Volledig verslag van de vergaderingen

Donderdag 29 november 2007 - Brussel

5. Recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (Rome I) (debat)

  De Voorzitter . − Aan de orde is het verslag (A6-0450/2007) van de heer Dumitrescu, namens de Commissie juridische zaken, over het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (Rome I).

  Franco Frattini, lid van de Commissie. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, ik ben verheugd dat de onderhandelingen tot zo’n voortreffelijke uitkomst hebben geleid. Wij ondersteunen het compromis dat momenteel op tafel ligt. Als u uw goedkeuring geeft, dames en heren, kunnen wij het boek sluiten van twee jaar discussie, die duidelijk hebben aangetoond hoe belangrijk dit onderwerp is voor de Europese rechtspraak en de interne markt. Ik zou in het bijzonder de rapporteur, de heer Dumitrescu, willen feliciteren, wiens efficiënte aanpak zo belangrijk is geweest voor het bereiken van dit succesvolle resultaat, alsmede de schaduwrapporteurs van alle politieke fracties.

2007 is, naar ik meen, een belangrijk jaar geweest voor de communautaire harmonisatie van internationale private wetgeving op het vlak van burgerlijke en handelsverplichtingen. De Verordening Brussel I betreffende de rechterlijke bevoegdheid, die zowel contracten als onrechtmatige daad en delicten dekt, wordt nu aangevuld door de Verordening Rome II betreffende de wetgeving inzake onrechtmatige daad en delicten, die in mei dit jaar heeft geresulteerd in de eerste schikkingsprocedure in de recht- en veiligheidssector, en door de Verordening Rome I.

Het compromis dat voor artikel 5 is gevonden, vormt een stap vooruit voor de consument. Het artikel is ook verenigbaar met de Verordening Brussel I, die bepaalt dat een consument niet in andere rechtbanken kan worden vervolgd dan die van zijn domicilie. Ook kan ik bevestigen dat de Commissie voornemens is om bij de medewetgever, als onderdeel van het verslag over de toepassing van Verordening Rome I, studies in te dienen over twee belangrijke kwesties waarover in het compromis nog geen harmonisatieregels op Gemeenschapsniveau konden worden vastgelegd: de overdracht van claims en verzekeringscontracten. Op dit vlak zullen later passende maatregelen worden genomen, mocht dit nodig zijn. Het algemene verslag zal gaan over artikel 5 en consumentencontracten, en in het bijzonder over de vraag of dit consistent is met de regels van internationale private wetgeving die van toepassing zijn op consumentencontracten. Ik wil er echter op wijzen dat het verslag niet zal gaan over consumentenrecht.

Wat betreft verzekeringscontracten vond zowel de Commissie als de Raad het noodzakelijk om een verklaring uit te geven waarin wordt aangegeven dat de opname van bepaalde regels in de Verordening Rome I niet het werk inzake het voorstel betreffende Solvabiliteit II mag vertragen. Het Parlement kan deze verklaring ook ondersteunen, indien het dat wenst.

Om het recht op initiatief op het gebied van externe competentie te benadrukken heeft de Commissie, zoals u weet, een tweede verklaring uitgegeven inzake overweging 16b. Ik zou erop willen wijzen dat wij van plan zijn een horizontaal mechanisme voor te stellen waardoor de lidstaten bilaterale overeenkomsten kunnen sluiten met derde landen op vlakken waar er communautaire verantwoordelijkheden zijn. Niettemin heeft de Commissie overweging 16b geaccepteerd om te voorkomen dat er bij eerste lezing geen overeenstemming werd bereikt.

Tot slot wil ik nog aangeven dat wij de opvattingen van het Parlement delen inzake het belang van alternatieve methoden voor het oplossen van geschillen met betrekking tot contracten die via het internet zijn gesloten. Om die reden ondersteunen wij actief de ontwikkeling van dergelijke methoden door middel van een bemiddelingsrichtlijn en door een Europees netwerk op te zetten om consumenten te helpen die in een andere lidstaat een buitengerechtelijke procedure willen aanspannen.

