Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 21 kwietnia 2008 r. - Strasburg

19. Rola wolontariatu w kształtowaniu spójności gospodarczej i społecznej (debata)

  Przewodniczący. − Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie sporządzone przez Mariana Harkina w imieniu Komisji Rozwoju Regionalnego w sprawie roli wolontariatu w kształtowaniu spójności gospodarczej i społecznej (2007/2149(INI)) (A6-0070/2008).

  Marian Harkin, sprawozdawczyni. −Panie przewodniczący! Dziękuję za umożliwienie mi powiedzenia kilku słów w sprawie mojego sprawozdania dotyczącego wolontariatu i jego roli w kształtowaniu spójności gospodarczej i społecznej.

Przede wszystkim chciałabym podziękować moim kolegom z Komisji Rozwoju Regionalnego za ich doskonałą współpracę przy przygotowywaniu tego sprawozdania oraz, w szczególności, sprawozdawcom pomocniczym. Chciałabym również prosić o zaprotokołowanie moich podziękowań dla przedstawicieli Komisji, pracowników grupy ALDE i urzędników Parlamentu pracujących na rzecz Komisji Rozwoju Regionalnego za ich zainteresowanie i pomoc.

Ponad 100 milionów Europejczyków jest wolontariuszami - to niewiarygodna liczba! Według Komisji, od jednej trzeciej do połowy populacji UE jest zaangażowane w jakiś rodzaj wolontariatu. Moim zdaniem jako instytucja mamy obowiązek uznania, docenienia i wspierania wolontariatu przy każdej możliwej okazji.

Wolontariat to działalność wyjątkowa pod wieloma względami: jest otwarta dla nas wszystkich i jest udzielana za darmo; przyczynia się do spójności społecznej i gospodarczej; sprawia, że realizowana jest jedna z najważniejszych wartości europejskich - solidarność. Bez względu na to, czy jest to osoba indywidualna przywożąca posiłki swojemu starszemu sąsiadowi, czy też tysiące osób mobilizujących się w przypadku katastrofy naturalnej, takiej jak powódź czy pożary lasów, wolontariusze pomagają tworzyć wspólnotę i ograniczać wyobcowanie.

Wolontariat to działalność łącząca pokolenia. To potencjał, czasami ukryty, drzemiący we wspólnotach, organizacjach i sieciach. To energia w każdym z nas, ale jest ona uaktywniana jedynie wtedy, kiedy interesujemy się innymi. Moim zdaniem to najcenniejsza forma energii odnawialnej.

Istnieje ścisłe powiązanie między wolontariatem i aktywnym obywatelstwem: zaangażowanie w działania wolontariatu stanowi namacalny wyraz demokracji bezpośredniej. W tym Parlamencie reprezentujemy naszych obywateli i jako politycy angażujemy się w demokrację przedstawicielską, ale czasami nie zwracamy dostatecznej uwagi na drugą stronę równania: demokrację bezpośrednią. To tu obywatele, za pomocą swoich działań, uczestniczą w procesach demokratycznych, a wolontariat ułatwia ten istotny proces.

Przechodząc do mojego sprawozdania: zawiera ono szereg praktycznych sugestii, w jaki sposób możemy zapewnić wartość dodaną na szczeblu europejskim. Komisja ma do odegrania rolę w zapewnieniu, że państwa członkowskie przestrzegają zasady partnerstwa zapisanej w strategicznych wytycznych Wspólnoty w dziedzinie spójności, i w zapewnieniu, że nie będziemy tkwić w iluzji udziału organizacji pozarządowych, grup wolontariackich itp., co ma miejsce w wielu państwach członkowskich.

Uważam również, że w odniesieniu do wszystkich funduszy europejskich konieczne jest wdrożenie systemu, w którym działania wolontariatu uznaje się za wkład we współfinansowanie projektów. Jeżeli to zrobimy, za pomocą naszych działań okażemy nasze wsparcie dla wolontariuszy.

Musimy rozszerzyć już istniejące szanse i programy w celu ułatwienia wolontariatu wśród młodych ludzi i stworzenia podobnych szans i programów dla ułatwienia wolontariatu ze strony osób starszych. Ponadto powinniśmy przy każdej możliwej okazji wspierać wolontariat międzypokoleniowy.

Inną dziedziną, w której Komisja może podjąć działania, są ułatwienia wizowe, dzięki którym w programy sponsorowane przez UE angażuje się wolontariuszy pochodzących z sąsiednich krajów.

Państwa członkowskie mogą wnieść cenny wkład poprzez stworzenie regularnych rachunków satelitarnych, umożliwiających ocenę wartości wolontariatu i instytucji non-profit. Dane z wielu krajów, w tym ze Stanów Zjednoczonych, Belgii, Czech i Kanady, wskazują, że instytucje nienastawione na zysk generują od 5 do 7% PKB. Twórcy polityki nie mogą zignorować tych danych i muszą uwzględnić je w procesie opracowywania polityki. Ponadto na każdym euro, które organizacje wydały na wspieranie wolontariuszy, osiągnęły zysk w wysokości od 3 do 8%. Nawet EBC nie może pochwalić się taką stopą zwrotu.

Państwa członkowskie mogą również wspierać działalność wolontariatu poprzez ustanowienie trwałej infrastruktury wolontariackiej, służącej rozwiązywaniu takich kwestii, jak finansowanie źródłowe, ubezpieczenia czy zwolnienia z podatku VAT, o ile to konieczne.

Wreszcie jednym z naszych zadań w ramach UE jest wywarcie pozytywnego wpływu na życie obywateli i zapewnienie wartości dodanej na szczeblu europejskim. Możemy tego dokonać wspierając w widoczny sposób wolontariuszy i ich działalność.

(Oklaski)

  Danuta Hübner, komisarz. − Panie przewodniczący! Chciałabym serdecznie podziękować pani Harkin za jej sprawozdanie. To sprawozdanie odnosi się do wielu dziedzin polityki UE i wielu inicjatyw, podkreślając ścisły związek między wolontariatem a aktywnym obywatelstwem.

