Pełne sprawozdanie z obrad

Środa, 28 listopada 2007 r. - Bruksela

23. Pomoc makrofinansowa dla Libanu (debata)

  Przewodnicząca. − Następnym punktem obrad jest sprawozdanie pana posła Kader Arifa, w imieniu Komisji Handlu Zagranicznego, w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie przyznania Libanowi wspólnotowej pomocy makrofinansowej (COM(2007)0476 – C6-0290/2007 – 2007/0172(CNS)) (A6-0452/2007).

  Günter Verheugen, komisarz. − (DE) Pani przewodnicząca, panie i panowie! Chciałbym podziękować Parlamentowi za okazanie swojego wsparcia dla propozycji Komisji z sierpnia. Jak sprawozdawca, pan Kader Arif, podkreśla w swoim sprawozdaniu, Liban jest w bardzo trudnej sytuacji politycznej i gospodarczej. Potrzeba dodatkowego finansowania jest bardzo silna. Przez tę pomoc makrofinansową Unia Europejska dotrzymuje obietnicy złożonej na międzynarodowej konferencji ofiarodawców w styczniu w Paryżu, gdy zgodziła się udzielić Libanowi wsparcia finansowego.

Jak państwo wiedzą uruchomienie pomocy finansowej obciążone jest wieloma niepewnościami z racji politycznego i konstytucyjnego kryzysu, który nie został jeszcze zażegnany. Niemniej jednak Komisja zobowiązuje się do dopełnienia wszystkich koniecznych wewnętrznych procedur, tak by pomoc mogła zostać uruchomiona, gdy tylko pozwolą na to okoliczności.

Nasze rozmowy z libańskimi władzami, dotyczące warunków politycznych powiązanych z programem, zbliżają się ku końcowi i mogę państwa zapewnić, że warunki te będą w pełnej zgodności z planem działań UE i Libanu utworzonym w ramach struktur europejskiej polityki sąsiedztwa i ze średnioterminowym programem reform gospodarczych władz libańskich. Wykorzystamy oczywiście wszystkie dostępne środki do zminimalizowania w jak największym stopniu ryzyka oszustwa, korupcji i nadużycia finansowego, jak jest to określone w projekcie sprawozdania.

Odnotowałem, że sprawozdawca proponuje różnorodne poprawki do wniosku Komisji. Przyjrzymy się tym poprawkom bardzo uważnie i przedstawimy naszą opinię Radzie. Mogę jednak państwu od razu powiedzieć, że nie będziemy zgłaszać żadnych obiekcji do większości poprawek dotyczących samych środków prawnych.

Komisja jest świadoma, że na posiedzeniach dotyczących nowej pomocy finansowej Parlament musiał reagować bardzo szybko. Harmonogram prac wszystkich zaangażowanych instytucji był napięty z uwagi na specyficzną naturę tej pomocy finansowej jako instrumentu kryzysowego.

Aby jednak ułatwić sytuację i poprawić współpracę z Komisją Handlu Zagranicznego (INTA), Komisja zobowiązuje się w przyszłości do systematycznego i wczesnego informowania Sekretariatu INTA o wszelkich nowych transakcjach pomocy finansowej; będzie się to odbywać za pomocą noty informacyjnej jak tylko pojawi się perspektywa udzielenia pomocy finansowej.

  Kader Arif, sprawozdawca. − (FR) Pani przewodnicząca, panie komisarzu, panie i panowie! Cieszy mnie, że mogę prezentować państwu to sprawozdanie w sprawie przyznania pomocy makrofinansowej Libanowi. To jest dowód na wypełnienie przez UE zobowiązania pomocy temu krajowi w odbudowie po kryzysie.

Liban jest w tej chwili jednym z najbardziej zadłużonych krajów na świecie, z wskaźnikiem długu do PKB wynoszącym 180%. Wpływ wojny domowej w latach 1975-1990, kryzys z Izraelem latem 2006 r., ciągła niestabilność polityczna i polityka gospodarcza pozostawiona samej sobie spowodowały poważny kryzys gospodarczy, finansowy i społeczny. Sytuacja ta wzywa do podjęcia pilnych działań.

