Pełne sprawozdanie z obrad

Środa, 12 marca 2008 r. - Strasburg

13. Sytuacja w Czadzie (debata)

  Przewodniczący. − Kolejnym punktem porządku dziennego są oświadczenia Rady i Komisji w sprawie sytuacji w Czadzie.

  Janez Lenarčič, urzędujący przewodniczący. − (SL) Jak już państwo wiecie, w ciągu ostatnich kilku tygodni sytuacja w Czadzie uległa znacznemu pogorszeniu. Na początku lutego rebelianci w Czadzie dotarli do stolicy Ndżamena i zajęli większą jej część. Kilka dni później wycofali się, to znaczy zostali wypchnięci na wschód, w stronę granicy z Sudanem. Ataki grup rebeliantów na rząd Czadu z początku lutego nie tylko rozpaliły kryzys wewnętrzny, ale także ujawniły jego wymiar regionalny. Innymi słowy, rebelianci, wspomagani przez Sudan, przybyli z Darfuru. Właśnie dlatego, jeśli dyskutujemy nad sytuacją w Czadzie, musimy brać pod uwagę dwa łączące się ze sobą aspekty: aspekt polityki wewnętrznej i regionalnej.

Kiedy w lutym Rada Europejska potępiła ataki rebeliantów na rząd w Czadzie, z jednej strony wezwała do politycznego dialogu w rządzie, pomiędzy opozycją i rebeliantami, a z drugiej strony położyła nacisk na pilna potrzebę politycznego dialogu pomiędzy rządem Czadu i Sudanu. Uważamy, że rządy Czadu i Sudanu powinny zostać poddane wzmożonej presji w celu wypełnienia zobowiązań podjętych w różnorodnych porozumieniach. Rada zaapelowała do obydwu rządów o natychmiastowe zaprzestanie wspomagania i zaopatrywania grup zbrojnych i do poprawienia wzajemnych stosunków.

Jeśli chodzi o wewnętrzną sytuację polityczną w Czadzie, polityczne rozwiązanie sporu jest jedynym sposobem na osiągnięcie w tym kraju pokoju i stabilności. Ten łączny proces polityczny, który został zalecony w porozumieniu osiągniętym w sierpniu 2007 r. pomiędzy rządzącą partią Czadu i partiami opozycji, musi być kontynuowany. W tym kontekście Unia Europejska wspiera wysiłki Unii Afrykańskiej mające na celu znalezienie pokojowego rozwiązania konfliktu. Unia Europejska łączy się z Unią Afrykańską i Organizacją Narodów Zjednoczonych w ich jednoznacznym potępieniu ataków rebelianckich. Podzielamy ich obawę w sprawie ryzyka dalszego rozszerzenia konfliktu.

Jesteśmy także zaniepokojeni pogorszeniem się sytuacji humanitarnej. Ciągle narastająca wrogość pogłębiła tragedię humanitarną i podniosła i tak już znaczną liczbę uchodźców i wysiedleńców. W wyniku walk zmarło ponad 160 osób, a około 1 000 zostało rannych. Kilkadziesiąt tysięcy uchodźców uciekło do sąsiedniego Kamerunu i do Nigerii. Jednocześnie, ponieważ w Czadzie jest około 250 000 uchodźców z Darfuru, sytuacja humanitarna jest bardzo poważna i wymaga pilnego rozmieszczenia sił misji europejskiej w Czadzie.

Obecnie sytuacja w stolicy kraju, Ndżamenie, i w większej części kraju, z wyjątkiem wschodu, uspokoiła się nieco i po ostatnich walkach wraca do normy. Jednakże stan wyjątkowy, który został ogłoszony w dniu 15 lutego i miał trwać dwa tygodnie, został przedłużony do połowy tego miesiąca. Spowodowało to, że UE zadeklarowała swoje zaniepokojenie w sprawie restrykcji wolności obywatelskich i wolności mediów w Czadzie.

Działania związane z rozmieszczaniem sił misji pokojowej zostały wznowione po chwilowej przerwie. Dowódca operacji, generał Nash, zdecydował, że po atakach rebeliantów przerwie tymczasowo działania, aby pozwolić na ocenę nowej sytuacji pod względem politycznym i bezpieczeństwa. Rozmieszczanie jest kontynuowane bez naruszenia ogólnych ram czasowych operacji, a początkowy potencjał operacyjny powinien zostać osiągnięty w połowie marca.

Niepokojąca sytuacja w regionie sprawiła, że mandaty dla tej misji i dla misji Organizacji Narodów Zjednoczonych stały się bardziej oczywiste. Misja europejska świadczy o zaangażowaniu Unii Europejskiej w pomoc w stabilizacji regionu. Aby osiągnąć wyznaczone cele, konieczne są dwie rzeczy: musimy pilnie zagwarantować bezpieczeństwo za pomocą wojska i, po drugie, przygotować strony konfliktu do rozpoczęcia dialogu i negocjacji.

  Louis Michel, członek Komisji Europejskiej. − (FR) Panie przewodniczący, panie i panowie! Po moim powrocie z misji Czadzie w dniach 20 − 22 stycznia 2008 stwierdziłem już, że Czad powinien być dla UE priorytetem. Planowany na początku lutego przez uzbrojonych rebeliantów zamach stanu i wydarzenia, które potem nastąpiły, znacznie umocniły to przekonanie.

Nadal jestem przekonany, że trwała stabilizacja w Czadzie zależy od politycznego otwarcia się na wszystkie czynniki polityczne. Jest to zobowiązanie Komisji Europejskiej podjęte w zeszłym roku poprzez ułatwianie i wspieranie dialogu politycznego, który, jak wiecie, zaowocował porozumieniem z dnia 13 sierpnia 2007 roku. Zdecydowanie uważam, że jedynie taki dialog może stworzyć perspektywę polityczną konieczną do zagwarantowania w Czadzie stabilności i wzmocnienia demokracji. Musi to zaowocować rzetelnym spisem ludności i oceną systemu wyborczego prowadzącego do wolnych i przejrzystych wyborów w 2009 roku.