Szczególnie doceniam państwa uwagi dotyczące programu PEACE, w którym faktycznie w znacznym stopniu zaangażowano wolontariat. Spotkamy się tu ponownie w maju w celu omówienia sprawozdania pani de Brún, w którym jak jestem przekonana, w znacznej mierze zostaną przedstawione przykłady wzmocnienia szczebla lokalnego, w szczególności dzięki sektorowi wolontariatu i organizacjom pozarządowym.

W odniesieniu do państwa zalecenia dotyczącego wkładu w naturze, proszę pozwolić mi zauważyć, że chociaż art. 56 ogólnego rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności już obecnie zezwala na stosowanie wkładu w naturze do projektów współfinansowanych przez UE, to prawdziwym wyzwaniem jest wykorzystanie tych przepisów. Ale proszę pozwolić mi powiedzieć, że w szczególności w przypadku inicjatyw lokalnych, które są współfinansowane przez fundusz społeczny, dość częstym zjawiskiem jest cenny wkład ze strony wolontariuszy, czego przykładem jest wiele działań, w szczególności w ramach inicjatywy URBAN w Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii i Grecji, które wspierały wiele organizacji wolontariackich.

Wolontariat można postrzegać jako istotny czynnik zasady partnerstwa. Wielokrotnie podkreślałam w tej Izbie pełne zaangażowanie Komisji na rzecz skutecznej realizacji zasady partnerstwa, w szczególności w nowej generacji polityki spójności. W trakcie negocjacji nowych programów kładliśmy nacisk na partnerstwo, a obecnie mamy wiele pozytywnych przykładów silnego zaangażowania na rzecz partnerstwa. Ale jak państwo wiecie, mamy oczywiście szeroką paletę podejść do partnerstwa i wolontariatu w naszych państwach członkowskich.

Moim zdaniem pani sprawozdanie może również odegrać istotną rolę w przygotowywaniu podstaw dla następnego sprawozdania z inicjatywy własnej dotyczącego administracji i partnerstwa na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, które przedstawi pan Beaupuy.

Proszę pozwolić mi na kilka uwag w odniesieniu do poszczególnych dziedzin polityki i inicjatyw w dziedzinie wolontariatu, w których Komisja odgrywała szczególnie aktywną rolę. Należy wspomnieć o Wolontariacie Europejskim i aktywnym obywatelstwie europejskim w nowym unijnym programie kształcenia przez całe życie.

Mój kolega Ján Figel przygotowuje obecnie nową inicjatywę w sprawie wolontariatu młodzieży, która uwzględni wiele zaleceń zawartych w pani sprawozdaniu. Rozszerzenie i wspieranie wolontariatu ogólnoeuropejskiego jeszcze bardziej zwiększy mobilność naszych młodych obywateli. W tej nowej inicjatywie Komisja będzie dążyć do zapewnienia większej interoperacyjności między istniejącymi krajowymi systemami wolontariatu.

Biała księga w sprawie sportu także podkreśla, że wolontariat w dziedzinie sportu wzmacnia spójność i integrację społeczną oraz wspiera demokrację lokalną i aktywne obywatelstwo. Również w traktacie lizbońskim znajduje się odniesienie do sportu, które zapewnia „wspieranie europejskich przedsięwzięć w zakresie sportu, uwzględniając [...] jego struktury oparte na zasadzie dobrowolności”.

W tym kontekście podzielamy stanowisko, że konieczne jest bardziej holistyczne podejście do wkładu wolontariatu do europejskiej spójności gospodarczej i społecznej. Powinno ono w szczególności uwzględniać wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa europejskiego. W tym kontekście pani zalecenia dotyczące „wolontariatu międzypokoleniowego” zasługują na bardziej szczegółowe rozważenie.

W tym kontekście cieszę się z możliwości poinformowania państwa o planowanym rozpoczęciu oceny stanu wolontariatu w Europie przez Dyrekcję Generalną Komisji ds. Edukacji, Szkolenia, Kultury i Młodzieży. Ta ocena posłuży jako źródło lepszej wiedzy i solidna podstawa do dalszych analiz w tej dziedzinie, ponieważ jak dotąd na szczeblu UE nie opracowano systematycznego i zintegrowanego podejścia do wolontariatu.

Jestem przekonana, że wszyscy, do których zwracają się państwo w swojej rezolucji, odpowiedzą na państwa wezwanie. Z pewnością mogą państwo liczyć na wsparcie ze strony Komisji.

Proszę mi również pozwolić państwa zapewnić, że wszystkie wnioski składane szczególnie pod adresem Komisji zostaną przeanalizowane, w szczególności przez panów komisarzy Figela i Špidlę.

  Tunne Kelam, w imieniu grupy PPE-DE. – Panie przewodniczący! W imieniu grupy PPE-DE chciałbym przede wszystkim pogratulować pani Harkin jej doskonałego sprawozdania, pojawiającego się w najwłaściwszym momencie. Celem jest lepsze zrozumienie potencjału i roli wolontariatu, który można określić mianem jednego z filarów społeczeństwa obywatelskiego. Rzeczywiście wolontariat polega na inicjatywie obywatelskiej i w ten sposób jest bezpośrednio związany z solidarnością, jedną z podstawowych wartości zjednoczonej Europy. Jak określiła to przed chwilą sprawozdawczyni, jest to jedna z najefektywniejszych form odnawialnej energii.

Uważam, że celem tego sprawozdania jest zachęcenie państw członkowskich do uznania wartości wolontariatu we wspieraniu spójności społecznej i gospodarczej. Oczywiście nie oczekuje się, że państwo będzie finansować wolontariat, ponieważ w takim przypadku straciłby on swój sens, ale wzywa się państwa do zapewnienia zachęt dla sektora prywatnego do wspierania wolontariatu.

