Volledig verslag van de vergaderingen

Donderdag 15 november 2007 - Straatsburg

9.3. Somalië (debat)

  De Voorzitter. – Aan de orde is het debat over zes ontwerpresoluties over Somalië.⁽¹⁾

  John Bowis (PPE-DE), auteur.–(EN) Mevrouw de Voorzitter, generatieslang zijn er mensen uit Somaliland en Somalië naar mijn kiesdistrict in Londen gekomen.Zij hebben een lange traditie om bij de Britse handelsvloot te werken en geld naar huis te sturen.Tijdens mijn tijd in het Britse parlement was ik mede-voorzitter van de alle partijen omvattende Brits-Somalische fractie.Soms behandelden we problemen en soms persoonlijke aangelegenheden, en dergelijke.En die waren er in overvloed.De Somaliërs zijn fantastische mensen maar waren niet begenadigd met buitengewone leiders.

Nu is de situatie verder verslechterd.Het is nu een mislukt land, met de slechtste gezondheidscijfers ter wereld.De bevolking wordt elke dag geconfronteerd met geweld en voortdurend stijgende sterfcijfers voor kinderen en moeders.De mensen zitten gevangen in het kruisvuur van Ethiopische troepen, regeringstroepen en milities.Daarom staat deze kwestie op de agenda vandaag.Wij begrijpen hoe verschrikkelijk het is om tegenwoordig in Somalië te wonen.Wij begrijpen hoe flagrant noodzakelijk het is om er humanitaire hulp naar toe te sturen, en toch lukt dat niet.Wij begrijpen dat er vredesmachten nodig zijn en wij juichen toe wat de Afrikaanse Unie heeft beloofd, maar wij zijn niet blij met wat er tot dusver is bereikt.Het is bij lange na niet wat er is beloofd.

Momenteel zijn er alleen Oegandese troepen.De Ethiopiërs zullen niet eerder vertrekken totdat het beloofde aantal van 8 000 troepen wordt bereikt. Wij moeten zorgen dat we de mensen aan het praten krijgen – praten over de grenzen heen, over onze eigen traditionele vooroordelen heen – omdat er geen stabiliteit zal zijn als de mensen niet praten en als er geen stabiliteit is, is er geen toekomst voor dat land. Als er geen toekomst is, dan sterven de mensen.Wij zullen niet verantwoordelijk zijn, maar wij hebben ook geen poging gedaan om dit te voorkomen.

  Raül Romeva i Rueda (Verts/ALE), auteur.–(ES) Mevrouw de Voorzitter, natuurlijk wil ik het belang van deze resolutie benadrukken, vooral in het licht van het debat deze ochtend. Wij hebben net gesproken over hoe wij met de situatie in kwetsbare landen moeten omgaan. Somalië is niet alleen een kwetsbaar land, maar ook werkelijk een mislukt land.

Toch mogen wij niet vergeten, zoals de heer Bowis zei, dat het land momenteel enorm veel geweld kent en dat het geweld vooral wordt gevoed door de aanhoudende levering van wapens, voornamelijk lichte wapens en munitie, afkomstig van andere landen uit die streek en in vele gevallen rechtstreeks uit Westerse landen, inclusief de Europese Unie.

Daarom mogen wij niet vergeten dat wij, behalve dat we moeten reageren op de onmiddellijke gevolgen van de huidige situatie in Somalië, ook een verantwoordelijkheid dragen voor deze situatie. Wanneer wij spreken over de plicht en verantwoordelijkheid om Somalië te beschermen, wat wij gewoonlijk in dit soort debatten doen, moeten wij ook onze eigen verantwoordelijkheid nemen om deze situatie te voorkomen, bijvoorbeeld door de wapenexport te controleren.

  Ana Maria Gomes (PSE), auteur. – (PT) Gisteren was er in Mogadishu een oproep om eenheden van de Afrikaanse Unie aan te vallen – zo groot zijn de tragedie en het controleverlies die Somalië verwoesten en de hele Afrikaanse Hoorn in rep en roer zetten. De EU moet dringend druk uitoefenen op alle partijen in het conflict om zich te engageren tot een alomvattend proces van nationale verzoening dat voor de politieke kwesties die aan de basis liggen van de crisis, een oplossing kan vinden. De “overgangsregering” zal een fictie blijven als zij voortdurend weigert acties te ondernemen om de burgerlijke bevolking te beschermen en humanitaire hulp te vergemakkelijken.

