Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τετάρτη 9 Μαΐου 2007 - Βρυξέλλες

13. Οι μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο: ποια στρατηγική για την Ευρωπαϊκή Ένωση; (συζήτηση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης (A6-0127/2007) του κ. Rocard, εξ ονόματος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο: ποια στρατηγική για την Ευρωπαϊκή Ένωση; (2006/2172(INI)).

  Michel Rocard (PSE), εισηγητής. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, θέλω να επαινέσω τη δύναμη της θέλησης του υπουργού και του Επιτρόπου: γνωρίζω πώς είναι να παρίσταται κανείς σε συζητήσεις χωρίς να έχει τη δυνατότητα να βγει από την Αίθουσα, και ελπίζω ότι δεν θα πλήξουν υπερβολικά. Έρχομαι τώρα, με αυτήν τη συζήτηση, σε ένα θέμα που είναι μάλλον καινούριο για εμάς.

Ο τίτλος της έκθεσης δεν είναι σαφής. Δεν πρόκειται βασικά για τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο, αλλά για μια διαδικασία ανάπτυξης σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον αραβικό κόσμο με σκοπό τη διευκόλυνση των μεταρρυθμίσεων.

Χάριν συντομίας, θα διατυπώσω τα σχόλια μου υπό τη μορφή σημείων. Το πρώτο σημείο, όπως όλοι γνωρίζετε, είναι ότι η κατάσταση δεν είναι πολύ καλή σε διάφορα αραβικά κράτη. Λαμβάνουμε όλοι πάρα πολλές πληροφορίες και γινόμαστε δέκτες παραπόνων σχετικά με την έλλειψη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σχετικά με τις συχνά δικτατορικές κυβερνήσεις, σχετικά με τις τεράστιες, σκανδαλώδεις οικονομικές ανισότητες στις διάφορες χώρες και σχετικά με την έλλειψη οικονομικής ανόδου σε μέρη όπου υπάρχει πετρέλαιο. Υπάρχει πράγματι μια κακοδαιμονία στον αραβικό κόσμο. Ένας άραβας λιβανέζος συγγραφέας μάλιστα μίλησε για την αραβική κακοδαιμονία. Πίσω από αυτήν την κακοδαιμονία, υπάρχει μια μακρά ιστορία ταπείνωσης: αποικιοκρατία, ανεξαρτησία, έλλειψη ελέγχου των πόρων, και ιδιαίτερα του πετρελαίου, πνευματική παρακμή και, ως αποτέλεσμα, η ανάλογη άνοδος του θρησκευτικού φονταμενταλισμού.

Το δεύτερο σημείο μου είναι ότι σε αυτό πλαίσιο, το να ανήκει κανείς στον αραβικό κόσμο εκλαμβάνεται στις περισσότερες από αυτές τις χώρες ως συνειδητοποίηση της ταυτότητας, ως μια αναζήτηση συλλογικής ενδυνάμωσης. Αυτό αναπτύχθηκε στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα και ιδίως προς το τέλος. Σήμερα, ο Σύνδεσμος των Αραβικών Κρατών είναι αυτός που τοποθετείται, σε διεθνές επίπεδο, για λογαριασμό των διαφόρων κρατών και έχει κερδίσει τον σεβασμό. Τα ψηφίσματα του Συνδέσμου είναι αυτά που έχουν φέρει κάποια πρόοδο σε αυτό που αποκαλείται ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, η οποία δεν είναι μέχρι στιγμής ειρηνευτική διαδικασία, αλλά από την οποία αναμένεται να προκύψουν κάποια αποτελέσματα μέσω της συνόδου κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου. Υπάρχει επίσης, χάρη στα μέσα ενημέρωσης, μια κατά κάποιο τρόπο ανάπτυξη στην αραβική κοινή γνώμη, η οποία παρουσιάζεται πολύ πιο ομοιογενής από τις διπλωματικές θέσεις των διαφόρων κρατών. Επίσης, πολλοί διανοούμενοι, ιδίως Αιγύπτιοι, αλλά και Λιβανέζοι, ή και Αλγερινοί, τοποθετούν το μήνυμά τους σε παναραβικό επίπεδο παρά σε εθνικό πλαίσιο. Τέλος, πρέπει να πούμε ότι ο Αραβικός Σύνδεσμος δεν χρειάστηκε ποτέ να ασχοληθεί με θρησκευτικά προβλήματα. Αυτά παραπέμπονται στον Οργανισμό της Ισλαμικής Διάσκεψης, που είναι ένας διαφορετικός κόσμος. Η αραβική ταυτότητα είναι μια κοσμική έννοια, που μπορεί να κάνει τη σχέση μας ευκολότερη.

Το τρίτο σημείο μου είναι το εξής: πώς εμείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιμετωπίζουμε αυτήν την αραβική ταυτότητα; Αγνοώντας την. Έχουμε μια ισχυρή, στιβαρή σχέση με το Ιράκ, για την οποία μιλάμε πολύ. Ασχολούμαστε με την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, συνδέοντάς την ελάχιστα με την προηγούμενη. Μιλάμε για την Αλγερία. Έχουμε επίσης ισχυρές διμερείς σχέσεις με την Αλγερία, το Μαρόκο, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Εν ολίγοις, έχουμε σχέσεις με όλες αυτές τις χώρες, δημόσιες, κρατικές και διμερείς σχέσεις, αλλά αγνοούμε το γεγονός της αραβικής ταυτότητάς τους.

Το ζήτημα που εγείρει αυτή η έκθεση πρωτοβουλίας στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο είναι το εξής: δεν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να προχωρήσουμε παραπέρα και να κάνουμε περισσότερα, υπό το πρίσμα των παρατηρήσεων που έκανα στο δεύτερο σημείο μου; Υπάρχει τώρα μια πνευματική ζωή, μια πολιτική ζωή και μια διπλωματική ζωή στον αραβικό κόσμο στο επίπεδο της κοινότητάς του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει άραγε συμφέρον να συνάψει σχέσεις και σε αυτό το επίπεδο; Τα πολυάριθμα σημεία στασιμότητας που βρίσκουμε στον αραβικό κόσμο, τα οποία είναι φυσικά οικονομικής, δημοσιονομικής, πολιτικής, θεσμικής και θρησκευτικής φύσεως είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό πνευματικά και πολιτισμικά.

Μέσω των πνευματικών και πολιτισμικών σχέσεων θα αναπτυχθούν και οι άλλες σχέσεις, και ο σκοπός αυτής της έκθεσης είναι να μας υποδείξει ότι πρέπει να προσέξουμε το σημείο αυτό. Καταρχάς, αναγνωρίζοντας ότι η αραβική ταυτότητα είναι συμβατή με τη δημοκρατία και με τον εκσυγχρονισμό, ακόμη και αν τα γεγονότα δεν το αποδεικνύουν. Υπάρχει, πνευματικά και πολιτικά, και στους λόγους του Συνδέσμου, μια αληθινή δυνατότητα. Ο Αραβικός Σύνδεσμος είναι αυτός που, εξαναγκάζοντας ελαφρώς πολλά από τα κράτη μέλη του, παρήγαγε τον Αραβικό Χάρτη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Γνωρίζουμε όλοι ότι δεν συνιστά μεγάλη πρόοδο, ότι υπολείπεται κατά πολύ από τη δική μας Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Μολαταύτα, αποτελεί αληθινή πρόοδο σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε πριν από λίγο καιρό. Και έπειτα, ενόψει του σοβαρού σύγχρονου προβλήματος της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, νομίζω ότι όλοι επιθυμούμε να επιτύχουμε μια σχέση συνέργιας και συμμαχίας με τα αραβικά έθνη εναντίον εξτρεμιστών και δολοφόνων, αντί να τα καταδικάσουμε όλα και να κάνουμε αυτόν τον αγώνα αδύνατο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση προτείνει ότι εμείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με οτιδήποτε έχει συλλογικό χαρακτήρα σε αυτό το θέμα: φυσικά, με τον Σύνδεσμο των Αραβικών Κρατών, γιατί όχι και με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου ή ακόμη και την Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ, εάν αυτή επαναδραστηριοποιηθεί. Μέσω αυτών των οργάνων, είναι δυνατόν να αναπτύξουμε ένα δίκτυο πολιτιστικών και πνευματικών σχέσεων και να οργανώσουμε σεμινάρια συζήτησης, τα οποία θα ενισχύσουν τη στήριξή μας για τις μεταρρυθμίσεις.

Η έκθεση αυτή, κύριε Πρόεδρε, είναι κάπως περίπλοκη. Τείνουμε χέρι φιλίας σε χώρες για τις οποίες θα είχαμε κατά τα φαινόμενα πολλά να επικρίνουμε. Η συζήτησή μας για τις τροπολογίες θα κινηθεί μεταξύ του εξτρεμισμού των κατηγοριών και της μετριοπάθειας της χείρας φιλίας η οποία, ενώ αναγνωρίζει ότι θα μπορούσαν να εκφραστούν σοβαρές επικρίσεις, προτιμά να τις αποσιωπήσει εφόσον αυτό το χέρι φιλίας μπορεί να συμβάλει σε μια διαδικασία μεταρρύθμισης που όλοι χρειαζόμαστε.

  Günter Gloser, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Αντιπρόεδρε της Επιτροπής, κύριε Rocard, κυρίες και κύριοι, η σημερινή συζήτηση για τη θέση του αραβικού κόσμου στη διεθνή πολιτική γίνεται στη σωστή ώρα. Για εμάς, το ζητούμενο είναι και ο τρόπος με τον οποίο η Δύση μπορεί να βελτιώσει τη συνεργασία της με τις αραβικές χώρες, προς όφελος και των δύο πλευρών. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά, κύριε Rocard, γιατί με την έκθεση αυτή, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και του αραβικού κόσμου.

Η περιφερειακή δράση του Αραβικού Συνδέσμου έχει φανεί πιο δυναμική ήδη εδώ και μερικά χρόνια – αρκεί να αναφέρω την ειρηνευτική πρωτοβουλία της Βηρυτού τον Μάρτιο του 2002. Ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες εκδηλώνεται μεγάλο ενδιαφέρον εκ μέρους του αραβικού κόσμου για έναν στενότερο συντονισμό και μια στενότερη συνεργασία που θα ξεπερνά τα όρια της περιοχής – και με δική του πρωτοβουλία.

