Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης (A6-0212/2007) της κ. Κατερίνας Μπατζελή, εξ ονόματος της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων, σχετικά με την παραβατικότητα ανηλίκων: ο ρόλος της γυναίκας, της οικογένειας και της κοινωνίας (2007/2011(INI)).
Κατερίνα Μπατζελή (PSE), Εισηγήτρια. – Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σήμερα ανοίγει το φάκελο της παιδικής παραβατικότητας. Ένα φάκελο που συνεχώς διογκώνεται με ανεξιχνίαστες υποθέσεις, με δράστες και θύματα παιδιά, με μια κοινωνία η οποία προβληματίζεται και που πολλές φορές στιγματίζεται και αντιδρά αποσπασματικά, είτε θεωρώντας τα νεαρά αυτά άτομα ως μιάσματα της σημερινής μας εποχής και αναζητώντας την τιμωρία τους για παραδειγματισμό, είτε αδιαφορώντας για την πορεία τους, είτε αναδεικνύοντας τα αίτια και τη σημασία της επανένταξής τους στην κοινωνία.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να καθορισθούν τα ακριβή αίτια της παραβατικής συμπεριφοράς ενός ανηλίκου, καθώς η συγκεκριμένη δράση του ανηλίκου εκφράζεται στα πλαίσια μιας πολύπλοκης διαδικασίας κοινωνικοποίησης και κοινωνικού ελέγχου του. Ωστόσο, είναι δυνατό να γίνουν δύο ασφαλείς διαπιστώσεις. Κατ’ αρχήν, σε καμία περίπτωση ο ανήλικος παραβάτης δεν είναι ασθενής, η συμπεριφορά του οποίου οφείλεται σε σωματικές, νοητικές ή ψυχικές ανωμαλίες και κατά δεύτερον, για την ανάλυση της συμπεριφοράς των ανηλίκων –παραβατικής ή μη– θα πρέπει να ανατρέξουμε στο περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται η προσωπικότητα του ανηλίκου. Στο οικογενειακό, στο σχολικό, στο φιλικό, στο κοινωνικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα όμως, στην εποχή μας υπάρχουν και εξωγενείς παράγοντες, όπως η εισβολή των μέσων μαζικής ενημέρωσης, της τεχνολογίας και ιδιαίτερα του Διαδικτύου στη ζωή του, κατά τέτοιο τρόπο που να τον προσγειώνουν απότομα στον κόσμο των ενηλίκων, γεγονός που προκαλεί συχνά τη βίαιη αντίδρασή του.
Κύριε Επίτροπε, σκοπός της έκθεσής μας δεν είναι τόσο να παρέμβουμε στα εθνικά δικαστικά και ποινικά συστήματα, εφόσον στον τομέα αυτό δεν έχει αρμοδιότητα η επιτροπή μας, αλλά και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ιδιαίτερα περιορισμένος. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε τις βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο, να ενισχύσουμε την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, να δικτυώσουμε τους αρμόδιους φορείς και τους υποστηρίξουμε θεσμικά, οργανωτικά και χρηματοδοτικά. Οι εμπειρίες που έχουν αποκομισθεί σε κάθε κράτος μέλος αποτελούν σημαντικό δείκτη για τα υπόλοιπα κράτη μέλη, ότι καινοτόμα και εναλλακτικά μέτρα μπορούν να λειτουργήσουν πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τα παραδοσιακά μέτρα εγκλεισμού και ποινικής μεταχείρισης των παραβατικών ανηλίκων.
Απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία θα συνδυάζει μέτρα γύρω από τρεις πυλώνες. Μέτρα πρόληψης, μέτρα κοινωνικής ενσωμάτωσης των νέων καθώς και μέτρα εξωδικαστικής και δικαστικής παρέμβασης. Κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση όμως μιας ολοκληρωμένης εθνικής και κοινοτικής πολιτικής, αποφασιστική σημασία πρέπει να έχει η άμεση κοινωνική συμμετοχή όλων των σχετικών φορέων. Της περιφερειακής και της τοπικής αυτοδιοίκησης, των φορέων της σχολικής κοινότητας, της οικογένειας, των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να θέσει –όπως αναλυτικά αναφέρεται και στις παραγράφους της έκθεσης– ως άμεση προτεραιότητά της:
Πρώτον, τη σύσταση ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την παραβατικότητα των ανηλίκων, το οποίο θα βασίζεται και στη λειτουργία των εθνικών παρατηρητηρίων.
Δεύτερον, τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής τηλεφωνικής γραμμής άμεσης βοήθειας στα παιδιά.
Τρίτον, την παρουσίαση βασικών πολιτικών που πρέπει να εστιαστούν άμεσα: αφενός στη διεύρυνση της ενημέρωσης και στην προώθηση της ένταξης δράσεων σχετικά με την πολιτική της πρόληψης και ενσωμάτωσης στα ήδη υπάρχοντα κοινοτικά προγράμματα. Αφετέρου, στη δημοσίευση μελέτης σε συνεργασία με δίκτυο εθνικών εμπειρογνωμόνων με απώτερο σκοπό την έκδοση ανακοίνωσης της Επιτροπής και την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος πλαισίου για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας, πρόγραμμα το οποίο θα χρηματοδοτείται και από νέο κοινοτικό κονδύλι του προϋπολογισμού.
Μεταξύ των βασικών δράσεων του προγράμματος μπορούν να περιλαμβάνονται δράσεις που αφορούν τη διεύρυνση των βέλτιστων πρακτικών πρόληψης, τη μέτρηση και ανάλυση των εξελιγμένων συστημάτων μεταχείρισης των ανηλίκων δραστών –όπως αυτό της restorative justice– την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού προτύπου για την ενσωμάτωση και κοινωνική πρόνοια των νέων ανηλίκων και παραβατών και κυρίως τη δικτύωση των αρμοδίων υπηρεσιών σε επίπεδο τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
Κύριε Επίτροπε, γνωρίζοντας την πολιτική ευαισθησία σας και τις προτάσεις σας για τα δικαιώματα του παιδιού, είναι σκόπιμο να συμπεριλάβετε αυτόν τον προβληματισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε έναν ευρωπαϊκό σχεδιασμό για τους νέους. Τα κακά παιδιά είναι συνήθως τα θλιμμένα παιδιά, λένε. Ας τους δώσουμε εμείς σήμερα ένα χαμόγελο.
Franco Frattini, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, χαιρετίζω αυτή την έκθεση και στηρίζω τις βασικές συστάσεις της εισηγήτριας, κ. Μπατζελή. Η εγκληματικότητα ανηλίκων είναι πραγματικά μια από τις προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στις σύγχρονες κοινωνίες μας. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη την οποία διενήργησε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Καταπολέμησης του Εγκλήματος σχετικά με την ενδοσχολική βία, το εν λόγω φαινόμενο αποτελούσε, και συνεχίζει να αποτελεί, σοβαρό πρόβλημα στην Ευρώπη, καθώς αφορά έναν στους επτά έως έναν στους τρεις μαθητές κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε σχολικής περιόδου.
Ως πρώτο βήμα, πρέπει να βελτιώσουμε τις γνώσεις μας σχετικά με το φαινόμενο συλλέγοντας τα αντίστοιχα δεδομένα. Τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγονται σε εθνικό επίπεδο δεν είναι εύκολα συγκρίσιμα λόγω των διαφορών στις νομοθεσίες των κρατών μελών και των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους καταρτίζονται οι επίσημοι στατιστικοί πίνακες για την εγκληματικότητα. Την τελευταία πενταετία, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Καταπολέμησης του Εγκλήματος έχει πραγματοποιήσει σημαντικό έργο για τη βελτίωση της ποιότητας και της συγκρισιμότητας των στατιστικών στοιχείων των κρατών μελών στον τομέα του ποινικού δικαίου. Επιπλέον, ο ιστότοπος του εν λόγω δικτύου έχει εξελιχθεί σε αποτελεσματικό μέσο παροχής πληροφοριών, τόσο στους ειδήμονες όσο και στο ευρύτερο κοινό, σχετικά με τις πολιτικές πρόληψης των κρατών μελών.
