Pełne sprawozdanie z obrad

Środa, 20 lutego 2008 r. - Strasburg

10. Siódma Rada Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (debata)

  Przewodniczący. − Kolejnym punktem porządku dziennego są oświadczenia Rady i Komisji w sprawie siódmej Rady Praw Człowieka ONZ.

  Janez Lenarčič, urzędujący przewodniczący Rady. −Jestem zadowolony, że mam możliwość przemawiania do państwa na temat Rady Praw Człowieka.

Umieszczając ten punkt w porządku dziennym sesji plenarnej, Parlament Europejski potwierdził znaczenie, jakie Europa jako całość nadaje Radzie Praw Człowieka. Jest to centralny, ogólnoświatowy organ ds. ochrony praw człowieka. Unia Europejska jest stałym sprzymierzeńcem skutecznie działającej Rady Praw Człowieka. Bardzo ciężko pracowaliśmy, aby zapewnić, żeby w swej ostatecznej formie oferowała ona stałą podstawę dla szybkich i efektywnych reakcji na najpoważniejsze naruszenia praw człowieka.

Jak wiemy, w grudniu ubiegłego roku przyjęto ostateczny pakiet instytucjonalny dla Rady Praw Człowieka i obecnie Rada jest w pełni gotowa do działania. Szósta sesja Rady, która odbyła się we wrześniu i grudniu ubiegłego roku, doprowadziła do wielu ważnych rezultatów, które wymienię. Naszą ambicją jest kontynuacja tych prac podczas siódmej i ósmej sesji roboczej.

Siódma sesja odbędzie się w przyszłym miesiącu i będzie bardzo intensywna. Wraz z ósmą sesją, która odbędzie się w pierwszych tygodniach czerwca, poświęcona jest ona debacie nad rozszerzeniem mandatów 25 specjalnych sprawozdawców, regularnym sprawozdaniom sporządzanym przez specjalnych sprawozdawców oraz kilku niepokojącym sytuacjom naruszania praw człowieka w niektórych krajach w odniesieniu do pewnych tematów.

Z punktu widzenia Unii Europejskiej, rozszerzenie mandatów dla specjalnych sprawozdawców w odniesieniu do Birmy/Myanmar, Demokratycznej Republiki Konga, Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej i Somalii ma zasadnicze znaczenie dla siódmej sesji Rady Praw Człowieka.

Ponadto Unia Europejska będzie wykorzystywać wszelkie możliwości oferowane przez Radę, aby zwrócić uwagę na niepokojącą sytuację w zakresie praw człowieka w innych miejscach na świecie. W tym celu będzie ona zaangażowana w interaktywne dialogi z poszczególnymi specjalnymi sprawozdawcami i z Wysokim Komisarzem ds. Praw Człowieka.

Interaktywne dialogi są nowym bardzo ważnym instrumentem Rady, a Unia Europejska nadal będzie starać się go wzmacniać jako jeden z kluczowych środków oferowanych przez regularne sesje Rady, mających na celu rozwiązywanie kwestii indywidualnych.

Panie i panowie, jak wiecie, Słowenia na okres swej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej wpisała dialog międzykulturowy na jej listę priorytetów. Jesteśmy zatem zadowoleni, że kwestia ta zostanie potraktowana z należytą uwagą na siódmej sesji Rady Praw Człowieka.

Zaproszenie do udziału w sesji wysłane do Wysokiego Przedstawiciela ds. Sojuszu Cywilizacji, pana Sampaio, dowodzi silnego przekonania, że działania Sojuszu Cywilizacji pomagają we wzmocnieniu tolerancji religijnej, która jest także jednym z priorytetów Unii Europejskiej w zakresie praw człowieka.

Proszę pozwolić mi przedstawić bardzo ważne zmiany, jakie dokonały się w ramach Rady Praw Człowieka, mianowicie wprowadzenie powszechnego przeglądu okresowego, do którego Unia Europejska przywiązuje wielkie znaczenie. Instrument ten powinien być sposobem dokonywania przeglądu sytuacji w zakresie praw człowieka we wszystkich państwach członkowskich na tych samych warunkach. Członkowskie Unii Europejskiej, którzy będą objęci tym mechanizmem już od wiosny (kwiecień i maj), przeprowadzają obecnie przygotowania do tego przeglądu. Wciąż staramy się zapewnić temu procesowi maksymalną przejrzystość i efektywność. Metoda, za pomocą której będzie dokonywany ten przegląd okresowy, będzie miała znaczny wpływ na wiarygodność Rady Praw Człowieka jako całości.