Η εξέλιξη αυτή θεωρώ ότι, αφενός, είναι αποτέλεσμα κάποιας επιστροφής του αραβικού κόσμου στον Αραβικό Σύνδεσμο ως μέσον συνεργασίας που στο μεσοδιάστημα είχε παραμεληθεί, ενώ, αφετέρου, βλέπω σε αυτήν και μια απάντηση στην αναζήτηση μη αραβικών κρατών και οργανώσεων για έναν αξιόπιστο περιφερειακό εταίρο μέσα σε μια περιοχή χωρίς σταθερότητα.

Οι διαρκείς προσπάθειες του Αραβικού Συνδέσμου στον Λίβανο, που άρχισαν το περασμένο καλοκαίρι αμέσως μετά τον πόλεμο, είναι πολύ σημαντικές, και γι’ αυτό ενθαρρύνουμε τον Αραβικό Σύνδεσμο να συνεχίσει αυτές τις προσπάθειες.

Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, η νέα αυτή ποιότητα της διεθνούς δραστηριοποίησης του Αραβικού Συνδέσμου υπό τη δυναμική ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας εκφράστηκε σαφέστερα στην επανάληψη της αραβικής ειρηνευτικής πρωτοβουλίας στη Σύνοδο Κορυφής του Ριάντ στα τέλη Μαρτίου. Η πρωτοβουλία αυτή δείχνει τις προοπτικές εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών χωρών. Ο συνεχιζόμενος διάλογος στο πλαίσιο του Αραβικού Συνδέσμου επιβεβαιώνει την εκτίμηση ότι η αραβική πλευρά θέλει να σημειωθεί πραγματική πρόοδος.

Και η ΕΕ ενίσχυσε τα περασμένα χρόνια και μήνες τις προσπάθειές της στη Μέση Ανατολή, όπου για την ΕΕ κύριος παράγων παραμένει η Τετραμερής της Μέσης Ανατολής.

Οι δύο πλευρές –ο αραβικός κόσμος και η Ευρώπη– συζήτησαν πρόσφατα περισσότερο τις ιδέες τους για εντατικοποίηση της πολιτικής συνεργασίας. Επιτρέψτε μου να παραπέμψω εδώ στη συνάντηση της τρόικα της ΕΕ με μια αντιπροσωπεία του Αραβικού Συνδέσμου στο Sharm el-Sheikh, αλλά και στο γεγονός ότι ο Frank-Walter Steinmeier υπό την ιδιότητά του ως προέδρου του Ευρωπαϊκό Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων προσκάλεσε αντιπροσωπεία υπουργών του Αραβικού Συνδέσμου να συναντηθεί με όλους τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ στις 14 Μαΐου στις Βρυξέλλες.

Οι εσωτερικές πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο αραβικός κόσμος δεν θα μειωθούν ασφαλώς με αυτό και μόνο, ωστόσο υπογραμμίζω κατηγορηματικά ότι η Ευρώπη προσφέρει στις αραβικές χώρες και κοινωνίες συνεργασία σε όλους τους τομείς. Ελπίδα μου είναι ότι αυτή η συνεργασία θα μπορέσει να συνεισφέρει σε μεγαλύτερη κατανόηση και ανοχή μεταξύ Ευρώπης και αραβικού κόσμου. Οι δύο αυτές αξίες –η κατανόηση και η ανοχή– είναι ιδιότητες που αποτελούν την «ψυχή της Ευρώπης», όπως είπε η πρόεδρος του Συμβουλίου Ανγκέλα Μέρκελ κατά την έναρξη της γερμανικής Προεδρίας στο Στρασβούργο, και είναι επίσης καθοριστικές για τη διεξαγωγή ενός επιτυχημένου διαλόγου.

Ως εκ τούτου, επιδοκιμάζω το γεγονός ότι ο κ. Rocard έλαβε υπόψη στην έκθεσή του και πολιτιστικές πτυχές, που διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στο ερώτημα ποιες δυνατότητες έχει η ΕΕ να υποστηρίξει μεταρρυθμιστικές διαδικασίες στον αραβικό κόσμο. Και από τις δύο πλευρές, η άγνοια, τα στερεότυπα και η εχθρότητα εμποδίζουν μια παραγωγική εταιρική σχέση με προοπτικές. Ο διάλογος και η κατανόηση του πολιτισμού του άλλου είναι προϋποθέσεις για να μπορέσει η ΕΕ να υιοθετήσει τη σωστή προσέγγιση προκειμένου να προωθήσει μεταρρυθμιστικές διαδικασίες.

Τον τελευταίο χρόνο, έγινε πολύς λόγος στο πλαίσιο της διαμάχης για τις γελοιογραφίες για το ότι χρειαζόμαστε περισσότερο «διάλογο μεταξύ των πολιτισμών». Πρέπει, όμως, να είμαστε κάπως προσεκτικοί ως προς αυτήν την έννοια, γιατί η ιδέα ενός διαλόγου μεταξύ των πολιτισμών μπορεί να προωθήσει έναν πολιτιστική σχετικοκρατία χωρίς να το θέλουμε. Η ιδέα ότι τα πρότυπα και οι αξίες μπορούν καταρχήν να αποδοθούν στον πολιτισμό ενός ατόμου είναι αντίθετη με την άποψή μας για παγκόσμια ανθρώπινα δικαιώματα. Εδώ συμφωνώ απόλυτα με την έκθεση, που υπογραμμίζει τη σημασία του διαπολιτισμικού διάλογου και ταυτόχρονα τάσσεται σαφώς υπέρ του παγκόσμιου χαρακτήρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πρέπει να αποφύγουμε την παγίδα της πολιτισμικής ανθρωπολογίας. όχι μόνο ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά από κάθε άποψη. Η ταυτότητα των ανθρώπων είναι πολύμορφη – δεν είναι κανείς μόνο μουσουλμάνος ή χριστιανός ή άθεος, αλλά και μέλος μιας επαγγελματικής ομάδας, φοιτητής, οικογενειάρχης, μέλος ενός συλλόγου και πολλά άλλα. Το πρόβλημα με τον ισλαμικό –και με κάθε άλλο– φονταμενταλισμό είναι ότι ένα στοιχείο της ταυτότητας –το θρησκευτικό– τίθεται υπεράνω όλων των άλλων και τελικά η πολυπλοκότητα του κόσμου ανάγεται στην ιδέα μιας αντίθεσης μεταξύ «Ισλάμ» και «Δύσης». Η πολιτική μας πρέπει να αποφεύγει όλα όσα προάγουν αυτήν την αναγωγή. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στα κοινά στοιχεία και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν. Για τις συζητήσεις και τα σχέδια πρέπει να επιλέγουμε κοινά ευρωαραβικά φόρα και ιδίως το ίδρυμα Anna Lindh.

Ο πολιτικός ισλαμισμός –όπως επισημαίνεται και στην έκθεση του κ. Rocard– είναι έκφραση της κρίσης του εκσυγχρονισμού των αραβικών κοινωνιών και η αντιμετώπισή του είναι πρωταρχικά καθήκον των ίδιων των αραβικών κοινωνιών. Και εκεί υπάρχουν κοσμικές και φιλελεύθερες δυνάμεις, αυτό ωστόσο που συχνά λείπει είναι ο διάλογος μέσα στην ίδια την κοινωνία για την πολιτική διαμόρφωση της σχέσης μεταξύ κράτους, θρησκείας και κοινωνίας.

Ο διάλογος μέσα στην κοινωνία θα καταστήσει σαφές ότι η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και η επιβολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που επιβάλλει στον αραβικό κόσμο «η Δύση», αλλά είναι προς το συμφέρον των ίδιων των αραβικών κοινωνιών. Μπορούμε να υποστηρίξουμε αυτήν τη διαδικασία διαλόγου μέσα στην κοινωνία προσφέροντας φόρα για διάλογο. Αυτό είναι για παράδειγμα ένα σημαντικό καθήκον διαφόρων πολιτικών ιδρυμάτων σαν αυτά που υπάρχουν π.χ. στη Γερμανία.

  Günter Verheugen, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Προεδρεύων του Συμβουλίου, κυρίες και κύριοι, η Επιτροπή επιδοκιμάζει την έκθεση του κ. Rocard, η οποία κατά βάσιν ασχολείται με το ερώτημα της σημασίας που έχουν για εμάς οι εξελίξεις στον αραβικό κόσμο και το τι μπορούμε να κάνουμε για να ασκήσουμε τη δική μας επιρροή σε αυτές τις εξελίξεις.

Σε μια περίοδο όπου ανακαλύπτουμε και πάλι την κοινή μας πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά είναι σημαντικό ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει να διαδραματίσει και πάλι ρόλο-κλειδί στην προώθηση στενότερων σχέσεων με τους άραβες γείτονές μας. Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο υπογραμμίζει ξεκάθαρα ότι εμείς οι λαοί και οι χώρες που βρίσκονται γύρω από τη Μεσόγειο έχουμε ανάγκη οι μεν τους δε: από πολιτική άποψη ως εταίροι που προσπαθούν να επιτύχουν την ειρήνη στη Μέση Ανατολή και εργάζονται για την προώθηση του πλουραλισμού και της δημοκρατίας· από πολιτιστική άποψη, για την προώθηση του επειγόντως απαραίτητου εντατικού διαλόγου μεταξύ των πολιτισμών και μεταξύ των θρησκειών· από άποψη περιβάλλοντος, επειδή έχουμε μια κοινή μεσογειακή ακτή που ξεπερνά σε μήκος τα 46 000 χιλιόμετρα, και έτσι τα προβλήματα όπως η αλλαγή του κλίματος και η ρύπανση των θαλασσών, καθώς και οι προκλήσεις που αφορούν τη βελτίωση του περιβάλλοντος είναι ίδια για όλους· από άποψη ενεργειακής πολιτικής, εξαιτίας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που έρχονται από τον χώρο της Μεσογείου ή μέσω αυτού και, τέλος, από δημογραφική άποψη, επειδή χρειάζεται διάλογος με τις χώρες της βόρειας Αφρικής για την επίλυση προβλημάτων που αφορούν τη νόμιμη και την παράνομη μετανάστευση.