Parlament zwraca się również do Komisji w sprawie opóźnienia projektu Europejskiej Karty Wolontariatu, która ma lepiej zdefiniować rolę wolontariatu. Bardzo istotną częścią niniejszego sprawozdania jest wezwanie do wspierania wolontariatu za pomocą edukacji na wszystkich szczeblach, począwszy od tworzenia szans dla działalności wolontariackiej na wczesnym etapie edukacji oraz wspierania wolontariatu jako części kształcenia przez całe życie.

Chciałbym ponownie podziękować za doskonałą współpracę. Udało się nam omówić niemal wszystkie poprawki w pozytywny i konstruktywny sposób oraz wykorzystać większość inicjatyw.

  Catherine Stihler, w imieniu grupy PSE. – Panie przewodniczący! Z zadowoleniem przyjmuję sprawozdanie pani Harkin w sprawie wolontariatu i gratuluję jej współpracy z kolegami, prowadzonej przez nią przy jego przygotowaniu. Ponad 100 milionów obywateli UE jest wolontariuszami, a każde euro wydane na wspieranie ich przynosi zwrot w wysokości od 3 do 8 euro. Wobec 1,2 miliona wolontariuszy w Szkocji, której populacja wynosi 5 milionów, i wynoszącym 5% udziale sektora wolontariatu w sile roboczej w Szkocji, musimy publicznie uznać wysiłki wolontariuszy w Szkocji i w UE.

Sprawozdanie docenia rolę wolontariuszy i skupia się na korzyściach wynikających z wolontariatu dla spójności gospodarczej i społecznej. Słusznie domagamy się w nim uwzględnienia jego wkładu do rachunku narodowego. Stwierdza ono, że wkład wolontariatu do produktu krajowego brutto w wielu krajach jest podobny do wkładu sektora budowlanego czy sektora usług komunalnych. Oznacza to, że w niektórych krajach UE wkład sektora non-profit wynosi 5-7% PKB.

Wolontariat jest korzystny dla was, dla waszej społeczności, rozwoju gospodarczego waszych regionów i waszych gospodarek krajowych. Pomaga on również tworzyć kapitał społeczny, który jest niezbędny dla realizacji polityki państwa. Wzywam Komisję Europejską do opracowania planu „B”, który zapewniłby oszacowanie wartości, zatwierdzenie i dostrzeżenie wolontariuszy w Szkocji i reszcie UE, oraz wzywam kolegów do poparcia sprawozdania pani Harkin.

  Jean Marie Beaupuy, w imieniu grupy ALDE. – (FR) Panie przewodniczący, pani komisarz, panie i panowie! Ja również przyłączę się do kolegów w podziękowaniach i gratulacjach dla pani Harkin za przygotowanie tego sprawozdania. Wybór sprawozdawczyni nie był przypadkowy, ponieważ pani Harkin ma bogate doświadczenie w dziedzinie wolontariatu i z tego względu przygotowanie przez nią sprawozdania jest rzeczą naturalną. Oczywiście z radością zgodziliśmy się na zlecenie jej przygotowania tego sprawozdania, które sporządziła w prawdziwym duchu konsensusu, ponieważ - jak państwo zauważycie - przedłożyliśmy tylko jedną poprawkę, z którą ona się zgadza. Pokazuje to jakość jej sprawozdania, i moim zdaniem zasługuje to na zdecydowane podkreślenie.

Pani komisarz Danuto Hübner! W pewnym zakresie uprzedziła nas pani i odpowiedziała od razu na początku na niektóre pytania pojawiające się w tym sprawozdaniu. Chciałbym z góry pani podziękować, a prawdopodobnie kilka kolejnych wystąpień posłów umożliwi pani później i w kilku kolejnych dniach udzielenie dalszych odpowiedzi w imieniu Komisji.

Uzupełniając to, co już jak dotąd powiedziano i co napisano w sprawozdaniu, chciałbym podkreślić, że jeżeli 100 milionów Europejczyków poświęca się codziennie, aby nieść pomoc około 500 milionom Europejczyków, to nie można zapomnieć, że te 100 milionów czyniących tak Europejczyków uzyskuje w ten sposób korzyść osobistą, nie w sensie finansowym, ale w sensie samorealizacji. Jestem pewien, że wszyscy państwo znacie, wszyscy znamy zespoły sportowe oraz przywódców kulturowych i społecznych, bez których nasze stowarzyszenia i organizacje pozarządowe nie mogłyby działać. Należy podkreślić, że ci ludzie potrzebują tego zaangażowania dla swojego rozwoju osobistego.

W starzejącym się społeczeństwie, w którym mamy coraz większą liczbę młodych emerytów, potrzebujemy również tej równowagi między pracą a życiem osobistym, którą uzyskujemy dzięki wolontariatowi. Dlatego ze względów gospodarczych, ale również uwzględniając realizację wartości ludzkich podzielanych przez obywateli europejskich, przez ponad 100 milionów spośród nich, postarajmy się wesprzeć działania wolontariatu w naszych społeczeństwach i miejmy nadzieję, że w nadchodzących latach w wolontariat będzie zaangażowanych zdecydowanie więcej, niż 100 milionów obywateli europejskich. Dziękuję pani Harkin, dziękuję pani komisarz, dziękuję również rządom oraz władzom regionalnym i lokalnym, które są gotowe za pomocą swoich działań od jutra okazać swoje wsparcie dla życzeń wyrażonych przez Parlament Europejski.

  Mieczysław Edmund Janowski, w imieniu grupy UEN. – Panie Przewodniczący! Pani Komisarz! W imieniu grupy UEN wyrażam wielkie uznanie dla pani Harkin za podjęcie tego tematu. Wolontariat to dobrowolna, bezpłatna i świadoma praca na rzecz innych. Wolontariat wykracza poza relacje rodzinne czy przyjacielskie. Chociaż jest to praca bez wynagrodzenia materialnego, to wolontariusz otrzymuje satysfakcję innego rodzaju: spełnia swe motywacje, realizuje poczucie sensu, okazuje solidarność z innymi. Wolontariat jest bardzo wychowawczy dla młodzieży i bardzo ożywczy dla osób starszych.