Okazuje się, że fundusze związane z przyjęciem w styczniu 2007 r. planu działań UE i Libanu jako części europejskiej polityki sąsiedztwa nie będą dostępne do 2009 r. Specjalna pomoc makrofinansowa, którą mamy zamiar przyjąć, zniweluje tę lukę i będzie miała natychmiastowy wpływ na finanse publiczne i bilans płatniczy Libanu, pod warunkiem, że zostanie natychmiast uruchomiona. Pomoc makroekonomiczna składać się będzie z darowizny 30 milionów euro i pożyczki 50 milionów euro w celu pomocy rządowi libańskiemu w powojennej rekonstrukcji i w kontynuowaniu odnowy gospodarczej.

Moje sprawozdanie w pełni popiera potrzebę zapewnienia Libanowi tej pomocy finansowej. Wprowadza jednak kilka poprawek do wniosku Rady dla jasności i przejrzystości.

Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że pomoc musi ściśle uzupełniać finansowanie uzgodnione przez instytucje Bretton Woods, Klubu Paryskiego, dwustronnych dawców i inne programy UE. Musi być zgodna z zewnętrznymi działaniami i strategiami UE oraz gwarantować wartość dodaną tego przedsięwzięcia Wspólnoty.

Rada musi także wyraźnie i publicznie zająć się zaleceniami Parlamentu w sprawie warunków i kryteriów związanych z pomocą, innymi słowy zwiększoną jawnością i poprawionym zrównoważeniem finansów publicznych, przyjęciem zdefiniowanych priorytetów budżetowych i makroekonomicznych, wdrożeniem konkretnych środków do ochrony przed ryzykiem oszustwa, korupcji lub niepoprawnego wykorzystania funduszy, rozprowadzenia pomocy w sposób zrównoważony pomiędzy powojennymi wydatkami, odbudową, nadmiernym długiem i potrzebami społeczeństwa oraz pełną zgodnością z międzynarodowymi prawami demokratycznymi i standardami praw człowieka oraz podstawami państwa prawa. Obietnicy pomocy dla Libanu musi towarzyszyć rzeczywisty postęp w wyżej wymienionych celach i musi to być wyrażone w umowie o udzieleniu pomocy opracowanej wspólnie z władzami libańskimi.

Poza naszą podstawową pracą nad tym tekstem chciałbym także wspomnieć o kilku trudnościach, jakie napotkaliśmy podczas tworzenia sprawozdania z powodu jego pilnej natury. Z tego też powodu, aby podjąć jakąkolwiek decyzję dotyczącą pomocy makrofinansowej w przyszłości musimy być informowani przez Komisję i Radę o wiele wcześniej. Aby Parlament mógł satysfakcjonująco wykonać swoją pracę musi otrzymać informację lepszej jakości w odpowiednim czasie. W tym kontekście stworzenie systemu wczesnego ostrzegania przez Komisję zapewniłoby szybsze zajęcie się dossier przez właściwą komisję w Parlamencie i unikanie niepotrzebnych opóźnień, które mogą mieć poważy negatywny wpływ na ostatecznego beneficjenta pomocy finansowej. Jakość i spójność naszej pracy i jakość naszej współpracy z innymi instytucjami jest silnie uzależniona od tego czynnika.

Zgodnie z wcześniejszymi rezolucjami Parlamentu, chciałbym podkreślić, że tak poważny instrument nie może być po prostu uważany za wyjątkowy. Musi mieć rzetelne podstawy prawne i nie może bazować na decyzjach Komisji podejmowanych ad hoc dla każdej takiej operacji Ramy prawne regulacji dotyczących pomocy makrofinansowej, określone w ramach procedury współdecyzji, są konieczne do poprawienia przejrzystości, odpowiedzialności oraz systemów monitoringu i raportowania.

