά θα γίνει από την 1η του προσεχούς Ιανουαρίου.
Μάριος Ματσάκης (ALDE), συντάκτης. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, αναλογιζόμαστε με μεγάλη θλίψη και όνειδος το γεγονός ότι, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, όλοι όσοι διαπράττουν αποτρόπαια και στυγερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, περιλαμβανομένης και της γενοκτονίας, παραμένουν ατιμώρητοι. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους ανελέητους δολοφόνους κυρίως αθώων, ανυπεράσπιστων πολιτών δεν έρχονται ποτέ αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη. Ακόμα πιο επονείδιστο είναι το γεγονός ότι, στην πραγματικότητα, πολλοί επικίνδυνοι εγκληματίες υπάνθρωποι αυτού του είδους, όχι μόνο ξεφεύγουν από το χέρι του νόμου, αλλά χαίρουν και υψηλού βιοτικού επιπέδου και σημαντικών πολιτικών θέσεων.
Πολυάριθμα παραδείγματα τούτης της επαίσχυντης κατάστασης των πραγμάτων μπορούν να βρεθούν σε όλο τον κόσμο, σε όλη την ιστορία και στα περισσότερα πολιτικά συστήματα και ιδεολογίες, πράγμα το οποίο αποδεικνύει ότι, στην ουσία, η πραγματική απονομή δικαιοσύνης είναι όνειρο θερινής νυκτός και πλάνη. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό ισχύει στον κόσμο μας, αλλά οι περισσότεροι από εμάς φοβούνται πολύ να το παραδεχτούν δημοσίως.
Η κατάσταση στην πρόσφατη ιστορία της Γουατεμάλας επιβεβαιώνει πλήρως όσα μόλις ανέφερα. Στην περίοδο από το 1960 ως το 1996 δολοφονήθηκαν περισσότεροι από 200 000 άνθρωποι σε υποστηριζόμενες από το κράτος βιαιοπραγίες, ενορχηστρωμένες από έναν περιβόητο στρατηγό που έγινε δικτάτορας, τον Efraín Rios Montt, και επικουρούμενες από μια σειρά διαβόητων ανώτατων στελεχών και υψηλόβαθμων αξιωματικών του στρατού. Ποτέ δεν τιμωρήθηκε κάποιο απ’ αυτά τα πρόσωπα. Σήμερα ο Rios Montt παραμένει στα πολιτικά πράγματα ως αρχηγός του Δημοκρατικού Μετώπου της Γουατεμάλας, ενός από τα πιο ισχυρά πολιτικά κόμματα της χώρας. Πρόσφατα, πριν από δύο μόλις χρόνια, υπηρέτησε ως Πρόεδρος του Εθνικού Κογκρέσου.
Πρέπει ασφαλώς να επισημάνουμε ότι ο Rios Montt εκπαιδεύθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και η άνοδός του στην εξουσία επετεύχθη μέσω της εμπλοκής της CIA και με την πλήρη πολιτική υποστήριξη και οικονομική ενίσχυση των διαδοχικών κυβερνήσεων των ΗΠΑ. Ειλικρινά, πόσο αξιολύπητη μπορεί να είναι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ; Μερικές φορές είναι να απορεί κανείς. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες δεν εργαζόταν στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κανένας άνθρωπος λογικός, με καθαρή σκέψη και μέσο δείκτη νοημοσύνης;
Σας καλώ να υποστηρίξετε αυτό το ψήφισμα, το οποίο έχει σκοπό να υποστηρίξει τις παρούσες προσπάθειες των αρχών της Γουατεμάλας να προσαχθεί στη δικαιοσύνη ο Rios Montt, καθώς και ορισμένοι άλλοι στυγεροί εγκληματίες.
Karin Scheele, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, η ένοπλη διαμάχη στην Γουατεμάλα διήρκεσε δεκαετίες και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου διεπράχθησαν τρομερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. 200 000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν, 45 000 απήχθησαν από τα σπίτια τους, ορισμένες αυτόχθονες κοινότητες αφανίστηκαν ολοκληρωτικά.
Τον επόμενο Δεκέμβριο κλείνουν δέκα χρόνια από την ειρηνευτική συμφωνία. Η παγκόσμια Σύμβαση για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν έχει ακόμα τεθεί σε ισχύ στη Γουατεμάλα και τα θύματα της γενοκτονίας δεν αποζημιώθηκαν ούτε υλικά ούτε συμβολικά. Το ένταλμα σύλληψης, το οποίο εξέδωσε τον Ιούλιο του 2006 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας ενάντια στον Efrain Rios Montt, είναι ένα σημάδι ελπίδας ότι οι ένοχοι δεν θα ξεφεύγουν πια ατιμώρητοι.