W tym kontekście należy, więc oceniać bardzo pozytywny wpływ organizacji wolontariackich na umacnianie więzi spajających społeczności lokalne i regionalne. Jest to w moim przekonaniu budowanie państwa obywatelskiego, w którym człowiek okazuje bezinteresowną pomoc i życzliwość drugiemu, nie stanowiąc dla niego zagrożenia. Przykład Irlandii, który mogłem poznać, jest tutaj bardzo dobry.

Takie pojmowanie wolontariatu oznacza jednak i to, że wolontariusze, którzy częstokroć są dobroczyńcami, nie mogą ponosić ewidentnych strat materialnych pomagając innym i składając wymierne darowizny. Nawiązuję tu do znanego z Polski przykładu doprowadzania do bankructwa piekarza wolontariusza, który został obciążony podatkami za chleb darowany ubogim.

Chciałbym również zasygnalizować piękną ideę ogłoszenia roku 2011 europejskim rokiem wolontariatu.

  Gisela Kallenbach w imieniu grupy Verts/ALE. – (DE) Panie przewodniczący! Ja również chciałabym bardzo serdecznie podziękować pani Harkin za jej wyważone i wszechstronne sprawozdanie.

Jest ono wynikiem wspólnych wysiłków służących lepszemu uznaniu na szczeblu europejskim celów, istoty i znaczenia społecznego wolontariatu. Obecnie w państwach członkowskich istnieje niezliczona rzesza inicjatyw wolontariackich, które stanowią istotny wkład, nie tylko gospodarczy, ale również społeczny oraz w zakresie integracji. Jednakże często brak wymiaru europejskiego, który jest tak potrzebny dla nawiązywania kontaktów.

Znamy już Wolontariat Europejski dla młodzieży i potrzebujemy podobnych programów dla wszystkich grup wiekowych, szczególnie dla coraz większej liczby osób na emeryturze, które są aktywne, zdrowe i doświadczone. Oni również mogą się przyczynić do nadania większego znaczenia Wspólnocie Europejskiej, a istniejące środki w ramach naszej polityki regionalnej i spójności mogą zostać wykorzystane dla realizacji tego celu.

Potrzebujemy odpowiednich warunków ramowych i definicji, które będą możliwie jak najbardziej zrozumiałe, dla długoterminowego i krótkoterminowego rozwoju dla wszystkich partnerów sektora wolontariatu. Komisja, jak również Rada, podjęły już pierwsze kroki. Mam nadzieję, że obie instytucje skorzystają z propozycji i zaleceń Parlamentu, aby Europejski Rok Wolontariatu, wspólnie zaproponowany na 2011 rok, stał się faktycznym sukcesem.

  Lambert van Nistelrooij (PPE-DE). - (NL) Panie przewodniczący! Wolontariusze robią bardzo wiele, zarówno na szczeblu regionalnym, jak i lokalnym. Ich wysiłki nadają spójności społecznej bardzo ludzką twarz. Istnieje różnica pomiędzy miastami w niektórych częściach Europy. W „nowych” państwach członkowskich poziom wolontariatu jest nadal o wiele niższy. Podejmowanych jest wiele działań, a sprawozdanie pani Harkin wskazuje na pozytywne koncepcje wsparcia wolontariuszy i zachęcania do podjęcia działań na wszystkich szczeblach. Grupa Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów uważa, że nie ma problemu wolontariuszy z jednej strony i profesjonalistów - z drugiej. Te dwie grupy nie wykluczają się wzajemnie: żadna grupa nie może działać bez pomocy drugiej. Obie grupy, zawodowcy i wolontariusze, są częścią modelu społecznego reprezentowanego przez Europę: społeczeństwa obywatelskiego, w którym głos obywateli również ma istotne znaczenie. To słynna zasada partnerstwa.

Po debacie w komisji chciałbym zgłosić jedną uwagę. Nowy ust. 17 dotyczy tego, czy działalność wolontariuszy powinna być nagradzana zwolnieniami podatkowymi. Odpowiedź brzmi „tak”, ale ich formy mogą się znacznie różnić. Decyzje dotyczące podatku VAT leżą w kompetencjach poszczególnych państw. Moja ojczyzna, Holandia, ma swój specjalny system: na przykład działalność stowarzyszeń sportowych jest zwolniona z podatku, a inna działalność, na przykład zarządzanie stołówkami, jest częściowo zwolniona, podobnie jak sponsoring przez podmioty trzecie. A zatem w 2010 r., kiedy będziemy dokonywać przeglądu systemu podatku VAT, należałoby uwzględnić niniejsze sprawozdanie i mieć możliwość zaprezentowania przykładów dobrych praktyk w państwach członkowskich, które inni mogą korzystnie naśladować.

Na zakończenie ponownie podkreślam, że wolontariat zasługuje na nasze szerokie poparcie w działaniach kościołów, polityków i reszty społeczeństwa.

  Andrzej Jan Szejna (PSE). - Panie Przewodniczący! Promocja aktywnej i świadomej roli obywateli w społeczeństwie jest jednym z głównych założeń rodziny europejskich socjalistów. Popieramy zaangażowanie w działalność wolontariacką, gdy stanowi ona konkretny wyraz demokracji uczestniczącej.

Na poziomie europejskim wolontariat jest przełożeniem na praktykę takich europejskich wartości, jak solidarność, spójność, integracja społeczna. Dla wielu osób uczestnictwo w tego typu organizacjach stanowi jedyne doświadczenie związane z demokratycznym procesem, poza uczestniczeniem w wyborach do władz na różnych szczeblach. Zatem cieszy fakt, że ponad 20% społeczeństwa Unii zaangażowane jest w różnego rodzaju działalność wolontariacką. Należy podkreślić, że wolontariat wpływa na zmniejszenie nierówności gospodarczych oraz działa jak katalizator w ramach działalności stowarzyszeń i tym samym buduje kapitał społeczny.

