Volledig verslag van de vergaderingen

Woensdag 20 februari 2008 - Straatsburg

10. Zevende zitting VN-Raad voor de mensenrechten (debat)

  De Voorzitter. − Aan de orde zijn de verklaringen van de Raad en de Commissie over de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten.

  Janez Lenarčič, fungerend voorzitter van de Raad. − (EN) Het verheugt mij dat ik de gelegenheid heb gekregen u te vertellen over de VN-Raad voor de mensenrechten.

Door dit onderdeel op de agenda te zetten voor de voltallige vergadering heeft het Europees Parlement het belang bevestigd dat Europa als geheel stelt in de VN-Raad voor de mensenrechten. Het is een centraal mondiaal orgaan voor de bescherming van de mensenrechten. De Europese Unie is een groot voorstander van een effectieve VN-Raad voor de mensenrechten. We hebben zeer hard gewerkt om ervoor te zorgen dat het, in de uiteindelijke vorm, een stevige basis biedt voor een snel en efficiënt antwoord op de meest ernstige overtredingen van de mensenrechten.

Zoals we weten, werd vorig jaar december het laatste institutionele pakket voor de VN-Raad voor de mensenrechten aangenomen en nu is het tijd dat de Raad volledig werkzaam zal zijn. De zesde zitting van de Raad die in september en december vorig jaar plaatsvond heeft veel belangrijke resultaten opgeleverd die ik hier niet zal vermelden. Het is onze ambitie om dit werk voort te zetten bij de zevende en achtste werkzittingen.

De zevende zitting vindt volgende maand plaats en zal zeer druk zijn. Samen met de achtste zitting die plaats zal vinden in de eerste twee weken van juni, is deze bedoeld voor het bespreken van de reikwijdte van de mandaten van de 25 speciale rapporteurs, van de regelmatige rapporten door speciale rapporteurs en van meerdere zorgwekkende mensenrechtensituaties in sommige landen met betrekking tot bepaalde onderwerpen.

Vanuit het standpunt van de Europese Unie, is de verlenging van het mandaat voor de speciale rapporteurs voor Birma/Myanmar, de Democratische Republiek Congo, de Democratische Volksrepubliek Korea en Somalië van essentieel belang voor de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten.

Daarnaast zal de Europese Unie elke mogelijkheid gebruiken die de Raad biedt om de aandacht te richten op de zorgwekkende staat van mensenrechten in andere plaatsen overal ter wereld. Om dat te bereiken zal de EU betrokken zijn bij interactieve dialogen met individuele speciale rapporteurs en met de hoge commissaris voor de mensenrechten.

Interactieve dialogen zijn een belangrijk nieuw instrument van de Raad. De Europese Unie zal blijven streven om dit instrument te consolideren als een van de belangrijkste manieren die de reguliere zittingen van de Raad biedt om individuele kwesties aan de orde te stellen.

Dames en heren, zoals u weet heeft Slovenië voor de duur van haar voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie de interculturele dialoog aangegeven als een van haar prioriteiten. Het verheugt ons daarom dat deze kwestie ook de nodige aandacht zal krijgen bij de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten.

De uitnodiging die is gestuurd naar de heer Sampaio, de Hoge Vertegenwoordiger van de alliantie van beschavingen, om de zitting bij te wonen geeft een verhoogde bewustwording weer dat de activiteiten van de alliantie van beschavingen bijdragen aan het versterken van religieuze tolerantie, wat ook een van de prioriteiten van de Europese Unie is op het gebied van mensenrechten.

Ik zou graag een andere belangrijke ontwikkeling willen tonen binnen het kader van de VN-Raad voor de mensenrechten, namelijk de introductie van een universele periodieke evaluatie, waar de Europese Unie grote waarde aan hecht. Dit instrument moet een middel zijn om de mensenrechtensituatie in alle lidstaten te beoordelen onder dezelfde omstandigheden. Leden van de Europese Unie, die al onder dit mechanisme zullen vallen vanaf de lente (april en mei), treffen nu grondige voorbereidingen voor deze beoordeling. We streven voor dit proces naar maximale transparantie en efficiency. De manier waarop deze periodieke beoordeling zal worden uitgevoerd, zal een significant effect hebben op de geloofwaardigheid van de VN-Raad voor de mensenrechten als geheel.