Καλούμε τις αρχές της Γουατεμάλα να συνεργαστούν χωρίς προϋποθέσεις. Οφείλουν να πράξουν ό,τι είναι στις δυνάμεις τους, προκειμένου να διαλευκάνουν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ο πρώην δικτάτορας της χώρας και οι υπόλοιποι επτά κατηγορούμενοι οφείλουν να συλληφθούν και να παραδοθούν.
Mariann Fischer Boel, Επιτροπή. (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, καθώς η Γουατεμάλα προετοιμάζεται για τον εορτασμό της δέκατης επετείου από την υπογραφή των ειρηνευτικών συμφωνιών που έθεσαν τέρμα σε 36 χρόνια εμφύλιου πολέμου, η Επιτροπή συμμερίζεται την άποψη ότι πρέπει να συντελεστεί ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να επέλθει δικαιοσύνη σε εκείνους που υπέστησαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια των πιο σκοτεινών ωρών της σύγκρουσης. Σχετικώς, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις νομικές διώξεις που ασκήθηκαν κατά πρώην στρατιωτικών και πολιτικών αξιωματούχων λόγω του ρόλου που τους προσάπτεται ότι διαδραμάτισαν εκείνη την εποχή. Η Επιτροπή καλεί όλα τα κόμματα, για ακόμα μία φορά, να υποστηρίξουν ολόθυμα την αναζήτηση της αλήθειας και της δικαιοσύνης και να πατάξουν την ατιμωρησία όπου αυτή υφίσταται.
Η Επιτροπή επικροτεί την προθυμία, αν και διστακτική, της παρούσας κυβέρνησης να αναγνωρίσει την κρατική ευθύνη για τις παρελθούσες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να εξασφαλίσει αποζημίωση για τα θύματα. Επιπλέον, αναγνωρίζει τη δέσμευση της χώρας να παγιώσει την εφαρμογή των ειρηνευτικών συμφωνιών, όπως επιβεβαιώθηκε από το Κογκρέσο τον Αύγουστο του 2005 με την ψήφιση ενός νόμου-πλαισίου που καθιέρωνε διαδικασίες και μηχανισμούς για τη διασφάλιση της πραγματικής επίτευξης των στόχων που τέθηκαν πριν από δέκα χρόνια.
Τέλος, η Επιτροπή επαινεί το έργο του Διαμεσολαβητή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και επικροτεί την ίδρυση του Γραφείου Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα τον Ιούλιο του 2005.
Δυστυχώς, ωστόσο, η χώρα εξακολουθεί να πλήττεται από την ατιμωρησία που χαρακτηρίζει όχι μόνο τα παρελθόντα, αλλά και τα παρόντα εγκλήματα. Η κατάσταση αυτή θίγει όλους τους πολίτες, περιλαμβανομένων και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η συμβολή των οποίων στην ενίσχυση των θυμάτων του εμφυλίου πολέμου είναι αξιοσημείωτη. Η κυβέρνηση συμφωνεί ότι η κατάσταση αυτή δεν είναι αποδεκτή, παρόλα αυτά όμως χρειάζεται να προβεί σε αποφασιστικές ενέργειες προκειμένου να ενισχύσει το κράτος δικαίου. Ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα παρέχει επί του παρόντος υποστήριξη στον δικαστικό τομέα, θα χρειαστούν όμως περισσότεροι δημόσιοι πόροι και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να πραγματοποιηθούν μακροχρόνιες βελτιώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή αναμένει ανυπόμονα να ιδρυθεί μια «Επιτροπή Διερεύνησης Ενόπλων Ομάδων και Παράνομων Μηχανισμών Ασφάλειας». Ελπίζουμε ότι το Κογκρέσο της Γουατεμάλας θα παράσχει την απαραίτητη υποστήριξη για τον σκοπό αυτό, καθώς και για την εκκρεμή κύρωση του Καταστατικού της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιδιώξει διάλογο με τη Γουατεμάλα σε σχέση με καίρια θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή των ειρηνευτικών συμφωνιών, ιδίως τη στιγμή που η χώρα ετοιμάζεται για τις γενικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τα τέλη του 2007. Το Συνταγματικό Δικαστήριο, παρεμπιπτόντως, πρόσφατα ανακήρυξε τον Στρατηγό Rios Montt μη εκλέξιμο σε αυτές τις εκλογές, μετά το πραξικόπημα του οποίου ηγήθηκε το 1982. Το θέμα της ατιμωρησίας για παρελθόντα και παρόντα εγκλήματα θα πρέπει να κατέχει κεντρική θέση σε αυτό το πλαίσιο.
Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.
Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί σήμερα, μετά τη λήξη των συζητήσεων.