Ως αντίδραση στην αμοιβαία μας εξάρτηση δρομολογήσαμε μαζί τη διαδικασία της Βαρκελώνης που τώρα συμπληρώνεται από την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας. Επιπροσθέτως, η συμφωνία συνεργασίας με το συμβούλιο συνεργασίας του Κόλπου, η συμφωνία με την Υεμένη και η συμφωνία του Κοτονού με τα υποσαχάρια αραβικά κράτη επέφεραν περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων.

Το τελευταίο διάστημα σημειώθηκε πρόοδος χάρη στη διαδικασία της Βαρκελώνης και της πολιτικής γειτονίας. Για να δώσω δύο παραδείγματα: συνήφθησαν συμφωνίες σύνδεσης με σχεδόν όλα τα κράτη της περιοχής και δρομολογήθηκαν σχέδια δράσης της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας. Σταδιακά διαμορφώνεται μια ευρωμεσογειακή ζώνη ελευθέρων συναλλαγών που θα λειτουργήσει ως κομβικό σημείο μεταξύ ενός ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένου πλανήτη και της ανοιχτής, ολοκληρωμένης περιφερειακής προσέγγισης που ακολουθεί η Ευρώπη.

Το 2007 θα μπορούσε ασφαλώς να σηματοδοτήσει τις σχέσεις μας με μια περιφέρεια που υφίσταται ριζική μεταβολή, μια περιοχή με μεγάλες προσδοκίες από μια ευρεία εταιρική σχέση με την ΕΕ. Η συνεργασία μας με τους εταίρους μας βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι αλλαγές διαρκούν μόνον εάν έρχονται από το εσωτερικό μιας κοινωνίας, και η βαθμιαία καθιέρωση πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της πολιτικής γειτονίας ανοίγει τον δρόμο για περαιτέρω προσέγγιση μεταξύ της Ευρώπης και των χωρών της Μεσογείου.

Στο επίκεντρο των σχέσεών μας με τους άραβες εταίρους μας βρίσκεται η επιθυμία μας να προωθήσουμε την ασφάλεια, την ανάπτυξη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Επιπροσθέτως, είμαστε βαθύτατα πεπεισμένοι ότι αυτές οι σχέσεις έχουν έναν πολύ ευρύτερο σκοπό, δηλαδή την κοινή δημιουργία ενός χώρου συνεργασίας και σταθερότητας και την υπεράσπιση των κοινών μας στόχων και αξιών.

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ κ. COCILOVO
Αντιπροέδρου

  Antonio Tajani, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, οι σχέσεις μεταξύ της Ευρώπης και του αραβικού κόσμου αποτελούν το κλειδί για την οικοδόμηση της ειρήνης στην περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να καταβάλουμε όλοι συντονισμένες προσπάθειες για τον διαπολιτισμικό και διαθρησκευτικό διάλογο, με την πεποίθηση ότι οι φιλικές σχέσεις βασίζονται στην ειλικρίνεια, την εντιμότητα και την προσπάθεια κατανόησης των άλλων, χωρίς ωστόσο να απαρνείται κανείς την ταυτότητά του. Επιβεβαιώνοντας την αναγκαιότητα να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μια στρατηγική για τη μεταρρύθμιση του αραβικού κόσμου, στην έκθεση Rocard τίθενται ορισμένες απαράβατες αρχές που πρέπει να διέπουν τις μελλοντικές σχέσεις.

Καθήκον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα είναι να ενθαρρύνει όλες τις επιλογές που θα ενισχύσουν τη δημοκρατία, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ρόλου της γυναίκας, τη δημιουργία μιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών, την εδραίωση της ελεύθερης ενημέρωσης, τις οικονομικές ενισχύσεις και τον σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας.

Η έκθεση Rocard –την οποία είμαι σε θέση να δηλώσω ότι θα υπερψηφίσει η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες) και των Ευρωπαίων Δημοκρατών– θεσπίζει μια θεμελιώδη αρχή, την αρχή της αμοιβαιότητας: όπως είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπου στην Ευρώπη να ασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα, το ίδιο πρέπει να ισχύει και σε κάθε αραβική χώρα. Στο ζήτημα αυτό η έκθεση Rocard επικαλείται ως μάρτυρες τους Άραβες που ζουν στην Ευρώπη. Ωστόσο, στο ζήτημα αυτό, όπως και σε πολλά άλλα, απέχουμε ακόμη πολύ από την επίτευξη των στόχων που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υποστηρίζοντας αυτές τις αρχές και βοηθώντας τις αραβικές αρχές στις μεταρρυθμίσεις, σεβόμενοι ωστόσο την αυτονομία τους, θα συμβάλουμε ώστε να αποφευχθεί η ενίσχυση του φονταμενταλισμού. Πράγματι, η απειλή του φανατισμού δεν αφορά μόνο την Ευρώπη, αλλά όλο τον αραβικό κόσμο. Η τρομοκρατία είναι ο καρπός του φονταμενταλισμού, λόγος για τον οποίο είναι αναγκαίο να συνεργαστούν η Ευρώπη και οι αραβικές χώρες για την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας του 20ού αιώνα. Οι τελευταίες επιθέσεις αποδεικνύουν ότι σήμερα προτεραιότητα της Αλ Κάιντα είναι να πλήξει τις μετριοπαθείς αραβικές χώρες που επιθυμούν τον διάλογο και προωθούν τις μεταρρυθμίσεις. Η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει σιωπηλή και αδρανής.

  Hannes Swoboda, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, ο συνάδελφος και φίλος μου κ. Rocard θα με συγχωρήσει αν αρχίσω θίγοντας ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για το οποίο η κ. De Keyser εργάστηκε πολύ εντατικά τους τελευταίους μήνες και χρόνια: το θέμα των παλαιστινιακών εδαφών. Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να σημειώσουμε πρόοδο αν δεν αλλάξει η πολιτική της ΕΕ για το Παλαιστινιακό ή για πολλά από τα δικαιολογημένα αιτήματα του κ. Rocard.

Σήμερα, η Ομάδα μου αποφάσισε ομόφωνα να ζητήσει από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να προβούν σε θεμελιώδεις αλλαγές της πολιτικής τους για τα παλαιστινιακά εδάφη. Η πολιτική της ΕΕ –όπως εκπροσωπείται από το Συμβούλιο και την Επιτροπή– είναι αδικαιολόγητη, κυνική και απαράδεκτη για τον αραβικό πληθυσμό. Μερικές κυβερνήσεις μπορεί να την θεωρούν παραδεκτή, όμως ο πληθυσμός των αραβικών χωρών δεν είναι δυνατόν να εγκρίνει τη σημερινή μας πολιτική απέναντι στην παλαιστινιακή κυβέρνηση.

Ζητήσαμε ελεύθερες εκλογές, και έγιναν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές –η κ. De Keyser είναι ο κύριος μάρτυρας για αυτό– μετά όμως είπαμε ότι δεν μπορούμε να δεχτούμε το αποτέλεσμα. Αυτό είναι πολύ δημοκρατικό. Ύστερα είπαμε ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει τουλάχιστον να σχηματίσουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας, και αυτό έγινε. Επίσης, τους είπαμε να δηλώσουν πίστη στην ειρηνευτική διαδικασία και να αναγνωρίσουν τα σύνορα του 1967. Η σημερινή παλαιστινιακή κυβέρνηση αναγνώρισε τα σύνορα του 1967, το Ισραήλ όχι, αλλά αυτό δεν φαίνεται να το θεωρούμε πρόβλημα.

Πολλοί από τους αξιωματούχους μας εξακολουθούν να αρνούνται να δεχτούν τον παλαιστίνιο υπουργό Εξωτερικών, όπως έκανε πρόσφατα, για παράδειγμα, η Πρόεδρος του Συμβουλίου. Είναι απαράδεκτο να λέει η Πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Μέρκελ ότι θα δεχτεί τον ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών, αλλά δεν της αρμόζει να δεχτεί τον παλαιστίνιο υπουργό Εξωτερικών που δεν έχει καμία σχέση με τη Χαμάς.

Ως εκ τούτου, ενόψει της συγκεκριμένης κατάστασης στην Παλαιστίνη ζητάμε από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να αλλάξουν ριζικά στάση. Ίσως ορισμένα μέλη του Συμβουλίου και της Επιτροπής να μην συμφωνούν με αυτά, όμως η πολιτική τους ως θεσμικών οργάνων είναι εσφαλμένη και κυνική. Γνωρίζουν αυτές οι κυρίες και οι κύριοι την κατάσταση στα παλαιστινιακά εδάφη; Γνωρίζουν ότι η πολιτική μας έχει ως αποτέλεσμα το χάος στην περιοχή και την ανάληψη της εξουσίας από ομάδες της Μαφίας; Γνωρίζουν ότι η συνέχιση αυτής της πολιτικής είναι η καλύτερη συνεισφορά στην έλλειψη ασφάλειας του Ισραήλ;

Ως εκ τούτου, πρέπει να καταλήξουμε σε μια διαφορετική στάση – ειδικά σε συνάρτηση με αυτήν την έκθεση, αλλά και σε συνάρτηση με την ασφάλεια του Ισραήλ που είναι στενά συνδεδεμένη με την ασφάλεια των αραβικών χωρών και της Ευρώπης. Για τον σκοπό αυτόν, πρέπει να προσπαθήσουμε να συνεργαστούμε πραγματικά με την παλαιστινιακή κυβέρνηση –μια κυβέρνηση που εξελέγη με εκλογές που εμείς ζητήσαμε– εάν η εν λόγω κυβέρνηση είναι τουλάχιστον εξίσου πρόθυμη με το Ισραήλ να υποστηρίξει την ειρηνευτική διαδικασία. Ήθελα να τα πω αυτά στην αρχή της συζήτησης μιας πολύ καλής έκθεσης, που ωστόσο διατρέχει κίνδυνο να αποβεί ανεφάρμοστη εάν δεν αλλάξουμε την πολιτική μας για την Παλαιστίνη και απέναντι στην παλαιστινιακή κυβέρνηση.

  Marco Cappato, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, θέλω να συγχαρώ τον κ. Rocard, η έκθεση του οποίου, όπως και ο ίδιος επεσήμανε, αποσκοπεί να αποτελέσει την αφορμή για την έναρξη διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων. Ωστόσο, δεδομένου ότι είναι κάτι που αφορά εμάς και τις πολιτικές μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φρονώ ότι, για να προβούμε σε μια τέτοια δήλωση, πρέπει καταρχάς να διευκρινίσουμε ότι πρόκειται για διάλογο και ανταλλαγή απόψεων κυρίως με τους πολίτες και τους μεμονωμένους ανθρώπους και όχι τόσο με τα κράτη.