  Benita Ferrero-Waldner, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de voorzitter, ik verheug mij in deze mogelijkheid om het Parlement toe te spreken over de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten. Ik wil beginnen met de VN-Raad voor de mensenrechten te plaatsen in wat volgens mij de juiste context is.

Ik heb al eerder gezegd dat de Raad een werk in uitvoering is, het is belangrijk om dit in gedachten te houden. Dit wordt duidelijk als we kijken naar de afgelopen anderhalf jaar van haar activiteiten. Ondanks een bewogen begin met zeer uiteenlopende meningen over de Libanoncrisis en een onderhandelingsmilieu dat moeilijk blijft voor de Europese Unie, zijn er belangrijke resultaten geboekt. Ik denk dan in het bijzonder aan de vernieuwingen van de toezeggingen op het gebied van mensenrechten die door kandidaten ter stemming zijn ingediend; de mogelijkheid om speciale zittingen te houden voor urgente mensenrechtensituaties (een wereld van verschil met het jaarlijkse ritueel van de voorganger, de Commissie voor Mensenrechten), de ontwikkeling van "interactieve dialogen" met speciale VN-procedures, een zeer openbaar middel om de aandacht te richten op schendingen van de mensenrechten en als laatste het eensgezind aannemen van het zeer belangrijke pakket voor instellingsvorming.

De voorzitter van de Raad, Ambasador Costea, was vorige week in Brussel om de Raad en het Parlement op de hoogte te brengen over de voorbereidingen voor de zevende zitting. Hij beschreef de Raad als "beter dan verwacht en slechter dan waar we op hoopten". Dit klinkt misschien cynisch, wellicht weerspiegelt het de dagelijks realiteit van het werk bij de VN, maar ik denk dat het ook de juiste toon zet. Er zijn zowel goede als slechte kanten aan de Raad, maar er wordt vooruitgang geboekt en men is dus op de juiste weg.

De prioriteiten voor de zevende zitting liggen ergens tussen het effectief aan de orde stellen van urgente mensenrechtensituaties – dit wordt meer en meer de standaard waarop de Raad beoordeeld moet worden – en het voortzetten van de implementatie van instellingsvormende vernieuwingen. Wat betreft de mensenrechtensituatie is een effectief vervolg op de speciale zitting over Birma/Myanmar het belangrijkst. Wat betreft andere prioriteiten zouden de mensenrechtenschendingen in Sri Lanka en Kenia ook moeten worden behandeld in deze zitting. Men kan zeggen dat het implementeren van vernieuwingen aan het instituut net zo belangrijk is gezien de impact op het toekomstige succes van de Raad. Wat dit betreft zijn het bereiken van overeenstemming betreffende de criteria voor verkiezing van leden van de adviescommissie en de transparante toewijzing van goed genoeg gekwalificeerde kandidaten voor de mandaten van de speciale procedure de belangrijkste kwesties voor de zevende zitting.

Als laatste wil ik enkele opmerkingen maken over de universele periodieke evaluatie, ook wel bekend als de UPR. De Voorzitter meldde deze week dat de landen die in de zittingen van april en mei worden behandeld hun verantwoordelijkheden serieus nemen. Ik hoop het. De eerste zittingen van de UPR zullen waarschijnlijk de toon zetten voor de overige. Het is daarom essentieel dat de EU-lidstaten die worden beoordeeld de toon zetten met open kritische analyse van hun staat van dienst op het gebied van mensenrechten. Het moet geen schoonheidswedstrijd worden.

Ik zie bovendien een belangrijke rol voor de Europese Unie in de "uitslagzittingen" van de UPR. De UPR gaat boven alles erom dat de internationale gemeenschap samenwerkt met staten die worden beoordeeld om concrete verbeteringen in de mensenrechtensituatie te bereiken na een oprechte analyse van tekortkomingen en noden. De Europese Commissie en de lidstaten moeten in deze uitslagzittingen niet aarzelen om technische ondersteuning aan te bieden waar dit gerechtvaardigd is. Door dit te doen tonen we bij een belangrijke openbare gelegenheid onze oprechte toewijding aan het bevorderen van de mensenrechten.