Ik hoop derhalve dat het Parlement vandaag de met de Raad onderhandelde overeenkomst zal bekrachtigen, zodat de Raad de amendementen van het Parlement bij zijn volgende vergadering op 6 en 7 december 2007 kan aannemen.

  Cristian Dumitrescu, rapporteur. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de fungerend voorzitter, commissaris, dames en heren, vandaag moeten wij stemmen over een tweede instrument voor internationale private wetgeving, de toekomstige regelgeving die van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst, hetgeen iets zeldzaams is binnen de communautaire wetgeving: een document over een puur juridische aangelegenheid.

Ondanks haar technische aard is deze regelgeving echter van grote importantie voor de Europese burger. Contractrecht ligt aan de basis van al het economische en sociale leven, en binnen de interne markt worden steeds meer contracten afgesloten tussen partijen die gevestigd zijn in verschillende lidstaten. Dit is waarom dit instrument, waarin algemene regels over de vigerende wet worden vastgelegd, zo belangrijk is. De oplossingen die uiteindelijk in de amendementen zijn opgenomen, liggen ter stemming voor u en zijn het resultaat van oprechte, ambitieuze en vernieuwende samenwerking met de schaduwrapporteurs de heer Gauzès, mevrouw Wallis en mevrouw Frassoni, alsmede met het Portugese voorzitterschap en de leiders van de politieke fracties in de Commissie juridische zaken, de heren Medina Ortega en Lehne. Daarnaast ben ik veel dank verschuldigd aan mevrouw Maria Berger, die mij voor is gegaan als rapporteur.

Aanvankelijk leken de problemen onoverkomelijk, met name voor een parlementslid afkomstig uit een van de nieuwe lidstaten. Ik moet erop wijzen dat bij ons streven om het Verdrag van Rome inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst te vervangen, de Europese Commissie wellicht wat naïef claimde dat zij trachtte een bestaand instrument te communautariseren, terwijl zij feitelijk radicale wijzigingen wilde aanbrengen. Dit leidde tot de wijdverbreide kritiek dat de Commissie had gefaald in haar taak om een effectbeoordeling te verrichten.

Voordat ik nader inga op artikel 5, dat het grootste probleem vormde dat wij moesten zien op te lossen, zal ik kort de belangrijkste punten beschrijven die wij hebben bereikt. Het kernpunt van deze regelgeving ligt niet in artikel 5, maar in artikel 3, waarin het basisbeginsel wordt uiteengezet dat de partijen onafhankelijk zijn, en in artikel 4, dat de regels bevat inzake de wetgeving die van toepassing is op gevallen waar de partijen niet hebben gekozen welke wetgeving van toepassing is. De Raad heeft hier de benadering gevolgd die is aangenomen door de Commissie juridische zaken. Het dient te worden gezegd dat het Parlement en de Raad in deze medebeslissingsprocedure het voortouw hebben genomen door de draagwijdte van de toekomstige regelgeving uit te breiden met verzekeringscontracten en contracten voor de verzending van goederen, en door de regels inzake het negeren van verplichte bepalingen en regels, te verduidelijken.

Om terug te komen op het netelige vraagstuk van artikel 5, er moet worden opgemerkt dat het Parlement hier een uitgesproken overwinning heeft geboekt, hetgeen een weerslag vormt van de nauwe en vriendschappelijke samenwerking tussen de rapporteur en de schaduwrapporteurs. Het probleem was dat het voorstel van de Commissie afweek van het Verdrag van Rome door te stellen dat het, op een aantal uitzonderingen na, de consumentenwetgeving is die op contracten tussen consumenten en beroepsbeoefenaars moet worden toegepast. Het probleem van deze door de Commissie voorgestelde versie van artikel 5 was dat handelaars, met name handelaars in elektronica, toegespitste voorwaarden zouden moeten gaan opstellen voor elke lidstaat. Dit zou onmogelijk zijn geweest voor kleine en middelgrote ondernemingen, die niet over dezelfde middelen beschikken als de grote multinationals, en de uitkomst zou zijn geweest dat er een enorme barrière zou worden opgeworpen voor het MKB om op de interne markt e-commerce te bedrijven. De rapporteur is zich er echter maar al te goed van bewust dat het MKB de motor vormt achter de Europese economie en zorgt voor veel banen en innovatie. Daarnaast waren de kleinere lidstaten bezorgd dat zij zouden worden uitgesloten van de markt voor e-commerce.