  Benita Ferrero-Waldner, komisarz. −Panie przewodniczący! Z zadowoleniem przyjmuję tę możliwość zajęcia się przez Parlament tematem siódmej sesji Rady Praw Człowieka. Proszę pozwolić mi rozpocząć od przytoczenia stosownego według mnie kontekstu Rady Praw Człowieka.

Powiedziałem to już wcześniej, ale ważne, aby o tym pamiętać: Rada jest działaniem w toku. Staje się to jasne, gdy przyglądniemy się ostatniemu półtora roku jej działalności. Mimo chwiejnego startu, z głębokim podziałem w odniesieniu do kryzysu libańskiego, i środowiska negocjacyjnego, które nadal jest trudne dla Unii Europejskiej, osiągnięto znaczące rezultaty. Myślę tutaj w szczególności o innowacjach w zakresie obietnic dotyczących praw człowieka, składanych przez kandydatów w wyborach; możliwości przeprowadzania specjalnych sesji na temat pilnych sytuacji w zakresie praw człowieka, które są dużym postępem w stosunku do rytualnych corocznych sesji jej poprzedniczki, Komisji Praw Człowieka; rozwoju „dialogów interaktywnych” w ramach specjalnych procedur ONZ, które są prawdziwie publicznym miejscem skupiania uwagi na naruszeniach praw człowieka; i, wreszcie, przyjęciu bardzo ważnego pakietu instytucjonalnego na mocy konsensusu.

Przewodniczący Rady, ambasador Costea, był w Brukseli w ubiegłym tygodniu, aby dokonać przeglądu przygotowań Rady i Parlamentu do siódmej sesji. Opisał przygotowania Rady jako „powyżej oczekiwań, ale poniżej nadziei”. Może to brzmieć cynicznie, odzwierciedlając być może codzienną rzeczywistość prac ONZ, ale myślę, że nadaje to prawidłowy ton sytuacji. W Radzie dzieje się zarówno dobrze jak i źle, ale czyni ona postęp i w związku z tym jest na właściwej drodze.

Priorytety siódmej sesji obejmują zagadnienia od skutecznego zajęcia się pilnymi sytuacjami w zakresie praw człowieka - podwyższając standard, w odniesieniu do którego Rada powinna być oceniana - po dalsze wdrażanie reform instytucjonalnych. W odniesieniu do sytuacji w zakresie praw człowieka największe znaczenie ma kontynuacja specjalnej sesji w sprawie Birmy/Myanmar. Wśród innych priorytetów znajdują się naruszenia praw człowieka na Sri Lance i w Kenii, którymi także należy się zająć na tej sesji. Wdrażanie reform instytucjonalnych jest z pewnością tak samo ważne, biorąc pod uwagę ich wpływ na przyszły sukces Rady. Tutaj, uzgodnienie kryteriów wyboru członków Komisji Doradczej i wyznaczenie w sposób przejrzysty odpowiednio wykwalifikowanych kandydatów w odniesieniu do specjalnych mandatów proceduralnych, jakie mają być przedłużone, są kluczowymi kwestiami siódmej sesji.

Wreszcie, proszę pozwolić mi na przedstawienie kilku uwag dotyczących powszechnego przeglądu okresowego lub UPR (universal periodic review), gdyż pod taką nazwą jest on znany. Przewodniczący poinformował w tym tygodniu, że państwa podlegające przeglądowi podczas sesji w kwietni i maju poważnie traktują swe obowiązki. Mam nadzieję, że tak jest. Pierwsze sesje UPR prawdopodobnie nadadzą ton pozostałym. W związku z tym bardzo ważne jest, aby państwa członkowskie UE objęte przeglądem utorowały drogę dla szczerej krytyki w odniesieniu do przestrzegania praw człowieka. Nie powinno to być żadne piękne widowisko.