  Laima Liucija Andrikienė (PPE-DE). – (EN) Mijnheer de Voorzitter, het Parlement stuurt een delegatie naar de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten. De delegatie zal zijn gemachtigd om de zorgen van het Parlement te uiten over het werk van de VN-Raad voor de mensenrechten en zal tijdens het bezoek verslag doen naar de Subcommissie mensenrechten.

We zien de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten als essentieel omdat het de eerste zitting zal zijn waar een grote hoeveelheid substantiële kwesties zal worden behandeld volgens de nieuwe werkmethoden die voortgekomen zijn uit het hervormingspakket voor instellingsvorming dat in 2006 en 2007 werd aangenomen.

De geloofwaardigheid van de VN-Raad voor de mensenrechten is afhankelijk van de implementatie van deze vernieuwingen en mechanismen en ons doel is om de Raad de versterken in zijn mogelijkheden om schendingen van de mensenrechten overal ter wereld aan de orde te kunnen stellen, vooral de meest urgente.

Hulde aan de positieve resultaten van de VN-Raad voor de mensenrechten, in het bijzonder voor de ontwikkelingen voor de implementatie van de universele periodieke evaluatie en voor de beoordeling van speciale procedures, maar ook voor de positieve resultaten van het voorzitterschap van de VN-Raad voor de mensenrechten.

We verwelkomen de deelname van het maatschappelijk middenveld en mensenrechtenactivisten alsmede de speciale procedures die het hart van de mensenrechtenmotor van de VN vormen en een essentiële rol spelen, vooral in de VN-Raad voor de mensenrechten.

Tegelijkertijd veroordelen we bepaalde beslissingen van de VN-Raad voor de mensenrechten, zoals de beslissing om de mandaten van de speciale rapporteurs voor Wit-Rusland en Cuba niet te vernieuwen.

Met de lessen uit het verleden in gedachte, benadrukken we het belang van concurrerende verkiezingen in alle regio’s om werkelijke keuze onder de VN-leden te bieden. De reden is dat tot nu toe, tot onze spijt, enkele landen met problematische situaties op het gebied van mensenrechten zijn gekozen.

Ik roep de Raad, de Commissie en de lidstaten nogmaals op om te blijven aandringen op de vestiging van lidmaatschapscriteria voor verkiezing voor de VN-Raad voor de mensenrechten en daarbij inbegrepen de uitgifte van permanente uitnodigingen voor speciale procedures.

Als we het hebben over de betrokkenheid van de EU, erkennen we de actieve rol van de EU en haar lidstaten in het eerste werkjaar van de VN-Raad voor de mensenrechten. Het is zeer belangrijk dat de EU zich eensgezind uit als het gaat om mensenrechtenzaken. We roepen de Commissie en de Raad op om een algemeen standpunt in te nemen om ervoor te zorgen dat de lidstaten van de EU automatisch alle internationale instrumenten voor de mensenrechten ondertekenen en aannemen.

Als laatste zou de EU ook nog eens effectiever gebruik moeten maken van bijstand en politieke ondersteuning aan de landen waar het om gaat om ze aan te sporen om samen te werken met de VN-Raad voor de mensenrechten.

  Józef Pinior, namens de PSE-Fractie. – (EN) Mijnheer de Voorzitter, de VN-Raad voor de mensenrechten is voor het Europees Parlement een van de meest interessante organisaties op het vlak van mensenrechten. We houden de activiteiten van die Raad nauwgezet in de gaten en het Europees Parlement stuurt twee keer per jaar haar afvaardigingen naar Genève.

Ik wil drie opmerkingen maken. Ten eerste wil ik hulde bewijzen aan de positieve resultaten van het voorzitterschap van de Raad en, tegelijkertijd, wil ik het belang benadrukken van ondersteuning van de Europese Unie en ook van alle kandidaten met hoge integriteitsnormen voor de verkiezingen van de nieuwe Voorzitter van de Raad die gehouden zal worden op 23 juni 2008.