Przekazuję tę wiadomość do prezydenta Déby; proces ten już się rozpoczął poprzez komitet monitorujący. Ostatnie wydarzenia w Ndżamenie spowodowały regres w tym procesie. Pomimo planowanego zamachu stanu, pozasądowe aresztowanie przywódców opozycji, cywilów i osób pracujących w mediach jest niedopuszczalne i godne pożałowania. Jako mediator i obserwator wdrażania porozumienia z 13 sierpnia, byłem pierwszą osobą, która w rozmowie z prezydentem Déby wyraziła swoje zaniepokojenie tym tematem podczas mojej ostatniej wizyty w Czadzie w dniu 27 lutego.

Podczas misji apelowałem do prezydenta Déby i przedstawicieli większości politycznej i demokratycznej opozycji, czyli wszystkich odpowiedzialnych polityków w Czadzie, by wznowić dynamiczny dialog polityczny poprzez przywrócenie zaufania wśród różnych partii. Wymaga to zaangażowania ze strony wszystkich zainteresowanych graczy politycznych, w tym oczywiście również prezydenta Déby, który potwierdził swoją chęć do bycia gwarantem wdrożenia tego porozumienia politycznego. Zapewniono mnie, że stan wyjątkowy ogłoszony w połowie lutego skończy się w terminie wymienionym w Konstytucji, tzn. w połowie marca.

Przy tej okazji zażądaliśmy i uzyskaliśmy od prezydenta Déby uwolnienia Lola Mahamata Chouy, przewodniczącego Koordynacji Partii Politycznych dla Obrony Konstytucji. Bernard Kouchner i ja zażądaliśmy spotkania z nim. Spotkaliśmy się z nim osobiście i został on wypuszczony następnego dnia. Jest mi szczególnie miło słyszeć, że Ngarlej Yorongar jest obecnie w Strasburgu i niektórzy z nas mogli się z nim spotkać, ale jestem nadal zaniepokojony losem Ibni Oumara Mahamata Saleha, którego los jest nadal nieznany. Dlatego też z powodzeniem zażądaliśmy, by prezydent Déby ustanowił komisję śledczą z udziałem międzynarodowym, w tym także przedstawicieli Unii Europejskiej, Unii Afrykańskiej i Frankofonii. Komisja musi rzucić światło na aresztowania i zniknięcia. Będzie to ważny pierwszy krok w przywracaniu zaufania i zapewnienia powrotu do normalności w Czadzie.

Ta sama wiadomość została także wysłana do członków opozycji. Rozwiązanie leży we wspólnej odpowiedzialności rządu, większość prezydenckiej i opozycji. Chciałbym zakończyć krótkim wyjaśnieniem kontekstu regionalnego: zamach stanu w Czadzie był w znacznej części bezpośrednim wynikiem pogorszenia się stosunków pomiędzy Czadem a Sudanem. Bardzo trudno jest nie widzieć wpływu władz w Chartumie na tę próbę zamachu stanu.

Tak więc ważne jest zakończenie wzajemnego zakażania się problemami w Darfurze i Czadzie. Z radością przyjmuję regionalne inicjatywy mediacji pomiędzy Czadem i Sudanem, wprowadzane obecnie przez głowy państwa lub rządu, w szczególności przez prezydenta Wade. Obecna sytuacja udowadnia (jeśli ktoś potrzebuje jeszcze dowodów), że należy pilnie i szybko rozmieścić europejskie siły wojskowe i cywilne.

Chciałbym wspomnieć o misji MINURCAT zgodnej z rezolucją 1778 ONZ z 2007 roku. Racja bytu tej operacji wojskowej została uzasadniona jak nigdy wcześniej. Setki tysięcy cywilów są zmuszone do życia w niegodnych warunkach w Czadzie wschodnim, niecierpliwie oczekując na misję EUFOR. Komisja nadal będzie organizować wszystkie instrumenty polityczne do pomocy humanitarnej i współpracy w odpowiedzi na sytuację w Czadzie. Oczekuję na wyniki mediacji prowadzonej przez prezydenta Wade, by ustalić lub przynajmniej określić, kiedy powrócę nie tylko do Czadu, ale także do Chartumu. Jest bardzo istotne, abyśmy kontynuowali nasze mediacje i prace nad pogodzeniem Ndżameny i Chartum, ponieważ napięte interakcje i zupełne załamanie stosunków pomiędzy Czadem i Sudanem jest ewidentne.

  Colm Burke, w imieniu grupy PPE-DE. – Panie przewodniczący! Jestem zadowolony, że ta debata pozostała w porządku dziennym na ten tydzień. Sytuacja w Czadzie wymaga pilnych działań, nie tylko ze strony Unii Europejskiej, ale także ze strony społeczności międzynarodowej. Szczyt w Dakarze między Czadem i Sudanem ma się odbyć nieco później w tym tygodniu, a prezydent Senegalu będzie się starał osiągnąć wspólne stanowisko w sprawie pokoju pomiędzy prezydentem Déby i prezydentem al-Bashir. Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon planuje uczestniczyć w rozmowach w Dakarze, ponieważ kryzys humanitarny w tym regionie jest jednym z priorytetów.

Obecne wydarzenia podkreślają wagę terminowej debaty Parlamentu tego popołudnia i wzywam wszystkich przywódców do uczynienia nadzwyczajnych wysiłków do podjęcia na nowo procesu pojednania obejmującego wszelkie płaszczyzny.

Unia Europejska musi także poczynić daleko idące posunięcia mające na celu wsparcie tych ostatnich wysiłków. Tuż przed debatą kilku posłów do Parlamentu Europejskiego i ja spotkaliśmy się z czadzkim członkiem opozycji w Parlamentu, panem posłem Yorongarem, który zaginął podczas ataku rebeliantów na początku lutego. Został pojmany przez państwowe siły bezpieczeństwa w dniu 3 lutego w Czadzie, ale udało mu się uciec do Kamerunu, zanim zaproponowano mu azyl we Francji. Jego kolega i współpracownik Mahamat Saleh jest nadal zaginiony. Obecne akcje policyjne w Czadzie skierowane przeciwko przeciwnikom politycznym, a także obrońcom praw człowieka, muszą dobiec końca.

Misja pokojowa UE niestety poniosła pierwszą ofiarę śmiertelną, kiedy to francuski członek tej misji przez pomyłkę zabłądził na terytorium Sudanu. Dziś odbędzie się jego pogrzeb. Weźmie w nim udział pan poseł von Wogau z naszej grupy parlamentarnej jako przewodniczący Komitetu ds. Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego. W imieniu PPE-DE składam kondolencje rodzinie i przyjaciołom tego mężczyzny.