Η άποψη αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο εάν μιλάμε για μια προσπάθεια που είναι καταρχάς πολιτιστική –και συνεπώς πολιτική και θεσμική– καθώς στην περίπτωση αυτή συνομιλητές πρέπει να είναι πρώτα οι άνθρωποι και όχι ο Αραβικός Σύνδεσμος και τα μεμονωμένα κράτη, καθόσον θεωρώ ότι δύο από τα μεγάλα προβλήματα του αραβικού κόσμου, ο εθνικισμός και ο φονταμενταλισμός, αφορούν πλέον και τις ευρωπαϊκές πόλεις μας, οι οποίες, από δημογραφική άποψη, αποτελούν ολοένα και περισσότερο πόλεις του αραβικού κόσμου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτά τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει τα θεσμικά μας συστήματα και τον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η θρησκεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι υπαρκτός. Για τον σκοπό αυτόν, αναλάβαμε την πρωτοβουλία να καταθέσουμε δύο τροπολογίες που αφορούν το ζήτημα της κατάργησης των διακρίσεων με βάση τον γενετήσιο προσανατολισμό και τον σαφή διαχωρισμό μεταξύ πολιτικών και θρησκευτικών αρχών. Δεν νομίζω ότι πρόκειται για πρόκληση. Έχω μόνο τον χρόνο να αναφέρω ως παράδειγμα ότι, όταν ταξιδέψαμε μαζί με άλλους συναδέλφους στην Ιερουσαλήμ για την παρέλαση ομοφυλόφιλης υπερηφάνειας, παρατηρήσαμε ότι στις, συχνά βίαιες, διαδηλώσεις που ήθελαν να εμποδίσουν τη διεξαγωγή της εκδήλωσης συμμετείχαν ορθόδοξοι εβραίοι, ισλαμιστές και ρωμαιοκαθολικοί φονταμενταλιστές. Πρόκειται συνεπώς για ζήτημα που αφορά και εμάς, και αυτό είναι το νόημα των τροπολογιών, οι οποίες ελπίζω να γίνουν δεκτές.

  Mario Borghezio, εξ ονόματος της Ομάδας UEN. – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, οι καλές προθέσεις που εκφράζονται στην έκθεση αυτή φοβούμαι ότι προετοιμάζουν τον δρόμο που μπορεί να οδηγήσει προς λανθασμένες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, οι παραχωρήσεις, αν όχι η αποδοχή της προοπτικής του παναραβισμού, μπορούν να οδηγήσουν στο αποτέλεσμα που ορθώς επεσήμανε ως κίνδυνο ο προηγούμενος ομιλητής, δηλαδή στον αραβικό εθνικισμό. Προσωπικώς δεν θα το έβλεπα με τόση συμπάθεια και απάθεια.

Δεν με ενθουσιάζει το γεγονός ότι πίσω από αυτήν τη διάθεση διαλόγου διακρίνεται το σχέδιο αυτού που ένας καταξιωμένος άραβας διανοούμενος ονόμασε με ανησυχία «σχέδιο της Ευραραβίας», έκφραση την οποία υιοθέτησε με μεγάλη αποτελεσματικότητα η ιταλίδα συγγραφέας Oriana Fallaci. Αυτό που με ανησυχεί, όμως, περισσότερο από όλα στην έκθεση είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται οι ενδοιασμοί όσον αφορά τον Αραβικό Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς αναφέρεται ότι ορισμένες από τις διατάξεις που περιέχει έχουν διατυπωθεί με τρόπο ώστε να επιτρέπουν διαφορετικές ερμηνείες. Δεν υπάρχει, ωστόσο, τίποτα που να απαιτεί ερμηνεία! Ο Χάρτης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ισλάμ είναι σαφής: επιβεβαιώνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα για τους μουσουλμάνους υπόκεινται στη Σαρία. Αυτό αναφέρεται στο προοίμιο και σε όλα τα άρθρα που ακολουθούν με απόλυτη σαφήνεια.

Ο Χάρτης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, ο οποίος αποτελεί για εμάς σημείο αναφοράς, ισχύει για τις αραβικές χώρες που τον υπέγραψαν μόνο στο μέτρο που είναι συμβατός με τις επιταγές του Αλλάχ. Σε αντίθεση με την έκθεση, οφείλουμε να δηλώσουμε με σαφήνεια στους λαούς, αλλά και στα αραβικά καθεστώτα με τα οποία συνομιλούμε –αν και δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο με πόσο ενθουσιασμό προσεγγίζουν και υποστηρίζουν τη διαδικασία της Βαρκελώνης, στην οποία αναφερόμαστε με μεγάλη αισιοδοξία, καθώς δεν συμμετέχουν στις συνεδριάσεις– ότι άλλο πράγμα είναι οι θρησκευτικές επιταγές, άλλο πράγμα είναι οι νόμοι και άλλο ακόμη η αρχή της ελευθερίας της συνείδησης. Πράγματι, ο Χάρτης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βασίζεται στη φιλοσοφική αρχή του διαχωρισμού των νόμων από τις πνευματικές και θρησκευτικές επιταγές.

Πρόκειται για μια έννοια που πρέπει να επαναλάβουμε με απόλυτη σαφήνεια· διαφορετικά, η Ευρώπη θα εξακολουθεί να προσποιείται ότι δεν διακρίνει σοβαρούς κινδύνους, όπως είναι για παράδειγμα οι τηλεοπτικές εκπομπές της Χαμάς, όπου ο Μίκυ Μάους διδάσκει στα παιδάκια τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, τον πόλεμο κατά του Ισραήλ και τη θυσία των βομβιστών αυτοκτονίας. Αυτά βλέπουν οι αραβικοί λαοί.

  Caroline Lucas, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, οφείλω και εγώ να ζητήσω συγγνώμη από τον κ. Rocard διότι θα εστιάσω την προσοχή μου σε ένα θέμα – την Παλαιστίνη. Θεωρώ και εγώ ότι, αν η ΕΕ δεν μεταβάλει την τρέχουσα στάση της και αν δεν αναγνωρίσει την κυβέρνηση εθνικής ενότητας στην Παλαιστίνη, υπονομεύουμε τις δυνατότητες ανάπτυξης καλών σχέσεων με τον αραβικό κόσμο, επιτείνουμε τη φτώχεια και τον πόνο στα Κατεχόμενα Εδάφη, κινδυνεύουμε να καταστρέψουμε την ίδια την Παλαιστινιακή Αρχή, ενώ είναι βέβαιο ότι καταστρέφουμε ήδη τις ελπίδες του παλαιστινιακού λαού.

Επίσης, είμαστε εντελώς ασυνεπείς και υποκριτικοί, διότι, όπως πολύ σωστά με ρώτησαν οι Παλαιστίνιοι με τους οποίους συναντήθηκα: Δεν υποστηρίζει η ΕΕ ότι η δημοκρατία είναι καλύτερη από τη βία; Πράγματι, αυτό υποστηρίζουμε. Δεν αποφάνθηκαν οι εκλογικοί παρατηρητές της ΕΕ ότι οι εκλογές στην Παλαιστίνη ήταν ελεύθερες και δίκαιες; Πράγματι, αυτό ήταν το πόρισμά τους. Παρόλα αυτά, όταν της ζητήθηκε, η νομίμως εκλεγμένη κυβέρνηση της Χαμάς δεν μετατράπηκε σε γνήσια κυβέρνηση εθνικής ενότητας; Πράγματι, αυτό ακριβώς έπραξε. Δεν έχει συμφωνήσει μήπως αυτή η κυβέρνηση με τις τρεις απαιτήσεις της Τετραμερούς να αποκηρύξει τη βία, να σεβαστεί τις προηγούμενες συμφωνίες και να αναγνωρίσει το Κράτος του Ισραήλ; Πράγματι, έχει συμφωνήσει. Με ρώτησαν, λοιπόν, και απευθύνω και εγώ απόψε στο Συμβούλιο το ίδιο ακριβώς ερώτημα: τι άλλο περιμένει, επιτέλους, η ΕΕ;

Μόλις επέστρεψα από επίσκεψη κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας στην Παλαιστίνη, όπου συναντηθήκαμε με τον πρωθυπουργό Χανίγια και με πολλούς από τους υπουργούς του, και το μήνυμα που μας μετέφεραν όλοι τους ήταν το ίδιο: έχουν ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Τετραμερούς, αποδέχονται μια λύση δύο κρατών βάσει των συνόρων του 1967 και είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να ξεκινήσουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Δεν μπορούν να κατανοήσουν γιατί η ΕΕ δεν ανταποκρίνεται και γιατί επιμένουμε, για παράδειγμα, να προσφέρουμε βοήθεια μέσω του προσωρινού διεθνούς μηχανισμού, ο οποίος, ενώ βοηθά ορισμένους από τους φτωχότερους κατοίκους, δεν μπορεί να αποτρέψει την εντεινόμενη ανθρώπινη και πολιτική κρίση: υπονομεύει τις διοικητικές δομές και το κύρος του Παλαιστινιακού Κράτους και, πράγμα που έχει κρίσιμη σημασία, αφαιρεί από την ΕΕ τα αναγκαία μέσα για την πίεση την οποία θα μπορούσαμε –και οφείλουμε– να ασκούμε στις ισραηλινές αρχές προκειμένου να απελευθερώσουν τα φορολογικά έσοδα των Παλαιστινίων, τα οποία συνεχίζουν να παρακρατούν παρανόμως. Συναντηθήκαμε με τον Mustafa Barghouti, τον υπουργό Πληροφοριών, και δεν μας άφησε την παραμικρή αμφιβολία όταν δήλωσε: «Αν η ΕΕ επιθυμεί την κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής, θα ήταν καλό να μας το πει». Πρέπει να είμαστε απολύτως σαφείς: εκεί οδηγούν οι πολιτικές μας. Είμαι βέβαιη ότι κανείς μας, ούτε εμείς ούτε το Συμβούλιο, δεν επιθυμεί την κατάρρευση της Παλαιστινιακής Αρχής, γι’ αυτό ερωτώ και πάλι το Συμβούλιο: τι άλλο περιμένει;

  Κυριάκος Τριανταφυλλίδης, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – Κύριε Πρόεδρε, αν ήμουν Παλαιστίνιος πολίτης και κοίταζα με ενθουσιασμό προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για να με βγάλει από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκομαι, θα συμφωνούσα με τον συνάδελφο Swoboda και τη συνάδελφο Caroline Lucas και θα προβληματιζόμουν πολύ πάνω σε κάποιες πτυχές της έκθεσης Rocard.