Άλλωστε, στο πενταετές σχέδιο δράσης για τις στατιστικές, το οποίο εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον περασμένο Αύγουστο, θα περιλαμβάνονται επίσης και θα μετρώνται η εγκληματικότητα ανηλίκων και η δικαιοσύνη ανηλίκων, έτσι ώστε να αποκτήσουμε ευρύτερη εικόνα του φαινομένου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως εκ τούτου, θα είμαστε καλύτερα σε θέση να εντοπίζουμε τις ανάγκες πολιτικής και να αναπτύσσουμε δείκτες, λαμβάνοντας υπόψη το τρέχον έργο των διεθνών οργανισμών, ενώ θα μπορέσουμε ενδεχομένως να αναπτύξουμε μια στρατηγική πρόληψης της νεανικής εγκληματικότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η πρόληψη αποτελεί προφανώς αποφασιστική πτυχή σε αυτόν τον τομέα, και συμμερίζομαι την άποψη της εισηγήτριας ότι δεν πρέπει να αρκούμαστε στη λήψη μέτρων καταστολής για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Πρέπει να εργαστούμε σε διεπιστημονική και διοργανική βάση. Ειδικότερα, πολιτικές όπως ο χωροταξικός σχεδιασμός, η κοινωνική στέγαση, η κοινωνική ένταξη, η εκπαίδευση και κατάρτιση, τα μέτρα καταπολέμησης των διακρίσεων και του ρατσισμού, καθώς και η ένταξη των μεταναστών, διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για την πρόληψη του εγκλήματος, κυρίως του νεανικού εγκλήματος.
Εξάλλου, η πείρα των δικτύων που αναπτύσσουν δραστηριότητες πρόληψης της νεανικής εγκληματικότητας και της εγκληματικότητας των πόλεων αποδεικνύει ότι όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στη βελτίωση του περιβάλλοντος, όπως τα έργα που αφορούν τους δημόσιους χώρους, η ανάπλαση πλατειών, ο φωτισμός, ο καθαρισμός των δρόμων, η στεγαστική πολιτική, οι υποδομές και οι υπηρεσίες κοινωνικής δράσης, συμβάλλουν σε μια ενεργό και μακροπρόθεσμη πολιτική πρόληψης της νεανικής εγκληματικότητας.
Η πρόληψη της εγκληματικότητας πρέπει να συνεισφέρει επίσης αποτελεσματικά στις κοινοτικές πολιτικές ασφάλειας, οι οποίες αποσκοπούν στην αποτροπή της αύξησης της απειλής της εγκληματικότητας, ειδικότερα μέσω της καλλιέργειας υγιών κοινωνιών οι οποίες παρέχουν κοινωνική προστασία και προσφέρουν στους νέους το αναγκαίο κοινωνικό περιβάλλον το οποίο τους παρέχει αίσθημα ταυτότητας, ένταξη και μια ζωή με νόημα. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα κράτη μέλη και οι τοπικές αρχές φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την εφαρμογή πολιτικών πρόληψης του εγκλήματος. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στην περίπτωση του νεανικού εγκλήματος, το οποίο εκδηλώνεται κατά μείζονα λόγο σε τοπικό επίπεδο. Οι τοπικές αρχές φέρουν, συνεπώς, την κύρια ευθύνη της αντιμετώπισης του προβλήματος, ιδεωδώς με τη στήριξη των εθνικών αρχών.
Εντούτοις, η συνεργασία και οι ενέργειες στήριξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο χωρίς να αντικαθιστούν τις εθνικές πολιτικές των κρατών μελών. Ανέφερα ήδη το σημαντικό έργο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Καταπολέμησης του Εγκλήματος όσον αφορά τη συλλογή και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών. Ωστόσο, το δίκτυο έχει διαδραματίσει εξίσου σημαντικό ρόλο για την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών πρόληψης. Επιπλέον, πέρυσι ξεκίνησε μια εμπεριστατωμένη συγκριτική μελέτη της νεανικής εγκληματικότητας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στις υπό ένταξη και υποψήφιες χώρες, η οποία θα ολοκληρωθεί πριν από τα τέλη του τρέχοντος έτους. Εξυπακούεται ότι θα την διαβιβάσω στο Κοινοβούλιο. Τέτοιες μελέτες θα προσφέρουν την κατάλληλη βάση για τη μελλοντική εξέλιξη της ευρωπαϊκής πολιτικής σε αυτό το πεδίο.
Τα τελευταία χρόνια, προσφέρθηκε σημαντική οικονομική ενίσχυση σε πολιτικές πρωτοβουλίες για την πρόληψη της εγκληματικότητας μέσω διαφόρων προγραμμάτων τα οποία χρηματοδοτούνταν από την Κοινότητα. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων Ιπποκράτης και AGIS, η Επιτροπή έχει συγχρηματοδοτήσει περισσότερα από 120 υπερεθνικά προγράμματα τα τελευταία πέντε χρόνια σε τομείς όπως ο σχεδιασμός ασφαλών αστικών περιβαλλόντων, η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για το νεανικό και αστικό έγκλημα και η ανάπτυξη ορθών πρακτικών στο σύστημα δικαιοσύνης ανηλίκων.
Επιπλέον, ανταποκρινόμενη στην ανάγκη λήψης αυστηρών μέτρων κατά της βίας μεταξύ παιδιών και νέων, περιλαμβανομένης της ενδοσχολικής βίας, η Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει, και θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί, αρκετά προγράμματα για τη βία μεταξύ συνομηλίκων και την ενδοσχολική βία μέσω του προγράμματος Δάφνη II, το οποίο θα το διαδεχθεί το πρόγραμμα Δάφνη III. Τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ενδοσχολική βία, όπως έχει ήδη επισημανθεί, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετά ενδιαφέροντα προγράμματα. Η νέα γενιά χρηματοδοτικών προγραμμάτων στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών προοπτικών στο πεδίο της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας, ιδίως το πρόγραμμα «πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος», σε συνδυασμό με το Δάφνη III, θα προσφέρει σημαντική οικονομική στήριξη σε εθνικά και υπερεθνικά εγχειρήματα σε αυτόν τον τομέα.
Τέλος, για την ίδια περίοδο –για τα έτη 2007-2013 δηλαδή– αυτές οι προσπάθειες θα συμπληρωθούν από πρόσθετη σημαντική χρηματοδότηση στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, της νεολαίας, του πολιτισμού και της ιθαγένειας. Είμαι βέβαιος ότι γνωρίζετε το νέο πρόγραμμα «Νεολαία σε Δράση». Όπως έχω ήδη αναφέρει, η εκπαίδευση είναι μια από τις καίριες συνιστώσες της προσπάθειας πρόληψης του νεανικού εγκλήματος, οπότε αυτά τα προγράμματα αποτελούν μια ακόμη σημαντική συνεισφορά στις μακροπρόθεσμες πολιτικές πρόληψης.
Esther Herranz García, εξ ονόματος της Ομάδας PPE-DE. – (ES) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, καταρχάς θέλω να αναγνωρίσω το έργο της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων, καθώς και των ειδικών που ήρθαν στη δημόσια ακρόαση που διεξήγαμε, διότι οι συνεισφορές τους μας παρείχαν εξαιρετικά πολύτιμες γνώσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της παραβατικότητας ανηλίκων στην Ευρώπη. Θέλω επίσης να συγχαρώ την κ. Μπατζελή για αυτή την έκθεση και τους αξιότιμους βουλευτές για τις προσπάθειές τους και το έργο τους.
Ωστόσο, η αύξηση της παραβατικότητας ανηλίκων στην Ευρώπη είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Οι ανήλικοι που διαπράττουν εγκλήματα είναι ολοένα και νεότεροι, και αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Επομένως, είναι αναγκαίο να απευθύνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκκληση στα κράτη μέλη να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να συνεισφέρουν λύσεις για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου.
Για τον σκοπό αυτό, είναι επίσης σημαντικό όχι μόνο να δημιουργηθεί μια συνεπής και αποτελεσματική στρατηγική αλλά επίσης να ληφθεί υπόψη ο συγκεκριμένος ρόλος που διαδραματίζει η κοινωνία, οι εκπαιδευτικοί και η κοινωνία γενικά στη διαμόρφωση των αξιών των νέων. Θέλω να υπογραμμίσω ιδιαίτερα τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουμε εμείς οι πολιτικοί σε αυτό το πεδίο και, επομένως, χαιρετίζω την πρωτοβουλία που αναλήφθηκε στη La Rioja, όπου δημιουργήθηκε ο θεσμός του εξωσχολικού συντονιστή, ενός ατόμου κοντά στους νέους ανθρώπους που μοιράζεται τον ελεύθερο χρόνο τους έξω από τη σχολική τάξη και που ενθαρρύνει την ανάπτυξή τους και την κοινωνική τους ενσωμάτωση. Τώρα μπορούμε να ενισχύσουμε αυτή την πρωτοβουλία μέσω πιο φιλόδοξων προγραμμάτων, όπως εκείνα που εξήγησε ο Επίτροπος.