Według mnie, z powodu obecnej sytuacji humanitarnej i bezpieczeństwa, konieczne stało się rozmieszczenie europejskiej misji pokojowej. Organizacja Narodów Zjednoczonych i Unia Europejska są odpowiedzialne za ochronę słabszych cywilów i mają obowiązek zapewnienia pomocy humanitarnej, a także bezpieczeństwa personelowi humanitarnemu. Podczas gdy misje będą nadal rozmieszczane, jestem dumny, że wojska irlandzkie są częścią tej misji.

Na koniec z radością przyjmuję zobowiązanie Rosji do zapewnienia helikopterów potrzebnych do tej misji. Taki sprzęt będzie stanowił konieczne wsparcie tak istotnego przedsięwzięcia Unii Europejskiej.

  Alain Huttchinson, w imieniu grupy PSE. – (FR) Panie przewodniczący, panie przedstawicielu urzędującego przewodniczącego, komisarzu! Przez wiele miesięcy pytaliśmy o i dokładnie śledziliśmy inicjatywy UE mające na celu szybkie rozmieszczenie misji EUFOR w Czadzie i w Republice Środkowoafrykańskiej o tyle, o ile jest to niezbędne do tego, by ta operacja europejska mogła funkcjonować. Dlaczego jest ona niezbędna? Uważam, że należy to powtórzyć: jest to konieczne, by mogła ona ochraniać cywilnych uchodźców i wysiedleńców, by umożliwić przedostanie się pomocy humanitarnej, by zagwarantować przestrzeń humanitarną, która jest systematycznie lekceważona przez zwaśnione strony.

Socjaliści europejscy chcieliby jednak jasno stwierdzić, że rozwiązanie prowadzące do trwałego pokoju w Czadzie będzie nie tylko wojskowe, ale także polityczne. Na polu politycznym, społeczeństwo obywatelskie w Czadzie przedstawiło kilka propozycji rozwiązania kryzysu, opierając je na wyczerpującym dialogu wszystkich graczy, w tym także przywódców grup zbrojnych, bez których współpracy nic nie będzie można osiągnąć.

Możemy teraz zastanawiać się, czy Unia Europejska wzięła pod uwagę te propozycje, a umacnia nas w tym przemówienie komisarza. Niekiedy mamy jednakże wrażenie, podobnie jak społeczeństwo obywatelskie, które wspomniałem, że UE nadal ślepo wierzy w rzekomą umiejętność rozwiązania kryzysu przez prezydenta Déby'ego. Codziennie jednak staje się coraz bardziej oczywiste, że prezydent Déby nigdy nie będzie w stanie wprowadzić do Czadu oczekiwanego przez nas pokoju.

Tak więc z radością przyjmujemy oświadczenia złożone w imieniu Komisji Europejskiej. Mamy nadzieję, że nadal będzie ona demonstrować w tej sprawie odwagę polityczną.

  Philippe Morillon, w imieniu grupy ALDE. – (FR)Panie przewodniczący! Jak właśnie powiedział pan poseł Burke, sierżant Polin został odznaczony dziś medalem po tym, jak został zabity w Sudanie podczas chwalebnej i bardzo trudnej misji EUFOR w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej. Pozwólcie państwo, że dołączę się do hołdów, które oddali mu jego towarzysze broni w obecności najwyższych rangą władz europejskich i narodowych, szczególnie naszego wysokiego przedstawiciela Javiera Solana i naszego współpracownika Karla von Wogau.

Przez lata izba ta bezustannie prosiła UE o podjęcie odpowiedzialności ochraniania ofiar krwawych konfrontacji w Darfurze i okolicznych regionach. Wyraża ona swoje ubolewanie nad ciągłymi przeciwnościami politycznymi, niepozwalającymi do tej pory na rozmieszczenie sił międzynarodowych. Z radością zareagowała ona na przyjęcie, jak już zostało to wspomniane przez komisarza, rezolucji 1778 Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie rozmieszczenia oddziałów wojskowych w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej jako wsparcia misji ONZ, MINURCAT i czadzkich oddziałów policyjnych.

Nie ma sensu wspominać o mnóstwie trudności napotykanych na drodze do wprowadzenia sił międzynarodowych, co zostało zaplanowane na listopad 2007 r., rozpoczęte pod koniec stycznia i według obecnego harmonogramu nie zostanie ukończone do marca tego roku. Panie przewodniczący! Wspomniał pan, do jakiego stopnia działania sił rebeliantów w Ndżamenie opóźniły tę misję, ale należy też wspomnieć o braku środków do dyspozycji Unii Europejskiej mających na celu pomoc w tego typu misji, szczególnie w zakresie logistyki i helikopterów. Z radością przyjąłem wczorajsze oświadczenie, że Rosja ma zamiar dostarczyć UE konieczne środki wspomagające wojsko w działaniach naziemnych na terenie tego typu.

Czy mógłby pan, panie przewodniczący, rzucić nieco światła na te wiadomości?

  Brian Crowley, w imieniu grupy UEN. – Panie przewodniczący! Chciałbym podziękować urzędującemu przewodniczącemu, a także komisarzowi, za ostatnie doniesienia na temat obecnej sytuacji w Czadzie, i jak moi koledzy, pan poseł Burke i pan poseł Morillon, chciałbym oddać hołd i złożyć wyrazy współczucia rodzinie francuskiego członka misji pokojowej, który ostatnio zginął w akcji.

Jednym z horrorów, z którymi wszyscy musimy stanąć twarzą w twarz omawiając i patrząc na sytuację w Czadzie i w całej tej części Afryki, jest ciągła niestabilność, nie tylko w samym Czadzie, ale także w Sudanie, w regionie Darfuru i Republice Środkowoafrykańskiej, a także inne aspekty – w szczególności wpływy zewnętrzne pojawiające się wzdłuż granic. Dlatego też tak trudno jest znaleźć wspólne punkty i opracować rozwiązania sytuacji. Łatwo powiedzieć, że włączymy w to społeczeństwo, jednak społeczeństwo nie ma szans, by powstać i pokazać, czego naprawdę chce, ponieważ działają różne grupy rebeliantów czy sił opozycji.