Koncepcja kapitału społecznego jest coraz częściej wykorzystywana przez takie organizacje jak OECD czy Bank Światowy w zakresie lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego. Unia Europejska powinna wzmocnić swoje wsparcie na rzecz różnych form uczestnictwa, w szczególności w odniesieniu do planu regionalnego i lokalnego rozwoju poprzez wykorzystanie wspólnotowych strategii politycznych i funduszy europejskich.

  Maria Petre (PPE-DE). - (RO) Przede wszystkim chciałabym pogratulować sprawozdawczyni jej pracy i szczególnego zaangażowania na rzecz tego zagadnienia.

Z uwagą przyglądałam się temu sprawozdaniu, ponieważ wolontariat ma ogromne znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie.

Jego pozytywny wpływ jest widoczny w dziedzinie spójności społecznej, ochrony praw człowieka, pomocy medycznej i pielęgniarskiej, wspieraniu i organizacji działań kulturalnych, artystycznych i edukacyjnych.

Te efekty mają kluczowe znaczenie dla społeczeństwa i gospodarki. A mimo to moim zdaniem te działania są niedoceniane i w zbyt małym stopniu znane opinii społecznej.

Powoduje to negatywne konsekwencje dla pracy wolontariuszy, ponieważ uzyskują niedostateczne wsparcie dla swoich działań ze strony państwa, nawet jeżeli stanowią znaczną część gospodarki narodowej.

Jako posłanka do Parlamentu Europejskiego pochodząca z byłego państwa komunistycznego mogę państwa poinformować o bardzo niskim poziomie aktywności wolontariatu w moim kraju.

Od czasu wprowadzenia przez komunistyczne władze obowiązkowych bezpłatnych robót na rzecz państwa, w podświadomości ludzi takie działania wiążą się obecnie z tamtym okresem.

Obecnie udział wolontariuszy w Rumunii jest o wiele niższy, niż w większości państw członkowskich. Taka działalność pozostaje często nieznana obywatelom, polityka państwa nie zachęca do niej, a mentalność ludzi także nie sprzyja tej działalności.

Konieczne jest informowanie obywateli o korzystnych rezultatach wolontariatu. Z drugiej strony musimy uniknąć nadużyć, które miały miejsce w przeszłości, na przykład organizacji, które przyjęły taki status prawny dla osiągnięcia zysku.

Popieram wolontariat jako ważną działalność i chciałabym, aby był on promowany i wspierany w całej Unii Europejskiej, szczególnie w byłych państwach komunistycznych, w których konieczne jest wzmocnienie wysiłków.

  Stavros Arnaoutakis (PSE). - (EL) Panie przewodniczący, pani komisarz! Proszę pozwolić mi przyłączyć się do gratulacji dla sprawozdawczyni za jej doskonałą pracę i podkreślić, że współpraca i wolontariat w społeczeństwie są bezcenne. Na szczeblu krajowym i lokalnym właśnie dzięki takim środkom objawia się demokracja bezpośrednia, a umożliwiają one aktywny udział obywateli w życiu publicznym. Na szczeblu europejskim wolontariat może przyczynić się do tworzenia silniejszych powiązań między obywatelami UE.

Ponadto za pomocą dodatkowych zasobów ludzkich, które włącza w życie społeczne i gospodarcze, jak również przyczyniając się do tworzenia kapitału społecznego, wolontariat ma znaczny wkład w osiągnięcie celów UE w zakresie spójności gospodarczej i społecznej.

Nie można zlekceważyć wartości dodanej wolontariatu. W szczególności teraz, kiedy przed UE stoją znaczne wyzwania społeczne, gospodarcze i ekologiczne, należy nie tylko zachęcać do wolontariatu, ale również wspierać go za pomocą polityki europejskiej, w szczególności za pomocą polityki spójności. Państwa członkowskie i władze regionalne powinny spróbować zapewnić, aby organizacje i projekty wolontariackie miały przejrzysty i elastyczny dostęp do odpowiedniego, trwałego finansowania za pomocą funduszy strukturalnych.

  James Nicholson (PPE-DE). - Panie przewodniczący! Na wstępie chciałbym podziękować pani Harkin za jej ciężką pracę i wnikliwe, pojawiające się w odpowiedniej chwili sprawozdanie, które zostało tak dobrze przyjęte przez Komisję Rozwoju Regionalnego.

W pełni popieram główną koncepcję sprawozdania - że wolontariat wzmacnia społeczeństwo obywatelskie i stosunki między wspólnotami dzięki położeniu nacisku na uczestnictwo i solidarność. Z zadowoleniem przyjmuję wyrażone w sprawozdaniu stanowisko na temat roli, którą powinny w odniesieniu do wolontariuszy odgrywać państwa członkowskie. W pełni zgadzam się z opinią, że wolontariat powinien mieć charakter uzupełniający wobec usług publicznych, a nie mieć na celu ich zastąpienie.

W tym kontekście przychodzi mi na myśl rola, jaką w naszych społeczeństwach, we wszystkich krajach Europy, odgrywają opiekuni. Często zapomina się o tych pełnych poświęcenia osobach, chociaż sprawowana przez nich opieka nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi w znacznej mierze zmniejsza obciążenie zasobów państwowych.

Sprawozdanie słusznie podkreśla również, że wolontariat może przynosić ogromne korzyści młodzieży, rozwijając ich poczucie wspólnoty i umożliwiając im rozwój umiejętności praktycznych, które stanowią uzupełnienie ich formalnej edukacji.

Inną kwestią, za którą opowiada się sprawozdanie, jest podjęcie szczególnych wysiłków na rzecz wspierania wolontariatu wśród osób starszych. Zaangażowanie przedstawicieli tej grupy wiekowej daje wspólnotom szansę skorzystania z ich bogatego doświadczenia oraz wzmacnia ich istotną pozycję w społeczeństwie.