Όταν όμως μιλάμε για τη νεανική βία, δεν μπορούμε να ξεχνάμε την κοινωνική πραγματικότητα. Κυρίες και κύριοι, στις 17 Μαΐου 2003, η Sandra Palo, μια νεαρή Ισπανίδα 22 ετών με νοητική υστέρηση, απήχθη, βιάστηκε, χτυπήθηκε πολλές φορές με αυτοκίνητο και κάηκε ζωντανή από τέσσερις νέους ηλικίας μεταξύ 14 και 18 ετών. Έχοντας περάσει τέσσερα χρόνια σε ένα κέντρο κράτησης ανηλίκων, ένας από αυτούς θα αφεθεί ελεύθερος σύντομα.
Κυρίες και κύριοι, η ελευθερία φέρνει μαζί της ευθύνες και οι κοινωνίες μας, που είναι ελεύθερες, πρέπει να είναι υπεύθυνες. Αν θέλουμε να αποτρέψουμε να επαναληφθούν περιπτώσεις όπως αυτή της Sandra Palo, πρέπει να αποφύγουμε κάθε μήνυμα που δημιουργεί μια αίσθηση ατιμωρησίας μεταξύ των νέων και να υιοθετήσουμε αποτελεσματικά μέτρα που αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα.
Lissy Gröner, εξ ονόματος της Ομάδας PSE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω την κ. Μπατζελή γι’ αυτήν την έκθεση πρωτοβουλίας της Σοσιαλιστικής Ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που χάρηκε πολύ διότι σήμερα λάβαμε αυτόν τον κατάλογο ποικίλων και περιεκτικών μέτρων για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων. Φυσικά, η εφαρμογή είναι κυρίως θέμα των κρατών μελών, όμως κι εμείς στην ΕΕ φέρουμε ευθύνη για την αντιμετώπιση αυτού του εντεινόμενου φαινομένου. Επίσης, ο Επίτροπος παρουσίασε τη στρατηγική για τα δικαιώματα των παιδιών, που ασφαλώς είναι άλλη μία συμβολή προκειμένου να αναπτύξουμε κάτι μαζί. Δεν πρέπει να περιμένουμε να καούν πάλι τα προάστια για να κάνουμε κάτι.
Για να λύσουμε τα κοινωνικά προβλήματα πρέπει πρωτίστως να έχουμε μία ολιστική προσέγγιση. Πρέπει να φροντίσουμε να μειωθεί η ανεργία και η φτώχεια των νέων και να διορθωθούν οι κοινωνικές ανισότητες. Έχουμε φυσικά και τα διαρθρωτικά ταμεία που μπορούμε να συνεχίσουμε να τα χρησιμοποιούμε και προσφέρουν πολλές δυνατότητες στα κράτη μέλη. Όπως κατέστησε φανερό ο Επίτροπος, το πρόγραμμα Δάφνη προσφέρει πολλές πραγματικά καλές δυνατότητες αντιμετώπισης του φαινομένου της βίας σε διασυνοριακό επίπεδο και το πρόγραμμα «Νεολαία σε Δράση» προσφέρει επίσης τέτοιες θετικές δράσεις.
Ωστόσο, πιστεύω ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προσφέρουν σε πολύ ευρύτερη κλίμακα μία αποτελεσματική ψυχοκοινωνική μέριμνα στις προβληματικές οικογένειες. Πρέπει να ενισχύσουμε τον ρόλο του σχολείου στην αντιμετώπιση της βίας και της εγκληματικότητας των ανηλίκων. Εδώ οφείλουμε να βοηθήσουμε με το πρόγραμμά μας για τη διά βίου μάθηση. Πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ευθύνη των μέσων ενημέρωσης. Και εδώ συμπεριλαμβάνεται η ευθύνη για την περικοπή των σκηνών βίας. Θεωρώ απαραίτητη την απαγόρευση των βίντεο και των παιχνιδιών βίας για τους νέους.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Επίτροπο γιατί με την ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή για παιδιά και νέους συνεισφέρουμε σημαντικά προσφέροντας υποστήριξη και δίνοντας στους νέους τη δυνατότητα να ακουστούν καλύτερα.
Μάριος Ματσάκης, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, συγχαίρω την εισηγήτρια για την εξαίρετη έκθεσή της για το άκρως σημαντικό αυτό θέμα, το οποίο επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα, τις ζωές όλων των πολιτών.
Πολυάριθμες μελέτες μας πληροφορούν ότι η παραβατικότητα ανηλίκων παρουσιάζει αύξηση στην Ευρώπη, και αυτό είναι ένα πολύ δυσάρεστο και ανησυχητικό φαινόμενο της σύγχρονης κοινωνίας, το οποίο απειλεί σοβαρά το μέλλον της κοινωνίας μας. Κάτι πρέπει να γίνει για να σταματήσει και, ει δυνατόν, να αντιστραφεί αυτή η τάση.
Η κ. Μπατζελή αντιμετώπισε το πρόβλημα λεπτομερώς καλύπτοντας τους τομείς της αιτιολογίας, της πρόληψης και του χειρισμού της παραβατικότητας. Θεωρώ ότι η προληπτική προσέγγιση έχει ιδιαίτερη σημασία και, σε αυτό το πλαίσιο, οι ρόλοι της μητέρας, του πατέρα, της οικογένειας εν γένει, του σχολείου και της κοινωνίας είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Στο σημείο αυτό θέλω να επισημάνω ότι, κατά τη γνώμη μου, αυτό που πρέπει να μας απασχολεί σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι ο ρόλος των γυναικών αλλά των μητέρων. Θέλω επίσης να επισημάνω ότι ο ρόλος του πατέρα είναι εξίσου σημαντικός και πρέπει ίσως να συμπεριληφθεί στον τίτλο της έκθεσης.
Διαπιστώνω επίσης με θλίψη ότι η έκθεση αυτή εγκρίθηκε σε επίπεδο κοινοβουλευτικής επιτροπής από γυναίκες μόνον, από μια επιτροπή η οποία, εξ όσων γνωρίζω –και διορθώστε με αν κάνω λάθος– απαρτίζεται αποκλειστικά από γυναίκες. Αδυνατώ να κατανοήσω πραγματικά γιατί μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο σε θεσμικό και πρακτικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, θα περίμενα μεγαλύτερη συμμετοχή ανδρών στις διαβουλεύσεις της επιτροπής σχετικά με την υπό συζήτηση έκθεση. Δεν γνωρίζω γιατί αυτό δεν συνέβη.
Φαίνεται ότι η παραβατικότητα ανηλίκων είναι, σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον, παρενέργεια του λεγομένου σύγχρονου τρόπου ζωής και των απαιτήσεων που δημιουργούνται στους γονείς λόγω των σύνθετων κοινωνικοοικονομικών τους αναγκών. Ίσως στη δίψα μας για πλούτο και επαγγελματική ανέλιξη, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις υποχρεώνει και τους δύο γονείς να απουσιάζουν από το σπίτι για πάρα πολλές ώρες καθημερινά, εμείς οι γονείς δεν δίνουμε πια την αναγκαία προτεραιότητα στα παιδιά μας.
Με την ευκαιρία της συζήτησης αυτής της έκθεσης, θα ήταν ίσως σκόπιμο να απευθύνουμε έκκληση στους γονείς να σταματήσουν για μια στιγμή και να αναλογιστούν τι είναι πιο σημαντικό στη ζωή τους: το να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο εισόδημα ή να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί με τα παιδιά τους; Οι γονείς γνωρίζουν την απάντηση.