Dlatego też teraz, poprzez Eurofor, skupiamy się nie tylko na stabilności i ochronie uchodźców z Sudanu, którzy przybyli do Czadu – ponad ćwierć miliona, a ok. 10 000 z nich przybyło w zeszłym miesiącu – a także uchodźców z Republiki Środkowoafrykańskiej, ale próbujemy zapewnić, że na czoło wysunie się demokracja i demokratyzacja. Dlatego też gratuluję komisarzowi Michelowi pracy, której podjął się wraz z – używam oględnego słowa – "prawowitym" rządem Czadzie i gratuluję mu, że zachęca rząd do odpowiedniej pracy w wielu dziedzinach. Niestety nie jestem tak pewny niezawisłości śledztwa w sprawie zaginięcia, które będzie leżało w gestii władz Czadu, ale mam nadzieję, że można je wesprzeć poprzez udział Unii Europejskiej.

Moja ostatnia uwaga dotyczy tego, że obecnie, dzięki pomocy Rosji i innych krajów, rozmieszczane są oddziały. W zeszłym tygodniu rozmawiałem z generałem Patem Nashem, który odpowiada za tę misję, i poinformował mnie on, że obecnie znajduje się tam 700 oddziałów – wśród których jest 56 irlandzkich – a pełny komplet znajdzie się na miejscu przed porą deszczową, miejmy nadzieję, że przed początkiem maja.

Naszym obowiązkiem jest, abyśmy w tym Parlamencie wsparli misje pokojowe naszymi działaniami politycznymi, naszymi słowami, ale przede wszystkim zapewnili, że będą one miały odpowiednie środki, by dobrze wykonać swoje zadanie.

  Marie-Hélène Aubert, w imieniu grupy Verts/ALE. – (FR) Panie przewodniczący! Sytuacja praw człowieka i ludności cywilnej w Czadzie jest nadal ciężka, a żadna inicjatywa dotycząca dialogu politycznego nie ma szans powodzenia, jeśli nie otrzymamy najpierw jasnej odpowiedzi w sprawie losu członków opozycji aresztowanych w dniu 3 lutego, jeśli nie zakończy się nieustanna przemoc, która ma miejsce nawet teraz, kiedy to mówię, wobec tych, których Idriss Déby postrzega jako przeciwników, których należy wyeliminować.

Dlatego też, komisarzu, konieczne jest utrzymanie presji dokładnie takiej, jak w przeszłości, po to, by zmusić Idrissa Déby'ego do powiedzenia, gdzie znajduje się Mahmat Saleh i co się z nim stało, i do uwolnienia go, jeśli jeszcze żyje. Chciałabym przy tej okazji wyrazić solidarność z jego synem, obecnym dziś na galerii, i przedstawicielem parlamentarnym, panem posłem Yorongarem, który przybył do nas, by rozmawiać na temat sytuacji i przyszłości jego kraju.

Komisarzu, panie urzędujący przewodniczący, panie i panowie! Diaspora czadzka, obecna dziś w Strasburgu, uważnie was słucha i liczy na was w sprawie globalnego dialogu, który nie wykluczy graczy politycznych w Czadzie. Tylko pod tymi warunkami możliwy jest pokój i demokracja, jeśli uwzględnione zostaną wszystkie strony konfliktu; tylko w takich warunkach EUFOR może w końcu rozmieścić swoje oddziały, kładąc kres niepewności i niejasnościom spowodowanym ostatnimi wydarzeniami. Rola UE w tym regionie musi zostać w pełni wyjaśniona w stosunku do roli Francji, która w oczywisty sposób pozwalała na to, aby Idriss Déby utrzymał się przy władzy, nawet jeśli obecnie dyskurs stosowany przez prezydenta Francji stał się bardziej otwarty i wzywa do zmian politycznych.

Komisarzu, panie przewodniczący! Musicie użyć wszystkich swoich możliwości wywierania nacisku, by uzyskać prawdzie zapewnienia i ochronę wszystkich demokratów w Czadzie, a także zająć bardziej zdecydowane stanowisko wobec prezydenta Déby, który obecnie próbuje zyskać na czasie i ocalić twarz.

  Tobias Pflüger, w imieniu grupy GUE/NGL. – (DE) Panie przewodniczący! UE rozmieściła siły misji EUFOR w Czadzie, a jeden z jej uczestników już został zabity. Jest to dokładnie to, czego się obawialiśmy. Uważa się, że elitarne francuskie oddziały przypadkowo przekroczyły granicę z Sudanem.

Czy ta misja EUFOR ma w ogóle jakiś cel? My mówimy, że nie! Te oddziały w żadnym wypadku nie mogą być neutralne. Większość oddziałów EUFOR pochodzi z Francji, a Francja ma wojskowy układ z Débym – który objął władzę na skutek wojskowego zamachu stanu – i wspomagała go poprzez dostarczanie mu broni i zabezpieczanie lotniska przed atakiem rebeliantów. Atak rebeliantów rozpoczął się tuż przed rozmieszczeniem oddziałów misji EUFOR. Innymi słowy, misja zaostrzyła konflikt i zaczęła przynosić skutki odwrotne do zamierzonych.

Idriss Déby wykorzystał sytuację po ataku rebeliantów do uciszenia demokratycznej opozycji. UE została uwikłana w to całe zamieszanie. Wzywamy do wycofania oddziałów EUFOR! Francja – i przez to, pośrednio, UE – jest w bliskich stosunkach z wojskowym władcą Czadu, Débym. Demokratyczna opozycja w Czadzie prosi o większy nacisk społeczeństwa na rząd, i to powinno być naszym zadaniem, a nie dalsza militaryzacja konfliktu.

  Maria Martens (PPE-DE). – (NL) Chciałabym podziękować Komisji i Radzie za te oświadczenia. Uważam, że są one bardzo użyteczne. Afryka Środkowa jest zdominowana przez największą katastrofę praw człowieka w dziejach ludzkości, a problem ten nadal narasta.

