Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τετάρτη 20 Ιουνίου 2007 - Στρασβούργο

10. Προς την επίτευξη συνθήκης για το εμπόριο όπλων (συζήτηση)

  Πρόεδρος. Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση των δηλώσεων του Συμβουλίου και της Επιτροπής – Προς την επίτευξη συνθήκης για το εμπόριο όπλων.

  Günter Gloser, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Ferrero-Waldner, κυρίες και κύριοι, το παράνομο εμπόριο όπλων και η ανεύθυνη πολιτική ελέγχου των εξαγωγών μερικών κρατών πυροδοτούν συγκρούσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, υπονομεύουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προάγουν την εγκληματικότητα και την τρομοκρατία. Επίσης, εμποδίζουν την αειφόρο οικονομική ανάπτυξη ολόκληρων περιφερειών.

Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε πριν από λίγα χρόνια η ιδέα να θεσπιστούν δεσμευτικές αρχές για το εμπόριο όπλων σε μία διεθνή συμφωνία. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για τη συνθήκη για το εμπόριο όπλων. Τα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν από την αρχή υπέρ μιας τέτοιας συνθήκης και η σημερινή Προεδρία του Συμβουλίου δίνει μεγάλη σημασία στη διαδικασία αυτή. Σε μία συνεδρίαση στις 18 Ιουνίου, το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων υπογράμμισε και πάλι τη σημασία μιας συνθήκης για το εμπόριο όπλων.

Χαίρομαι πολύ διότι ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον κώδικα συμπεριφοράς της ΕΕ για την εξαγωγή όπλων κ. Romeva i Rueda δέχτηκε την πρόσκληση της Προεδρίας στο άτυπο σεμινάριο για τα μέλη της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου για τις εξαγωγές συμβατικών όπλων (COARM) που έγινε στις αρχές Ιανουαρίου στο Βερολίνο και στο οποίο παρουσίασε διεξοδικά τις απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μία παγκόσμια συνθήκη για το εμπόριο όπλων. Η Προεδρία συμφωνεί με την άποψη του κ. Romeva i Rueda ότι μία τέτοια συνθήκη είναι εξαιρετικά σημαντική προκειμένου να υπαχθεί το παγκόσμιο εμπόριο όπλων σε νομικά δεσμευτικούς και υπεύθυνους κανόνες.

Ένα σημαντικό βήμα ήταν η έγκριση του ψηφίσματος 61/89 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 6 Δεκεμβρίου 2006, στο οποίο απευθύνεται έκκληση προς τον Γενικό Γραμματέα να ζητήσει τις θέσεις των κρατών μελών του ΟΗΕ και να συστήσει το αργότερο το 2008 ομάδα εμπειρογνωμόνων, με αποστολή να διερευνήσουν το εφικτό, την έκταση και τις παραμέτρους σύνταξης μιας τέτοιας συνθήκης. Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ συμμετείχαν, την περίοδο πριν από τη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης, στην εκπόνηση του ψηφίσματος και στην εκστρατεία για την έγκρισή του από τρίτες χώρες.

Μέχρι τώρα, περίπου 80 κράτη –στα οποία συμπεριλαμβάνονται όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ– συμμορφώθηκαν με την έκκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Η Προεδρία του Συμβουλίου παρουσίασε σε ξεχωριστή γνωμοδότηση της ΕΕ προς τον Γενικό Γραμματέα τον κώδικα συμπεριφοράς της ΕΕ ως θετικό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας στον τομέα του ελέγχου των εξαγωγών όπλων και ανέπτυξε την επιχειρηματολογία υπέρ μίας συνθήκης για το εμπόριο όπλων. Μαζί με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, η Προεδρία εξακολουθεί να ασκεί πίεση για την υποβολή εθνικών εγγράφων. Ένας μεγάλος αριθμός θετικών γνωμοδοτήσεων είναι εξαιρετικά σημαντικός προκειμένου να καταδειχθεί η μεγάλη υποστήριξη του σχεδίου αυτού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Για την επιτυχία μιας τέτοιας σύμβασης θα είναι καθοριστική η εξασφάλιση της συμμετοχής όχι μόνο όλων των μεγάλων εξαγωγέων όπλων, αλλά και η δέσμευση των χωρών που εισάγουν όπλα. Συνεπώς, ο ΟΗΕ είναι το κατάλληλο μέρος για τις διαπραγματεύσεις αυτές.

Επιτρέψτε μου να αναφέρω ενδεικτικά δύο τομείς στους οποίους πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή η ομάδα εμπειρογνωμόνων για να καταστεί δυνατό να είναι αποτελεσματική μια τέτοια συνθήκη. Πρώτον, το πεδίο εφαρμογής της συνθήκης πρέπει να παρουσιαστεί αναλυτικά. Για τον σκοπό αυτόν θα απαιτηθεί ένας ιδιαίτερος κατάλογος ελέγχου που δεν πρέπει να περιορίζεται στις κατηγορίες του μητρώου όπλων του ΟΗΕ, αλλά πρέπει να ισχύει π.χ. και για τα φορητά όπλα και τον ελαφρύ οπλισμό, για τα πυρομαχικά και τα φορητά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας (MANPADS). Πρέπει επίσης να ληφθούν καταλλήλως υπόψη ο εξοπλισμός παραγωγής και η τεχνολογία.