Zdzisław Zbigniew Podkański, εξ ονόματος της Ομάδας UEN. – (PL) Κύριε Πρόεδρε, η νεανική παραβατικότητα είναι ένα μαζικό φαινόμενο το οποίο, δυστυχώς, ακολουθεί αυξητική τάση. Δημιουργείται λοιπόν το ερώτημα: γιατί; Ποια είναι τα σφάλματα που έχουμε διαπράξει; Ποιες μεθόδους και πρότυπα πρέπει να υιοθετήσουμε στον αγώνα κατά του νεανικού εγκλήματος;
Ορισμένοι ζητούν να εγκαταλείψουμε εντελώς τις περιοριστικές μεθόδους και να εστιάσουμε την προσοχή μας σε μέτρα πρόληψης και στην προαγωγή της κοινωνικής αλληλεγγύης. Άλλοι ζητούν την ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας και του σχολείου. Υπάρχουν επίσης ορισμένες ακραίες φωνές οι οποίες ζητούν την απομόνωση των νέων εγκληματιών.
Δυστυχώς, οι δημοφιλείς αναλύσεις και αντιλήψεις συχνά δεν περιλαμβάνουν τους βασικούς λόγους στους οποίους οφείλεται η κακή ανατροφή των παιδιών. Αυτοί είναι η παγκοσμιοποίηση, η οποία επιδεινώνει την οικονομική κατάσταση των οικογενειών, καθώς και η μαζική μετανάστευση προς αναζήτηση εργασίας και η κατάρρευση των οικογενειακών δεσμών και της επαφής μεταξύ των παιδιών και των γονέων, η οποία έχει ζωτική σημασία για την ανατροφή των παιδιών.
Δεύτερον, οι νέοι διαφθείρονται από την εκτεταμένη διαθεσιμότητα ανήθικου και αντιδεοντολογικού υλικού, το οποίο προάγει την επιθετικότητα και τη βία. Υπάρχει λιγότερη συνεργασία μεταξύ γονέων, κοινωνικοεκπαιδευτικών οργανώσεων και σχολείων, ενώ έχει επέλθει ρήξη με τις πολιτισμικές παραδόσεις και αποδυνάμωση του ρόλου που διαδραματίζει η εκκλησία στην εκπαίδευση των νέων ανθρώπων. Επιπλέον, δεν έχουν προταθεί θετικές εναλλακτικές λύσεις.
Φαίνεται ότι η καρδιά και το μυαλό των πλούσιων και ισχυρών έχουν κυριευθεί από το χρήμα, το οποίο δεν τους επιτρέπει να δουν τίποτε άλλο. Το χρήμα είναι τώρα πιο σημαντικό από την ανθρωπιά. Έχει συνθλίψει τον ανθρωπισμό και την πίστη στο κοινό καλό.
Hiltrud Breyer, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ θερμά την εισηγήτρια. Γνωρίζουμε ότι ήταν σημαντικό βήμα το γεγονός ότι τέθηκε επιτέλους στην ημερήσια διάταξη της ΕΕ η εγκληματικότητα των νέων και ότι δόθηκε ένα πραγματικά θετικό μήνυμα μέσω ενός κοινοτικού προγράμματος πλαισίου.
Είναι σωστό ότι πρέπει να ασχοληθούμε με την πρόληψη προκειμένου τα παιδιά και οι νέοι να μην φθάνουν καν στη βία και, ως εκ τούτου, να μην δημιουργούνται καν εστίες κοινωνικής αναταραχής. Ωστόσο, θεωρώ λυπηρό ότι τόσοι πολλοί εδώ κουνούν το κεφάλι όταν λέγεται πως γι’ αυτό φταίει το ότι εργάζονται οι γονείς, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούν άπραγοι –ή ακόμη και συμβάλλουν– στο κλείσιμο ιδρυμάτων για νέους και παιδιά όπου τα παιδιά πετάγονται ουσιαστικά στον δρόμο και η κοινωνία τους στερεί τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε μια σειρά δυναμικών ενασχολήσεων.
Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό ένα κεντρικό ζήτημα, που είναι η βία στα μέσα ενημέρωσης. Κύριε Frattini, θεωρώ λυπηρό ότι είπατε τόσο λίγα γι’ αυτό και ότι και στην έκθεσή σας για την προστασία των παιδιών γίνεται τόσο μικρή αναφορά σε αυτό. Γνωρίζουμε ότι τα παιδιά έρχονται πολύ νωρίς αντιμέτωπα με σκηνές φρίκης, βίας και με την πορνογραφία. Στη Γερμανία, στις 10 το βράδυ βρίσκονται ακόμα μπροστά στην τηλεόραση 800 000 παιδιά και γνωρίζουμε ότι στις ΗΠΑ ένας νέος 18 ετών έχει δει ήδη περισσότερες από 200 000 σκηνές βίας. Αυτό καθιστά σαφές πόσο σημαντικό είναι να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό. Τα παιχνίδια με δολοφόνους, είτε παίζονται στο κινητό είτε στην πραγματικότητα, και η εξάσκηση στην εκτέλεση φόνων με προσομοίωση, δημιουργούν απώλεια ευαισθησίας στους νέους. Θα ήθελα να κάνει κάτι παραπάνω γι’ αυτό η Επιτροπή.
Θα υποβάλουμε τροπολογίες και στην έκθεση για τα δικαιώματα των παιδιών, ζητώντας μία απαγόρευση. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν πολύ πιο συστηματικά μήπως πρέπει να βελτιωθεί η προστασία των νέων σε σχέση με τα μέσα ενημέρωσης. Δεν πρέπει να κοιτάμε μακριά, να ακινδυνοποιούμε ή να εξωραΐζουμε τα πράγματα.
Ilda Figueiredo, εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL. – (PT) Κύριε Πρόεδρε, δεν μπορεί να μιλά κανείς για νεανική παραβατικότητα χωρίς να αναλύει τις υποκείμενες αιτίες. Εξάλλου, η προσοχή μας πρέπει να εστιάζεται στα αναγκαία μέτρα πρόληψης.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι οι βασικές αιτίες του προβλήματος είναι η ένταση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών οι οποίες έχουν οδηγήσει σε κοινωνικές και εδαφικές ανισότητες, σε νεανική ανεργία –οι παρενέργειες της οποίας είναι πολύ πιο σοβαρές από τις συνέπειες της γενικότερης ανεργίας– σε υψηλά επίπεδα φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού εξαιτίας των χαμηλών αποδοχών και της διάβρωσης των συστημάτων κοινωνικών παροχών, για να μην αναφέρουμε την υποβάθμιση των δημοσίων υπηρεσιών και τις επιπτώσεις της επισφαλούς εργασίας για τις ζωές των οικογενειών και την εκπαίδευση των παιδιών και των εφήβων.
Έτσι προκύπτει η ανάγκη πλήρους μεταστροφής των πολιτικών οι οποίες έχουν οδηγήσει σε αυτή την κατάσταση· είναι δηλαδή καιρός να σταματήσουμε την εφαρμογή αυτών των στρατηγικών. Οι συνθήκες διαβίωσης των οικογενειών πρέπει να βελτιωθούν, έτσι ώστε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στα παιδιά και τους νέους. Οι εργαζόμενοι χρειάζονται, συνεπώς, περισσότερα δικαιώματα, όπως καλύτερους μισθούς και λιγότερες ώρες εργασίας χωρίς απώλεια εισοδήματος. Απαιτείται επίσης βελτίωση των δημοσίων υπηρεσιών, περιλαμβανομένων της εκπαίδευσης, της υγείας, της στέγασης και της κοινωνικής προστασίας. Όπως γνωρίζουμε, όμως, όλα αυτά συνεπάγονται διαφορετικούς κοινοτικούς και εθνικούς πολιτικούς προσανατολισμούς οι οποίοι δίνουν προτεραιότητα στους ανθρώπους παρά στον ανταγωνισμό και στα κέρδη των μεγάλων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών ομίλων.
Είναι καιρός να υπερασπιστούμε τις αξίες που περιγράφονται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία υπογράφηκε στις 20 Νοεμβρίου 1989, όπως υποστηρίξαμε στις προτάσεις που καταθέσαμε. Υπογραμμίζουμε επίσης τη σημασία της ειδικής κατάρτισης των δικαστών που ασχολούνται με υποθέσεις ανηλίκων και όλων όσοι εργάζονται σε δικαστήρια ανηλίκων, έτσι ώστε να μπορέσουμε να επενδύσουμε στην πρόληψη πριν να είναι πολύ αργά.