Το πρώτο της πρόβλημα είναι ότι αναβαθμίζει την στρατηγική του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Μέση Ανατολή που ζητά από όλους μας να συνομιλούμε μόνο με τα μισά μέλη της κυβέρνησης της Παλαιστίνης, αγνοώντας ότι αυτή η κυβέρνηση είναι το προϊόν δημοκρατικών εκλογών, είναι κυβέρνηση εθνικής ενότητας και υποστηρίζεται από το 96% του παλαιστινιακού λαού.

Έχουμε όλοι δει την κατάληξη που έχει αυτή η καταστροφική πολιτική. Υπάρχει μια νομιμοποιημένη κυβέρνηση στα παλαιστινιακά εδάφη που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει βάλει σε καραντίνα, καταστρέφοντας έτσι κάθε ευκαιρία που μας δίνει αυτή η κυβέρνηση για να έχουμε νομιμοποιημένες συνομιλίες. Εάν η Ένωση χάσει αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι, ο δρόμος στο μέλλον θα είναι πολύ δύσκολος.

Μια άλλη παράγραφος της έκθεσης επισημαίνει ότι κάθε εμβάθυνση της ευρω-αραβικής σχέσης εξαρτάται από την ενέργεια και το ταλέντο με τα οποία η Ευρώπη θα επιτύχει να συνδυάσει το ιστορικό καθήκον και την ιστορική ευθύνη της έναντι του κράτους του Ισραήλ και του εβραϊκού λαού. Αλλά σας ερωτώ, κύριε Πρόεδρε, πού πάει το ιστορικό καθήκον και η ιστορική ευθύνη της έναντι των Παλαιστινίων; Ας πάψουμε πια να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Υπάρχει στα παλαιστινιακά εδάφη μια νόμιμη, εκλεγμένη κυβέρνηση την οποία δεν πρέπει να απομονώσουμε και με την οποία πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να εμπλακεί αμέσως σε έναν άμεσο διάλογο.

  Philip Claeys, εξ ονόματος της Ομάδας ITS. – (NL) Κύριε Πρόεδρε, η έκθεση Rocard περιλαμβάνει πολλά θετικά στοιχεία. Το να μιλάμε ανοικτά, στην εποχή της πολιτικής ορθότητας, για μια δυσάρεστη πτυχή του αραβικού κόσμου, λόγου χάρη, απαιτεί κάποιο βαθμό τόλμης. Στην έκθεση ορθώς επισημαίνεται μια σειρά οδυνηρών πτυχών. Απαιτείται περισσότερη δημοκρατία, περισσότερη οικονομία της ελεύθερης αγοράς, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ισότιμη μεταχείριση των γυναικών, ενώ πρέπει να δοθεί στους μη μουσουλμάνους η δυνατότητα να ασκούν ελεύθερα τη θρησκεία τους.

Η έννοια της αμοιβαιότητας ισχύει σε μεγάλο βαθμό σε αυτόν τον τομέα, και είναι χρήσιμο να υπάρξει μια τέτοια ειδική αναφορά στην έκθεση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί, και οφείλει, να διαδραματίσει ρόλο στην προαγωγή αυτών των αρχών εντός του αραβικού κόσμου. Το κατά πόσον αυτό θα αποφέρει αποτελέσματα είναι άλλο ζήτημα, όμως οφείλουμε τουλάχιστον να προσπαθήσουμε.

Στην έκθεση υποστηρίζεται –και παραθέτω– ότι ο εκδυτικισμός των αραβικών κοινωνιών δεν αποτελεί τον καταλληλότερο δρόμο για την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Μπορώ να συμφωνήσω με αυτήν τη θέση, όμως οφείλω επίσης να τονίσω ότι, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, δεν είναι δυνατόν να επιδιώκεται και ο εξαραβισμός και εξισλαμισμός της Ευρώπης. Ένα από τα αποτελέσματα των ταραχών που προκλήθηκαν για το θέμα των σκίτσων στη Δανία είναι ότι οφείλουμε να συναγάγουμε ότι μια σειρά θεμελιωδών ελευθεριών, όπως το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, δέχονται επίσης πιέσεις στην Ευρώπη. Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν μάλλον –για να μην πω πολύ– αναιμική. Πρέπει, λοιπόν, να επισημάνω, με απόλυτη νηφαλιότητα και ηρεμία, ότι οι ελευθερίες μας και το δικαίωμα να ζούμε στην Ευρώπη και σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη πρέπει να παραμείνουν ανέπαφα.

  Francisco José Millán Mon (PPE-DE). – (ES) Κύριε Πρόεδρε, δεν είναι εύκολο έργο να εκπονηθεί μια έκθεση σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο, καθώς καλύπτει μια αρκετά ετερογενή ομάδα χωρών.

Υπάρχει, ωστόσο, συμφωνία ως προς την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στις αραβικές χώρες, μια ιδέα που περιλαμβάνεται στον ίδιο τον τίτλο της έκθεσης. Αυτό το αναγνώρισαν και οι ίδιοι οι άραβες ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής της Τύνιδας το 2004. Επίσης, η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής του Ριάντ εστιάστηκε κυρίως στον εκσυγχρονισμό, αν και διαπιστώνω ότι στο κείμενό της δίνεται λιγότερη έμφαση στην ιδέα των μεταρρυθμίσεων.

Οι αραβικές χώρες αντιμετωπίζουν μια σειρά προκλήσεων τις οποίες πρέπει να χειριστούν μέσω σημαντικών βελτιώσεων στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πεδίο. Αυτό σημαίνει ότι οι μεταρρυθμίσεις οδηγούν στον εκδημοκρατισμό και σε μεγαλύτερο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία δεν είναι αποκλειστική ιδιοκτησία της Δύσης, αλλά είναι οικουμενικά.

Σε πολλές περιπτώσεις, ο εκδημοκρατισμός θα συνεπάγεται την πρόκληση της ενσωμάτωσης μετριοπαθών ισλαμικών επιλογών στην πολιτική ζωή, επιλογών που αντιτίθενται στη χρήση βίας.

Απαιτούνται επίσης οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Από οικονομική άποψη, υπάρχει υπερβολική παρουσία του κράτους, ελάχιστη συμμετοχή στο διεθνές εμπόριο και έλλειψη διαφοροποίησης των οικονομιών. Σε γενικές γραμμές, στην πλειονότητα των χωρών αυτών παρατηρούνται χαμηλό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και χαμηλά ποσοστά ανάπτυξης, που δεν είναι ικανά να παράγουν απασχόληση για έναν ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό. Η υψηλή ανεργία και η έλλειψη προοπτικών προκαλούν κοινωνική δυσαρέσκεια, η οποία τροφοδοτεί τις ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις.

Η σταθερότητα και η ευημερία των αραβικών χωρών είναι πολύ σημαντική για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να έχουμε καλές σχέσεις μαζί τους προς αμοιβαίο όφελος· πρέπει να σκεφτούμε τη σημασία του πετρελαίου και του φυσικού αερίου τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εισάγει πολλούς από τους ενεργειακούς πόρους της από το εξωτερικό. Επιπλέον, αρκετά κράτη μέλη έχουν αραβικές χώρες ως γείτονες, ενώ πολλοί άραβες πολίτες ζουν στις πόλεις μας.

Από την άλλη πλευρά, τα τελευταία χρόνια έχει ενσκήψει μια εξαιρετικά σοβαρή απειλή από τους υποστηρικτές του τζιχάντ, οι οποίοι επιτίθενται στις χώρες μας, αλλά και στα ίδια τα μουσουλμανικά κράτη.

Συνοπτικά, υπάρχουν πολλά πεδία στα οποία πρέπει να συνεργαστούμε. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνουμε και να βοηθήσουμε τις αραβικές χώρες να εφαρμόσουν πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Η διατήρηση του status quo –όπως επισημαίνεται στην ίδια την έκθεση– δεν αποτελεί εγγύηση σταθερότητας μακροπρόθεσμα· το αντίθετο μάλιστα.

  Véronique De Keyser (PSE). – (FR) Κύριε Πρόεδρε, ορισμένοι είπαν, διαβάζοντας αυτήν την έκθεση, ότι είναι παράξενη. Είναι παράξενη διότι δεν αναφέρεται, ή περιέχει ελάχιστες αναφορές, στην περιφερειακή και διεθνή πολιτική σε αυτό το μέρος του κόσμου, στις συγκρούσεις που μαίνονται στη Μέση Ανατολή, στην τρομοκρατία, στον ριζοσπαστικό ισλαμισμό ή στη λαθρομετανάστευση. Ούτε αναφέρει το αποικιακό παρελθόν ορισμένων μεγάλων δυνάμεων ή τη διαρκή επιρροή που θέλουν να συνεχίσουν να ασκούν. Ποιος είναι, επομένως, ο σκοπός αυτής της καλοπροαίρετης έκθεσης, η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι ένα πραγματικό αντίδοτο στις γελοιογραφίες του Μωάμεθ;

Καταρχάς, δεν είναι μια καλοπροαίρετη έκθεση, αλλά μια τολμηρή δήλωση και ένα καταπληκτικό μήνυμα εμπιστοσύνης στο δημοκρατικό δυναμικό του αραβικού κόσμου, στην ποικιλομορφία των μη κυβερνητικών παραγόντων του, στη δύναμη της κοινωνίας των πολιτών του και στον πολιτισμό του. Επιπλέον, δηλώνει καθαρά τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει η Ευρώπη: να υποστηρίξει και να προωθήσει τις τοπικές ενδογενείς δημοκρατικές διαδικασίες και να υπενθυμίσει τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς όμως να επιβληθεί ποτέ ως ηγεμονική δύναμη.

Το μήνυμα αυτό μπορεί να φαίνεται κοινότοπο. Είναι, ωστόσο, ζωτικής σημασίας για μια αληθινή συμμαχία πολιτισμών, εφόσον καθιστά τελικά τον αραβικό κόσμο εταίρο στην ειρήνη, εταίρο στην ανάπτυξη και στον πολιτισμό. Πολλές εκθέσεις που εκπονήθηκαν στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιγράφουν τις απειλές που μας έρχονται από την Ανατολή. Ο κ. Rocard επέλεξε να επισημάνει τα ελπιδοφόρα στοιχεία και τον ευχαριστώ για αυτό.