Jak już zostało to powiedziane, tysiące uchodźców uciekło z Darfuru do Czadu, ale wobec nasilającej się przemocy w Czadzie ludzie obecnie uciekają do Kamerunu, Nigerii i Republiki Środkowoafrykańskiej. Sudańskie agencje wojskowe i pokojowe w znacznym stopniu wspierają dobrze uzbrojonych czadzkich rebeliantów w strefie granicznej między Darfurem a Czadem, i poza wsparciem od rządu sudańskiego, otrzymują także wsparcie od arabskiej armii niezawodowej w Darfurze. Wywołuje to masowy przepływ uchodźców.

Panie przewodniczący! Nie możemy trzymać się od tego z daleka. Musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, by przełamać impas w Sudanie i Czadzie i by ustabilizować ten region konfliktu, zarówno poprzez dialog polityczny, jak i poprzez zapewnienie wsparcia i ochrony obywatelom i organizacjom obywatelskim. To dobrze, że Unia Europejska zdecydowała się na wspólną misję pokojową w Czadzie, mającą na celu ochronę jego obywateli i zapewnienie pomocy humanitarnej.

Panie przewodniczący! Generał Henri Bentegeat, przewodniczący Komitetu Wojskowego UE, doniósł, że problemem jest sprzęt. Czy Rada może wskazać, z którymi krajami negocjuje możliwą pomoc w tym zakresie?

Miliony ludzi od lat żyją w tej niebezpiecznej sytuacji, bez nadziei na jakąś zasadniczą zmianę. Nie możemy nie odnieść sukcesu. Moje pytanie do Komisji i Rady brzmi: czy jest jeszcze coś do powiedzenia w sprawie uczynienia z tej misji najnowocześniejszej misji operacyjnej?

  Thijs Berman (PSE). – (NL) Szybka dostępność neutralnych oddziałów EUFOR i sprzętu w Czadzie jest konieczna dla bezpieczeństwa uchodźców i mieszkańców i dla stabilności regionu. Jeśli UE chce efektywnie się do tego przyczynić, państwa członkowskie, w tym także Holandia, muszą spełnić swoje obietnice, tak by EUFOR mógł zostać w pełni rozmieszczony tak szybko, jak to tylko możliwe. Państwom członkowskim nie wolno, poprzez ich powolne reakcje, powodować niepotrzebnych opóźnień w dostarczaniu wojsk i innych zobowiązań dla EUFOR. Bardzo potrzebne są także helikoptery z Rosji, choćby po to, by nie mogły siać spustoszenia w Czeczenii.

Jednakże zagrożona jest nie tylko sytuacja humanitarna, ale stabilność całego regionu. Konflikt graniczny pomiędzy Czadem a Sudanem pogarsza jedynie sytuację. Negocjacje pokojowe pomiędzy prezydentami Czadu i Sudanu, prowadzone przez prezydenta Senegalu, Abdoelaye Wade, są krokiem w dobrym kierunku. UE musi to poprzeć, w ten sam sposób jak w Kenii, gdzie cały czas jest obecna w tle, przy poparciu Kofiego Annana.

Louis Michel słusznie zauważył, że nie można pominąć dialogu politycznego między wszystkimi graczami. UE musi jednakże znacznie bardziej walczyć o wypuszczenie zaginionych przywódców opozycji i działaczy praw człowieka. W przeciwnym razie dialog nie będzie możliwy. Tak jak w Kenii w styczniu, nie ma tu miejsca na sytuację typu „sprawy mają się toczyć tak, jakby nie było wojny”. Wolność i dialog muszą stać się koniecznymi warunkami kontynuowania pomocy dla Czadu.

  Jens Holm (GUE/NGL). – (SV) Panie przewodniczący! Konflikt w Czadzie nie może być rozpatrywany oddzielnie od konfliktu w Darfurze, w Sudanie. Jest sprawą oczywistą, że rząd Czadu wspiera rebeliantów w Darfurze. Opozycja w Czadzie donosi, że rebelianci w Darfurze walczą ramię w ramię z wojskiem rządu Czadu przeciwko czadzkim rebeliantom.

Mój kraj, Szwecja, wysłał na misję EUFOR kilkuset żołnierzy. Celem tej misji jest zapewnienie bezpieczeństwa ludności cywilnej, ale niestety istnieją dowody na to, że siły te są używane jak pionek w międzynarodowej grze w Czadzie. Prezydent Czadu, Idriss Déby, złożył oświadczenie wzywające EUFOR do zajęcia wschodniego Czadu najszybciej jak to możliwe. Déby chce użyć EUFOR do zabezpieczenia swojego własnego reżimu.

Chciałbym zadać pytanie Komisji i Radzie: jak można zagwarantować, że EUFOR będzie działał zupełnie niezależnie od nacisków? Co myślicie na temat współpracy rządu Déby z rebeliantami w Darfurze? Czy mylę się w tej sprawie? Jeśli tak, proszę mnie o tym przekonać! Jeśli chodzi o więźniów z opozycji cywilnej w Czadzie, uwolnienie kilku osób jest bardzo dobre, jednak pozostało jeszcze wiele do zrobienia. Co robi UE, aby zapewnić, że wszyscy więźniowie polityczni zostaną natychmiast uwolnieni?

  Geoffrey Van Orden (PPE-DE). – Panie przewodniczący! Od początku wyrażałem swoje wątpliwości dotyczące operacji w Czadzie. UE nie powinna mieszać się w sprawy militarne. W każdym razie sytuacja w Darfurze i na okolicznych terytoriach Czadu i Republiki Środkowoafrykańskiej wymaga dobrze przemyślanej, spójnej polityki, która uwzględniałaby ustanowienie strefy zakazu lotów – co jest zadaniem, które leży w kompetencji jedynie organizacji takiej jak NATO. To, co widzimy obecnie, jest niedopracowaną, politycznie wydumaną operacją, która w znacznym stopniu spełnia francuskie założenia, którym UE próbuje wszelkimi środkami dorównać.

Odrażające jest to, że tak ryzykowna operacja została uruchomiona bez odpowiedniej oceny zagrożenia i bez zapewnienia kluczowego sprzętu przed rozpoczęciem misji. Myślę tu szczególnie o braku helikopterów. Żaden europejski sprzymierzeniec nie był skłonny ich dostarczyć. Teraz, dopiero później, powiedziano nam, że Rosjanie zapewnią helikoptery – i nie tylko to, ale także powiedziano, że Rosja chce wziąć udział w misji. Co nam to mówi o motywach UE? Rozpaczliwie pragnie ona stworzyć mieszany, ryzykowny sojusz, byle tylko nie objął on Amerykanów. To ujawnia realia takich działań. Nie mogę wyobrazić sobie większego potępienia europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony.

