Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 22 września 2008 r. - Bruksela

26. Poprawa jakości kształcenia nauczycieli (krótka prezentacja)

  Przewodniczący . − Kolejnym punktem jest sprawozdanie (A6-0304/2008) pani poseł Marii Badia i Cutchet w imieniu Komisji Kultury i Edukacji dotyczące poprawy jakości kształcenia nauczycieli (2008/2068(INI)).

  Maria Badia i Cutchet, sprawozdawczyni. − (ES) Panie komisarzu! Wierzę, że możemy się zgodzić, iż przyjęcie sprawozdania na taki aktualny, kluczowy temat, jakim jest jakość kształcenia nauczycieli to dobra wiadomość, gdyż celem kształcenia nauczycieli jest de facto po prostu poprawa kształcenia uczniów i zapewnienie im wiedzy, która da im dojrzałość intelektualną oraz umiejętność krytycznej analizy, a jednocześnie wyposaży ich w umiejętności niezbędne do uczestnictwa w coraz bardziej konkurencyjnym i wymagającym społeczeństwie.

Zagadnienie to stanowi poważny problem dla wielu zainteresowanych, począwszy od uczniów i ich rodziców, po samych nauczycieli oraz liderów biznesowych. W Europie mamy obecnie ponad sześć milionów nauczycieli odgrywających kluczową rolę w rozwoju wiedzy i umiejętności młodych członków społeczeństwa oraz wnoszących ogromny wkład w poprawę zdolności do zapewnienia wzrostu gospodarczego oraz większej konkurencyjności.

Obecne warunki pracy w tym sektorze są coraz bardziej złożone i coraz bardziej wymagające: klasy stają się coraz bardziej różnorodne z punktu widzenia społecznego i kulturowego, nauczanie skupia się na uczeniu się indywidualnym, a nauczyciele z wykładowców ex-cathedra stają się raczej menadżerami klas; istnieje wymóg posiadania dobrej znajomości języków obcych oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK), nie tylko jako sposób przekazywania wiedzy, lecz również w celu wykorzystywania ich jako narzędzia do nauczania.

Dostępne nam dane wskazują, iż w jakości nauczania można się dopatrzeć braków; jest to spójne z rosnącą złożonością wykonywanego zawodu, a jednocześnie sprawia, że większe inwestycje w kształcenie nauczycieli stają się konieczne zarówno na początku, jak i na dalszych etapach kariery, podkreślając jednocześnie potrzebę większego wsparcia w pierwszych latach wykonywania zawodu nauczyciela.

Należy też uwzględnić całą gamę zagadnień powiązanych: znaczne różnice w zarobkach między poszczególnymi krajami, a także różnice dotyczące średniego wynagrodzenia w ramach danego kraju, duży procent starszych pracowników, w niektórych przypadkach demotywujące warunki pracy, niewielkie liczby osób pragnących rozpocząć karierę nauczycielską itd.

W tym właśnie kontekście sporządzono przedmiotowe sprawozdanie. Proponuje ono różne zalecenia, które podsumuję:

Po pierwsze musimy przyciągać lepszych kandydatów do zawodu, który to czynnik jest ściśle powiązany z lepszym statusem w społeczeństwie oraz wynagrodzeniem zawodu nauczyciela. Obejmuje to poprawę warunków pracy zawodu nauczyciela poprzez sformułowanie propozycji wsparcia dla nauczycieli w pierwszych latach wykonywania zawodu; młodzi nauczyciele mogą korzystać z wiedzy starszych nauczycieli, którzy z kolei mogą zmniejszyć liczbę godzin kontaktu z uczniami, a spędzać więcej czasu na badaniach stosowanych oraz przekazywaniu wiedzy.

Obejmuje to również inwestycje w kształcenie początkowe dla nauczycieli oraz w trakcie wykonywania zawodu, co sprawiłoby, że wykształcenie uniwersyteckie stałoby się kompatybilne z rozwojem zawodowym i ułatwiłoby podniesienie kwalifikacji i poprawę umiejętności obecnych nauczycieli.