Uiteindelijk hebben wij als oplossing gekozen om terug te keren naar een vereenvoudigde versie van artikel 5 van het Verdrag van Rome. In het nieuwe artikel 5 wordt bepaald dat in beginsel de wetgeving van de consument moet worden toegepast, maar wordt tevens bepaald dat het de partijen wel is toegestaan zelf de toepasselijke wetgeving te kiezen. Gelet op het feit dat de meeste contracten tussen consumenten en beroepsbeoefenaars standaard zijn, betekent dit in de praktijk dat handelaars hun eigen wetgeving van toepassing zullen maken. Omdat artikel 5 echter bepaalt dat de keuze van wetgeving onderhevig is aan de verplichte regels van het land van domicilie van de consument, biedt het toch een oplossing die zeer in het voordeel is van de consument. Met het nieuwe, door ons voorgestelde artikel 5 zijn er daarom alleen maar winnaars, aangezien de consument maximale bescherming wordt gegarandeerd en het MKB vrij wordt gelaten op het internet goederen en diensten aan te bieden op basis van contracten die worden beheerst door hun eigen wetgeving.

Tot slot wil ik uw aandacht vestigen op een korte overweging waarin wordt bepaald dat de Gemeenschap in de toekomst standaardvoorwaarden voor elektronicacontracten tussen consumenten en beroepsbeoefenaars mag goedkeuren. Uiteindelijk is de grootste stap voorwaarts de opname van verzekeringscontracten, die onderwerp zijn geweest van uitvoerige onderhandelingen tussen de lidstaten – commissaris Frattini noemde dit al – en de opname van contracten voor de verzending van goederen.

Het laatste dat ik absoluut nog moet noemen is dat het Verenigd Koninkrijk aanvankelijk had besloten niet betrokken te zijn bij het aannemen van de regelgeving – dit naar aanleiding van zijn reserves ten aanzien van het Verdrag van Rome – maar dat het in het licht van de verwoording die uit de onderhandelingen naar voren is gekomen, klaarblijkelijk toch heeft besloten alsnog deel te nemen.

Daarom bevelen wij het Parlement deze tekst aan. Naar onze mening vormt het een zeer positief resultaat voor consumenten en ondernemingen, en is het een eloquente demonstratie van de uitermate effectieve bijdrage die het Parlement onder de medebeslissingsprocedure kan leveren, zelfs ten aanzien van een zeer netelige kwestie als de onderhavige.

De voorzitter van de Raad heeft ons verzekerd dat indien de amendementen in de eerste groep op de stemmingslijst worden aangenomen, er overeenkomst in eerste lezing is. Dat zou een voortreffelijk en onverwacht succes zijn voor het Parlement en het voorzitterschap. Als rapporteur afkomstig uit de nieuwe lidstaat Roemenië ben ik zeer verheugd hier een kleine bijdrage aan te hebben mogen leveren. En nu ik aan het eind van mijn termijn als Roemeens parlementslid kom, kan ik u zeggen dat ik ook uitermate trots ben.

  De Voorzitter . − Ik zou van de gelegenheid gebruik willen maken, mijnheer Dumitrescu, om u alle succes en geluk te wensen bij uw verdere activiteiten wanneer u uiteindelijk de zetel moet verlaten die u al deze maanden met zoveel waardigheid hebt bekleed.