Jednakże dla mnie to sprawozdanie ma dodatkowe znaczenie: w moim okręgu wyborczym w Irlandii Północnej trwa proces odbudowy społeczeństwa, które zostało ciężko doświadczone przemocą i konfliktem. Chociaż obecne weszliśmy w okres charakteryzujący się pokojem i większym dobrobytem, w niektórych obszarach regionu wciąż zbyt widoczne są skutki wykluczenia społecznego, niedostatecznego rozwoju i podziałów.

Sprawozdanie pani Harkin szczególnie podkreśla pozytywną rolę, jaką wolontariat może odegrać w podzielonych społeczeństwach, a jeżeli weźmiemy pod uwagę przykład Irlandii Północnej, cała koncepcja leżąca u podstaw procesu pokojowego polega na wspólnej pracy osób pochodzących z różnych wspólnot, w celu wspierania wzajemnego zrozumienia i zgody. Te inicjatywy przynoszą w znacznej mierze korzystne skutki.

Z tego względu mam nadzieję, że przyjęcie przez Parlament niniejszego sprawozdania zapewni uznanie roli wolontariatu oraz sprawi, że Komisja i państwa członkowskie uczynią wszystko, co możliwe, dla ułatwienia i wsparcia tych działań.

  Emmanouil Angelakas (PPE-DE). - (EL) Panie przewodniczący, pani komisarz, panie i panowie! Sprawozdanie naszej koleżanki, pani Harkin, w sprawie wolontariatu jest sposobem okazania przez Parlament Europejski obywatelom europejskim jego aspektów społecznych. Sprawozdanie wspiera koncepcję wkładu, która jest omawiana wszechstronnie i obiektywnie zarówno pod względem teoretycznym, jak i praktycznym. Praca wykonana przez naszą koleżankę posłankę jest ważna; przyjmuję ją z zadowoleniem i serdecznie jej gratuluję.

My z kolei staraliśmy się wnieść wkład do jej pracy. Między innymi podkreśliliśmy znaczenie wolontariatu korporacyjnego, koordynacji działań wolontariackich umożliwiających łączenie życia rodzinnego i zawodowego, jak również tworzenia grup szybkiego reagowania wolontariuszy w celu szybkiego podejmowania działania w przypadku katastrof naturalnych i wypadków.

Ogólnie mówiąc, wolontariat przyczynia się między innymi do wzrostu PKB. Jak już powiedziano, wolontariat przyśpiesza proces nabywania umiejętności i poprawia perspektywy zatrudnienia wolontariusza. Zapewnia on osobom wykluczonym społecznie i edukacyjne oraz bezrobotnym rzeczywistą szansę i zachęca imigrantów do włączenia się w życie społeczności lokalnej.

Działania i działalność wolontariuszy mówi sama za siebie. Na przykład w moim kraju, Grecji, w trakcie igrzysk olimpijskich w 2004 r. wolontariusze zdobyli dla nas najważniejszy medal. Pod względem społecznym, gospodarczym, ekologicznym i kulturowym duże znaczenie ma zarówno wolontariat indywidualny, jak i grupowy. Jednoczy on wszystkie różnice i odrębności, jednocześnie wspierając je i ujawniając w duchu zgody i dążenia do wspólnego celu.

Ponownie składam gratulacje sprawozdawczyni. Wzywam państwa do poparcia sprawozdania pani Harkin i przyłączenia się do nas poprzez podpisanie wspólnej deklaracji, którą przygotowaliśmy wraz z innymi posłami, wzywającej do ogłoszenia 2011 r. Europejskim Rokiem Wolontariatu.

  Zbigniew Zaleski (PPE-DE). - Panie przewodniczący! Działalność wolontariatu, oprócz swojego aspektu gospodarczego, a również olbrzymią wartość edukacyjną, w szczególności dla młodych wolontariuszy, zarówno we własnym kraju, jak i za granicą, w różnych dziedzinach życia społecznego, gospodarczego i edukacyjnego. Dobrowolnie może oznaczać „bez wynagrodzenia”, ale jako instytucje europejskie wykorzystując różne środki możemy pomóc go zintensyfikować.

W odniesieniu do sprawozdania, które uważam za ważne dla podnoszenia poziomu naszej świadomości, dostrzegam brak pewnego elementu. Grupą, o której nie wspomniano, są zakony męskie i żeńskie, misjonarze, którzy albo pracują w ramach wolontariatu na całym świecie, albo organizują i wspierają taką pracę. Z zadowoleniem przyjąłbym pieniężną wycenę ich wkładu w dobrobyt ludzki.

Praca wolontariacka jest efektem wewnętrznej motywacji i czystego altruizmu, wartości, których nie można przecenić. To sprawozdanie ma kluczowe znaczenie dla naszego sposobu myślenia.

  Ewa Tomaszewska (UEN). - Panie Przewodniczący! Nie wszędzie docenia się pracę wolontariuszy tak, jak ona na to zasługuje. Nie wszędzie zwraca się uwagę na kształtowanie postaw obywatelskich poprzez pracę w wolontariacie.

Władze samorządowe odpowiedzialne są za organizację i świadczenie pomocy społecznej, w tym i dożywianie ubogich. Zdarza się jednak, że organizacja pozarządowa działająca charytatywnie poprzez wolontariat musi samorządowi lokalnemu płacić wysoki czynsz za pomieszczenia na kuchnię i stołówkę dla ubogich i bezdomnych, nie otrzymując żadnych środków ani na żywność, ani na ubezpieczenie wolontariuszy. Nie otrzymując za swą pracę wynagrodzenia osoby te nie są w stanie ponosić kosztów działalności organizacji. Zwracam tu uwagę na cenny art. 15 sprawozdania. Sytuacja demograficzna Europy wskazuje na rosnącą rolę wolontariatu przede wszystkim w zakresie pomocy pielęgnacyjnej dla osób starszych. Dlatego przedstawiony dokument jest tak ważny. Gratuluję sprawozdawcy – pani Harkin.

  Czesław Adam Siekierski (PPE-DE). - Panie Przewodniczący! Chcę zwrócić uwagę na dwie szczególne formy wolontariatu.