Urszula Krupa, εξ ονόματος της Ομάδας IND/DEM. – (PL) Κύριε Πρόεδρε, η αύξηση της νεανικής παραβατικότητας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαρκώς μεγαλύτερη υποβάθμιση και κατάρρευση της οικογενειακής μονάδας, καθώς και με την προαγωγή μιας συγκεκριμένης φεμινιστικής άποψης για τον ρόλο των γυναικών. Κατά την άποψη αυτή, η μητρότητα εμφανίζεται ως βάρος και ως εμπόδιο στην εκπλήρωση προσωπικών στόχων.
Οι ανήλικοι παραβάτες προέρχονται κυρίως από διαλυμένες ή δυσλειτουργικές οικογένειες, ενώ συχνά έχουν ανατραφεί από ανύπαντρες μητέρες οι οποίες δεν αντιμετωπίζουν μόνον υλικά προβλήματα. Τα συναισθηματικά προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των γονιών, η χρήση ανήθικων και αντιδεοντολογικών μεθόδων στην ανατροφή των παιδιών, τα εγκληματικά πρότυπα συμπεριφοράς, οι ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, τα κενά στην εκπαίδευση και το γεγονός ότι οι γονείς δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο για τα παιδιά τους δημιουργούν αισθήματα απόρριψης και απειλής. Καλλιεργούν επίσης αισθήματα αντιπάθειας προς τους άλλους ανθρώπους. Ένα παιδί που έχει στερηθεί τη σχέση με τους γονείς του συχνά εμφανίζει αποκλίνουσες συμπεριφορές και εγκληματικές τάσεις πριν από την ηλικία των πέντε ετών. Τα παιδιά αυτά εξελίσσονται σε αντικοινωνικά άτομα, καθώς η έλλειψη δεσμών αγάπης με πρόσωπα τα οποία είναι τόσο σημαντικά για τη ζωή ενός ανθρώπου είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί κανείς να φανταστεί.
Ένα άλλο, ξεχωριστό πρόβλημα είναι οι καταστροφικές συνέπειες της φιλελεύθερης εκπαίδευσης, στην οποία τίποτε δεν αποκλείεται και τίποτε δεν απαγορεύεται. Τα μέσα επικοινωνίας προάγουν επίσης ένα ηδονιστικό πρότυπο ζωής, ενώ καλλιεργείται όλο και περισσότερο ατμόσφαιρα βίας και επιθετικότητας, η οποία επηρεάζει ακόμη και τον κόσμο της πολιτικής. Δεν πρέπει να λησμονούμε τον ρόλο που διαδραματίζουν η εξάρτηση από το οινόπνευμα και το κάπνισμα, καθώς και τις καταστροφικές συνέπειες της τοξικομανίας και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, οι οποίες στρέφονται εν τέλει κατά της κοινωνίας. Η πρόληψη πρέπει να στηρίζεται, πάνω από όλα, στην επαναφορά των ηθικών αρχών σε όλους τους τομείς της ζωής. Απαιτούνται επίσης νομοθετικές και προληπτικές παρεμβάσεις, σε συνδυασμό με δικαστικά και εξωδικαστικά μέτρα. Πρέπει, τέλος, να αποκαταστήσουμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο των γυναικών. Μια γυναίκα η οποία χρησιμοποιείται απλώς για την εκπλήρωση των στόχων της στρατηγικής της Λισαβόνας δεν πρόκειται να είναι σε θέση να μεγαλώσει σωστά το παιδί της.
Αυτή η ολοένα και πιο δυσλειτουργική κοινωνία –και όχι μόνο όσον αφορά το έγκλημα– μας επιβάλλει την υποχρέωση να αποκαταστήσουμε τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τον ρόλο της μητρότητας και της οικογένειας. Μόνο τα παιδιά που περιβάλλονται από αγάπη και ανατρέφονται σύμφωνα με πρότυπα ηθικής δεν παραβιάζουν τις ηθικές αρχές και τους νόμους.
Viorica-Pompilia-Georgeta Moisuc, în numele grupului ITS. – Raportul doamnei Bazeli tratează o gamă foarte largă de aspecte privind delicvenţa în rândul tineretului, prezentând în mod corect cauzele acestui fenomen extrem de grav, aflat în plină expansiune pe diverse paliere, atât în statele Uniunii Europene, cât şi în afara ei. Mă voi referi la două aspecte pe care nu le-am găsit semnalate în raport, şi anume:
1. Biserica - indiferent cărui cult îi aparţine, poate şi trebuie să aibă un rol din ce în ce mai important în sistemul educaţional al copiilor şi tineretului, în şcoală şi înafara şcolii. Cooperarea bisericii cu şcoala şi familia este benefică în prevenirea unor alunecări nedorite a tinerilor pe panta infracţională, în formarea unei mentalităţi sănătoase şi corecte despre viaţă, dar şi pentru recuperarea unor tineri aflaţi în situaţii critice. Educaţia religioasă în şcolile de toate gradele este cvasi-absentă. Ea ar trebui să-şi recapete locul pe care l-a avut în urmă cu mulţi ani.
2. Spiritul de disciplină şi de responsabilitate al tinerilor faţă de familie şi societate, faţă de chiar viaţa lor, lasă mult de dorit ca urmare a unor multiple cauze analizate, de altfel, în raport. În plus, în statele foste comuniste, constrângerile exagerate la care au fost supuşi tinerii generaţii după generaţii, au fost înlocuite acum, în ultimii şaptesprezece ani, într-o măsură mult prea mare, cu un libertinaj deschizător al unor periculoase alunecări, spre negarea valorilor naţionale şi europene şi copierea unor aşa-zise modele extrem de dăunătoare pentru formarea civică şi profesională a tinerilor.
Ca profesor şi ca pedagog, apreciez în mod deosebit efortul doamnei Bazeli pentru analizarea acestei problematici atât de complexe şi o rog să se aplece cu bunăvoinţă asupra celor mai sus amintite.
Zita Pleštinská (PPE-DE). – (SK) Ουσιαστικά, η νεανική παραβατικότητα είναι πιο επικίνδυνη από την ενήλικη εγκληματικότητα διότι επηρεάζει ένα εξαιρετικά ευάλωτο τμήμα του πληθυσμού κατά το στάδιο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του ανθρώπου, ενώ πολύ συχνά εκθέτει τους ανηλίκους στον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού. Σήμερα, η νεανική παραβατικότητα είναι ακόμη πιο ανησυχητική λόγω του μαζικού της χαρακτήρα, καθώς μειώνεται η ηλικία στην οποία αρχίζουν να εμφανίζονται στοιχεία εγκληματικής συμπεριφοράς ενώ αυξάνεται ο αριθμός των εγκλημάτων που διαπράττονται από παιδιά ηλικίας κάτω των 13 ετών. Επιπλέον, τα εγκλήματα που διαπράττουν χαρακτηρίζονται από όλο και μεγαλύτερη σκληρότητα.
Χαιρετίζω την έκθεση της κ. Μπατζελή, στην οποία περιγράφονται με σαφήνεια τα αίτια της νεανικής παραβατικότητας και αναζητούνται λύσεις για τη σταδιακή εξάλειψή της. Οι πιο πρόσφατες ψυχολογικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η οικογένεια είναι ο πρώτος και μοναδικός χώρος στον οποίο το παιδί μαθαίνει να αγαπά, να σέβεται και να είναι αντικείμενο σεβασμού. Οι δυσλειτουργικές οικογένειες, στις οποίες οι γονείς δεν φροντίζουν τα παιδιά τους και στις οποίες το παιδί δεν περιβάλλεται με την αναγκαία αγάπη, κατανόηση και υποστήριξη, παράγουν τους περισσότερους νέους οι οποίοι εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά. Πριν από πολύ καιρό ο Πλάτων είχε περιγράψει την οικογένεια ως τη θεμελιώδη μονάδα κοινωνικής ζωής και βασικό χώρο εκπαίδευσης. Ο Αύγουστος Κόμτ περιέγραψε την οικογένεια ως γέφυρα μεταξύ του ατόμου και της κοινωνίας και υπογράμμισε τον κεντρικό της ρόλο στην κοινωνία.