  Klaus-Heiner Lehne, namens de PPE-DE-Fractie. – (DE) Mijnheer de Voorzitter, dames en heren, de PPE-DE-Fractie is tevreden met de uitkomst van het proces. Dit is in eerste instantie te danken het feit dat de rapporteur, door middel van zijn voortreffelijke onderhandelingsvaardigheden, enorme geduld en grote volhardendheid, erin is geslaagd een compromis te vinden en te bezegelen waarin de gehele Commissie juridische zaken zich kan vinden. Mag ik derhalve mijn bijzondere dank betuigen aan de rapporteur?

Dit resultaat laat duidelijk zien dat geduld het beste beleid is geweest. Het bleek juist om in plaats van snelle beslissingen na een enkele lezing, te kiezen voor verdere onderhandelingen met de Raad en de Commissie, aangezien dit precies het soort materie was dat zich leende voor behandeling in één lezing met als doel alle complexe kwesties op te lossen, in plaats van eindeloos te moeten dooronderhandelen tot twee jaar van nu in vergaderingen van het bemiddelingscomité, dat dezelfde problemen had moeten bespreken als die wij nu vandaag beoordelen.

In mijn ogen vormt artikel 5 de kern van deze regelgeving en wij zijn verheugd dat wij erin zijn geslaagd de inhoud van artikel 5 dusdanig te wijzigen dat de oorspronkelijke bedoeling van het Verdrag van Rome erin behouden blijft, namelijk om de belangen van de consument af te wegen met die van de aanbieder. Waren de voorstellen van de Commissie goedgekeurd, dan hadden wij nu te maken gehad met een ernstige terugslag voor de e-commerce en het midden- en kleinbedrijf, en dit zou een schadelijk effect hebben gehad op de levering van goederen en diensten aan de consument.

Wij hebben bij voortduring kritiek uitgeoefend op het feit dat de Commissie, ondanks het Interinstitutioneel Akkoord van december 2003, heeft nagelaten een effectbeoordeling van deze zaak te maken. Wij zijn echter vol vertrouwen dat dit de laatste van dit soort omissies is en dat de Commissie bij toekomstige wetsvoorstellen niet in dezelfde fout zal vervallen.

Tot slot zou ik slechts nog willen opmerken dat het hele debat over consumentenrechten, over de “land van bestemming”-regel en de “land van oorsprong”-regel, en over de relatie tussen aanbieders of leveranciers en consumenten alleen maar de voortdurend herhaalde boodschap van het Parlement heeft verstrekt dat wij op de lange termijn een optioneel instrument nodig hebben voor de wetgeving inzake contracten voor grensoverschrijdende handel. Wij zijn dan ook verheugd dat deze vereiste is vastgelegd in de overwegingen van de ontwerpresolutie die voor ons ligt.

  Manuel Medina Ortega, namens de PSE-Fractie. – (ES) Mijnheer de Voorzitter, ik geloof dat dit voorbeeld duidelijk aantoont dat de Europese instellingen goed functioneren. Ondanks de institutionele complexiteit hebben Parlement, Commissie en Raad alledrie goed aan deze zaak gewerkt en ik hoop dat wij middels een goede uitslag van de stemming tijdens deze zitting van het Parlement, de resolutie kunnen aannemen bij de eerste lezing, zonder verdere vertragingen.

Ik ben de heer Frattini erkentelijk dat hij deze uitkomst mogelijk heeft gemaakt en de rapporteur dat hij zo hard heeft gewerkt aan het bereiken van deze overeenkomst.

Zoals reeds meerdere malen is gezegd, waren de discussies hier vooral gericht op artikel 5, dat betrekking heeft op bescherming van de consumentenrechten. Bij contractuele aangelegenheden bevindt de consument zich niet in een situatie van gelijkheid; normaal gesproken is hij in het nadeel. Om een simpel voorbeeld te even, denk aan een persoon die op een luchthaven een autohuurcontract moet ondertekenen: de consument kan de inhoud van het contract niet lezen, heeft geen kennis van de wetgeving waaraan het contract is onderworpen en is, tenzij hij wettelijke bescherming geniet, volledig overgeleverd aan de persoon die hem het contract aanbiedt.