Pierwsza forma to przekazywanie know how w obszarze bardzo specjalistycznym. Doświadczeni i wykształceni ludzie przekazują swoją wiedzę, umiejętności, czy wręcz dorobek swojej grupy zawodowej innym ludziom, tym, którzy często są na początku kształcenia, pozyskiwania wiedzy, czy umiejętności dla nowych zadań, dla nowych wyzwań, tym, którzy rozpoczynają często swój proces transformacji.

Drugi obszar wolontariatu dotyczy ludzi młodych, wolontariatu, który uczy życia, przyczynia się do ich większego udziału w życiu obywatelskim, zaś wyjazdy do innych krajów w ramach wolontariatu przyczyniają się do dialogu międzykulturowego oraz uczą tolerancji i szacunku. Dlatego niezmiernie potrzebne są działania ze strony władz lokalnych, krajowych, a także organizacji międzynarodowych, mające na celu wspieranie i ułatwianie wolontariatu oraz działań w tym zakresie.

  Rumiana Jeleva (PPE-DE). - (BG) Wszyscy zgadzamy się z wnioskiem wyciągniętym w sporządzonym przez panią Harkin doskonałym sprawozdaniu, że wolontariat może odegrać istotną rolę w rozwoju społeczności lokalnych, społeczeństwa obywatelskiego i demokracji. Z tego względu wolontariat i organizacje wolontariackie zasługują na zachętę i wsparcie. Chciałabym w tym kontekście zauważyć, że ustanowienie europejskiej bazy danych, zawierającej podstawowe dane na temat różnych organizacji wolontariackich w Unii Europejskiej oraz szczegóły dotyczące najlepszych praktyk, zapewni niezbędne wytyczne służące ulepszeniu systemu pracy wolontariuszy. Ustanowienie wspólnej europejskiej bazy danych umożliwi bardziej efektywne partnerstwo i współpracę między organizacjami wolontariackimi oraz wzmocni postanowienia dotyczące międzynarodowej wymiany wolontariuszy. Ma to szczególne znaczenie dla młodzieży i uczniów. Zdobywając na wczesnym etapie doświadczenie w organizacjach wolontariackich będą postrzegać udział w wolontariacie jako zwyczajny wkład w życie swoich społeczności lokalnych i społeczeństwa europejskiego.

  Zdzisław Zbigniew Podkański (UEN). - Panie Przewodniczący! Obradujemy dziś nad sprawozdaniem pani posłanki Harkin w sprawie pozycji wolontariatu w Unii Europejskiej. To m.in. od nas tu zebranych zależy, jak ważną rolę będzie on odgrywał w przyszłej Europie. Chcę przypomnieć jedynie, iż z wolontariatu korzystają rocznie miliony obywateli w krajach Unii – zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Działa on zarówno na szczeblu lokalnym, regionalnym, jak i międzynarodowym. Wszędzie, gdzie się pojawi, przynosi zysk kilkakrotnie większy od poniesionych kosztów, dlatego uważam, iż istnieje potrzeba bliższej i mocniejszej współpracy pomiędzy krajami członkowskimi a organizacjami typu non-profit oraz tworzenia skutecznych systemów ułatwiających współpracę między wszystkimi organizacjami wolontariuszy w kraju i za granicą.

Główny problem, jaki wciąż powstrzymuje i ogranicza działalność wolontariatu, to podatki nakładane na sponsorów z tytułu darowizny, a także brak zwolnień z płacenia podatku VAT od zakupów, które są przeznaczone na realizację celów organizacji. Sądzę, że te problemy powinno się rozwiązać jak najszybciej.

  Petru Filip (PPE-DE). - (RO) Proszę pozwolić mi wyrazić pełne uznanie dla znaczenia sprawozdania pani Harkin dla dyskusji dotyczącej nowego europejskiego modelu gospodarczo-społecznego oraz ciągłych wysiłków na rzecz poprawy spójności gospodarczej i społecznej na szczeblu Unii Europejskiej.

Uwzględniając proponowane w nim rozwiązania, uważam sprawozdanie za tekst zapewniający szereg obfitych i bardzo korzystnych zasad, mogących doprowadzić do poprawy jakości życia obywateli europejskich.

Uważam, podobnie jak w odniesieniu do przedłożonych poprawek, że prawdopodobnie lepszym rozwiązaniem byłoby silniejsze uwzględnienie w sprawozdaniu nowoczesnych koncepcji wolontariatu, poprzez szczegółowe określenie warunków, bez spełnienia których wszelka działalność wolontariacka byłaby uznawana za działanie jednostronne.

Chciałbym również podkreślić rolę religii w osiąganiu chrześcijańskich zasad związanych z wolontariatem.

  Danuta Hübner, komisarz. −Panie przewodniczący! Mam tylko dwie krótkie uwagi. Proszę pozwolić mi zauważyć, że nawet najlepiej opracowane polityki nie mogą przynieść efektów bez silnego zaangażowania wszystkich, którzy czują się współodpowiedzialni, a więc potrzebują zaangażowania i wkładu. Wolontariat i partnerstwo to najlepsze metody zapewnienia zaangażowania.

Zapewniam również państwa, że podzielę się państwa wnioskami z moimi kolegami w Komisji. Jestem przekonana, że przyszłe oceny sytuacji wolontariatu w Europie, jak również efekty takich ocen, będą opierać się na rezolucji, którą państwo macie zamiar przyjąć, oraz dyskusji, w której miałam zaszczyt uczestniczyć wraz z państwem dzisiejszego wieczora.

  Marian Harkin, sprawozdawczyni. −Panie przewodniczący! Przede wszystkim chciałabym podziękować wszystkim za ich życzliwe uwagi i wsparcie w trakcie przygotowywania tego sprawozdania. Chciałabym wygłosić tylko jedną czy dwie uwagi końcowe.