Musimy także podjąć szybkie przygotowania do dyskusji międzyinstytucjonalnych dotyczące najodpowiedniejszych ram prawnych dla takiego instrumentu. W przypadku pomocy makroekonomicznej dla Libanu, jednego z krajów objętych europejską polityką sąsiedztwa i uznawanego za kraj rozwijający się, uważamy, że podstawą prawna dla tych działań powinien być art. 179 traktatu WE, a nie art. 308 traktatu WE.

Dokładnie z powodu tego, że Liban jest krajem rozwijającym się, Parlament nalega na nie zaniedbywanie społecznego aspektu reform, które rząd libański może podjąć. Według Programu Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP), blisko 24% Libańczyków żyje w całkowitym ubóstwie, a 52% Libańczyków uważanych jest za obywateli drugiej kategorii. Co więcej, blisko 9% populacji jest analfabetami, mniej niż jedna trzecia ludności chodziła do szkoły podstawowej, a tylko 13% Libańczyków uczyło się na uniwersytecie.

Pomimo tego trzeba powiedzieć, że zagadnienie społeczne nie jest w tej chwili w centrum libańskiej debaty politycznej, a kontekst społeczny planowanych reform jest bardzo ograniczony głównie do spraw gospodarczych i finansowych. Jest jednak w interesie Libanu i jego partnerów, jak już powiedziałem, odnalezienie właściwej równowagi pomiędzy różnymi pozycjami wydatków, szczególnie jeśli chodzi o fundusze na edukację i szkolenia. Trzeba pamiętać, że ciągłe nierówności społeczne mogą mieć poważne konsekwencje polityczne i gospodarcze, które mogą przedłużać niestabilność państwa.

  José Ignacio Salafranca Sánchez-Neyra, sprawozdawca komisji opiniodawczej Komisji Spraw Zagranicznych. − (ES) Pani przewodnicząca! Liban znajduje się w szczególnie poważnej i napiętej sytuacji i jest oczywiste, że trzeba znaleźć drogę wyjścia z kryzysu instytucjonalnego w tym państwie. Mając to na uwadze, grupa robocza Komisji Spraw Zagranicznych odwiedzi w następnym tygodniu ten kraj, aby zrobić to, co zawsze czynił Parlament: świadczyć o solidarności naszej instytucji ze sprawą pokoju, zrozumienia, harmonii, pojednania i utrwalenia demokracji w tym kraju.

Dokładnie z tych powodów pan Kader Arif przygotował swoje sprawozdanie dotyczące pomocy makrofinansowej dla Libanu. Muszę mu powiedzieć, że w Komisji Spraw Zagranicznych nie wdawaliśmy się za bardzo w sprawy techniczne biorąc pod uwagę niezwykle poważną i napiętą sytuację w Libanie, jak powiedziałem, wynikłą z sukcesji po prezydencie Émile Lahoud. Chcieliśmy jednak zapewnić pełne poszanowanie dla kompetencji Parlamentu jako ramienia organu budżetowego, maksymalnej jasności i przejrzystości jaką proponował sprawozdawca, a stąd właściwe i skuteczne wykorzystanie funduszy, unikając w ten sposób jakiejkolwiek korupcji, jak to wskazał komisarz Verheugen w swoim przemówieniu.

W tym kontekście wierzymy, że ta pomoc makrofinansowa jest zgodna z duchem umowy stowarzyszeniowej lub związku między Unią Europejską a krajami śródziemnomorskimi, w ramach przyszłej struktury europejskiej polityki sąsiedztwa i oczywiście ze zobowiązaniami poczynionymi podczas konferencji o odbudowie i uzdrowieniu Libanu (Paris III). Zgodna jest ona także z duchem umów zawartych z instytucjami międzynarodowymi.