Ponadto dostrzegam ważną rolę Unii Europejskiej w sesjach dotyczących wyników UPR. UPR bardziej nic cokolwiek innego dotyczy wspólnoty międzynarodowej współpracującej z państwami podlegającymi przeglądowi w celu osiągnięcia konkretnej poprawy w zakresie praw człowieka, po przeprowadzeniu prawdziwej samoanalizy niepowodzeń i potrzeb. Komisja Europejska i państwa członkowskie nie powinny ociągać się w zapewnieniu pomocy technicznej w obszarach, które na nią zasługują, podczas tych sesji dotyczących wyników. Takie działanie dowiodłoby naszego rzeczywistego zaangażowania we wspieranie praw człowieka w ważnym publicznym otoczeniu.

  Laima Liucija Andrikienė (PPE-DE). - Panie przewodniczący! Parlament wysyła delegację na siódmą sesję Rady Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych. Delegacja ta będzie upoważniona do wyrażenia obaw Parlamentu w odniesieniu do prac Rady Praw Człowieka i podczas tej wizyty złoży sprawozdanie podkomisji praw człowieka.

Uważamy siódmą sesję Rady Praw Człowieka za kluczową, ponieważ będzie to pierwsza sesja, na której zostanie zbadany szeroki zakres zasadniczych kwestii w ramach nowych metod pracy wynikających z pakietu reform instytucjonalnych przyjętego w 2006 i 2007 r.

Wiarygodność Rady Praw Człowieka opiera się na wdrożeniu tych reform i mechanizmów, a naszym celem jest wzmocnienie zdolności Rady do zajmowania się naruszeniami praw człowieka na całym świecie, zwłaszcza w najpilniejszych przypadkach.

Doceniamy pozytywne wyniki Rady Praw Człowieka, a w szczególności rozwój w zakresie wdrażania powszechnego przeglądu okresowego i przeglądu specjalnych procedur, a także pozytywne osiągnięcia prezydencji Rady Praw Człowieka.

Z zadowoleniem przyjmujemy udział społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka, a także specjalne procedury, które znajdują się w centrum mechanizmu praw człowieka ONZ i odgrywają decydującą rolę, zwłaszcza w Radzie Praw Człowieka.

Jednocześnie potępiamy pewne decyzje Rady Praw Człowieka, takie jak nieprzedłużenie mandatów specjalnych sprawozdawców na Białorusi i na Kubie.

Czerpiąc lekcje z przeszłości, podkreślamy znaczenie konkursowych wyborów przeprowadzanych we wszystkich regionach, w celu zapewnienia rzeczywistego wyboru członkom ONZ. Powodem tego jest fakt, że ku naszemu ubolewaniu, dotychczas zostały wybrane niektóre państwa, w których przestrzeganie praw człowieka stanowiło problem.

Ponownie wzywam Radę, Komisję i państwa członkowskie do dalszego wywierania presji w celu ustanowienia kryteriów członkostwa w odniesieniu do wyborów do Rady Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych, w tym wydawania stałych zaproszeń w przypadku specjalnych procedur.

Mówiąc o zaangażowaniu UE, potwierdzamy aktywną rolę UE i jej państw członkowskich w pierwszym roku prac Rady Praw Człowieka. Dla UE bardzo ważne jest, aby zajmując się kwestiami praw człowieka, przemawiała jednym głosem, i wzywamy Komisję i Radę do przyjęcia wspólnego stanowiska, tak aby zapewnić, że państwa członkowskie będą automatycznie podpisywać i ratyfikować międzynarodowe instrumenty w zakresie praw człowieka.

Ostatnią, ale nie najmniej ważną kwestią jest ta, że UE powinna efektywniej wykorzystywać pomoc i wsparcie polityczne dla danych państw, tak aby zachęcić je do współpracy z Radą Praw Człowieka.

  Józef Pinior, w imieniu grupy PSE. - Panie przewodniczący! Rada Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych jest jedną z najbardziej interesujących dla Parlamentu Europejskiego obszarów w zakresie praw człowieka. Ściśle monitorujemy działalność Rady, a Parlament Europejski wysyła dwa razy w roku swe misje do Genewy.