Δεύτερον, η συνθήκη πρέπει να περιλαμβάνει και αναλυτικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τις αποφάσεις για τις εξαγωγές. Στα κριτήρια αυτά συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων το να λαμβάνονται υπόψη τα εμπάργκο όπλων, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα προορισμού, η διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας, η πρόληψη εσωτερικών ή περιφερειακών συγκρούσεων, η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και η αποτροπή ανεπιθύμητης μεταφοράς των αγαθών αλλού.

Με τα θέματα αυτά έχουν ήδη ασχοληθεί σε παγκόσμιο επίπεδο πολλές περιφερειακές οργανώσεις. Ο κώδικας συμπεριφοράς της ΕΕ για την εξαγωγή όπλων είναι το πιο ανεπτυγμένο διεθνές μέσον ελέγχου των εξαγωγών όπλων. Ως εκ τούτου, η ΕΕ μπορεί να αναφερθεί, ιδίως για τα θέματα αυτά, στις εμπειρίες της με τον κώδικα συμπεριφοράς. Πρέπει όμως να αποφύγει εδώ την εντύπωση ότι το ζητούμενο είναι να επιβληθεί ο κοινοτικός κώδικας συμπεριφοράς σε άλλα κράτη μέλη του ΟΗΕ. Στο κάτω-κάτω, σήμερα υπάρχει παντού στον κόσμο αξιοπρόσεκτη υποστήριξη αυτού του σχεδίου. Η ΕΕ όμως, στην οποία ανήκουν ορισμένα σημαντικά εξαγωγικά έθνη, έχει μία ιδιαίτερη ευθύνη σε αυτήν τη διαδικασία.

Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ιδιαίτερα και τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών: μη κυβερνητικές οργανώσεις, επιστήμονες και μέσα ενημέρωσης συνέβαλαν σημαντικά στο να πεισθούν κυβερνήσεις που δίσταζαν ότι είναι αναγκαία μία συνθήκη για το εμπόριο όπλων. Προσέφεραν εξαρχής πολύτιμη ώθηση και συνεισφορά και θα ήθελα να ενθαρρύνω τις μη κυβερνητικές οργανώσεις να συνεχίσουν να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία αυτή.

Η Προεδρία σημειώνει με χαρά ότι το Κοινοβούλιο έχει συνηγορήσει σε διάφορες περιπτώσεις για τη σύναψη μίας διεθνούς συνθήκης για το εμπόριο όπλων και χρησιμοποιεί τις διακοινοβουλευτικές του επαφές για τον σκοπό αυτόν. Διάβασα με μεγάλη προσοχή την πρόσφατη πρόταση ψηφίσματος και επικροτώ κατηγορηματικά τις πειστικές προτάσεις της. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε και να εμβαθύνουμε περισσότερο τον εντατικό διάλογο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και γι’ αυτό το σημαντικό ζήτημα.

(Χειροκροτήματα)

  Benita Ferrero-Waldner, Μέλος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, θέλω απλώς να προσθέσω ορισμένα σχόλια στα όσα ανέφερε ο Προεδρεύων του Συμβουλίου.

Τα τελευταία χρόνια, ο αγώνας κατά της παράνομης διάδοσης όπλων βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής κοινού και πολιτικών, ενώ το θέμα εξακολουθεί να έχει μεγάλη σημασία για όλους μας. Επιτρέψτε μου να συγχαρώ τους αξιότιμους βουλευτές για τον ηγετικό τους ρόλο όσον αφορά τη νομικά δεσμευτική συνθήκη για το εμπόριο όπλων με σκοπό τη ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου συμβατικών όπλων. Πρόκειται για μια φιλόδοξη προσέγγιση η οποία συνίσταται στην υποβολή προτάσεων για τη θέσπιση κοινών διεθνών προτύπων. Όπως πληροφορούμαι, η πρόταση ψηφίσματός σας έχει ήδη κατατεθεί. Η Επιτροπή χαιρετίζει επίσης τα συμπεράσματα του Συμβουλίου πριν από δύο ημέρες· δεν χρειάζεται να αναφερθώ στις λεπτομέρειες, μιας και έχουν ήδη παρουσιαστεί στο Σώμα.

Όλοι αναγνωρίζουμε τις αρνητικές συνέπειες των ανεύθυνων εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού για την περιφερειακή σταθερότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την ανθρώπινη ασφάλεια σε ορισμένες από τις πιο ευάλωτες περιοχές του κόσμου. Μια συνθήκη για το εμπόριο όπλων θα είχε τεράστια αξία όσον αφορά τη μείωση, λόγου χάρη, της παράνομης διάδοσης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού. Τα όπλα αυτά προκαλούν μεγάλη ανθρώπινη δυστυχία και, κάνοντας τον κόσμο λιγότερο ασφαλή, επηρεάζουν την ασφάλεια και την ευημερία μας.