Ten tweede wil ik benadrukken dat de speciale procedures de kern vormen van de mensenrechtenmotor van de Verenigde Naties en een essentiële rol spelen, vooral in de VN-Raad voor de mensenrechten, het maatschappelijk middenveld en democratische staten. De EU-staten moeten in het bijzonder toezicht houden op de leden van de Raad en hen onder druk zetten om hun verantwoordelijkheden te nemen om de mensenrechten te bevorderen.

Het Europees Parlement moet de beslissingen van de Raad om het mandaat van de speciale rapporteurs van Wit-Rusland en Cuba niet te vernieuwen veroordelen. We moeten de vernieuwing van de landenmandaten van de Speciale Rapporteur voor Soedan en van de onafhankelijke deskundigen voor Liberia, Haïti en Burundi verwelkomen.

Ten derde richt veel gerechtvaardigde kritiek op de Raad zich op de teleurstellende behandeling van situaties in specifieke landen. In het bijzonder heeft de eenzijdige internationale sympathie voor de Palestijnse zaak en de strijdlustige verrichtingen van Islamitische staten de Raad ertoe geleid dat conflict in het Midden-Oosten aan de orde werd gesteld, maar er was herhaaldelijk kritiek op slechts één staat - Israël - waarbij overtredingen van Hezbollah en enkele Palestijnse groepen werden genegeerd. De uitdaging is om de politieke wil te creëren dat de leden van de Raad effectief een dergelijke situatie op een goede manier aan de orde stellen.

  Hélène Flautre (Verts/ALE). – (FR) Mijnheer de Voorzitter, aan de vooravond van de zevende VN-Raad voor de mensenrechten wil het Parlement een boodschap sturen van ondersteuning, waakzaamheid en mobilisatie.

De Raad is het enige internationale orgaan dat werkelijk overtredingen van de mensenrechten bestrijdt en in het bijzonder dat reageert op noodsituaties, op mensenrechtencrises, maar ook dat op lange termijn werkt met speciale rapporteurs en in een interactieve dialoog met NGO's. De Raad is uniek en staat op een moeilijk keerpunt in de geschiedenis. Een jaar zal niet genoeg zijn om de effectiviteit te bepalen. Anderzijds kan een jaar genoeg zijn om de Raad in diskrediet te brengen en er zijn zoals we weten veel pogingen geweest om deze af te zwakken en een andere richting te geven.

Ik zou ten eerste de situatie willen noemen van mevrouw Sigma Huda, de speciale rapporteur voor de mensenhandel. Zij zit onder zeer slechte omstandigheden in de gevangenis in Bangladesh. Vervolgens worden, waar het gaat om deze zelfde speciale rapporteurs, de voorstellen van de Adviescommissie uiteindelijk, als laatste redmiddel, door de Voorzitter besloten. Dat geeft u een beeld van hoe belangrijk zijn rol is en ik wil hulde brengen aan het uitmuntende werk dat gedaan is door de voorzitter Costea en tegelijkertijd uw aandacht willen richten op het feit dat hij in juni zal worden vervangen.

Daarom moet de EU oplettend en proactief blijven. De acties van de EU zijn beslissend. Dat zagen we in Gaza. De onthouding van de EU verwatert de boodschap enorm en verzwakt de positie van de Raad zelf.

Als de EU echter het initiatief neemt voor een speciale zitting en daar volledig achter gaat staan, groeit de Raad en bereikt hij resultaten. De lidstaten moeten om dit te bereiken hun interregionale verdragen versterken om anderen te overtuigen en voorkomen dat men de Raad gaat blokkeren. Dat zou de Raad terug zenden naar een worsteling met politieke eventualiteiten.