  Bogusław Sonik (PPE-DE). – Panie Przewodniczący! Ważnym punktem naszej misji w Czadzie powinna być zakrojona na szeroką skalę akcja polityczna, której celem musi być skuteczna mediacja pomiędzy zwaśnionymi stronami. Bez porozumienia miedzy rządami w Chartumie i Ndżamenie misja może okazać się jałowa, a jej skutki szybko mogą zostać zniweczone. Dlatego ważne jest zachęcanie władz obu krajów, angażując się w szeroką mediację z udziałem instytucji międzynarodowych, do uregulowania zapalnych kwestii.

Misja Unii Europejskiej ma służyć poprawie bezpieczeństwa misji humanitarnych na wschodzie Czadu. Eksperci od polityki międzynarodowej zwracają uwagę, że skutkiem tego może być wzrost liczby uchodźców z terenu Darfuru, którzy będą szukali bezpiecznego miejsca, gdzie nie dosięgną ich zbrojne grupy rebeliantów. Może nas to postawić w trudnym położeniu, jeśli przywołamy słowa premiera Czadu, który niedawno zażądał od społeczności międzynarodowej usunięcia uchodźców oraz zagroził, że jeśli nie zostaną poczynione kroki w tym kierunku, władze Czadu usuną uchodźców z tego kraju. Te słowa każdemu z nas z pewnością będą przywoływać sceny z wojny na Bałkanach, gdzie w podobny sposób strony rozprawiały się z mniejszościami narodowymi i uchodźcami.

  Urszula Gacek (PPE-DE). – Panie przewodniczący! Sama nazwa „Darfur” stała się synonimem ludzkiego nieszczęścia i cierpienia. Skutki wojny w Sudanie rozprzestrzeniły się poza granicę z Czadem, a prawie 300 000 uchodźców z Sudanu stanowi duże obciążenie dla gospodarki i stabilności politycznej Czadu. Bez politycznego rozwiązania problemów w tym regionie nie ma nadziei na pokój. Jednakże musimy także poradzić sobie z obecną sytuacją, i biorąc pod uwagę ten cel, UE wysyła 3 700 żołnierzy do ochrony uchodźców.

Polska wysyła kontyngent 400 żołnierzy, w tym także inżynierów i personel medyczny. Nasz personel wojskowy stawia czoło niebezpiecznym i trudnym warunkom i będą świadkami wstrząsających scen. Zasługują na naszą wdzięczność i szacunek za zadania, których się podjęli. Nie zasługują na krytykę ze strony skrajnej lewicy i eurosceptyków w tej izbie.

  Eija-Riitta Korhola (PPE-DE). – (FI) Panie przewodniczący! Wszyscy, którzy dziś przemawiali, mówili o palącej potrzebie pomocy humanitarnej. Wielu pracowników pomocy humanitarnej musiało się jednak wycofać z tego regionu, ponieważ nie jest tam bezpiecznie. Agencja ONZ ds. uchodźców doniosła, że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa i pomocy w obozach uchodźców jest szczególnie ciężka i że szerzy się przemoc na tle seksualnym.

Ogłoszenie przez rząd Czadu stanu wyjątkowego w dniu 15 lutego przyspieszyło pogrążenie się kraju w chaosie. Ogłoszenie stanu wyjątkowego jest szczególnie niepokojącym sposobem radzenia sobie z kryzysem i zamieszaniem. W praktyce daje to rządowi prawo do uciszania i zatrzymywania zarówno rzeczywistych, jak i domniemanych przedstawicieli opozycji. Stan wyjątkowy daje także rządowi prawo do ograniczenia swobód obywatelskich, szczególnie w zakresie przemieszczania się i wolności zgromadzeń, a także pozwala mu kontrolować prywatne i publiczne media.

UE powinna zaapelować do rządu Czadu o zniesienie stanu wyjątkowego i powinna zachęcać Czad do bliższej współpracy w celu zagwarantowania dostępu organizacjom oferującym pomoc humanitarną na terenach objętych kryzysem i umożliwienia im działania. Powinno to nastąpić tak szybko, jak to tylko możliwe.

  Miroslav Mikolášik (PPE-DE). – (SK) Obecnie w Czadzie znajduje się ponad 250 000 sudańskich uchodźców w 12 obozach dla uchodźców we wschodniej części kraju. W tym samym czasie (choć mówi się o tym znacznie rzadziej) Czad jest także miejscem, w którym znajduje się 57 000 uchodźców z Republiki Środkowoafrykańskiej, którzy mieszkają w czterech obozach na południu kraju.

Nie zapominajmy też, że kobiety stanowią ponad 56% uchodźców. Ponad 60% uchodźców jest w wieku poniżej 18 lat i dlatego chcę, aby więcej uwagi poświęcono edukacji i opiece zdrowotnej, oprócz zapewniania podstawowych warunków bytowych. Poza tym w Czadzie istnieje duża grupa, składająca się z 180 000 osób, które stały się wewnętrznymi wysiedleńcami z powodu wewnętrznych warunków bezpieczeństwa. Większość z nich znajduje się we wschodniej części kraju i nie mają oni zapewnionych podstawowych warunków bytowych, w tym także jedzenia, przedmiotów codziennego użytku, ubrań, wody pitnej, lekarstw i szczepionek.

Wzywam komisję do znalezienia efektywnych mechanizmów, tak aby nasza misja w Czadzie miała większą władzę i lepsze wyposażenie techniczne, w tym także sprzęt medyczny.

  Gay Mitchell (PPE-DE). – Panie przewodniczący! Mój kolega podał stosowne dane i nie będę ich powtarzał, a dodam jedynie, że z 57 000 uchodźców, o których mówił, od początku 2008 r. 12 000 przeszło do Republiki Środkowoafrykańskiej. Obecnie mamy w Czadzie kontyngent irlandzkich oddziałów. Życzę im jak najlepiej. Są oni częścią większego kontyngentu UE – 14 państw UE, podczas gdy w kwaterze głównej operacji bierze udział 21 państw członkowskich.