Είναι, ωστόσο, ένα θέμα στο οποίο ο κ. Rocard υπήρξε ελλιπής. Η έκθεση αναφέρει ορθά την ευθύνη της Ευρώπης απέναντι στο Ισραήλ και την ασφάλειά του. Δεχόμαστε αυτήν την ευθύνη και θα συνεχίσουμε να την αποδεχόμαστε, αλλά είναι αδιαχώριστη από την ευθύνη μας σε σχέση με την Παλαιστίνη, η οποία σήμερα διέρχεται μια κρίση άνευ προηγουμένου. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να θυσιάσουμε τη μία στον βωμό της άλλης. Η Δήλωση Μπάλφουρ, το 1917, δήλωνε ήδη ότι «η εγκαθίδρυση στην Παλαιστίνη εβραϊκής εθνικής εστίας δεν θα πρέπει να παραβλάπτει τα δικαιώματα των μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη». Πού βρισκόμαστε έναν αιώνα μετά από αυτήν τη δήλωση;

Για τον λόγο αυτόν, υποστηρίζω και επαναλαμβάνω μετ’ επιτάσεως το αίτημα όχι μόνο της Σοσιαλιστικής Ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και όλων όσων μίλησαν απόψε και μας είπαν: οι κυρώσεις κατά της Παλαιστίνης πρέπει να αρθούν, πρέπει να διαπραγματευτούμε με την κυβέρνηση εθνικής ενότητάς της που αποδέχεται την αραβική ειρηνευτική πρωτοβουλία, η οποία είναι επίσης μια έξοχη εγγύηση για την ασφάλεια του Ισραήλ σε σχέση με τον αραβικό κόσμο. Πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός, για μια ελπίδα που γεννιέται. Και γεννιέται για όλους εκείνους που, και στις δύο πλευρές των συνόρων του 1967, εξακολουθούν να πιστεύουν στη διεθνή δικαιοσύνη και θέλουν να ενθαρρύνουν την ελπίδα.

Ως εκ τούτου, στο όνομα αυτών των αξιών, στο όνομα των δίκαιων ανθρώπων ένθεν και ένθεν των συνόρων, τι θα κάνουμε εμείς, η Ευρώπη; Θα περιμένουμε; Σας καλώ, κυρίες και κύριοι, και καλώ επίσης το Συμβούλιο και την Επιτροπή: ας μην περιμένουμε άλλο! Αύριο θα είναι πολύ αργά, και η συντριπτική ευθύνη για αυτό θα είναι δική μας.

  Luisa Morgantini (GUE/NGL). – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, δεν θέλω να μιλήσω για την Παλαιστίνη, καθώς συμμερίζομαι απόλυτα τις σκέψεις των συναδέλφων Swoboda, Τριανταφυλλίδη, Lucas και De Keyser. Θα σας απαλλάξω, λοιπόν, αυτήν τη φορά από τις παρατηρήσεις μου για την Παλαιστίνη.

Θέλω να ευχαριστήσω, ωστόσο, τον κ. Rocard διότι εκπόνησε μια έκθεση που περιέχει πολλά σημαντικά στοιχεία –μια ελπίδα όπως είπε η κ. De Keyser– όπως η παρατήρηση ότι πολλοί άραβες διανοούμενοι έχουν αναλύσει διεξοδικά τα δεινά του αραβικού κόσμου. Πιστεύω ότι από την έκθεση Rocard απουσιάζει, αντιθέτως, μια διαυγής ανάλυση των δεινών της ευρωπαϊκής κοινωνίας, σε σχέση με τις ανάγκες μεταρρύθμισης του δημοκρατικού αραβικού κόσμου, αλλά και τις δικές μας πολιτικές.

Στις τροπολογίες τις οποίες κατέθεσε ο ίδιος ο κ. Rocard υπάρχουν ορισμένες διορθώσεις με τις οποίες συμφωνώ απολύτως, μολονότι πιστεύω ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για μεταρρυθμίσεις του αραβικού κόσμου χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις τραγωδίες που προκάλεσαν όχι οι ευρωπαϊκές πολιτικές, αλλά, επί παραδείγματι, ο πόλεμος στο Ιράκ και η αδυναμία εξεύρεσης λύσης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Φρονώ, συνεπώς, ότι πρέπει να έχουμε επίσης ως αφετηρία μια κριτική προσέγγιση των καταστροφικών και αρνητικών πολιτικών μας στο Ιράκ, οι οποίες εμπόδισαν τη διαδικασία μεταρρύθμισης που ήταν αναγκαία για τον αραβικό κόσμο, αλλά και για την αλλαγή της πολιτικής μας.

  Simon Busuttil (PPE-DE). – (MT) Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. Το θέμα των μεταρρυθμίσεων στον αραβικό κόσμο είναι εξαιρετικά σύνθετο. Αρκεί να διαβάσει κανείς την έκθεση του κ. Rockar για να κατανοήσει το μέγεθος αυτής της πολυπλοκότητας. Ο εισηγητής μάλιστα διερωτάται αν υπάρχει στην πραγματικότητα αραβική κοινότητα και επισημαίνει ότι είναι εύλογο να μιλούμε για αραβικό κόσμο και όχι για αραβικό έθνος ή αραβική ένωση. Αυτό σημαίνει ασφαλώς ότι, προτού αρχίσουμε να συζητούμε περί αραβικού κόσμου και αναζήτησης λύσεων, πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο αυτόν. Γι’ αυτό, επιβάλλεται να μην είμαστε συγκαταβατικοί όταν μιλούμε περί μεταρρυθμίσεων στον αραβικό κόσμο και να μην υπαγορεύουμε λύσεις σαν να γνωρίζουμε περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι απαιτούνται μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα επιτρέψουν στις αραβικές χώρες να ωφεληθούν περισσότερο από τη διαδικασία εκσυγχρονισμού και την παγκοσμιοποίηση. Δικό μας καθήκον είναι να μεταδώσουμε τις εμπειρίες που έχουμε αποκτήσει στην Ένωσή μας και να προσφέρουμε τη στήριξή μας σε πνεύμα συνεργασίας μεταξύ δύο ισότιμων εταίρων. Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο με βάση το οποίο θα υπαγορεύουμε στους άλλους τις επιλογές στις οποίες πρέπει να προβούν.

Η διαδικασία της Βαρκελώνης είχε αρχικά σχεδιαστεί ως διαδικασία εταιρικής σχέσης· εντούτοις, όπως όλοι γνωρίζουμε, καταλήξαμε να υπαγορεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση τι πρέπει να γίνει, πότε και πώς. Πρέπει επίσης να εκμεταλλευτούμε καλύτερα τις δυνατότητες που μας προσφέρουν οι συνομιλητές μας στον αραβικό κόσμο, όπως ο Αραβικός Σύνδεσμος, ο οποίος, παρά τα προβλήματά του, έχει αποκτήσει αρκετή αξιοπιστία ώστε να μπορεί να αποτελέσει εκφραστή του αραβικού κόσμου. Η Μάλτα ανέλαβε την πρωτοβουλία να προτείνει διαρθρωμένο διάλογο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Αραβικού Συνδέσμου, ο οποίος θα αποσκοπεί στον χειρισμό του θέματος των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να υλοποιηθούν και στις δύο πλευρές της Μεσογείου. Πρόκειται για μια αξιόλογη πρωτοβουλία, την οποία υποδέχτηκε θετικά ο Αραβικός Σύνδεσμος, και ευελπιστώ ότι τόσο το Συμβούλιο των Υπουργών όσο και ο Επίτροπος θα μπορέσουν να την υποστηρίξουν. Σας ευχαριστώ.

  Libor Rouček (PSE). – (CS) Θέλω να συγχαρώ τον κ. Rocard για την εξαίρετη έκθεσή του η οποία, κατά τη γνώμη μου, είναι εξαιρετικά αναγκαία, τόσο για τον αραβικό κόσμο όσο και για την Ευρώπη. Φρονώ ότι η αναγκαιότητα αυτής της έκθεσης μπορεί να διαπιστωθεί από τον τρόπο με τον οποίο τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη, επικρατεί μάλλον η τάση να βλέπουμε τον αραβικό και τον ισλαμικό κόσμο μέσα από τις παρωπίδες της καταπολέμησης της τρομοκρατίας.

Ενώ στις σχέσεις μεταξύ Ευρωπαίων και Αράβων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη θέματα όπως η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, η απασχόληση, η ορθή διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων, η ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών, η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και οι ανταλλαγές και ο διάλογος μεταξύ πολιτισμών και θρησκειών. Οι σχέσεις μεταξύ Ευρωπαίων και Αράβων πρέπει να στηρίζονται σε γνήσιο διάλογο με ίσους όρους, χωρίς να καλλιεργούνται αισθήματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας.

Ο διάλογος και η εταιρική σχέση με την ΕΕ μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να προσανατολιστεί περισσότερο προς τη συνεργασία με τον αραβικό κόσμο συνολικά. Με άλλα λόγια, εκτός από τις διμερείς σχέσεις, πρέπει επίσης να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στις σχέσεις με συγκεκριμένες οργανώσεις, ορισμένες εκ των οποίων έχουν ήδη αναφερθεί, όπως ο Σύνδεσμος των Αραβικών Κρατών, το Συμβούλιο Συνεργασίας του Περσικού Κόλπου και η Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ.

Τέλος, καθώς βρισκόμαστε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θέλω να υπογραμμίσω επίσης τον ρόλο που διαδραμάτισε η Ευρωμεσογειακή Κοινοβουλευτική Συνέλευση (ΕΜΚΣ), ως δημοκρατικό όργανο στο οποίο μετέχουν μέλη κοινοβουλίων και από τις δύο πλευρές της Μεσογείου. Θεωρώ ότι η ΕΜΚΣ πρέπει να διαδραματίσει ακόμη πιο σημαντικό ρόλο, μεταξύ άλλων, στην προσπάθεια επίλυσης της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης.