Το παράνομο εμπόριο συμβατικών όπλων έχει επίσης διεθνείς επιπτώσεις, γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να ενισχύσουμε τη συνεκτικότητα μεταξύ της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ και της κοινοτικής βοήθειας για την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη και η ασφάλεια είναι σήμερα πιο στενά συνδεδεμένες από κάθε άλλη φορά, ενώ οι κίνδυνοι που δημιουργούν αυτά τα παράνομα όπλα δεν περιορίζονται στην άμεση βία που προκαλούν. Στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο στον οποίο ζούμε, οι απώλειες του ΑΕγχΠ και η μείωση των ξένων επενδύσεων, για παράδειγμα, αντιπροσωπεύουν χαμένες ευκαιρίες τις οποίες ελάχιστες χώρες θα είχαν την πολυτέλεια να αφήνουν ανεκμετάλλευτες.

Ακόμη και με τη θέσπιση μιας συνθήκης για το εμπόριο όπλων, αμέτρητα παράνομα όπλα θα συνέχιζαν να κυκλοφορούν ανά τον κόσμο. Για τον λόγο αυτόν, εκτός από την αποφασιστική πολιτική παρέμβαση της Ένωσης, παρέχουμε πρακτική στήριξη για μέτρα ανάπτυξης νομοθετικών και διοικητικών ικανοτήτων, γεγονός που σημαίνει ότι η ΕΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον αγώνα κατά της παράνομης διάδοσης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού.

Μετέχουμε πλήρως στην εφαρμογή της κοινοτικής στρατηγικής του 2005 κατά της παράνομης διάδοσης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού. Όπως γνωρίζετε, ο τομέας αυτός δεν μας είναι πρωτόγνωρος. Η Επιτροπή έχει ασχοληθεί εντατικά με τον εν λόγω τομέα επί σειρά ετών και έχει αποκτήσει μεγάλη πείρα όσον αφορά τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, πανεπιστημιακούς φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της παράτυπης ή παράνομης πώλησης όπλων. Μένουν ακόμη να γίνουν πολλά, τόσο στο πλαίσιο της συνθήκης όσο και εκτός αυτού.

(Χειροκροτήματα)

  Ana Maria Gomes, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (PT) Τα τελευταία χρόνια, ελάχιστες είναι οι θετικές εξελίξεις που αναπτερώνουν το ηθικό όσων τάσσονται υπέρ του ελέγχου των όπλων και του αφοπλισμού με βάση πολυμερή νομικά όργανα. Η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο Δεκέμβριο να ξεκινήσει επισήμως τη διαδικασία κατάρτισης μιας διεθνούς συνθήκης για το εμπόριο όπλων είναι μια από τις σπάνιες ευπρόσδεκτες εξελίξεις.

Παρότι δεν προκάλεσε έκπληξη, η μοναχική ψήφος των Ηνωμένων Πολιτειών κατά του κειμένου με το οποίο ξεκίνησε αυτή η διαδικασία είναι λυπηρή. Η Συνθήκη αποσκοπεί στην εξεύρεση ενός ελάχιστου νομικού κοινού παρονομαστή για τις εισαγωγές, εξαγωγές και μεταφορές όπλων, στην αναζήτηση μιας διεθνούς λύσης για ένα εντελώς παγκοσμιοποιημένο εμπόριο και στην κατάρτιση ενιαίων κριτηρίων βάσει των οποίων το εμπόριο όπλων υπόκειται στις επιταγές της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης.

Αποσκοπεί επίσης στην κινητοποίηση της κοινής γνώμης σε ανεπτυγμένες χώρες κατά της αδιαφάνειας που χαρακτηρίζει τις νομικές συμβάσεις αξίας πολλών εκατομμυρίων που διέπουν τις πωλήσεις όπλων σε συμμαχικές χώρες. Η σκανδαλώδης απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εμποδίσει την τελευταία απόπειρα διερεύνησης των πωλήσεων όπλων στη Σαουδική Αραβία, καθώς και η συνακόλουθη διαφθορά υψηλού επιπέδου, προσφέρει ένα τέλειο παράδειγμα το οποίο αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα του εμπορίου όπλων.

Μόνο σε αυτό το πεδίο θα τολμούσε μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση να εμποδίσει μια σοβαρή έρευνα επικαλούμενη το εθνικό συμφέρον. Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτού του τομέα, οι ανά τον κόσμο κυβερνήσεις έχουν λάβει ειδικά μέτρα για τον έλεγχο του εμπορίου όπλων. Η ΕΕ μπορεί και πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα. Πρέπει να αγωνιστεί προκειμένου τα διδάγματα που έχει αντλήσει από την ερμηνεία και εφαρμογή του κώδικα συμπεριφοράς της –ειδικότερα όσον αφορά τα κριτήρια της βιώσιμης ανάπτυξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων– να εφαρμοστούν στη νέα Συνθήκη, καθόσον οι δύο αυτές πτυχές έχουν ιδιαίτερη σημασία, όπως επεσήμανε η κ. Ferrero-Waldner.

Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζω τα συμπεράσματα του τελευταίου Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, στο οποίο υπογραμμίστηκε ότι είναι σημαντικό να ενώσουμε τις δυνάμεις μας με άλλες χώρες και περιφερειακούς οργανισμούς για την κατάρτιση μιας νέας Συνθήκης. Το μόνο που απομένει είναι να μετατρέψει η ΕΕ αυτές τις καλές προθέσεις σε διπλωματική στρατηγική, η οποία θα θεμελιώνεται μέσω κοινής θέσης του Συμβουλίου, σχετικά με τη συνθήκη για το εμπόριο όπλων. Ενώ η στάση του Λευκού Οίκου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υποστηρίζεται από τη λογική ή την ηθική, ο ηγετικός ρόλος της Ευρώπης σε αυτόν τον τομέα αποτελεί επείγουσα αναγκαιότητα.

  Μάριος Ματσάκης, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, είναι πραγματικά επονείδιστο το γεγονός ότι, παρά τους κινδύνους που δημιούργησαν για την ανθρωπότητα οι αναρίθμητες ανεύθυνες πωλήσεις όπλων για τόσα πολλά χρόνια, εξακολουθούμε να μην διαθέτουμε μια νομικά δεσμευτική συνθήκη του ΟΗΕ για το διεθνές εμπόριο όπλων. Ωστόσο, ακόμη και αν διαθέταμε μια τέτοια συνθήκη, αμφιβάλλω αν θα είχαμε τα μέσα, ή αν αυτοί που κατέχουν την πραγματική εξουσία θα είχαν τη βούληση, να την παρακολουθούμε στενά και να την εφαρμόζουμε σωστά, όμως αυτό πρέπει να μας απασχολήσει αφού επιτύχουμε πρώτα τη θέσπιση μιας συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών.

Σήμερα, τα πιο αδίστακτα και δολοφονικά στοιχεία παγκοσμίως μπορούν εύκολα να αποκτήσουν όπλα. Με αρκετά χρήματα και τις κατάλληλες διασυνδέσεις, τα πάντα μπορούν να αγοραστούν, από φορητά όπλα έως πολεμικά αεροσκάφη. Είναι ίσως θέμα χρόνου μέχρι να δούμε ακόμη και την πώληση πυρηνικών όπλων στην ελεύθερη αγορά.

Γιατί, θα αναρωτιέστε, υφίσταται μια τόσο άθλια κατάσταση στις κοινωνίες μας του 21ου αιώνα; Η απάντηση είναι πολύ απλή: στον κόσμο μας θα υπάρχουν πάντα διαταραγμένα άτομα τα οποία θα επιθυμούν να επιβάλουν τα παθολογικά εγκληματικά τους σχέδια σε άλλους ανθρώπους και, ως εκ τούτου, θα υπάρχουν πάντα κακοί έμποροι οι οποίοι θα προμηθεύουν τα μέσα πρόκλησης του θανάτου και της καταστροφής σε οποιονδήποτε, αρκεί να εξασφαλίζουν ικανοποιητικό κέρδος. Πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι οι εξαιρετικά κερδοφόρες επιχειρήσεις της βιομηχανίας όπλων παράγουν διαρκώς πιο ανεπτυγμένες φονικές μηχανές σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες και με διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς.

Γνωρίζω ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο εν μια νυκτί και ότι οι δυνάμεις του κακού θα έχουν πάντα λόγο στον καθορισμό της μοίρας των συνανθρώπων μας. Ωστόσο, πρέπει τουλάχιστον να προσπαθεί κανείς να κάνει την αρχή στην προσπάθεια αλλαγής της κατάστασης, σε κάποιο βαθμό. Για τον λόγο αυτόν, στηρίζω την πρόταση ψηφίσματος, με την οποία ζητείται η θέσπιση κοινών διεθνών προδιαγραφών για την εισαγωγή, εξαγωγή και μεταφορά συμβατικών όπλων. Εξάλλου, αυτό είναι καλύτερο από το τίποτε, και μπορούμε να ελπίζουμε ότι κάποια μέρα τα ανθρώπινα όντα θα έχουν αρκετή κοινή λογική ώστε να αντιληφθούν ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος ακόμη και να παράγουμε όπλα.

Εν κατακλείδι, θεωρώ ότι αξίζει να αναφέρω ότι, από τους 17 μεγαλύτερους εξαγωγείς όπλων, οι περισσότεροι από τους μισούς είναι κράτη μέλη της ΕΕ. Ας χρησιμοποιήσουμε όλοι μας αυτό το δεδομένο ως τροφή για σκέψη.

  Raül Romeva i Rueda, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, αυτό το Κοινοβούλιο έχει εκφραστεί επανειλημμένα υπέρ μιας διεθνούς συνθήκης για τη μεταφορά όπλων.

Ωστόσο, αυτό που καθιστά αυτή τη συζήτηση και το ψήφισμα που παρουσιάσαμε ξεχωριστά, είναι ότι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναλαμβάνει πλέον δράση. Ένα ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2006 με την υποστήριξη 153 χωρών ήταν το σημείο αφετηρίας για τη συζήτησή μας σήμερα. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι το υπέγραψαν 153 χώρες, επειδή αυτό δίνει στη διαδικασία πραγματική νομιμότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να υπογραμμίσουμε ορισμένα σημεία του ψηφίσματος που συζητάμε σήμερα.