Chciałbym przedstawić trzy uwagi. Po pierwsze, chciałbym wyrazić zadowolenie z pozytywnych osiągnięć prezydencji Rady i jednocześnie chciałbym podkreślić znaczenie wsparcia ze strony Unii Europejskiej, a także kandydatów o wysokich standardach prawości, w odniesieniu do wyborów nowej prezydencji Rady, jakie odbędą się w dniu 23 czerwca 2008 r.

Po drugie, chciałbym podkreślić, że specjalne procedury są w centrum mechanizmu praw człowieka Narodów Zjednoczonych, odgrywając decydującą rolę, zwłaszcza w Radzie Praw Człowieka, społeczeństwie obywatelskim i państwach demokratycznych. W szczególności, państwa UE muszą monitorować i wywierać presję na członków Rady, aby spełniali oni swoje obowiązki w zakresie wspierania praw człowieka.

Parlament Europejski musi potępić decyzje Rady dotyczące nieprzedłużenia mandatu specjalnych sprawozdawców na Białorusi i na Kubie. Z zadowoleniem powinniśmy przyjąć przedłużenie mandatów specjalnych sprawozdawców w Sudanie i niezależnych ekspertów w Liberii, na Haiti i w Burundi.

Po trzecie, wiele słusznej krytyki wobec Rady koncentruje się na niezadowalającym potraktowaniu szczególnych sytuacji w krajach. W szczególności jednostronna sympatia dla sprawy palestyńskiej i mordercze wysiłki państw islamskich doprowadziły Radę do zajęcia się konfliktem na Bliskim Wschodzie, ale istniała ciągła krytyka tylko jednego państwa - Izraela - pomijająca naruszenia popełnianie przez Hezbollah i niektóre frakcje palestyńskie. Wyzwanie polega na zbudowaniu woli politycznej członków Rady, aby skutecznie i w prawidłowy sposób rozwiązywały takie sytuacje.

  Hélène Flautre, w imieniu grupy Verts/ALE. - (FR) Panie przewodniczący! W przededniu siódmej Rady Praw Człowieka Parlament pragnie dać wyraz wsparcia, czujności i mobilizacji.

Rada jest jedynym organem międzynarodowym, który faktycznie walczy z naruszeniami praw człowieka, a w szczególności, który odpowiada na pilne sytuacje, na kryzysy w zakresie praz człowieka, ale także działa długookresowo, dzięki specjalnym sprawozdawcom i dialogowi interaktywnemu z organizacjami pozarządowymi. Rada jest instytucją jedyną w swoim rodzaju i jest trudnym punktem zwrotnym w historii. Jeden rok nie wystarczy, aby wykazać jej efektywność. Z drugiej strony może być to wystarczający okres, aby ją zdyskredytować i, jak wiemy, było wiele prób jej osłabienia i zmienienia kierunków jej działania.

Chciałabym najpierw wspomnieć o sytuacji pani Sigmy Huda, specjalnej sprawozdawczyni ds. handlu ludźmi. Przebywa ona w więzieniu w Bangladeszu, w żałosnych warunkach. Następnie, także w odniesieniu do specjalnych sprawozdawców, o wnioskach Komisji Doradczej będzie w końcu rozstrzygał ostatecznie przewodniczący. To dowodzi, jak znaczącą rolę on odgrywa, i chciałabym pogratulować wspaniałej pracy przewodniczącemu Costea, a jednocześnie zwrócić waszą uwagę na fakt, że zostanie on zastąpiony w czerwcu.

Dlatego też UE musi pozostać uważna i aktywna. Jej działania są decydujące. Dostrzegliśmy to w Gazie. Niezaangażowanie UE znacznie osłabia przekaz i samą Radę.

Jednakże kiedy UE podejmuje inicjatywę specjalnej sesji i przerzuca na nią cały swój ciężar, Rada rośnie i osiąga rezultaty. W tym celu państwa członkowskie muszą wzmocnić swe sojusze międzyregionalne, aby przekonać innych i zapobiec jakimkolwiek reakcjom blokującym, które wysłałyby Radę z powrotem do bolesnej sfery politycznej niepewności.