Somalië is volgens een recent rapport van de VN meer dan ooit overspoeld met wapens. Het is van essentieel belang dat de staten en handelaars die het wapenembargo van 1992 niet naleven, worden tegengehouden en aansprakelijk worden gesteld. Ten slotte moet de vredesmacht van de Afrikaanse Unie dringend worden versterkt en moeten de Ethiopische bezettingstroepen vertrekken. Wij moeten toegeven dat de Ethiopische interventie, die op gang werd gebracht door de regering Bush met de passieve toestemming van de Europese Unie, geen vrede of regering en zelfs geen hulp in de strijd tegen het terrorisme in Somalië heeft gebracht. Zij bracht de mensen van de hele regio alleen maar meer leed, armoede en dood.

  Marcin Libicki (UEN), auteur. – (PL) Mevrouw de Voorzitter, wij spreken hier vandaag over de tragedie in Somalië. Het is zo dat er in een dergelijk geval drie interventiemaatregelen kunnen worden genomen: diplomatieke druk, een economisch embargo en, indien nodig, gewapende interventie. Er is echter een vierde mogelijkheid die we niet noemen en die houdt in dat de EU-landen moeten beginnen hun eigen pseudo-ondernemingen niet langer in handen te geven van corrupte bureaucraten in verschillende postkoloniale staten. Deze bureaucraten sturen vaak aan op burgeroorlogen, vaak in het fundamentele belang van de pseudo-ondernemingen.

Ik wil nog iets zeggen over hetzelfde onderwerp als de heer Romeva i Rueda en mevrouw Gomes. Natuurlijk worden de wapens die in deze landen, inclusief Somalië, worden gebruikt, geproduceerd in en uitgevoerd uit zogenaamde democratische landen, landen die economisch ontwikkeld zijn. Landen in dit deel van de wereld zouden specifiek op hun eigen wapenproducenten en pseudo-ondernemers druk moeten uitoefenen zodat zij zeker geen oorzaak zijn van of aandeel hebben in de ergste rampen die zich vandaag op de planeet voordoen.

  Marios Matsakis (ALDE), auteur.–(EN) Mevrouw de Voorzitter, Somalië is in het verleden het thema geweest van resoluties van het Europees Parlement en de VN.Helaas is de situatie aldaar niet verbeterd en is de aanhoudende verwoestende burgeroorlog onverminderd doorgegaan.Het hieruit voortvloeiende tragische menselijk lijden blijft voortduren, met honderdduizenden door armoede getroffen vluchtelingen, duizenden ondervoede en stervende kinderen en naar verluidt in het gebied opduikende besmettelijke ziekten zoals cholera en hepatitis.Het land bevindt zich in een wanhopige situatie, waar anarchie en het recht van de sterkste overheersen.

In deze gezamenlijke ontwerpresolutie, doen wij – zoals voorheen - een reeks praktische voorstellen, zoals het staken van alle buitenlandse militaire inventie in Somalië – met name van Ethiopië en Eritrea – en volledige tenuitvoerlegging van het wapenembargo tegen Somalië, dat ofschoon het vijftien jaar geleden werd opgelegd, helaas nog steeds daadwerkelijk in werking moet treden.

Wij doen ook een oproep voor de bescherming van de persvrijheid door het krachtig veroordelen van de systematische pesterij van de media door de Somalische regering en de schandalige nalatigheid om de moord van journalisten wier berichtgeving kritisch over de regering werd bevonden, te onderzoeken.

Wij doen deze oproepen, bewust van het feit dat de kansen dat ernaar geluisterd wordt erg gering zijn.Toch moeten wij ons vasthouden aan de hoop dat wellicht gezond verstand en een humanistische houding ten slotte zegevieren en dat het Somalische volk uiteindelijk meer vreedzame en welvarende dagen zal meemaken.

  Erik Meijer (GUE/NGL), auteur. – (NL) Voorzitter, sinds 1991 bestaat de staat Somalië in de praktijk niet meer, althans voor zover het grondgebied van de voormalige Italiaanse kolonie is bedoeld. Alleen in het noorden, de voormalige Britse kolonie Somaliland, bestaat een vorm van staatsgezag, maar dat gezag wordt internationaal niet erkend.

De plaats van de staat is ingenomen door een aantal krijgsheren die afwisselend onderling strijd voeren en samenwerken.Het leger van buurland Ethiopië heeft zich opgeworpen als hun gezamenlijke beschermer.Daarentegen is de Unie van islamitische rechtbanken hun gezamenlijke tegenstander, die Somalië wil herenigen op grondslag van traditionele islamitische regels en zonder die krijgsheren.

Alle tot nu toe ondernomen pogingen om een algemeen aanvaard eenheidsbestuur in te stellen en Somalië weer als staat te laten functioneren, hebben gefaald.De Commissie heeft aan de in 2004 opgerichte federale overgangsinstellingen financiële steun verleend.Dat leek op dat moment verdedigbaar, maar heeft geleid tot het verwijt dat de Europese Unie partij kiest in een gewapend conflict en daarbij samenwerkt met Ethiopië tegen de krachten die het liefst een streng islamitisch regime aan de macht zouden zien.