Sytuacja przedstawia się następująco: mamy w swoich rękach poważny problem humanitarny. Nie zgadzam się z tymi, którzy twierdzą, że może on zostać rozwiązany jedynie przez NATO. Jeśli zostanie to dobrze zorganizowane, problem może rozwiązać Eurofor – a obecnie jest on coraz lepiej zorganizowany. Z radością przyjmuję fakt, że obecnie dostają oni przynajmniej narzędzia, za pomocą których mogą wykonywać swoją pracę, ale pozwólmy im się tam urządzić i zacząć stwarzać warunki dla pomocy humanitarnej. Wspierajmy ich, a nie naskakujmy na nich złośliwymi, politycznymi komentarzami, które słyszeliśmy dziś ze strony skrajnej lewicy.

  Janez Lenarčič, urzędujący przewodniczący. − (SL) Chciałbym odpowiedzieć na niektóre ważne pytania z tej debaty, po pierwsze dotyczące zasobów technicznych i sprzętu, czyli helikopterów. Jest to problem nie tylko Unii Europejskiej. Inni także stają twarzą w twarz z tą samą kwestią: NATO, Organizacja Narodów Zjednoczonych, etc.; nie jest to jednak żadne usprawiedliwienie.

Chciałbym zapewnić pana posła Morillona i pana posła Van Ordena, że organy europejskie aktywnie działają w tej sprawie. Obecnie Europejska Agencja Obrony pracuje nad tym problemem, czyli nad długoterminowym rozwiązaniem kwestii helikopterów. Jak już wspomniano, trwają negocjacje z Federacją Rosyjską, mające na celu zapewnienie helikopterów. Obecnie nie mam informacji o tym, w jakiej fazie są negocjacje i czy się już skończyły. Wiem jednak, że się odbywają.

Jeśli chodzi o rozmieszczenie misji i w odpowiedzi na pytania kilku posłów do Parlamentu Europejskiego, między innymi pani posłanka Martens, chciałbym powtórzyć, że nastąpiła dwunastodniowa przerwa, która właśnie dobiegła końca. Rozmieszczanie jest kontynuowane, i, jak już powiedziałem na wstępie, oczekujemy, że nie zaburzy to ogólnych ram czasowych. Pomimo tego dwunastodniowego opóźnienia, program ramowy nie będzie zaburzony. Jak planowaliśmy, początkowa zdolność operacyjna zostanie osiągnięta za kilka dni, w połowie tego miesiąca.

W sprawie pierwszej ofiary tej operacji, członka kontyngentu francuskiego, nadal toczy się śledztwo. W dzisiejszym pogrzebie wziął udział wysoki przedstawiciel Solana, a także dowódca operacji, generał Nash, którzy wyrazili współczucie w imieniu Unii Europejskiej.

Chciałbym zakończyć kilkoma poniższymi uwagami. Unia Europejska jest świadoma wagi kryzysu w Czadzie i jego wymiaru regionalnego, o którym już wspominałem. Dlatego też będzie nadal zachęcać do dialogu pomiędzy rządem a opozycją w samym Czadzie, a także pomiędzy rządami Czadu i Sudanu.

Uważamy EUFOR za znaczny wkład w te wysiłki i jesteśmy świadomi tego, jak ważny jest dobry sprzęt. Chciałbym skomentować oświadczenie pana posła Holma i podkreślić, że misja EUFOR w Czadzie jest częścią MINURCAT, misji ONZ w Republice Środkowoafrykańskiej i w Czadzie. Dlatego też bezstronność i niezależność są fundamentalnymi zasadami tej operacji, czyli misji Organizacji Narodów Zjednoczonych i operacji EUFOR. Te fundamentalne zasady neutralności i bezstronności są zasadami operacji EUFOR w Czadzie i w Republice Środkowoafrykańskiej.

  Louis Michel, członek Komisji Europejskiej. − (FR) Panie przewodniczący, panie i panowie! Ja także chciałbym rozpocząć od oddania honorów francuskiemu żołnierzowi, który zginął podczas pełnienia służby w niebezpiecznej misji pokojowej. Chcielibyśmy złożyć kondolencje rodzinie tego żołnierza, który jest ofiarą trudnej misji.

Nie byłem świadomy, że pan poseł Yorongar i syn pana Saleha byli są galerii. Chciałbym więc także powitać ich i powiedzieć im – choć nie zostałem o to oficjalnie poproszony – że jestem oczywiście skłonny spotkać się z nimi, jeśli zechcą mnie przekazać mi jakiekolwiek informacje. Będę bardzo zadowolony, mogąc się z nimi spotkać.

Kilku z was przemawiało w podobny sposób jak ja w swoich uwagach początkowych, czyli innymi słowy, wszyscy popieramy globalny dialog uwzględniający wszystkie zainteresowane strony: oczywiście rząd, większość w rządzie, przedstawicieli opozycji, w tym także – i przekazałem to jasno prezydentowi Déby – przedstawicieli zbrojnych rebeliantów, ale także – i tu prosiłbym wszystkich o wsparcie – przedstawicieli społeczeństwa, ponieważ są oni nieobecni w tym całym procesie, a nikt inny nie wyraża chęci, aby ich uwzględnić. Na spotkaniu z przedstawicielami komitetu monitorującego, któremu przewodniczy pan poseł Lol, miałem okazję powiedzieć, że równie ważne jest, aby w ten proces włączone zostało społeczeństwo.

Po drugie, wierzę, że bez dialogu nie będzie możliwe trwałe rozwiązanie, ale w Czadzie nie będzie też pokoju, jeśli nie znajdzie się sposób na rozwiązanie lub przywrócenie stosunków między Sudanem a Czadem. Wyraźnie widać, że w grę wchodzą tam różnorodne wpływy, tak więc wydaje mi się, że istnieje rozwiązanie.

Pani posłanko Aubert! Oczywiście podzielam pani obawy i przekonanie o konieczności wywarcia presji na prezydenta Déby, a w zasadzie na wszystkich zainteresowanych, by zapewnić poszanowanie praw człowieka. Wypowiadałem się wyraźnie przeciwko nieuzasadnionym aresztowaniom pozasądowym. Nałożono także wymóg zniesienia stanu wyjątkowego, bez żadnych niejasności. Jak już mówiłem, poprosiliśmy także o otwarcie komisji śledczej dla przedstawicieli społeczności międzynarodowej w celu zagwarantowania obiektywnych i namacalnych rezultatów.