Wzywamy zatem nasze rządy do zintensyfikowania wysiłków i danie dobrego przykładu. Danie dobrego przykładu poprzez wyznaczenie niezależnego eksperta, kiedy rządy biorą udział w ocenie innego rządu w ramach UPR i przez postawę ich samych, otwartych na krytykę i samokrytykę, oraz danie przykładu w odniesieniu do wyboru nowych członków. Stałe zaproszenie do specjalnych procedur powinno być najważniejszym kryterium dla państw członkowskich UE.

  Richard Howitt (PSE). - Panie przewodniczący! Pochwalam tę rezolucję. W istocie pochwalam prace delegacji Parlamentu w Genewie, gdzie utrzymujemy nasze własne przedstawicielstwa UE, a także pracujemy z nimi w celu prowadzenia dialogu w państwami w innych regionach świata, dowodząc siły i solidarności Europy w zakresie przestrzegania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego.

Jestem wdzięczny za włączenie moich poprawek do tekstu wspierającego zwołanie specjalnej sesji na temat przemocy wobec kobiet i za podpisanie i ratyfikację przez nasze kraje wszystkich instrumentów z zakresu praw człowieka. Wzywam do wsparcia przez Europę, w szczególności, przedłużenia mandatu specjalnego przedstawiciela ds. handlu i praw człowieka. Ale powracając do Gazy, chciałbym pochwalić w szczególności ustęp 34. Jest to stan oblężenia, a na ludzi w Gazie nałożone są średniowieczne wymogi. Dzisiaj uznamy to za wyraźne naruszenie praw człowieka. Jeśli nawet Tony Blair nie może zapewnić, aby Izrael zezwolił na import sprzętu w celu zatrzymania 40 000 litrów nieprzetworzonych odpadów ludzkich zatruwających dostawę wody, nadszedł czas, aby Europa zaczęła działać. Europejskie oddziały na mocy nowego mandatu mogą pomóc w ponownym otwarciu granic i, ponieważ obecnie zwracam się do was o wsparcie, kraje europejskie mogą osiągnąć porozumienie pomiędzy wszystkimi stronami w Radzie Praw Człowieka ONZ, aby dążyć do wprowadzenia w życie międzynarodowego prawa humanitarnego. My, jako Europa, możemy podjąć inicjatywę, jak zasugerowała prezydencja słoweńska na posiedzeniu podkomisji ds. praw człowieka w Brukseli w ubiegłym tygodniu. Możemy zaproponować wyważony tekst, który uznaje, że zarówno terrorystyczne ataki rakiet, jak i zbiorowe karanie blokad, stanowią naruszenie czterech konwencji genewskich. Czyniąc to możemy osiągnąć porozumienie w Genewie, które może mieć rzeczywisty wpływ na kryzys humanitarny krzywdzący ludzi w Gazie.

  Eija-Riitta Korhola (PPE-DE). - (FI) Panie przewodniczący! Krytyczne badanie starych mechanizmów i sposobów pracy oraz ustanowienie nowych praktyk tchnęło wiele nadziei w zdolność Rady Praw Człowieka do działania jako skutecznego organu, który skupia się na sposobie zajmowania się naruszeniami praw człowieka i zezwala na wyraźne objęcie sytuacji politycznych kompetencjami organów ONZ.

Wiarygodność Rady Praw Człowieka zależy także od posiadaczy nowych specjalnych mandatów proceduralnych, którzy mają być wyznaczeni w marcu. Niezmiernie ważne jest, aby kluczowymi czynnikami były: specjalistyczna wiedza, bezstronność, niezależność i obiektywizm.

Tak jak wiele innych osób obecnych tutaj, ja także chciałabym, aby w obecnej sytuacji decyzja Rady Praw Człowieka o nieprzedłużaniu mandatów specjalnych sprawozdawców w Białorusi i na Kubie została ponownie przemyślana. Państwa członkowskie UE także powinny podjąć próbę zagwarantowania, aby został przedłużony mandat niezależnego eksperta w Demokratycznej Republice Konga.

  Janez Lenarčič, urzędujący przewodniczący Rady. − Chciałbym podziękować posłom za udział w tej debacie i przedstawienie swych poglądów, które niewątpliwie pomogą prezydencji Rady w jej przygotowaniach do siódmej sesji Rady Praw Człowieka.