Een dergelijk Europees beleid, hoe goed ook bedoeld, kan niet succesvol zijn zonder de steun van de inwoners van Somalië.Daarom is het goed dat in de resolutie die straks in stemming komt, wordt opgeroepen tot beëindiging van buitenlandse militaire interventies en tot dialoog en verzoening in het binnenland.

  Lidia Joanna Geringer de Oedenberg, namens de PSE-Fractie. – (PL) Mevrouw de Voorzitter, Somalië heeft sinds de val van het Siad Barre-bewind in 1991 geen goed functionerende regering meer gehad. In het land heerst nu chaos en anarchie. Ten gevolge van het conflict tussen de rebellen van de Unie van islamitische rechtbanken en de voorlopige regeringstroepen zijn 850 000 mensen dakloos geworden en zijn er vele doden gevallen.

De situatie in Somalië is dramatisch. Cholera verspreidt zich over de regio, meer dan anderhalf miljoen mensen hebben dringende medische zorg nodig en tienduizenden kinderen zijn ondervoed. Er bestaat een reëel gevaar dat dit conflict de regio zal destabiliseren. Nog zorgwekkender is het feit dat van de beloofde 8 000 soldaten van de Afrikaanse Unie, er tot nu toe slechts 1 600 werden ingezet om te bemiddelen.

Daarom zouden de Afrikaanse Unie, de Verenigde Staten, de Europese Unie en de Verenigde Naties hun humanitaire en logistieke hulp voor de Somaliërs moeten uitbreiden, alsook hun diplomatische inspanningen om het vredesproces te versnellen en een stabiele regering te vormen door middel van vrije verkiezingen in 2009.

  Leopold Józef Rutowicz, namens de UEN-Fractie. – (PL) Mevrouw de Voorzitter, Somalië ligt op het Somalische schiereiland, bekend als de Afrikaanse Hoorn, en is een etnisch en religieus homogene staat. De Somaliërs maken 97 procent van de bevolking uit, waarvan bijna 100 procent de islam belijdt.

Dankzij zijn natuurlijke hulpbronnen had het land de nodige middelen om zich economisch te ontwikkelen en een fatsoenlijk leven te creëren voor de burgers van de Republiek Somalië die is ontstaan in 1960. Helaas hebben een staatsgreep, een burgeroorlog, veranderingen in politieke gerichtheid, verdeeldheid tussen stammen en de inmenging van de Unie van islamitische rechtbanken die banden met de Taliban heeft in de strijd voor de macht, de hel op aarde gecreëerd voor de Somaliërs.

Hoe kunnen we deze mensen helpen? De oplossing voor de kwestie-Somalië ligt bij de VN en de Afrikaanse Unie. De Afrikaanse Unie zou, in het belang van Afrika, haar politieke en militaire activiteiten moeten opvoeren om de mensen te beschermen en zou ervoor moeten zorgen dat de VN en de Europese Unie absoluut essentiële humanitaire hulp kunnen leveren. In het geval van Somalië zal een debat over schending van de mensenrechten, die op indrukwekkende schaal voorkomt in dat land, niets veranderen. Wat noodzakelijk is, is actie gesteund door de Europese Unie.

  Danuta Hübner, lid van de Commissie.−(EN) Mevrouw de Voorzitter, ik ben het volledig eens met de heer Bowis: zolang mensen praten, is er altijd hoop. Deze bewustmakingsoproep aan Somalië vandaag komt precies op het juiste ogenblik, aangezien de situatie momenteel een aanzienlijke bedreiging van de vrede en veiligheid vormt, niet alleen in het gebied maar ook daarbuiten.De situatie veroorzaakt ook oneindig lijden voor het Somalische volk.

Zoals u weet, heeft de Unie het voortouw genomen bij het Somalische vredesproces en het oprichten van federale instellingen in de overgangsperiode.Wij hebben altijd gestreefd naar een politieke oplossing waarbij alle Somalische partijen betrokken zijn, en commissaris Louis Michel heeft een laatste wanhopige vredesmissie ondernomen om het vredesproces te redden vóór de Ethiopische interventie in december 2006 en heeft een grote rol gespeeld bij het koppelen van de EU-steun aan de vredesmissie voor Somalië van de Afrikaanse Unie en aan het op touw zetten van een nationaal verzoeningscongres.