Doceniam odniesienie się przez panią komisarz do wkładów w naturze ze strony grup wolontariackich i, chociaż wiem, że wkłady w naturze są stosowane w niektórych projektach współfinansowanych przez UE, to uważam, że musimy uczynić to normą.

Z niecierpliwością oczekuję również na komunikat pana komisarza Figela w sprawie wolontariatu młodzieży oraz na zaangażowanie pani komisarz Hübner w analizę i - mam nadzieję - wspieranie wolontariatu międzypokoleniowego.

Ponownie zwracam się do Komisji o zapewnienie przestrzegania zasady partnerstwa we wszystkich negocjacjach i konsultacjach zmierzających do przygotowania programów UE na szczeblu krajowym. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ stanowi faktyczne uznanie przez UE, że wolontariusze, organizacje pozarządowe itp. stanowią element procesu, nie są tylko jakimś dodatkiem, nie są tam dla lepszego wizerunku, ale są integralnym składnikiem procesu.

W odniesieniu do jednej przedłożonej poprawki w sprawie ewentualnego zwolnienia z podatku VAT, jest ona dobrym kompromisem i z zadowoleniem ją popieram.

Chciałabym również skorzystać z tej okazji, aby zwrócić się o ogłoszenie 2011 r. Europejskim Rokiem Wolontariatu oraz wzywam Parlament do udzielenia wsparcia dla podpisania pisemnego oświadczenia, przygotowanego przez posłów pięciu największych grup politycznych.

Moje wezwanie popierają Komitet Regionów, Forum Ekonomiczno-Społeczne, wnioski prezydencji portugalskiej oraz bardzo wiele grup wolontariackich w całej UE.

Gdyby Komisja ogłosiła 2011 rok Europejskim Rokiem Wolontariatu, umożliwiłoby to instytucjom UE, we współpracy z organizacjami wolontariackimi, działanie na rzecz wspólnych celów, o których wspomniałam wcześniej, w celu stworzenia wartości dodanej na szczeblu europejskim.

Wreszcie w tym kontekście powinniśmy wspierać rozwój społeczeństwa obywatelskiego i demokracji bezpośredniej, faktycznie realizując w ten sposób cel zbliżenia Europy do jej obywateli.

Promocja, wspieranie i ułatwianie wolontariatu oraz jego działań, wraz z towarzyszącym im wzrostem kapitału społecznego, okaże się być bezcennym instrumentem osiągania tych celów.

  Przewodniczący. − Zamykam debatę.

Glosowanie odbędzie się we wtorek 22 kwietnia 2008 r.

Oświadczenia pisemne (art. 142 Regulaminu)

  Zita Gurmai (PSE) , na piśmie. – (HU) W Europie ponad 100 milionów osób pracuje jako społeczni wolontariusze na rzecz dobra publicznego i dla innych osób. W Wielkiej Brytanii 38% całej populacji jest zaangażowane w wolontariat, podczas gdy w Polsce ten udział wynosi 18%.

Wolontariatu nie można oddzielić od europejskiego życia zawodowego i należy postrzegać jako podstawową zasadę demokracji na szczeblu lokalnym i publicznym. Działalność wolontariacka naszych obywateli pomaga rozwiązywać problemy społeczne oraz wspiera zdobywanie umiejętności i podnoszenie świadomości społecznej. Wolontariat daje osobom z różnych grup społecznych szansę na integrację, osoby starsze mogą brać udział w życiu społecznym, inwestować doświadczenie życiowe i przez dłuższy czas czuć się potrzebnymi.

Zachęty do działania jako wolontariusz są takie same, jak podstawowe wartości europejskie: solidarność i poczucie odpowiedzialności. W UE wzrasta świadomość przydatności wolontariatu, a organizacje wolontariackie są w coraz większym stopniu angażowane w proces decyzyjny.

W ostatnich latach sektor wolontariatu stał się bardziej różnorodny. Zwiększa się zainteresowanie wolontariatem, ale ze względu na brak uznania, nagrody materialne są ograniczone oraz brakuje infrastruktury. Należy to zmienić. Dla wsparcia wolontariatu i zwiększenia uznania społecznego konieczne jest stworzenie wspólnoty celowej, umożliwiającej transfer najlepszych praktyk i doświadczeń przez aktywne podmioty - rządy, przedsiębiorstwa, związki zawodowe i organizacje wolontariackie, współpracujące w duchu dialogu i partnerstwa.

  Anna Záborská (PPE-DE), na piśmie. – (SK) Chciałabym zgłosić bardzo osobistą uwagę. Chociaż należę do zarządu dużego stowarzyszenia słowackiego, Forum Życia, to wiem, że wolontariusze działający raczej indywidualnie, niż za pośrednictwem wyspecjalizowanych stowarzyszeń, również są promykiem nadziei w mroku samotności, wspierającym walkę z pokusą przemocy i egotyzmu.

Co skłania wolontariuszy do opieki nad innymi? Pierwszym elementem jest serdeczny entuzjazm ludzi dla niesienia pomocy bliźnim. To nieomal żywotna zasada tworzenia kapitału ludzkiego, którego tak potrzebujemy dla przyszłej spójności społecznej w regionach. Wolontariusze odczuwają radość wykraczającą poza ich pracę, ponieważ chcą uczynić wszystko, co w ich mocy, dla innych, nie oczekując żadnej nagrody. Nie wystarczy tylko nieść pomoc ludziom znajdującym się w finansowych tarapatach: konieczne jest również zareagowanie na ich potrzebę wartości i najskrytsze marzenia.

Chociaż rodzaj oferowanej przez nas pomocy ma znaczenie, to jeszcze większe znaczenie ma serce ofiarowujące tę pomoc. Bez względu na to, czy rozmawiamy o małym czy o wielkim projekcie, wolontariat zawsze powinien być praktyczną lekcją ofiarowania własnego czasu i energii, szczególnie dla młodych ludzi, ponieważ jest to edukacyjny wkład w kulturę solidarności i wspólnoty. Moim zdaniem stanowi to najważniejszy wkład na rzecz zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń oraz ich współistnienia.