Chciałbym w szczególności podkreślić, że stanowczo zgadzam się z oświadczeniem pani Andrikienė w odniesieniu do konieczności pojawienia się zjednoczonej Unii, mówiącej jednym głosem, na Radzie Praw Człowieka.

Chciałbym także zwrócić uwagę na fakt, że prezydencja także żywi nadzieję na dobrą współpracę z delegacją Parlamentu Europejskiego. Znaczenie roli Parlamentu Europejskiego we wspieraniu i ochronie praw człowieka jest bezsporne i dlatego też chciałbym, abyśmy jak najlepiej współpracowali z tym szanownym zgromadzeniem.

Chciałbym zakończyć stwierdzeniem, że siódma sesja Rady Praw Człowieka rozpocznie się posiedzeniem ministrów, które poprowadzi w imieniu prezydencji Rady Unii Europejskiej przewodniczący Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zagranicznych, minister Dimitrij Rupel. W sesji będzie uczestniczyć wiele innych wysokich przedstawicieli, być może nawet Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych.

  Benita Ferrero-Waldner, komisarz. −Panie przewodniczący! Unia Europejska jest bardzo ważną instytucją, która musi pójść we właściwym kierunku i poprowadzić w tym kierunku Radę Praw Człowieka.

Rada jeszcze sama nie dowiodła, że jest efektywnym organem zajmującym się prawami człowieka w ramach Narodów Zjednoczonych; to jest jasne. Jednakże, jak wcześniej powiedziałam, jest za wcześnie na dokonywanie ostatecznej oceny. W rzeczywistości uczynienie tego na tym etapie może nawet wstrzymać przyszły postęp. Dlatego ważne jest, aby wspólnota praw człowieka nadal wspierała Radę Praw Człowieka, aczkolwiek krytycznym okiem. W tym duchu, jestem zadowolona, że delegacja Parlamentu Europejskiego weźmie udział w siódmej sesji, aby dokonać bezpośredniej oceny.

Podobnie jak pani Andrikienė myślę, że Unia Europejska będzie musiała dokładać starań, aby przemawiać jednym głosem w tej kwestii. Modele głosowania członków UE w Radzie są bardzo zharmonizowane, a im bardziej są one zharmonizowane, tym ważniejszy jest nasz głos.

W odniesieniu do kryteriów członkostwa, dotychczas dowiedziono, że niemożliwe jest opracowanie takich kryteriów. Jednakże obietnice w odniesieniu do zobowiązań w zakresie praw człowieka będą istotnym krokiem w kierunku większej odpowiedzialności krajów kandydujących i, jak już wcześniej powiedziałam, jest to bardzo ważny krok.

W odniesieniu do specjalnych procedur, UE aktywnie walczy, aby przedłużyć istniejące mandaty i ustanowić nowe, które uważamy za konieczne.

Wreszcie, proszę pozwolić mi powiedzieć kilka słów o Białorusi i Kubie. Rada może być krytykowania za nieprzedłużenie mandatów dla tych krajów, ale był to kompromis konieczny w celu oszczędzenia pieniędzy innych krajów i zachowania mandatów tematycznych, których przeglądu obecnie się dokonuje. Podobnie jest w przypadku Sudanu. Godny ubolewania jest fakt utraty mandatu grupy eksperckiej w Darfurze, ale było to niestety nieuniknione w celu zachowania mandatu specjalnego przedstawiciela w Sudanie.

W związku z tym w celu osiągnięcia konsensusu Unia Europejska czasami musi być przygotowana na trudne kompromisy. Jednakże, ponownie, jako całość jesteśmy bardzo silnym motorem działania i instytucją w tym obszarze i musimy kontynuować prace w celu zapewnienia, że Rada Praw Człowieka rzeczywiście działa i podąża we właściwym kierunku. Parlament Europejski jest bardzo, bardzo silnym narzędziem, które może nam pomóc w podążaniu tą drogą.

  Przewodniczący. − Debata została zamknięta.

Głosowanie odbędzie się w czwartek, 21 lutego 2008 r.

PRZEWODNICZY: DIANA WALLIS
Wiceprzewodnicząca