  Pierre Schapira (PSE). – (FR) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, θέλω καταρχάς να ευχαριστήσω τον κ. Rocard για την παρούσα έκθεση, η οποία προσδίδει μεγάλη αντικειμενικότητα στις αποκλειστικά διμερείς σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον αραβικό κόσμο. Απευθύνει, ωστόσο, έκκληση, ιδίως για έναν νέο διάλογο που πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα προβλήματα της ανάπτυξης και της χρηστής διακυβέρνησης. Σε αυτό το θέμα θα ήθελα να επανέλθω.

Στην αναπτυξιακή πολιτική της, η Ευρωπαϊκή Ένωση χώρισε τον αραβικό κόσμο σε δύο μέρη: στη ζώνη της Μεσογείου και τον Καύκασο, που ονομάζει ζώνη γειτονίας, και στη Μέση Ανατολή που υπόκειται στην αναπτυξιακή πολιτική. Αυτή η τεχνητή διάκριση δεν επιτρέπει μια πιο ισορροπημένη σφαιρική προσέγγιση, η οποία θα καθιστούσε δυνατές θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις.

Όσον αφορά το θέμα της διακυβέρνησης, ο κ. Rocard υπογραμμίζει την προσέγγιση της εταιρικής σχέσης και τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών. Πρόκειται για μια καινοτομική άποψη που πρέπει να λάβει υπόψη –και γι’ αυτό μιλάω επ’ αυτού– τον ρόλο των τοπικών αρχών. Στην πραγματικότητα, ένα πολύ πυκνό δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των πόλεων έχει αναπτυχθεί στον αραβικό κόσμο, με την οργάνωση των αραβικών πόλεων οι οποίες, επιπλέον, ανήκουν σε μια ευρύτερη οργάνωση, την παγκόσμια οργάνωση των πόλεων, η οποία περιλαμβάνει τις παλαιστινιακές πόλεις και τις ισραηλινές πόλεις που συνεργάζονται. Υπάρχουν σχέδια συνεργασίας για την ειρήνη, για πολιτιστικές και θρησκευτικές ανταλλαγές, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων.

Αυτές οι διεθνικές ενέργειες είναι η έκφραση του δεσμού μεταξύ της Ευρώπης και του αραβικού κόσμου σε υπο-κρατική κλίμακα, στην κλίμακα των αναδυόμενων κοινωνιών των πολιτών. Προσφέρουν επίσης ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάλυσης από αυτό της καταπολέμησης της τρομοκρατίας που επιβλήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

  Richard Howitt (PSE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, θέλω να συγχαρώ τον αξιότιμο συνάδελφό μου κ. Michel Rocard για την έκθεσή του. Όπως υπογραμμίζει σε αυτή, η μόνη αξιόπιστη απάντηση στην επιθυμία μας για μεταρρυθμίσεις στον αραβικό κόσμο είναι συμμετοχική και στηρίζεται σε κοινές αξίες – κάτι που πολύ συχνά λησμονείται στην όλη ρητορική περί πολέμου κατά της τρομοκρατίας.

Όπως ανέφεραν αρκετοί συνάδελφοι Σοσιαλιστές, πρέπει να σημειώσουμε ουσιαστική πρόοδο για την εξεύρεση ειρηνικής και μακροπρόθεσμης λύσης στα προβλήματα που δημιουργούν οι συγκρούσεις, τουλάχιστον μεταξύ του ισραηλινού και του παλαιστινιακού λαού. Επιτρέψτε μου, όμως, να υπογραμμίσω την απόλυτη ανάγκη να περιοριστεί ο αντίκτυπος κάθε άμεσης ή έμμεσης στήριξης του αυταρχισμού στην περιοχή από την ΕΕ ή τα κράτη μέλη μας. Απαιτείται επαναξιολόγηση των σχέσεων μεταξύ των ευρωπαϊκών υπηρεσιών ασφαλείας και των ομολόγων τους στην περιοχή, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω υπηρεσίες θα συνεχίσουν τη συνεργασία τους για την αντιμετώπιση κοινών απειλών, όπως η τρομοκρατία, ενώ συγχρόνως όλες οι ενέργειές τους θα συνάδουν απολύτως με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων των διατάξεων περί βασανιστηρίων. Απαιτούνται αυστηρότεροι έλεγχοι όσον αφορά τις μεταφορές όπλων και στρατιωτικού υλικού στην περιοχή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν χρησιμοποιούνται για την καταπίεση στο εσωτερικό ή για επιθετικές ενέργειες στο εξωτερικό. Στο σύνολο των προγραμμάτων εξωτερικής βοήθειας της ΕΕ απαιτείται περαιτέρω επαναξιολόγηση της παροχής βοήθειας σε χώρες της περιοχής, με σκοπό να προωθηθεί η ανάπτυξη και η οικονομική δικαιοσύνη και να υποστηριχθούν οι ίδιοι οι μεταρρυθμιστές στο πλαίσιο της διαδικασίας μεταρρυθμίσεων.

  Michel Rocard (PSE), εισηγητής. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Gloser, κύριε Verheugen, έχω μόλις δύο λεπτά στη διάθεσή μου και δεν θα μπορέσω να απαντήσω σε όλους.

Θέλω καταρχάς να τονίσω τη βαρύτητα του γεγονότος που οδήγησε τέσσερις από τους ομιλητές μας να μην αναφερθούν άμεσα στο θέμα, αλλά να μας υπενθυμίσουν ότι, πριν από αυτό το θέμα, η τραγωδία της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης που παραμένει ανεπίλυτη, η μη αναγνώριση της παλαιστινιακής κυβέρνησης και τα διάφορα εμπόδια που εγείρουμε, παρακωλύουν τις καλές σχέσεις μεταξύ της Ευρώπης και του αραβικού κόσμου. Έχουν δίκιο. Δεν ήταν αυτό το θέμα μου. Επιθυμώ να υποστηρίξω αυτήν την άποψη πολύ δυναμικά. Την έχω υποστηρίξει συχνά και σε άλλες περιστάσεις. Θέλω να επιστήσω την προσοχή σας στο γεγονός ότι εδώ βρίσκεται το κλειδί.

Θέλω επίσης να επικροτήσω τη μεγάλη κατανόηση για την προσέγγιση της έκθεσης, που ήταν εμφανής τόσο στην ομιλία του κ. Gloser όσο και του Επιτρόπου, κ. Verheugen, και δεν πιστεύω ότι ο διάδοχός του θα το διαψεύσει: υπάρχει σύγκλιση απόψεων μεταξύ μιας κοινοβουλευτικής προσέγγισης, την οποία εκπροσωπώ εδώ, και της αντίληψης του Συμβουλίου των Υπουργών, καθώς και της Επιτροπής. Για εμένα, αυτό είναι απολύτως απαραίτητο.

Στους συναδέλφους μας από τις διάφορες πολιτικές ομάδες, θέλω να πω απλά ότι η συμβολή του κ. Busuttil, ο οποίος υποστηρίζει την ιδέα της εταιρικής σχέσης, μου φαίνεται σημαντική. Θα πω ότι ο κ. Cappato έχει δίκιο να τονίζει ότι επιθυμούμε, μέσα από όλες αυτές τις προσπάθειες, να συνάψουμε σχέσεις με τις κοινωνίες των πολιτών, να συνάψουμε σχέσεις, τελικά, με τα άτομα, φυσικά, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνο με τα άτομα, πρέπει να το κάνουμε μέσω των θεσμών, των μέσων ενημέρωσης κλπ., και αυτή είναι πράγματι η προσέγγιση της παρούσας έκθεσης.

Ο κ. Tajani εστίασε στην αμοιβαιότητα. Με ενδιαφέρει και εμένα η αμοιβαιότητα. Θέλω να επισημάνω ότι η ευφυΐα της προσέγγισής μας θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να προσαρμόσουμε την αμοιβαιότητα ανάλογα με την ανισότητα των επιπέδων οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Το θέμα είναι να υποστηρίξουμε μια διαδικασία που πρέπει να φέρει τις αραβικές χώρες πιο κοντά στις αξίες των δημοκρατιών μας, χωρίς προσποιήσεις και χωρίς να τις κατηγορήσουμε ότι δεν μοιράζονται αυτές τις αξίες από την αρχή της διαδικασίας. Αυτό με οδήγησε, όπως γνωρίζει καλά ο κ. Cappato, να αναβάλω την έγκριση ορισμένων τροπολογιών, όχι επειδή διαφωνώ με κάποιες από τις επικρίσεις, αλλά περισσότερο γιατί δεν πιστεύω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να τις φέρουμε στην επιφάνεια τώρα, σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία μπαίνουμε στη διαδικασία να τείνουμε χείρα βοηθείας σε λαούς που υστερούν πολύ σε σχέση με εμάς όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Μια διαδικασία υποστήριξης δεν λαμβάνει ως δεδομένο ότι το πρόβλημα έχει λυθεί εκ των προτέρων. Δεν θα αυξήσουμε τις απαιτήσεις μας. Θα έμπαινα ακόμη και στον πειρασμό, σε αυτό το πνεύμα, να σας ενθαρρύνω να καταψηφίσετε μια τροπολογία που κατέθεσε η Ομάδα μου. Το συζητήσαμε εκτενώς. Η Ομάδα μου είναι αδιάλλακτη όσον αφορά κάποιες ακέραιες αρχές υπέρ των οποίων αγωνίζομαι εδώ και πενήντα χρόνια. Σε αυτό το θέμα πρέπει να προοδεύσουμε πιο συγκρατημένα. Προτείνω να χρησιμοποιήσουμε τη λεπτότητα στις διπλωματικές μας σχέσεις. Στην πολιτική, η λεπτότητα είναι σπάνια, αλλά παρόλα αυτά τη συνιστώ.

(Γέλια)

  Günter Gloser, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να συζητήσω λίγα μόνο σημεία. Ποια εναλλακτική έχουμε εκτός από τον διάλογο με τους γείτονές μας;

Η ΕΕ θέσπισε τα τελευταία χρόνια ένα ευρύ φάσμα μέτρων – όχι μονόπλευρα, αλλά σε συνεργασία με πολλές αραβικές χώρες. Τα σημαντικότερα έχουν ήδη αναφερθεί: η διαδικασία της Βαρκελώνης για παράδειγμα, και η περαιτέρω ανάπτυξη της πολιτικής γειτονίας που επεκτείνεται τώρα. Παρόλα αυτά, διαπιστώνουμε διαφορετικές εξελίξεις στις επιμέρους χώρες.