Καταρχάς, ζητείται από τις 153 χώρες να αποστείλουν τις εκθέσεις τους στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών υποδεικνύοντας τι θα πρέπει να περιέχει, κατά την άποψή τους, η συνθήκη, το πεδίο εφαρμογής της και, ιδιαίτερα, την άποψή τους σχετικά με τη βιωσιμότητά της.

Δεύτερον, αυτές οι εκθέσεις πρέπει να βασίζονται στην τρέχουσα διεθνή νομοθεσία, ιδιαίτερα όσον αφορά το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά. Υπάρχουν σημαντικές συνθήκες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Τρίτον, οι κυβερνήσεις των κρατών πρέπει να δεσμευτούν ότι θα διενεργήσουν μία εμπεριστατωμένη μελέτη για τον βαθμό συμμόρφωσης και, πάνω απ’ όλα, μη συμμόρφωσης με τους τρέχοντες κανόνες, τα διεθνή εμπάργκο και, στην περίπτωση της Ευρώπης, την αυστηρή εφαρμογή του κώδικα συμπεριφοράς σχετικά με τις εξαγωγές όπλων. Μία από τις περιπτώσεις που αξίζει να επισημανθεί ιδιαίτερα είναι η περίπτωση των εξαγωγών όπλων στο Σουδάν, ένα θέμα που θα συζητήσουμε συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της περιόδου συνόδου του Ιουλίου.

Τέταρτον, οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να επιστήσουν προσοχή και να παράσχουν κάθε δυνατή στήριξη στη σύσταση μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων που θα πρέπει να δημιουργηθεί το 2008 προκειμένου να καθορίσει το περιεχόμενο της συνθήκης.

Τέλος, πρέπει να γνωρίζουμε ότι, μολονότι η διαδικασία εκπόνησης μιας διεθνούς συνθήκης για τη μεταφορά όπλων έχει ήδη ξεκινήσει, θα είναι μια αργή διαδικασία, και στο μεταξύ οι πωλήσεις όπλων στον κόσμο εξακολουθούν να αυξάνονται. Σύμφωνα με το SIP, το 2005, οι πωλήσεις, το ένα τρίτο των οποίων περίπου προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανέρχονταν σε 290 000 εκατομμύρια δολάρια. Στο μεταξύ, ως εκ τούτου, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα αυστηροί και απαιτητικοί όσον αφορά τους υφιστάμενους μηχανισμούς ελέγχου και να επιστήσουμε ιδιαίτερη προσοχή στον έλεγχο των μεσαζόντων, στην τήρηση των εμπάργκο και την αύξηση της διαφάνειας και του κοινοβουλευτικού ελέγχου αυτών των εξαγωγών.

  Tobias Pflüger, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, επικροτώ θερμά αυτήν την κοινή πρόταση ψηφίσματος για μία διεθνή συνθήκη για το εμπόριο όπλων, γιατί ο χρόνος πιέζει: σε ολόκληρο τον κόσμο παρατηρείται έκρηξη των δαπανών για εξοπλισμό και των εξαγωγών όπλων. Σύμφωνα με τη μελέτη του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών της Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI) τον περασμένο χρόνο δαπανήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς ποσό ισοδύναμο με 900 δισ. ευρώ, δηλαδή 137 ευρώ ανά άτομο του παγκόσμιου πληθυσμού.

Το ποσό αυτό ήταν 3,5% μεγαλύτερο από το 2005. Κατά την προηγούμενη δεκαετία, οι δαπάνες για εξοπλισμό αυξήθηκαν παγκοσμίως κατά 37%. Όσον αφορά το διεθνές εμπόριο όπλων, στη νέα του επετηρίδα για τον εξοπλισμό, τον αφοπλισμό και τη διεθνή ασφάλεια, το SIPRI διαπίστωσε συνολική αύξηση του διεθνούς εμπορίου όπλων κατά 50% από το 2002, ενώ οι ΗΠΑ και η Ρωσία ήταν και πάλι μακράν οι δύο μεγαλύτεροι εξαγωγείς όπλων. Η Γερμανία, με εξαγωγές όπλων ύψους 9,2 δισ. δολαρίων, δηλαδή 6,9 δισ. ευρώ, μεταξύ 2002 και 2006 πέρασε στην τρίτη θέση, πριν από τη Γαλλία,.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ είναι από τα πρώτα σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με τις εξαγωγές όπλων. Πέρυσι εξήχθη από τη Γερμανία εξοπλισμός αξίας 3,9 δισ. δολαρίων, ποσό υπερδιπλάσιο από το αντίστοιχο του 2005 που ήταν 1,5 δισ. δολάρια. Η Γαλλία εξόπλισε το Σουδάν, το Βέλγιο εξάγει όπλα στον απολυταρχικό ηγέτη Joseph Kabila στο Κονγκό, εν μέρει και για να μπορεί να σφαγιάζει την αντιπολίτευση. Και μετά την υποδαύλιση μιας κρίσης, έρχεται η ΕΕ με τις στρατιωτικές της αποστολές στην Αφρική, στο Κονγκό, στο Σουδάν και αλλού. Οι εμπρηστές σβήνουν τη φωτιά με βενζίνη. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να σταματήσουν επιτέλους αυτές τις συναλλαγές. Οι εξαγωγές όπλων παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρο τον κόσμο και οι εξαγωγές όπλων σκοτώνουν ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας σταματήσουμε επιτέλους αυτό το εμπόριο θανάτου.