Dit regelgevingsvoorstel is bedoeld om zonder de beginselen ten aanzien van de keuze van het toepasselijk recht, te zorgen voor een systeem van bescherming voor de consument. Dit vindt nu zijn weerslag in een formule, zoals voorgesteld door de Raad, waarbij de keuze van wetgeving niet mag leiden tot een verlies aan bescherming voor de consument, zoals die is vastgelegd in de onvervreemdbare contractuele bepalingen van de wetgeving die bij afwezigheid van een keuze ingevolge paragraaf 1 van toepassing zou zijn geweest.

In het algemeen gesproken is het voornaamste probleem hier in de Europese Unie het gebrek aan harmonisatie van het materieel recht. Dit soort formules, waarbij het conflictrecht wordt toegepast, zijn slechts nevenformules en wij hopen dan ook dat de Commissie haar wetgevingsplannen zal doorzetten en teksten zal voorstellen waarbij de consument materiele bescherming wordt geboden die gelijk is voor de hele Europese Unie, zodat wij niet langer onze toevlucht hoeven nemen tot complexe conflictwetgevingsbepalingen.

  Katalin Lévai (PSE) . – (HU) Hartelijk dank, mijnheer de Voorzitter. Commissaris, dames en heren, het document dat voor ons ligt is van groot belang vanuit economisch, sociaal en politiek oogpunt. De voornaamste doelstelling ervan was de inhoud van de Verordening Brussel I en de wetgeving in verband met Rome II te harmoniseren, zodat er een juiste balans tussen de twee zou ontstaan. Men is gekomen tot een goed compromis, zoals wij ook hebben kunnen horen van onze collega-parlementariërs, en dit is inderdaad het gevolg van het feit dat er voorbeeldig is samengewerkt tussen de Raad, de Commissie en het Europees Parlement. De Europese Unie heeft als doel een ruimte te creëren op basis van vrijheid, veiligheid en gerechtigheid, en dit vereist nu eenmaal het soort compromissen zoals hier voor ons ligt. Het betekent al met al een aanzienlijke vooruitgang voor de consument. De consument kan alleen voor het gerecht worden gedaagd in zijn thuisland, en in dit opzicht wijst de huidige oplossing voor contractwetgeving, die zo belangrijk is voor het economische leven, ook vooruit naar wat verder komen gaat. Ik dank u hartelijk.

  Andrzej Jan Szejna (PSE) . – (PL) Mijnheer de Voorzitter, allereerst wil ik de rapporteur bedanken voor zijn bijdrage aan het ontwerpen van een regelgeving die van zulk groot belang is voor de toekomst van de Europese Unie. Wij moeten niet vergeten dat het Verdrag van Rome op het vlak van internationaal privaatrecht op Gemeenschapsniveau het enige wettelijke instrument is dat momenteel de vorm heeft van een internationaal verdrag.

Het Verdrag moet worden gewijzigd met het oog op de huidige en toekomstige behoeften van de interne markt van de Europese Unie. Om die reden ligt de voorgestelde wetgeving dan ook politiek zeer gevoelig, met name in de zin van de bescherming van de consument en de mogelijkheden voor ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf om producten en diensten te leveren via het internet.

Het verslag dat voor ons ligt vormt een compromis tussen het voorzien in mogelijkheden voor consumentenbescherming en het bevorderen van de activiteiten van ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf op de gemeenschappelijke markt van de EU. Ook snijdt het de belangrijke kwestie aan van standaardisering van de clausules in contracten met betrekking tot transacties via het internet. Ik deelde de opvatting dat de Europese Unie op dit vlak passende maatregelen moest nemen. Dat heeft zij nu gedaan en ik ben dan ook blij dat wij dit compromis hebben kunnen bereiken. Daarom wil ik nogmaals de rapporteur feliciteren en spreek ik mijn steun uit voor goedkeuring van deze wetgeving.

  De Voorzitter . − Het debat is gesloten.

De stemming vindt plaats om 11.00 uur.

(De vergadering wordt om 10.50 uur onderbroken en om 11. 00 uur hervat)

VOORZITTER: GÉRARD ONESTA
Ondervoorzitter