Η ανατροφή ενός παιδιού ξεκινά τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού στους κόλπους της οικογένειας, πολύ πριν διασχίσει δηλαδή το παιδί το κατώφλι του σχολείου. Όλα όσα διδάσκεται το παιδί στο σχολείο ή εκτός του σχολείου διαμορφώνουν τη συμπεριφορά και την προσωπικότητά με θετικό ή αρνητικό τρόπο. Η εφηβεία είναι μια περίοδος κατά την οποία η πνευματική ζωή είναι πιο έντονη, είναι μια περίοδος η οποία διαμορφώνει τη στάση των ανθρώπων απέναντι στα προβλήματα της προσωπικής ζωής στην κοινωνία και κατά την οποία απαιτείται σημαντική στήριξη από την οικογένεια. Ο ρόλος της οικογένειας ως παιδευτικού περιβάλλοντος δεν περιορίζεται μόνο στα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού αλλά συνεχίζεται μέχρι την ανεξαρτητοποίησή του, μέχρις ότου δηλαδή ξεκινήσει τον εργασιακό του βίο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι αληθινό το λαϊκό ρητό ότι το σπίτι είναι τα χέρια που σε αγκαλιάζουν όταν κλαις. Έχω την πεποίθηση ότι μπορούμε να μειώσουμε τη νεανική παραβατικότητα στην κοινωνία μόνον εάν δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο περιβάλλον στο οποίο κάθε οικογένεια θα είναι σε θέση να αναλαμβάνει αυξημένες ευθύνες στους κόλπους της κοινωνίας. Η οικογένεια πρέπει να είναι καταφύγιό μας, δάσκαλός μας και στήριγμά μας.
Edite Estrela (PSE). – (PT) Κύριε Πρόεδρε, θέλω καταρχάς να συγχαρώ την κ. Μπατζελή για την έκθεσή της, η οποία περιλαμβάνει λογικές και απολύτως αναγκαίες προτάσεις, όπως η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου για την παραβατικότητα των ανηλίκων.
Η αύξηση της νεανικής παραβατικότητας απαιτεί μια ολοκληρωμένη, αποτελεσματική πολιτική σε οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό επίπεδο, η οποία θα συμβάλλει στην καλλιέργεια κοινωνικών και πολιτικών αξιών και στην κοινωνική ένταξη των νέων. Συγχρόνως, απαιτούνται μέτρα καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Μια κοινωνία με οξείες κοινωνικές ανισότητες δεν μπορεί να προαγάγει την κοινωνική συνοχή, ούτε να αποτρέψει τη νεανική παραβατικότητα.
Οι εικόνες των επεισοδίων νεανικής βίας σε διάφορες ανεπτυγμένες χώρες, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, πρέπει να προκαλούν ανησυχία. Τι ωθεί εκατοντάδες νέους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τη βία για να προσελκύσουν την προσοχή στα προβλήματά τους; Οι οικογένειες, οι πολιτικοί και οι κοινωνίες συνολικά πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να συζητήσουν σχετικά με το ποια είναι τα σφάλματα που έχουν ενδεχομένως διαπράξει και γιατί.
Η αύξηση της νεανικής παραβατικότητας είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα και πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί νέοι άνθρωποι 13 έως 17 ετών βιαιοπραγούν ή ακόμη και δολοφονούν ανυπεράσπιστα άτομα ως μορφή διασκέδασης. Είναι πραγματικά φοβερό. Οι καταδίκες και η κριτική δεν αρκούν. Απαιτείται δράση, προκειμένου να μην καταλήξουμε στο μέλλον να εκφράζουμε τη λύπη μας επειδή θα είναι πολύ αργά για να κάνουμε οτιδήποτε, όπως ο πατέρας ενός από αυτά τα παιδιά, ο οποίος δήλωσε ότι αισθάνεται αποτυχημένος ως πατέρας.
Οι ειδήμονες επισημαίνουν τα αίτια, με πρώτο την έλλειψη επιτήρησης και δεύτερη την αβελτηρία. Χωρίς κάποια απασχόληση, σχολείο ή εργασία, οι νέοι γίνονται ανεύθυνοι. Σε αυτό προστίθεται μια νοοτροπία ανοχής με ελάχιστες ή καθόλου υποχρεώσεις και απεριόριστα δικαιώματα. Δεν υπάρχει η αίσθηση ότι η κοινωνία απαιτεί με σταθερότητα οτιδήποτε από τους νέους· ούτε η εργατικότητα ούτε η αξία εκτιμώνται.
Ορισμένοι από αυτούς τους νέους έχουν πέσει θύματα βίας ή έχουν ανατραφεί σε ατμόσφαιρα βίας εντός της οικογένειας. Ορισμένοι αισθάνονται ότι δεν έχουν ρίζες και ότι είναι περιθωριοποιημένοι κοινωνικά, ενώ άλλοι μιμούνται τα παραδείγματα βίας που παρακολουθούν στην τηλεόραση. Ακόμη και τα παιδικά παιχνίδια και τα κινούμενα σχέδια καλλιεργούν τη βία.
Kathy Sinnott (IND/DEM). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, αυτή η έκθεση είναι πολύ δυσάρεστη. Όλο και περισσότεροι έφηβοι αναπτύσσουν παραβατικές συμπεριφορές σε διαρκώς μικρότερη ηλικία, ενώ οι πράξεις τους είναι όλο και πιο βίαιες. Το φαινόμενο αυτό είναι τόσο σοβαρό για τους εμπλεκόμενους νέους και για όλα τα μέλη της κοινωνίας ώστε να είναι αναγκαία η εξεύρεση λύσεων, όμως πρέπει συγχρόνως να είμαστε ακριβείς ως προς την ανάλυση του προβλήματος.
Η έκθεση περιλαμβάνει κατάλογο των κρίσιμων επιρροών που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα των παιδιών: οικογένειες, σχολεία, φίλοι και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Χάριν ακρίβειας, επιτρέψτε μου να προσθέσω στον κατάλογο αυτόν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τις τηλεπικοινωνίες, και αναφέρομαι ειδικότερα στον κινηματογράφο, την τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το Διαδίκτυο – και, τώρα, τις νέες τεχνολογίες κινητής τηλεφωνίας.
Σύμφωνα με μελέτες που έχουν διενεργηθεί, τα παιδιά δαπανούν περισσότερο χρόνο ασχολούμενα με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας παρά με όλες τις υπόλοιπες επιρροές συνολικά. Με βάση τα άρθρα 13 και 17 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία χρησιμοποιείται ως η κύρια πηγή αυθεντίας στην έκθεση αυτή, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν απόλυτο δικαίωμα των παιδιών, στα οποία πρέπει να προσφέρεται πλήρης πρόσβαση στα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τις τηλεπικοινωνίες. Ενόψει του σημερινού περιεχομένου τους, το οποίο είναι γεμάτο βία, μίσος, ρατσισμό και πορνογραφία, καθώς και της χρήσης τους από κακοποιούς οι οποίοι έχουν ως στόχους ανηλίκους –και όλοι αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν δυνητικά στην αύξηση της παραβατικότητας– είναι σωστό να θεωρούμε ότι τα μέσα μαζικής επικοινωνίας διαθέτουν τέτοια απόλυτα δικαιώματα και ότι τα παιδιά έχουν απόλυτο δικαίωμα πρόσβασης σε αυτά;
Αν οποιαδήποτε από τις άλλες επιρροές που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον κατάλογο, όπως η οικογένεια ή το σχολείο, κακοποιούσαν ή έβλαπταν τα παιδιά, θα απομακρύναμε τα παιδιά για την ασφάλειά τους. Κατά την εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της, πρέπει να επανεξετάσουμε τα άρθρα 13 και 17. Είχαν γραφεί το 1989, όταν οι άνθρωποι δεν γνώριζαν ακόμα ποια μορφή θα λάμβανε το Διαδίκτυο το 2007.
Πρέπει επίσης να εξετάσουμε τον ρόλο των πατεράδων. Οι ψυχολόγοι μας πληροφορούν ότι οι μητέρες προσφέρουν στο παιδί το αίσθημα της ατομικής του ταυτότητας και της θέσης του μέσα στην οικογένεια, ενώ οι πατέρες κοινωνικοποιούν το παιδί και το βοηθούν να μάθει ποιοι είναι οι αποδεκτοί τρόποι συμπεριφοράς.
ΠΡΟΕΔΡΙΑ: ΡΟΔΗ ΚΡΑΤΣΑ-ΤΣΑΓΚΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Αντιπρόεδρος
Amalia Sartori (PPE-DE). – (IT) Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, θέλω να ευχαριστήσω την κ. Μπατζελή για το έργο που επιτέλεσε και την επιτροπή για την πρόταση που υπέβαλε.