  Esko Seppänen, sprawozdawca komisji opiniodawczej Komisji Budżetowej. − (FI) Pani przewodnicząca! Jako sprawozdawca komisji opiniodawczej Komisji Budżetowej odnotowuję z satysfakcją, że przedmiotowo właściwa komisja przyjęła zgłoszone przez nas wnioski. Ze strony komisji było bardzo odważne zaproponowanie nowej koncepcji „okresu dostępności pomocy finansowej” i zinterpretowanie jej w taki sposób, że ważność aktu prawnego może zostać przedłużona po prostu poprzez procedurę komitologii. Komisja jest jedynie organem wykonawczym i nie może przyjmować roli legislacyjnej. Taką rolę by przyjęła, jeśli decydowałaby o tym jak długo pomoc finansowa ma być udzielana.

W Komisja Budżetowej odnotowałem z satysfakcją, że przedmiotowo właściwa komisja przyjęła pozytywnie naszą propozycję dotyczącą poprawek podstaw prawnych, pomimo że tyczyłoby się to jedynie przyszłych wniosków o pomoc makrofinansową. Uważamy, że bardziej właściwą podstawą prawną jest art. 179 traktatu WE, a nie ogólny art. 308, który jest wykorzystywany teraz. Mamy nadzieję, że Komisja i Rada wezmą pod uwagę w przyszłości ten komunikat Parlamentu.

  Tokia Saïfi, w imieniu grupy PPE-DE. - (FR) Pani przewodnicząca! Obecna próżnia instytucjonalna w Libanie stanowi znaczne zagrożenie dla państwa i ogólnie dla regionu. Z niefunkcjonalnym parlamentem, którego członkowie obawiają się o własne życie, zdestabilizowanym rządem i sparaliżowaną gospodarką Liban musi odnaleźć teraz drogę wyjścia z kryzysu. Bardziej niż kiedykolwiek UE musi także pozostawać czujna w kwestii wspierania naszego sąsiada i sojusznika.

Pomoc makrofinansowa zaproponowana dzisiaj przez UE jest bardziej oczekiwana niż kiedykolwiek wcześniej. Ta wyjątkowa pomoc z ograniczonymi ramami czasowymi, nakierowana na naprawę sytuacji budżetowej kraju, w którym podjęte wysiłki do zredukowania brzemienia długu zostały zniszczone przez morderczy konflikt latem 2006 r., wpisuje się całkowicie w europejską politykę sąsiedztwa i partnerstwo eurośrodziemnomorskie. Dlatego nie jest to tradycyjna forma pomocy, jako że to wsparcie budżetowe pomoże poprawić polityczną i gospodarczą suwerenność i niepodległość Libanu. Pomoc musi oczywiście podlegać mechanizmom zapobiegającym oszustwom dla lepszej przejrzystości w administrowaniu i rozdysponowywaniu funduszy.

Musimy także zapewnić lepszą koordynację instytucji finansowych pracujących nad odbudową kraju. Musimy w rzeczywistości wdrożyć instrument sąsiedzki, środki MFW i działania Instrumentu Eurośródziemnomorskiego Partnerstwa i Inwestycji (FEMIP) w sposób spójny, aby zagwarantować skuteczną i zrównoważoną pomoc. Jako że konferencja w Annapolis daje promyk nadziei, Liban pozostaje kluczowym czynnikiem dla pokoju i stabilności w regionie.

  David Martin, w imieniu grupy PSE. - Pani przewodnicząca! Z zadowoleniem przyjmuję sprawozdanie pana posła Arifa. Jest to, jak można się spodziewać po panu Arifie, dobrze uargumentowane i wyważone sprawozdanie.

Żałuję jednak, że znowu UE musi płacić rachunki za skłonność Izraela na Bliskim Wschodzie do zrzucania najpierw bomb, a później zastanawiania się nad konsekwencjami.

Jest prawdą, że Liban miał problemy finansowe przed konfliktem z Izraelem latem 2006 r., ale ta wojna była kroplą, która przelała czarę. Liban, jak pan poseł Arif powiedział, jest teraz jednym z najbardziej zadłużonych krajów świata i według Programu Rozwoju Narodów Zjednoczonych prawie jedna czwarta Libańczyków żyje w całkowitym ubóstwie.