  Justas Vincas Paleckis (PSE). – (LT) Κύριε Πρόεδρε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία μιλά πάντα για επίλυση των συγκρούσεων μέσω διαπραγματεύσεων και όχι με χρήση βίας, επιδιώκει τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των επιχειρήσεων που εμπορεύονται τα όργανα του θανάτου. Πέρυσι, όπως αναφέρθηκε, δαπανήθηκαν 900 δισ. ευρώ για στρατιωτικούς σκοπούς. Αυτό αντιστοιχεί σε 137 ευρώ κατά κεφαλήν για το σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού. Με κριτήριο τις στρατιωτικές δαπάνες, έχουμε επανέλθει στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Σχεδόν το ήμισυ αυτού του τεράστιου ποσού αντιστοιχεί στις δαπάνες των Ηνωμένων Πολιτειών για στρατιωτικούς εξοπλισμούς.

Ο όγκος των δαπανών για εξοπλισμούς αυξάνεται επικίνδυνα, καθώς πέρυσι έφτασε τα 40 δισ. ευρώ περίπου. Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς τα τελευταία χρόνια είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, καθεμιά εκ των οποίων είναι υπεύθυνη για το 30% του παγκοσμίου εμπορίου όπλων, ενώ η ΕΕ, με 20%, βρίσκεται ένα βήμα πιο πίσω. Τη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η ροή υπερσύγχρονων όπλων σε περιοχές οι οποίες μαστίζονται από συγκρούσεις, σε απρόβλεπτες χώρες.

Πέρυσι, 153 χώρες υποστήριξαν ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών για την έναρξη μιας διαδικασίας θέσπισης συνθήκης για το εμπόριο όπλων. Προς το παρόν είναι δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των διαφόρων χωρών για ένα νομικά δεσμευτικό έγγραφο το οποίο θα ρυθμίζει τις διεθνείς εισαγωγές και εξαγωγές όπλων· εντούτοις, η πραγματοποίηση βημάτων προς αυτή την κατεύθυνση στους κόλπους των Ηνωμένων Εθνών είναι ζωτικής σημασίας. Συγχρόνως, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι επιμέρους χώρες είναι οι πολεμιστές της πρώτης γραμμής για την καταπολέμηση του ανεύθυνου εμπορίου όπλων και των καταστροφών που προκαλεί για την ειρήνη, την ασφάλεια, την ανάπτυξη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η διεθνής κοινότητα, και συγχρόνως οι πολίτες κάθε χώρας η οποία χρησιμοποιεί το εμπόριο όπλων με επικίνδυνους και διεφθαρμένους τρόπους, έχουν καθήκον να ασκήσουν τις αναγκαίες πιέσεις σε τέτοιες κυβερνήσεις και κοινοβούλια.

  Margrietus van den Berg (PSE). – (NL) Κύριε Πρόεδρε, κάθε χρόνο, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι τραυματίζονται από φορητά όπλα, πολυβόλα και εκτοξευτές οπλοβομβίδων. Η έκταση της βίας με χρήση πυροβόλων όπλων είναι τεράστια, καθώς και ο ανθρώπινος πόνος που προκαλείται. Στις πιο πρόσφατες ένοπλες συγκρούσεις, συχνά τα μόνα όπλα που χρησιμοποιούνται είναι ελαφρά φορητά όπλα. Μόνο στη μεσημβρινή Αφρική, κυκλοφορούν περί τα 30 εκατομμύρια ελαφρά πυροβόλα όπλα· στη Μέση Ανατολή, οι εκτιμήσεις κυμαίνονται μεταξύ 60 και 110 εκατομμυρίων. Στην πλειονότητά τους αυτά τα όπλα παράγονται και πωλούνται νομίμως. Για πολλές δεκαετίες, βρίσκονται σε ισχύ διεθνείς Συνθήκες για τον έλεγχο των βιολογικών, χημικών και πυρηνικών όπλων και της διάδοσής τους· εντούτοις, παρά τον τεράστιο αριθμό θανάτων που προκαλούν, δεν ισχύει ακόμη το ίδιο για την πώληση και το εμπόριο συμβατικών όπλων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μακροχρόνιους πολέμους και χώρες οι οποίες βυθίζονται όλο και περισσότερο στη φτώχεια. Στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα όπλα αυτά παράγονται από πέντε πλούσιες χώρες. Το 2005, η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν υπεύθυνες συνολικά για το 81% του διεθνούς εμπορίου όπλων.