Πιστεύω ότι είναι σωστό να αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου που εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και το οποίο εκδηλώνεται και στην Ευρώπη με πολύ σοβαρές μορφές, όσον αφορά τόσο τον τύπο όσο και τον αριθμό των εγκλημάτων που διαπράττουν ανήλικοι. Η ιδέα θέσπισης ελάχιστων κανόνων κατάλληλων για όλες τις χώρες της ΕΕ και της ανταλλαγής των ορθών πρακτικών αποτελεί ασφαλώς ένα χρήσιμο βήμα για την αντιμετώπιση αυτού του εκτεταμένου προβλήματος. Συμφωνώ, συνεπώς, με την άποψη ότι είναι αναγκαίο να ασχοληθεί η Επιτροπή με αυτό το πρόβλημα.
Όσον αφορά το περιεχόμενο του κειμένου, πιστεύω πως είναι σημαντικό να επισημάνουμε ορισμένα σημεία. Καταρχάς, θα πρέπει να επαναλαμβάνουμε συνεχώς και προς όλες τις κατευθύνσεις ότι τα παιδιά αποτελούν μια αξία για όλη την Κοινότητα και αντιπροσωπεύουν το μέλλον μας. Για τον λόγο αυτό, το γενικό συμφέρον επιτάσσει να δημιουργούμε από τη στιγμή της γέννησης κάθε παιδιού τις συνθήκες που είναι αναγκαίες για να γίνουν πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει πολιτικές που θα συνοδεύουν την ανάπτυξη του παιδιού στην οικογένεια, στο σχολείο και στην εργασία, καταπολέμηση της φτώχειας, πολιτικές για τη στέγαση και την απασχόληση, δημόσιες υπηρεσίες, αυστηρό σεβασμό του δικαιώματος και της υποχρέωσης για σχολική και πολιτιστική εκπαίδευση έως την είσοδο στον κόσμο της εργασίας, καταπολέμηση της εξάπλωσης της βίας και μηδενική ανοχή στην εκμετάλλευση και στη βία κατά των ανηλίκων, ακόμη και εντός της οικογένειας. Είναι αναγκαία η αποσαφήνιση όχι μόνο των δικαιωμάτων, αλλά και των υποχρεώσεων και των κυρώσεων.
Silvia-Adriana Ţicău (PSE). – Doresc să o felicit pe colega Bazeli pentru acest raport. Delicvenţa juvenilă şi violenţa în şcoli sunt fenomene care există în toate statele membre şi pe care avem responsabilitatea de a le combate prin strategii şi măsuri la nivel naţional şi european. Este nevoie de prevenire, de includerea socială şi reabilitarea delicvenţilor minori, precum şi de măsuri judiciare corespunzătoare. Pentru că anumite grupuri de minori sunt mai vulnerabile - fete între 14 şi 18 ani, grupuri de imigranţi, persoane fără domiciliu fix - şi pentru că există riscul ca organizaţii criminale să utilizeze minori pentru traficul de stupefiante, prostituţie şi furt, este important ca incitarea minorilor la delicte să se constituie în circumstanţe agravante pentru infractorii adulţi. Măsurile educative trebuie să devină prioritare şi este important să existe acorduri de parteneriat între diferite instituţii precum şcoală, poliţie, instituţie şi autorităţile locale pentru dezvoltarea de centre de recreere pentru tineri şi incluziunea socială a acestora. Instruirea părinţilor privind importanţa supervizării copiilor şi îndrumarea acestora, precum şi conştientizarea pericolelor, le va permite acestora să intervină de la primele semne ale apariţiei unor probleme de comportament.
Anna Záborská (PPE-DE). – (FR) Κυρία Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, θέλω να συγχαρώ την κ. Μπατζελή για την έκθεσή της. Ο τίτλος της έκθεσης δείχνει ότι εναπόκειται στις γυναίκες, την οικογένεια και την κοινωνία στο σύνολό της να αντιδράσουν στην παραβατικότητα ανηλίκων. Θα επιθυμούσα στον τίτλο να αναφέρονται επίσης οι άνδρες και οι πατεράδες. Ο καθένας αντιλαμβάνεται τη σημασία τους και θα ήθελα, στο μέλλον, να είμαστε αρκετά θαρραλέες για να αναφέρουμε τον ρόλο των πατεράδων ανοικτά στις διάφορες ευρωπαϊκές πολιτικές.
Ορισμένα πολύ λεπτομερή στατιστικά στοιχεία, ιδιαίτερα αυτά του ιρλανδού ερευνητή Patrick Fagan του Ιδρύματος Heritage στην Ουάσινγκτον, αποδεικνύουν χωρίς αμφιβολία ότι ο συναισθηματικός δεσμός μεταξύ των γονιών και των παιδιών τους διαμορφώνεται στην πρώιμη νηπιακή ηλικία. Χρησιμοποιώντας στοιχεία από αστυνομικές εγκληματολογικές στατιστικές, ο Fagan αποδεικνύει ότι όσο ισχυρότερος είναι ο συναισθηματικός δεσμός στους κόλπους της οικογένειας τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος παραβατικότητας ανηλίκων.
Η Στρατηγική της Λισαβόνας ορίζει ότι το 60% των πολύ μικρών παιδιών θα πρέπει να βρίσκουν θέση σε νηπιαγωγείο. Δεν αμφισβητώ τις επιθυμίες των νεαρών γονιών που θέλουν να ακολουθήσουν επαγγελματική καριέρα, αλλά, υπό το πρίσμα των στατιστικών στοιχείων και της γονικής εμπειρίας που όλοι μας έχουμε, κυρίες και κύριοι, πρέπει να ζητούμε την υψηλότερη δυνατή ποιότητα για την φροντίδα των παιδιών. Κοντά στον χώρο εργασίας ενός εκ των γονέων πρέπει να βρίσκονται προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά κέντρα φροντίδας παιδιών.
Ευχαριστώ την εισηγήτρια για το γεγονός ότι τονίζει τη σημασία της ποιότητας των ιδρυμάτων φροντίδας του παιδιού.
Η εξάλειψη της βίας μεταξύ των νέων είναι ευθύνη που η οικογένεια και η κοινωνία πρέπει να αναλάβουν από κοινού. Η κοινωνία πρέπει να θεσπίσει το πλαίσιο για την παρέμβαση του κράτους. Αρνούμαι να αποποινικοποιήσω και να απεγκληματοποιήσω πράξεις βίας διαπραχθείσες από νεαρούς ενηλίκους και συνιστώ η Ευρωπαϊκή Ένωση να δημιουργήσει παρατηρητήριο βίας των νέων με σκοπό να θεσμοθετηθεί η εκπαίδευση των νέων.
Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου (PPE-DE). – Κυρία Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, κύριοι συνάδελφοι, συγχαίρω την εισηγήτρια για την πολύ καλή δουλειά που μας παρουσίασε, την καλή συνεργασία που αναπτύξαμε κατά τη διάρκεια της εξέτασης των τροπολογιών, και γιατί μας έδωσε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας.
Απαιτείται συνεργασία μεταξύ όλων των αρμοδίων φορέων που ασχολούνται με τα παιδιά προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, που δεν είναι καινούργιο για την κοινωνία των ανθρώπων. Υπήρχε πάντοτε. Επιτρέψτε μου να σας θυμίσω κάτι που με είχε εντυπωσιάσει στην παιδική μου ηλικία, όταν μας διηγούνταν μια ιστορία για κάποιον κατάδικο τον οποίο ερώτησαν ποιος φταίει για το ότι είσαι σήμερα μεγάλος παραβάτης στη φυλακή κι εκείνος ανέφερε τη μητέρα του λέγοντας ότι σε εκείνη είχε πρωτοπάει σε ηλικία 3 ετών ένα κλεμμένο αυγό και εκείνη το δέχτηκε. Δεν φταίνε λοιπόν οι γονείς που εργάζονται –πάντα εργάζονταν οι γονείς– αλλά φταίνε οι γονείς που δεν σέβονται τις βασικές ηθικές αρχές και αξίες, φταίνε οι εκπαιδευτικοί που δεν συμβάλλουν στην αναγνώριση της πρώτης μεγάλης αξίας, δηλαδή το σεβασμό της αξιοπρέπειας του ανθρωπίνου προσώπου. Από εκεί αρχίζουν όλα και έτσι μετά οδηγούμεθα στο να πάρουμε μέτρα και πρέπει να πάρουμε μέτρα και βέβαια πρέπει και να τιμωρήσουμε –αν σας πειράζει η λέξη, ας την μετριάσουμε– να επιτιμήσουμε λοιπόν τους νέους προκειμένου να μάθουν να αυτοσυγκρατούνται.