In Somalië is zich een humanitaire ramp aan het voltrekken en is er steeds minder ruimte voor humaniteit – denk aan het harde optreden tegen de onafhankelijke media en journalisten, die worden gedood bij doelgerichte moordaanslagen.Het huidige niveau van menselijk leed in zuid- en midden-Somalië heeft alarmerende hoogten bereikt.Naar schatting hebben 1,5 miljoen mensen humanitaire hulp nodig, met inbegrip van meer dan 730 000 binnenlandse vluchtelingen van wie ongeveer een derde een extreem hoog risico loopt.Circa 173 000  inwoners van Mogadishu zijn alleen al de afgelopen twee weken voor het geweld gevlucht.

Ik wens u ook te informeren dat, als reactie op de huidige humanitaire crisis, ECHO, het Bureau voor humanitaire hulp van de Commissie, samenwerkt met uitvoerende partners om 1,5 miljoen mensen te helpen, door de lokale bevolking, binnenlandse vluchtelingen en tijdelijke bevolkingsgroepen water, hygiëne, voedsel, medicijnen en steun voor vee en levensonderhoud ter beschikking te stellen.Dit jaar heeft het een recordbudget voor hulpverlening aan Somalië toegekend ten bedrage van 20 miljoen euro.

Wij zijn ook erg bezorgd over de veranderende situatie op het stuk van de veiligheid in Mogadishu en andere gebieden in zuid-midden-Somalië.Oproerbewegingen blijken zich uit te breiden en alle partijen hebben hun militaire capaciteit de afgelopen weken vergroot.De EU zet zich in voor een pluriforme benadering die erin bestaat een veelomvattende veiligheidsstrategie te ondersteunen, waaronder een wapenstilstand en een volledige inzet van de missie van de Afrikaanse Unie in Somalië waardoor de terugtrekking van Ethiopië zou worden vergemakkelijkt, en aan te zetten tot de benoeming van een vertegenwoordiger en een effectieve minister-president en regering, terwijl de oppositie overgehaald wordt en de verzekering krijgt dat haar betrokkenheid bevorderd wordt gedurende de rest van de overgangsperiode tot de verkiezingen in 2009. De EU zal ook alle partijen dringend verzoeken de fundamentele mensenrechten en internationale humanitaire wetgeving te respecteren.

Tot slot moeten wij rekening houden met de regionale dimensies van de crisis en Ethiopië en Eritrea voor ons zien te winnen die in Somalië een oorlog bij volmacht aan het voeren zijn waardoor een grensconflict in die landen kan ontstaan.De Commissie heeft een speciale EG-gezant voor Somalië benoemd en werkt aan voorstellen voor EU-actie in het kader van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen.Zij blijft zich inzetten voor een nauwe samenwerking met het Europees Parlement om het geweld te doen stoppen en om een politieke oplossing voor deze crisis te vinden.

  De Voorzitter. – De heer Matsakis heeft het woord over een ordekwestie.

  Marios Matsakis (ALDE).- (EN) Mevrouw de Voorzitter, ik doe een beroep op het Reglement voor wij tot stemming overgaan; ik zie wederom dat er geen vertegenwoordiger van de Raad in dit Huis aanwezig is.Dit is nu bijna een permanente situatie geworden en misschien moet er iets aan gedaan worden.

  De Voorzitter. – Het debat is gesloten.

De stemming vindt na afloop van het debat plaats.

Schriftelijke verklaringen (artikel 142)

  Glyn Ford (PSE).- (EN) De situatie in Somalië is een afspiegeling van een ingestort land en een mislukte economie.Er is geen functionerende regering aan het bewind geweest sinds de omverwerping van het Said Barre-regime in 1991, dat tot anarchie, stammengevechten en roof leidde.

De recente gevechten tussen de Unie van islamitische rechtbanken en de verenigde Ethiopische en tijdelijke nationale regeringstroepen heeft minstens 100 000 mensen doen vluchten en er dreigt een hongersnood.De verslechterende veiligheidssituatie in Mogadishu verhindert internationale ngo’s om deze zich uitbreidende humanitaire ramp het hoofd te bieden.

Ik juich de pogingen van de Afrikaanse Unie toe, om een vredesmacht samen te brengen, om te helpen met de nationale verzoening, maar slechts 20 procent van de beloofde 8 000 troepen zijn daadwerkelijk ingezet.De Afrikaanse Unie moet haar verplichtingen nakomen.De Europese Unie moet meer moeite doen om politieke, financiële en logistieke steun te verlenen.

De internationale gemeenschap, waaronder de EU, moet de humanitaire hulpverlening aan vluchtelingen opvoeren.De ultieme oplossing om van Somalië weer een functionerend land te maken, vereist datde Internationale Contactgroep voor Somalië, waaronder de Afrikaanse Unie, de VN, de EU en de VS, de nodige samenwerking aangaan met actoren in Somalië om de tenuitvoerlegging van het nationale overgangshandvest en de overgangsinstellingen van het land te steunen.

(1) Zie notulen.