Pomimo problemów z jakimi się boryka Liban, mamy do czynienia z rządem zdeterminowanym do przywrócenia stabilności gospodarczej. W takiej sytuacji jest słuszne, że powinniśmy być przygotowani do udzielenia pomocy makrofinansowej w celu pomocy w odbudowie. Pan poseł Arif ma rację, argumentując potrzebę wykorzystania zabezpieczeń w celu zagwarantowania, że będziemy dysponować odpowiednią strategią radzenia sobie z korupcją i zapewnienia, że fundusze nie zostaną źle wykorzystane. Właściwym dla tego mechanizmem jest absolutna przejrzystość w udzielaniu i wydawaniu pieniędzy, właściwe monitorowanie wydatków i ocena ex-post przyjętych środków.

Liban, jak pan komisarz zauważył, stał się jednym z krajów partnerskich UE w ramach struktur europejskiej polityki sąsiedztwa. Pieniądze pochodzące z tej polityki nie będą dostępne do roku 2009 lub 2010, ale gdy te fundusze zostaną uruchomione oczekuję, że UE będzie współpracowała przy reformach społecznych i gospodarczych w Libanie. W okresie przejściowym pomoc makrofinansowa może mieć wielkie znaczenie dla pomocy Libanowi w radzeniu sobie z zadłużeniem i przywracaniem stabilności swojemu rządowi. Dlatego też cieszę się z tej inicjatywy.

  Bogusław Sonik (PPE-DE). – Pani Przewodnicząca! Dyskutujemy dziś na temat wsparcia finansowego dla Libanu. Państwo to pogrążone jest w głębokim kryzysie politycznym oraz gospodarczym, największym od zakończenia wojny w 1990 roku. W murach Parlamentu Europejskiego słyszeliśmy niejednokrotnie od niezależnych ekspertów zajmujących się problematyką Bliskiego Wschodu, że Unia Europejska powinna czynnie wspierać demokratyczne władze w Libanie.

Ten okres dla tego państwa jest niezwykle ważny; to czas, w którym ostatnie demony wojny mają szansę odejść do historii. Istnieje jednak ryzyko, że wszystkie zadawnione konflikty mogą zacząć się na nowo. Dlatego korzystając z dostępnych instrumentów powinniśmy czynnie włączyć się jako jeden z mediatorów w rozwiązywaniu problemów wewnętrznych w Libanie. Konflikt izraelsko-libański doprowadził do ogromnych zniszczeń państwa, które z trudem odbudowywało swoją infrastrukturę po dwudziestoletniej wojnie. Wpłynął on również ujemnie na relacje społeczne w Libanie. Doprowadził do wzmocnienia sił radykalnych, na nowo wpędził Liban w konflikty wewnątrzwspólnotowe.

Libanowi potrzeba jest czasu, aby na nowo odzyskał swoją stabilizację, potrzeba jest mediacji między wszystkimi stronami. Wsparcie finansowe, jakie udziela Unia Europejska, jak i inne państwa oraz instytucje, dają szansę na to, że ten kraj z powrotem wejdzie na drogę reform, z pewnością powolnych, ale prowadzącą do budowy państwa stabilnego politycznie, gospodarczo i społecznie.

Z zadowoleniem przyjmuję inicjatywę Komisji oraz to, że sprawa pomocy makrofinansowej znalazła zrozumienie wśród parlamentarzystów. Dajemy w ten sposób znak Libańczykom, że mogą mieć pewność, iż w Unii Europejskiej mają partnera. Dlatego chciałbym też podziękować sprawozdawcy, że umiejętnie próbuje włączyć Parlament w proces decyzyjny na temat pomocy dla Libanu. Ostatnie zdanie. Proszę przy tym nie zapominać, że odbudowa Libanu leży tak samo w interesie samych Libańczyków, jak i nas − Europejczyków.

  Przewodnicząca. − Debata została zamknięta.

Głosowanie odbędzie się w czwartek, 29 listopada 2007 r.