We roepen overheden daarom op om hun inspanningen te verhogen en een voorbeeld te stellen. Een voorbeeld te stellen door een onafhankelijke deskundige aan te stellen wanneer zij deelnemen aan de beoordeling van een andere overheid als deel van de VN-Raad voor de mensenrechten, en door zelf open te staan voor kritiek en zelfkritiek en een voorbeeld te stellen voor de verkiezing van nieuwe leden. Een permanente uitnodiging voor de speciale procedures zou voor de lidstaten van de EU een criterium moeten zijn van het grootste belang.

  Richard Howitt (PSE). – (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik beveel deze resolutie bij u aan. Ik beveel zeker het werk van de delegatie van het Parlement naar Genève aan. Daar laten we onze eigen EU-vertegenwoordigers verantwoording afleggen en werken daarnaast met hen om in gesprek te raken met landen in andere regio’s in de wereld. Zo tonen we de kracht en solidariteit van Europa bij het handhaven van de mensenrechten en het internationale humanitaire recht.

Ik ben dankbaar voor de opname van mijn amendementen in de tekst, die de oproep voor een speciale zitting over geweld tegen vrouwen ondersteunen, en voor het ondertekenen en erkennen van alle internationale instrumenten voor mensenrechten door al onze landen. Ik roep op tot ondersteuning van Europa, in het bijzonder voor het verlengen van het mandaat van de speciale vertegenwoordiger inzake ondernemingen en mensenrechten. Maar nu ik net terugkom uit Gaza zou ik in het bijzonder lid 34 bij u willen aanbevelen. Dit is een oorlogssituatie en er worden middeleeuwse omstandigheden opgelegd aan de inwoners van Gaza. Vandaag zullen we constateren dat het een duidelijke schending van de mensenrechten is. Wanneer zelfs Tony Blair Israël niet zover kan krijgen dat de import wordt toegestaan van apparatuur om te voorkomen dat 40 000 liter onbehandelde menselijke uitwerpselen de watervoorziening vergiftigt, is het tijd dat Europa handelt. Europese manschappen onder een nieuw mandaat zouden toezicht kunnen houden op de heropening van de grenzen en, ik vraag nu immers om uw steun, Europese landen kunnen overeenstemming bereiken op alle vlakken in de VN-Raad voor de mensenrechten van de VN om zo handhaving van internationale humanitaire rechten te proberen te bereiken. Wij kunnen, zoals vorige week nog werd voorgesteld door het Sloveense voorzitterschap bij onze Subcommissie mensenrechten, als Europa het initiatief nemen. We kunnen een evenwichtige tekst voorstellen die erkent dat zowel terroristische raketaanvallen als de collectieve straf van de blokkade de vierde Conventie van Genève schenden. Door dit te doen kunnen we in Genève eensgezindheid bereiken die een werkelijke verandering teweeg kan brengen voor de humanitaire crisis waar de inwoners van Gaza onder lijden.

  Eija-Riitta Korhola (PPE-DE). – (FI) Mijnheer de Voorzitter, een kritische inspectie van de oude mechanismen en manieren van werken en de instelling van nieuwe praktijken hebben veel hoop gegeven dat de VN-Raad voor de mensenrechten in staat zal zijn om als een effectief orgaan te functioneren dat zich richt op hoe omgegaan wordt met schendingen van mensenrechten en maakt het mogelijk dat politieke situaties duidelijk binnen de bevoegdheid van de VN-organen vallen.

De geloofwaardigheid van de VN-Raad voor de mensenrechten is ook afhankelijk van de nieuwe mandaathouders voor de speciale procedure die in maart worden toegewezen. Het is enorm belangrijk dat expertise, onpartijdigheid, onafhankelijkheid en objectiviteit de essentiële factoren zijn.

Zoals zovele anderen hier zou ik ook willen dat de beslissing van de VN-Raad voor de mensenrechten om de mandaten van de speciale rapporteurs voor Wit-Rusland en Cuba niet te vernieuwen, wordt heroverwogen. De lidstaten van de EU zouden ook moeten proberen om te garanderen dat het mandaat van de onafhankelijke deskundige voor de Democratische Republiek Congo wordt verlengd.

  Janez Lenarčič, fungerend voorzitter van de Raad. − (SL) Ik wil de leden die deelnamen aan dit debat en hun meningen gaven bedanken, dit zal ongetwijfeld het voorzitterschap van de Raad helpen bij de voorbereidingen voor de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten.