Βέβαια η αυτοσυγκράτηση διδάσκεται, όπως ακούστηκε, από πολύ νωρίς και άρα οι εκπαιδευτικοί και τα ιδρύματα στα οποία εμπιστευόμαστε από πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά μας, έχουν και εκείνα ευθύνη. Πρέπει να μάθουν οι νέοι να είναι σωστοί και υπεύθυνοι πολίτες που θα μπορούν με την προσωπικότητά τους και τα προσόντα τους να βοηθήσουν την οικονομική και κοινωνική ζωή του χώρου στον οποίο δραστηριοποιούνται.
Δεν είμαι υπέρ του παρατηρητηρίου. Τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα και να προσθέσουν ειδικές δράσεις με χρηματοδότηση μηχανισμών για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Tadeusz Zwiefka (PPE-DE). – (PL) Κυρία Πρόεδρε, θέλω και εγώ να ευχαριστήσω την κ. Μπατζελή για την εξαίρετη έκθεσή της. Ασφαλώς, οι περισσότεροι εξ ημών συμφωνούμε με την άποψη ότι η παραβατικότητα των ανηλίκων σημειώνει αύξηση και αποτελεί αυξανόμενη απειλή.
Οι τρόποι αντιμετώπισης και πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Επιπλέον, ορισμένοι πολιτικοί προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το πρόβλημα για την εξυπηρέτηση των ιδιοτελών πολιτικών σκοπών τους. Μέσω της προαγωγής δραστικά πιο αυστηρών ποινών και της θέσπισης αυστηρών πειθαρχικών μέτρων στα σχολεία, δεν αποτυγχάνουν απλώς να λύσουν το πρόβλημα της εγκληματικότητας των ανηλίκων, αλλά ενδέχεται ακόμη και να επιδεινώνουν την τρέχουσα κατάσταση.
Συμφωνώ πλήρως με το συμπέρασμα της εισηγήτριας ότι η πρόληψη πρέπει να είναι η κύρια και σημαντικότερη πτυχή της στρατηγικής για την καταπολέμηση της νεανικής παραβατικότητας. Οι πολιτικές πρόληψης είναι σαφές ότι θέτουν μακροπρόθεσμους στόχους, γεγονός που σημαίνει ότι σε γενικές γραμμές υπερβαίνουν τη διάρκεια της θητείας ενός κοινοβουλίου ή μιας κυβέρνησης. Οι πολιτικές αυτές έχουν επίσης μεγαλύτερο βραχυπρόθεσμο κόστος και δεν προσφέρουν άμεσα πολιτικά οφέλη. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι οι πολιτικοί προτιμούν πειθαναγκαστικές πολιτικές οι οποίες προσφέρουν γρήγορα και απλά αποτελέσματα, κυρίως με τη μορφή της δημοσιότητας στα μέσα ενημέρωσης. Ως εκ τούτου, ο κύριος στόχος είναι η πλήρης αποσύνδεση του προβλήματος της νεανικής παραβατικότητας από πολιτικές παρατάξεις και η θέσπιση κοινοτικών κοινωνικών πλαισίων, αντί της εστίασης στον τομέα του ποινικού δικαίου, ο οποίος παραμένει υπό τον έλεγχο των επιμέρους κρατών μελών.
Συμφωνώ με την άποψη ότι η υιοθέτηση ενός κώδικα πρόληψης και κοινωνικής αλληλεγγύης προς τους ανηλίκους θα αποτελούσε σημαντικό βήμα προόδου. Η εισηγήτρια υπογράμμισε ότι το πρόβλημα της νεανικής εγκληματικότητας πρέπει να αναλύεται με βάση τέσσερα κριτήρια, ειδικότερα την οικογένεια, το σχολείο, τις ομάδες συνομηλίκων και το υπόβαθρο. Μόνο αυτή η πολύπλευρη προσέγγιση προσφέρει πιθανότητες επιτυχίας. Έτσι, οι πολιτικές υπέρ της οικογένειας που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη δεν πρέπει να εστιάζονται κυρίως στην προσφορά οικονομικών κινήτρων για την τεκνοποιία. Πρέπει, απεναντίας, να αποβλέπουν πρωτίστως στην παροχή της ευρύτερης δυνατής βοήθειας και στήριξης στις οικογένειες μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι ο πιο σημαντικός κρίκος αυτής της αλυσίδας είναι όντως η οικογένεια.
Mairead McGuinness (PPE-DE). – (EN) Κυρία Πρόεδρε, θέλω να ευχαριστήσω την εισηγήτρια για την εξαίρετη αυτή έκθεση. Επιτρέψτε μου να σας επιστήσω την προσοχή σε μια νέα έκθεση σχετικά με την παραβατικότητα ανηλίκων η οποία δημοσιεύθηκε στην Ιρλανδία τις τελευταίες εβδομάδες και η οποία καταδεικνύει ότι τέσσερις στους πέντε νέους που βρίσκονται στα αναμορφωτήριά μας αντιμετωπίζουν ψυχιατρικά προβλήματα. Η εν λόγω έκθεση σχετικά με τη συναισθηματική νοημοσύνη, την ψυχική υγεία και την παραβατικότητα των ανηλίκων εκπονήθηκε από δύο επιστήμονες του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Δουβλίνου, και είναι η πρώτη έρευνα αυτού του είδους σε παγκόσμιο επίπεδο, γι’ αυτό είναι σημαντική στο πλαίσιο της σημερινής συζήτησης. Καταδεικνύει ότι τα δύο τρίτα των ανηλίκων παραβατών υποφέρουν από διαταραχές της συμπεριφοράς όπως το σύνδρομο διαταραχής της προσοχής και υπερκινητικότητας. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% κάνουν χρήση ναρκωτικών και οινοπνεύματος· ορισμένοι δε ξεκίνησαν τη χρήση κάνναβης και οινοπνεύματος σε ηλικίες ακόμη και εννέα ετών, ή ξεκίνησαν τη χρήση κοκαΐνης από ηλικίες ακόμη και 13 ετών.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι νέοι παρουσιάζουν πολύ αυξημένα ποσοστά ψυχιατρικών διαταραχών, μετέχουν σε σοβαρά εγκλήματα και παρουσιάζουν σημαντική υστέρηση ως προς τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη γνωστική ικανότητα. Όπως προανέφερα, αυτό είναι σημαντικό, δεδομένου ότι μια τέτοια έρευνα πραγματοποιείται για πρώτη φορά. Οκτώ από τα δέκα νεαρά αγόρια της έρευνας πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για μία τουλάχιστον σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εν λόγω νέοι είχαν κατά μέσο όρο βιώσει τρεις ψυχιατρικές διαταραχές. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν τριπλάσια συχνότητα διαταραχών μεταξύ των αγοριών τα οποία είχαν παραπεμφθεί σε ψυχιατρική υπηρεσία λόγω των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν.
Δυστυχώς, τα προβλήματα που επισημάνθηκαν σε αυτή την έρευνα δεν αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο του τρέχοντος συστήματός μας για την παροχή υπηρεσιών στους νέους αυτούς ανθρώπους. Στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν τυγχάνουν θεραπείας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, και σε αυτή την έκθεση υπογραμμίζεται –θα έλεγα δε ότι αυτό ισχύει για το σύνολο της Ευρώπης– η σημασία της αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων. Εκτός από τη μείωση των συνεπειών που έχουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας για τη λειτουργία και την ανάπτυξη των παιδιών, η θεραπευτική αντιμετώπιση θα επιφέρει σημαντική μείωση της παραβατικής συμπεριφοράς και της εγκληματικότητας και, ως εκ τούτου, προσφέρει σημαντικά οφέλη για την κοινωνία και το δικαστικό σύστημα –στην Ιρλανδία και, αναμφίβολα, στο σύνολο της ΕΕ– και γι’ αυτό συνιστώ στο Σώμα να λάβει υπόψη αυτή τη μελέτη.