Πάνω από τα δύο τρίτα αυτών των όπλων προορίζονται για την Αφρική, την Ασία, τη Μέση Ανατολή και τη Λατινική Αμερική. Δεν καταστρέφονται μόνο ανθρώπινες ζωές· αφανίζονται επίσης οικονομίες, υποδομές και συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και εκπαίδευσης. Μόνο στη Βόρεια Ουγκάντα, 2 500 παιδιά δεν έχουν πάει στο σχολείο τα τελευταία 20 χρόνια κατά τα οποία βρίσκεται σε εξέλιξη η ένοπλη βία.

Το ψήφισμα της 6ης Δεκεμβρίου 2006 των Ηνωμένων Εθνών δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια συνθήκη η οποία θα στρέφεται κατά της ανεξέλεγκτης αυτής κυκλοφορίας των όπλων και υπέρ του ελέγχου του εμπορίου συνολικά. Αυτό είναι, βεβαίως, απολύτως σημαντικό αν επιθυμούμε να μειώσουμε τη χρήση των συμβατικών όπλων. Καλώ, συνεπώς, το Συμβούλιο –και από τον εκπρόσωπο της Προεδρίας, τον κ. Gloser, συνάγω ότι κάτι γίνεται– να εξασφαλίσει τη δυναμική, ταχεία και θετική ανταπόκριση της Ευρώπης και, από τη δική μας πλευρά, να καταπολεμήσουμε τις σοβαρές ατέλειες στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού κώδικα συμπεριφοράς του 1998. Όπλα τα οποία προέρχονται από την ΕΕ συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να καταλήγουν σε χώρες όπως το Σουδάν, η Κίνα και η Σιέρα Λεόνε. Είναι καιρός να καταστήσουμε αυτόν τον κώδικα πραγματικά δεσμευτικό νομικά, κάτι που θα ενισχύσει σημαντικά τη διαδικασία στα Ηνωμένα Έθνη.

  Richard Howitt (PSE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, πέρυσι επισκέφθηκα για δύο εβδομάδες τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ως εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα αυτή και, βεβαίως, ο διεθνής εμπορικός αποκλεισμός για την πώληση όπλων στη χώρα δεν εμπόδισε την εισαγωγή όπλων από όλο τον κόσμο –περιλαμβανομένης της Γερμανίας και της Γαλλίας, για τις οποίες υπάρχουν σαφή αποδεικτικά στοιχεία– τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στον διεξαγόμενο πόλεμο. Δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των λόγων για τους οποίους η διεθνής κοινότητα οφείλει να καταβάλει μεγαλύτερες προσπάθειες προκειμένου να επιβάλει τη βούλησή της και τις αξίες της σε αυτόν τον τομέα.

Όπως επισημαίνουμε στο ψήφισμά μας, επιθυμούμε μια συνολική, αυστηρή συνθήκη για το εμπόριο όπλων η οποία θα εφαρμόζεται πλήρως. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στους κόλπους της διεθνούς κοινότητας προκειμένου να διασφαλίσει την επίτευξη αυτών των στόχων του κειμένου. Είμαι πολύ υπερήφανος διότι στο κείμενο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εξετάζουμε σήμερα επισημαίνεται ότι το εμπόριο όπλων προκαλεί «απαράδεκτες ανθρώπινες δυστυχίες και επιδεινώνει τις ένοπλες συγκρούσεις, την αστάθεια και τις τρομοκρατικές επιθέσεις». Ευχαριστώ δε τον κ. Gloser, τη γερμανική Προεδρία και το Συμβούλιο καθόσον τήρησαν εξίσου αυστηρή στάση στο ψήφισμά τους και έκαναν λόγο για «ανεπιθύμητη και ανεύθυνη διάδοση των συμβατικών όπλων». Ας κάνουμε πράξη αυτά τα λόγια, έτσι ώστε να μπορέσουμε να επηρεάσουμε πραγματικά τις εξελίξεις στα Ηνωμένα Έθνη.

Το επόμενο στάδιο πρέπει να είναι η δυναμική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Φρονώ ότι έχουμε φτάσει στο σημερινό επίπεδο χάρη στις εκστρατείες των ΜΚΟ στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι οποίες κατόρθωσαν εν τέλει, σε συνεργασία μαζί μας, να οδηγήσουν στη θέσπιση του κώδικα συμπεριφοράς της ΕΕ. Είμαι πολύ υπερήφανος διότι οι εμπειρογνώμονες στο Κέντρο Lauterpacht του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, στην εκλογική μου περιφέρεια, κατήρτισαν το πρώτο σχέδιο αυτής της συνθήκης το οποίο παρουσιάστηκε στη διεθνή κοινότητα. Απευθύνω έκκληση σε όλες και όλους τους βουλευτές να υπογράψουν τη δήλωση υπέρ της Συνθήκης στον ιστότοπο «www.controlarms.org». Η συνεργασία μας με την κοινωνία των πολιτών προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε όλους τους ανθρώπους ώστε να υποστηρίξουν μια ισχυρή συνθήκη είναι καίριας σημασίας.