Ik wil met name benadrukken dat ik het ten zeerste eens ben met de verklaring van mevrouw Andrikiené betreffende de noodzaak dat de Europese Unie zich eensgezind betoond en eensgezind spreekt bij de VN-Raad voor de mensenrechten.

Ik wil ook de aandacht richten op het feit dat het voorzitterschap ook hoopt op goede samenwerking met de delegatie van het Europees Parlement. Het belang van de rol van de Europese Unie bij het bevorderen en beschermen van de mensenrechten is onbetwistbaar, daarom zouden we de best mogelijke medewerking willen hebben van deze geachte vergadering.

Ik wil afsluiten door te zeggen dat de zevende zitting van de VN-Raad voor de mensenrechten zal beginnen met de vergadering van ministers, die namens het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie zal worden toegesproken door de voorzitter van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen, minister Dimitrij Rupel. Een aantal andere Hoge Vertegenwoordigers zullen deelnemen, misschien zelfs de secretaris-generaal van de Verenigde Naties.

  Benita Ferrero-Waldner, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de voorzitter, de Europese Unie is een zeer belangrijk orgaan dat de juiste richting in moet slaan en de VN-Raad voor de mensenrechten die kant op moet sturen.

De Raad moet zichzelf nog bewijzen als een effectief mensenrechtenorgaan binnen de Verenigde Naties, zoveel is duidelijk. Zoals ik echter eerder al zei, is het te vroeg om een uiteindelijke beoordeling te maken. Dat te doen zou zeker in deze fase zelfs de toekomstige vorderingen in de weg kunnen staan. Daarom is het belangrijk dat de mensenrechtengemeenschap de VN-Raad voor de mensenrechten blijft ondersteunen, zij het met een kritische blik. In die geest ben ik verheugd dat een delegatie van het Europees Parlement een deel van de zevende zitting zal bijwonen om het werk uit eerste hand te beoordelen.

Ik denk net als mevrouw Andrikiené dat de Europese Unie ernaar moet streven om eensgezind te spreken over deze kwestie. Het stemgedrag van de EU-leden bij de Raad is zeer eenstemmig en hoe eenstemmiger zij zijn, hoe belangrijker onze stem zal zijn.

Wat betreft de criteria voor lidmaatschap is het tot dusver onmogelijk gebleken om dergelijke criteria op te stellen. De geloften op het gebied van mensenrechtentoezeggingen zullen echter belangrijke stappen zijn op weg naar meer verantwoordelijkheid voor de kandidaatlanden en zoals ik eerder heb gezegd, is dit een belangrijke stap.

Wat betreft de speciale procedures strijdt de EU actief voor het verlengen van bestaande mandaten en het vestigen van nieuwe waarvan we denken dat die nodig zijn.

Als laatste wil ik iets zeggen over Wit-Rusland en Cuba. Men kan kritiek hebben op de Raad voor het niet voortzetten van de mandaten voor deze landen, maar het was een compromis dat nodig was om vele andere mandaten voor landen en thema’s te redden die momenteel worden beoordeeld. Hetzelfde is bijvoorbeeld het geval in Soedan. Het is te betreuren dat het mandaat van de deskundigengroep voor Darfur verloren is gegaan, maar dit was helaas onvermijdelijk om dat van de speciale vertegenwoordiger voor Soedan te redden.

De Europese Unie zal soms dus om overeenstemming te bereiken bereid moeten zijn om moeilijke compromissen te sluiten. Maar, nogmaals, over het geheel genomen zijn we een zeer sterke drijvende kracht en orgaan op dit gebied, en we moeten doorgaan met zorgen dat de VN-Raad voor de mensenrechten werkt en in de juiste richting gaat. Het Europees Parlement is een zeer, zeer sterk hulpmiddel om ons op die weg te helpen.

  De Voorzitter. − Het debat is gesloten.

De stemming vindt plaats op donderdag 21 februari 2008.

VOORZITTER: DIANA WALLIS
Ondervoorzitter