Για παράδειγμα, ποιος θα φανταζόταν ότι ο βασιλιάς του Μαρόκο θα όριζε μια «επιτροπή αλήθειας» που θα επιδιώξει την επανεκτίμηση των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν στο παρελθόν; Ασφαλώς, η εν λόγω επιτροπή δεν προσεγγίζει τα κριτήρια που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη για τέτοιες επιτροπές. Επίσης, ποιος θα φανταζόταν ότι σε ορισμένες μακρινές χώρες θα γινόταν επέκταση του δικαιώματος ψήφου;

Έχουν γίνει πολλά, είναι όμως προφανές ότι σε ορισμένα σημεία θα μπορούσαμε να είχαμε επιτύχει περισσότερα. Οι άνθρωποι στις αραβικές χώρες ήλπιζαν επίσης ότι η συμμετοχή στην οικονομική ανάπτυξη θα ήταν μεγαλύτερη. Ωστόσο, δεν υπάρχει άλλη λύση από τον διάλογο.

Ο κ. Rocard είπε ότι πρέπει να αναπτύξουμε μια στρατηγική, αυτό όμως μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε συνεργασία με τις αραβικές χώρες. Μπορεί η στρατηγική απέναντι σε κάποια συγκεκριμένη χώρα να διαφέρει από τη στρατηγική απέναντι σε ένα κράτος του Κόλπου. Επίσης, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ο Αραβικός Σύνδεσμος ανέκτησε τη δύναμή του. Ο Σύνδεσμος αυτός προσβλέπει συχνά στην ΕΕ, την ένωση των ευρωπαϊκών κρατών, όμως δεν έχει ο ίδιος μια τέτοια ενωτική λειτουργία· αντίθετα, τα μέλη του συχνά έχουν ιδιαίτερα εθνικές απόψεις και προτιμούν να ρυθμίζουν τα ίδια τα θέματά τους. Παρόλα αυτά, τώρα διαπίστωσαν ότι ειδικά για την επίλυση κρίσεων είναι καλύτερη η συνένωση, που είναι και ένα καλύτερο μέσον για την επιβολή των συμφερόντων κάθε χώρας.

Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στα διάφορα σχόλια που έγιναν κατά τη συζήτηση για την κρίση Ισραήλ/Παλαιστίνης. Ασφαλώς, καταλαβαίνω ότι η ανεπίλυτη κρίση μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης συχνά έχει αρνητικές συνέπειες για πολλές από τις συζητήσεις και τα φόρα διαλόγου. Ωστόσο, θα ήθελα επίσης να πω εντελώς συνειδητά ότι πολλά προβλήματα στις αραβικές χώρες θα μπορούσαν να λυθούν και χωρίς να επιλυθεί προηγουμένως η κρίση αυτή.

Ωστόσο –και ενόψει των παρατηρήσεων του κ. Swoboda και άλλων– σε αυτήν τη συζήτηση θα πρέπει να θυμόμαστε το χρονικό των εξελίξεων. Ποτέ δεν είπαμε ότι οι εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη δεν ήταν δίκαιες. Αντίθετα, παρατηρήσαμε πως έγιναν πολύ πιο σωστά από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες. Όμως, μια άλλη σημαντική πτυχή είναι ότι η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση δεν δήλωσε την πρόθεσή της να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει η προηγούμενη –τουλάχιστον όχι από την αρχή, κύριε Swoboda, παρά μόνο βαθμιαία– και τώρα βασικά μόνο χάρη στην πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας.

Πολλά αραβικά κράτη κατάφεραν να σχηματίσουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας.

Θα ήθελα να πω καθαρά –επειδή αυτό αποσιωπείται κατά καιρούς και δεν θέλω να με κατηγορήσετε στο τέλος της διαδικασίας– ότι τον καιρό του αποκλεισμού η ΕΕ προσέφερε σημαντική οικονομική υποστήριξη στους Παλαιστινίους, όπως διασαφήνιζε πάντα η Επίτροπος για τις εξωτερικές σχέσεις, κ. Ferrero-Waldner. Τα ποσά που καταβλήθηκαν ήταν συχνά μεγαλύτερα από την περίοδο πριν από τον αποκλεισμό.

Τώρα πρέπει να επιδιώξουμε, μαζί με τον Αραβικό Σύνδεσμο και, φυσικά, τους δύο ενδιαφερομένους, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, να σημειώσουμε πρόοδο ως προς την αναβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας –ένα επίτευγμα στο οποίο συνέβαλαν και η ΕΕ και η Τετραμερής– και να ικανοποιήσουμε τα αιτήματα που ακούστηκαν σήμερα.

  Jacques Barrot, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής. (FR) Κύριε Πρόεδρε, θέλω απλά να ευχαριστήσω το Κοινοβούλιο και, φυσικά, τον εισηγητή του, τον κ. Rocard, για το έργο που επιτέλεσε σε ένα θέμα το οποίο είναι σημαντικό για όλους μας. Θα ενημερώσω τον κ. Verheugen, ο οποίος παρουσίασε τη θέση της Επιτροπής, για την ποιότητα των συζητήσεων στις οποίες συμμετείχα στη θέση του. Φρονώ, στην πραγματικότητα, ότι το Κοινοβούλιο τιμά το όνομά του όταν παράγει προβληματισμό για σοβαρά ζητήματα. Συγχαίρω, φυσικά, τη γερμανική Προεδρία και ελπίζω ότι η έκθεση αυτή θα επιτρέψει την κατάρτισης αυτής της ειρηνευτικής στρατηγικής που χρειαζόμαστε όλοι τόσο πολύ.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί αύριο, στις 11.00.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 142)

  Eija-Riitta Korhola (PPE-DE), γραπτώς. – (FI) Κύριε Πρόεδρε, θεωρώ ότι η έκθεση του κ. Rocard είναι αρκετά αξιόλογη: υπογραμμίζει το γεγονός ότι ο ρόλος της Ένωσης είναι να ενθαρρύνει και να στηρίζει τις προσπάθειες μεταρρυθμίσεων στις αραβικές χώρες. Ο ρόλος αυτός απαιτεί ενεργό διαπολιτισμικό διάλογο.

Πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στις παραμέτρους στις οποίες πρέπει να στηρίζεται αυτός ο διάλογος. Στην έκθεση αναφέρεται ότι «για την αναθέρμανση του διαπολιτισμικού διαλόγου απαιτείται ο καθορισμός κοινού ανθρωπιστικού και καθολικού παρονομαστή που θα υπερβαίνει τους δογματισμούς και τις κοινοτιστικές ιδέες». Δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι με αυτόν τον τρόπο προτείνεται μια καθαρά κοσμική βάση, η οποία άλλωστε δεν αποκλείεται να οξύνει περαιτέρω τις διαπολιτισμικές εντάσεις.

Μια φιλελεύθερη κοινωνία παρουσιάζει ένα μίγμα δύο τρόπων σκέψης: ηθικού πλουραλισμού και πολιτισμικού σχετικισμού, κάτι που μπορούμε να ονομάσουμε κοσμικό σχετικισμό.

Ενώ ο σχετικισμός στηρίζεται στην υπόθεση ότι δεν υπάρχει θρησκευτική αλήθεια, η πλουραλιστική προσέγγιση συνίσταται απλώς στο ότι μπορούμε να καταλήξουμε σε συναίνεση επ’ αυτού χρησιμοποιώντας λογικά μέσα. Ο σχετικισμός, λοιπόν, σημαίνει ότι τα συστήματα αξιών και πεποιθήσεων δεν αποκλείονται απολύτως από τις πολιτικές αποφάσεις.

Ο πλουραλισμός, από την άλλη πλευρά, έχει ως στόχο τον διάλογο σχετικά με τις αξίες και συνεπάγεται ότι κατά τη λήψη αποφάσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διαφορετικά συστήματα αξιών και πεποιθήσεων, για τον απλούστατο λόγο ότι αποτελούν σημαντικό τμήμα της ζωής των ανθρώπων. Πρέπει δε να γίνει αντιληπτό ότι ο διάλογος σε αυτήν τη βάση δεν επιτρέπει απλώς την αλληλοκατανόηση και την ανταλλαγή απόψεων, επιτρέπει επίσης την άσκηση κριτικής.

Ο σχετικισμός μάλιστα οδηγεί σε αύξηση των εντάσεων διότι αποφεύγει τα δύσκολα ζητήματα και προσπαθεί να τα αντιπαρέλθει. Ο πλουραλισμός μπορεί να συμβάλει στην εξάλειψη των εντάσεων, καθώς η θεμελιώδης αρχή στην οποία στηρίζεται είναι ο συνυπολογισμός των ανθρωπίνων αξιών και των μεταξύ τους διαφορών.

Η θρησκεία δεν είναι απαραιτήτως αιτία των εντάσεων, δεν αποτελεί δηλαδή πρόβλημα. Μπορεί εξίσου εύκολα να αποτελέσει μέρος της λύσης.

  Glyn Ford (PSE), γραπτώς. – (EN) Θα υποστηρίξω αυτήν την έκθεση σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ έναντι του αραβικού κόσμου. Παρότι ευθύνες βαρύνουν και τις δύο πλευρές στην αραβο-ισραηλινή σύγκρουση, χαιρετίζω το γεγονός ότι η ΕΕ τηρεί πολύ πιο ισορροπημένη στάση έναντι αυτής της σύγκρουσης από ό,τι η κυβέρνηση Μπους στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εκείνο που μπορούμε ενδεχομένως να πράξουμε καταδείχθηκε προσφάτως στο όχι και τόσο διαφορετικό πλαίσιο της σύγκρουσης στο Άτσεχ της Ινδονησίας – της τέταρτης μεγαλύτερης χώρας του κόσμου και μεγαλύτερου μουσουλμανικού κράτους. Εκεί οι προσπάθειες της ΕΕ οδήγησαν σε ειρηνική λύση και σε μια ειρηνευτική διαδικασία η οποία τερμάτισε έναν τριακονταετή εμφύλιο πόλεμο με κόστος που αντιστοιχεί στα χρήματα που δαπανώνται σε λίγες μόνον ώρες στον πόλεμο του Ιράκ. Το παράδειγμα αυτό πρέπει να αποτελέσει πρότυπο για τις μελλοντικές παρεμβάσεις της ΕΕ στο πλαίσιο της αναπτυσσόμενης κοινής μας εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.