Τέλος, είμαι υπερήφανος για τη χώρα μου, το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία, μαζί με τη Φινλανδία, πρότεινε αυτή τη συνθήκη στον ΟΗΕ, ενώ όλα ανεξαιρέτως τα κράτη μέλη της ΕΕ προσέφεραν πρόθυμα τη στήριξή τους στα Ηνωμένα Έθνη. Πρέπει δε να είμαστε υπερήφανοι και για την ίδια την Ευρώπη.

  Günter Gloser, Προεδρεύων του Συμβουλίου. (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά εξ ονόματος της Προεδρίας του Συμβουλίου για τις αγορεύσεις σας, τις προτάσεις σας, αλλά και τις πρωτοβουλίες που έχετε αναλάβει μέχρι σήμερα γι’ αυτό το πολύ σημαντικό ζήτημα, καθώς και για τις προειδοποιήσεις που διατυπώθηκαν σε ορισμένες αγορεύσεις.

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε δύο σημεία: πρώτον, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού διεθνούς δικαίου στις χώρες αποδέκτες πρέπει να είναι δεδομένος σε κάθε περίπτωση για να μπορεί να δοθεί η άδεια εξαγωγής. Κατέστησα σαφές ότι αγωνιζόμαστε παγκοσμίως σε διάφορα επίπεδα για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με το θέμα αυτό έχει ασχοληθεί επανειλημμένα και το Κοινοβούλιο. Ο αριθμός των κρατών του πλανήτη όπου εξακολουθούν να περιφρονούνται το δικαίωμα στη ζωή, η απαγόρευση της δουλείας, τα δικαιώματα πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής, η ισότητα απέναντι στον νόμο, η ελεύθερη έκφραση, το δικαίωμα του συναθροίζεσθαι και η απαγόρευση των διακρίσεων εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ μεγάλος. Γι’ αυτό έχουμε καθήκον να φροντίσουμε ώστε να μην ευνοούνται αυτές οι παραβιάσεις θεμελιωδών αξιών από την παράδοση εξοπλισμού.

Το δεύτερο σημείο είναι τα εμπάργκο. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο ΟΟΣΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν εμπάργκο σε μια σειρά χωρών, και στην παρούσα πρόταση ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητείται ιδίως η τήρηση του εμπάργκο κατά του Σουδάν. Μία συνθήκη για το εμπόριο όπλων πρέπει οπωσδήποτε να καθιστά κεντρικό κριτήριο και την τήρηση των εμπάργκο. Δεν είναι τυχαίο πως το κριτήριο αυτό βρίσκεται στην αρχή του καταλόγου κριτηρίων του κώδικα συμπεριφοράς της ΕΕ.

Σας διαβεβαιώ ότι θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ως Προεδρία για μία αποτελεσματική συνθήκη για το εμπόριο όπλων. Ο κεντρικός ρόλος που παίζει στη συζήτηση αυτή το Κοινοβούλιο είναι ταυτόχρονα και μια μεγάλη βοήθεια και υποστήριξη. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε και στις επόμενες προεδρίες αυτό το πνεύμα συνεργασίας.

  Benita Ferrero-Waldner, Μέλος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ το Σώμα για τη στήριξή του, για την πρωτοβουλία του και για την πρόταση ψηφίσματος που κατέθεσε. Όπως ανέφερα προηγουμένως, η Επιτροπή, στο πλαίσιο των ευρύτερων προσπαθειών της ΕΕ, υποστηρίζει ενεργά την έναρξη διαπραγματεύσεων για μια νομικά δεσμευτική συνθήκη για το εμπόριο όπλων, η οποία πρέπει να εγκριθεί στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών – και αυτό είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί.

Ένα διεθνές μέσο το οποίο προωθεί υψηλά πρότυπα ευθύνης είναι σαφώς επιθυμητό και, προκειμένου να είναι επιτυχές αυτό το εγχείρημα, πρέπει να εξασφαλίσουμε την ευρύτερη δυνατή συναίνεση και να ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη να υποστηρίξουν τη σχετική πρωτοβουλία. Θα προτιμούσαμε να ήταν μια νομικά δεσμευτική, ξεχωριστή και ανεξάρτητη πρωτοβουλία, η οποία θα κάλυπτε όλες τις μεταφορές συμβατικών όπλων, θα καθόριζε τις αρχές σύμφωνα με τις οποίες ορίζεται η παράνομη μεταφορά όπλων, θα περιελάμβανε την εποπτεία και θα διέθετε ευρεία βάση. Γνωρίζουμε ότι δεν θα είναι εύκολο να πείσουμε όλους τους προμηθευτές παγκοσμίως και, ως εκ τούτου, θα είναι πολύ σημαντικό να αποφύγουν όλοι οι μεγάλοι παραγωγοί όπλων μια κατάσταση όπως αυτή που διαμορφώθηκε όσον αφορά το ΔΠΔ ή τη συνθήκη για την απαγόρευση της χρήσης ναρκών. Θα επιδιώξουμε, συνεπώς, την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

  Πρόεδρος. Ανακοινώνω ότι έλαβα μία πρόταση ψηφίσματος⁽¹⁾ βάσει του άρθρου 103, παράγραφος 2, του Κανονισμού.

Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί την Πέμπτη 21 Ιουνίου 2007.

(1) Βλ. συνοπτικά πρακτικά