Chciałbym jednak udzielić pewnego wyjaśnienia w sprawie wniosku o to, by UE miała politykę różną od polityki Francji, ponieważ w przeciwnym wypadku nie byłoby to z mojej strony uczciwe. Brałem udział w przekazywaniu przez prezydenta Sarkozy'ego niezwykle jasnej wiadomości dla prezydenta Déby. Nie odniosłem wrażenia, że istnieje jakikolwiek sojusz między prezydentem Francji, innymi słowy, najwyższym przedstawicielem Francji, a prezydentem Déby. Ton, treść i znaczenie wiadomości było całkowicie jednoznaczne. Muszę powiedzieć, że jego słowa zrobiły na mnie bardzo dobre wrażenie. W obecności mojej i prezydenta Déby jasno wypowiadał się on przeciwko przypadkowym aresztowaniom pozasądowym i przeciwko temu, że nikt nie wiem, gdzie są zaginione osoby, a także podkreślał konieczność globalnego dialogu, w którym wezmą udział wszystkie zainteresowane strony.

W sprawie rozmieszczenia EUFOR MINURCAT, z przyjemnością informujemy o przerzuceniu EUFOR Czad/Republika Środkowoafrykańska we wtorek, 12 lutego. EUFOR jest oczywiście istotnym wkładem UE w ochronę cywilów we wschodnim Czadzie i w stabilność regionalną. Nie zgadzam się z tymi, którzy sprzeciwiają się temu, ponieważ uważam, że nie doceniają oni tego, jak ważna jest ta misja. Stwierdzenie, że nie mamy tam nic do załatwienia, w żadnym wypadku nie pokrywa się z moim stanowiskiem. Komisja Europejska przygotowała plan działania mający wspomóc proces stabilizacji, wesprzeć dobrowolny powrót wysiedleńców do ich wsi i rozpocząć rozwój we wschodnich regionach Czadu najbardziej dotkniętych konfliktem.

Misja EUFOR - która obecnie składa się z 600 żołnierzy, z których 380 stacjonuje w Abéché – została rozmieszczona w dniu 12 lutego 2008 r. i ma osiągnąć swoje początkowe możliwości operacyjne w połowie marca, a pełne możliwości operacyjne, tzn. 3 700 żołnierzy, do czerwca, co powinno zapewnić rozmieszczenie MINURCAT. Rozmieszczenie MINURCAT jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony cywilów we wschodnim Czadzie i oczywiście przyczynia się do monitorowania i promowania praw człowieka. Jest to kluczowy, pełen zaangażowania obserwator. Rozmieszczenie MINURCAT jest jeszcze ważniejsze, ponieważ Komisja ustaliła, że program będzie monitorował system prawny i więziennictwa w 2007 r. i reformę systemu bezpieczeństwa w latach 2008 - 2011. Chcielibyśmy przypomnieć izbie, że władze Czadu muszą zatwierdzić procedury operacyjne MINURCAT najszybciej jak to możliwe, ponieważ dodatkowe opóźnienia mogą wpłynąć na harmonogram rozmieszczania czadzkich sił policyjnych broniących praw człowieka, którego ponad połowa budżetu jest finansowana przez Komisję.

Chciałbym powiedzieć kilka słów na temat wsparcia Wspólnoty we wschodnim Czadzie. Komisja dostarczała pomoc humanitarną do wschodniego Czadu od 2004 r., a pomoc ta wyniosła 30 milionów euro. Komisja Europejska przeznaczyła 10 milionów euro na rozmieszczenie sił policyjnych MINURCAT. Poprzez dziewiąty Europejski Fundusz Rozwoju przeznaczyła 13 milionów euro na wdrożenie programu wspierania odbudowy Czadu i Republiki Środkowoafrykańskiej. Zgodziła się także na wsparcie, w miarę swoich środków, procesu pojednania różnych grup etnicznych, które starły się w 2006 r. i nie miały ze sobą żadnej styczności od czasu fali masowych przesiedleń ludności. Wdrożenie tych programów wymaga jednak długotrwałej stabilizacji podregionów.

Panie przewodniczący, panie i panowie! Uważam, że konieczne było omówienie tych kwestii. Chciałbym, abyście wiedzieli – i chcę to powiedzieć publicznie – że podejmuję się codziennego monitorowania tej sprawy. Jestem skłonny udać się tam, kiedy tylko uznam to za konieczne i potrzebne, i mogę to zrobić w bardzo krótkim czasie. Wkrótce spotkam się z prezydentem Beshirem i ponownie z prezydentem Déby, i będę rozmawiał szczególnie o kwestii stosunków pomiędzy Sudanem i Czadem. Ponadto będę utrzymywał konieczne kontakty z różnymi graczami politycznymi i społeczeństwem starając się o uczynienie postępów w tym dialogu, bez którego nie może być trwałego rozwiązania w regionie.

  Przewodniczący. − Zamykam debatę.

Oświadczenia pisemne (art. 142)

  Bairbre de Brún (GUE/NGL), na piśmie. – (GA) Irlandzcy żołnierze słyną z ich zaangażowania w misje pokojowe ONZ w miejscach, gdzie jest konflikt lub kryzys. To właśnie ONZ powinno przewodzić w operacjach pokojowych, ale nie można tego osiągnąć poprzez uczestniczenie w tego typu zgrupowaniach europejskich.

Uczestnictwo w grupie EUFOR w Czadzie jest szczególnym problemem. Francja odgrywa w niej główną rolę. Jednak inni francuscy żołnierze wspierają Idrissa Déby, prezydenta Czadu, który był bardzo krytykowany przez Amnesty International. Ponadto Czad jest byłą kolonią francuską.

Istnieje niebezpieczeństwo, że siły irlandzkie będą postrzegane jako siły wspierające rząd, którego akta w zakresie praw człowieka są wysoce podejrzane. Istnieje niebezpieczeństwo, że Irlandia nie będzie postrzegana jako neutralna.

Siły międzynarodowe są potrzebne do wspierania tych, którzy w Czadzie są w trudnej sytuacji, ale powinny to być siły Organizacji Narodów Zjednoczonych.