Po trzecie promowanie wymiany dobrych praktyk przez rozszerzanie programów mobilności, zwłaszcza w ramach programu Comenius, co również pozytywnie przyczynia się do rozwoju umiejętności językowych.

Po czwarte promowanie podejmowania decyzji na poziomie szkoły; innymi słowy – większa autonomia przy uwzględnieniu różnego zaplecza każdej ze szkół oraz rozmaitych zainteresowanych stron w społeczności każdej szkoły: rodziców, lokalne zaplecze kulturalne itd.

Panie komisarzu! Zgodnie z postanowieniami art. 149 Traktatu UE dotyczącymi edukacji i kształcenia zawodowego, przedmiotowe sprawozdanie nie będzie wiążące dla rządów państw członkowskich. Mimo to, jest to rezolucja, na którą zdecydowanie należy zwrócić uwagę.

Kluczowe zagadnienia, takie jak te dotyczące edukacji są również ściśle związane z wartościami Europy przyszłości oraz europejskiego społeczeństwa obywatelskiego, stąd proszę Komisję o wsparcie przedmiotowego sprawozdania Komisji Kultury i o podjęcie wszelkich kroków w celu obrony propozycji dla Rady w nim zawartych.

Panie i panowie! W naszych rozmowach często zauważamy, jak ważne jest myślenie o tym, jakim pozostawimy nasz kraj naszym dzieciom. Powinniśmy też pomyśleć o tym, jakich obywateli pozostawimy w naszych krajach, a to jest właśnie obszar, w którym edukacja ma ogromną rolę do odegrania.

  Ján Figeľ, komisarz. − Panie przewodniczący, szanowni państwo posłowie i posłanki! Z ogromną radością przyjmuję przedmiotowe sprawozdanie, zwłaszcza, że jestem komisarzem odpowiedzialnym za edukację. Chciałbym podziękować pani poseł Marii Badia i Cutchet oraz Komisji Kultury i Edukacji za ich pracę.

Podobnie jak państwo, Komisja wierzy, że przed wszystkimi państwami członkowskimi stoją ogromne wyzwania związane z poprawą systemów edukacji i kształcenia zawodowego, zwłaszcza jeżeli chodzi o ich lepszą jakość. Mówiliśmy już wiele razy – i przypomnę to jeszcze raz – o znaczeniu podstawowych kompetencji, jak i równego dostępu i wydajności naszych systemów. Tych celów nie da się osiągnąć ani myśleć o nich kompleksowo bez wysokiej jakości w zawodzie nauczyciela, która stanowi klucz do całego zagadnienia. Jakość nauczycieli to kluczowy czynnik do modernizacji naszego systemu kształcenia oraz do osiągnięcia równości dostępu i wydajności. Bez takich nauczycieli ciężko jest osiągnąć jakąkolwiek poprawę.

Konkretne wyzwania stojące przed nauczycielami rosną, gdyż konteksty gospodarcze, społeczne i edukacyjne stają się coraz bardziej złożone, a szkoły i klasy stają się coraz bardziej różnorodne i zróżnicowane. W debacie na temat pierwszego sprawozdania dziś wieczór mówiliśmy o kreatywności i innowacyjności. Większą kreatywność i innowacyjność uczniów możemy osiągnąć wyłącznie za sprawą kreatywnych i innowacyjnych nauczycieli w szkołach.

Musimy przyciągać najlepszych kandydatów do zawodu nauczyciela. Musimy zapewnić im możliwie najlepsze przygotowanie do kariery, a co najważniejsze – musimy kontynuować kształcenie zawodowe i rozwój wszystkich nauczycieli na całej ich ścieżce kariery. Chodzi tu – jak wspomniała pani poseł Badia i Cutchet – o rekrutację oraz wynagrodzenie nauczycieli.

Każdy nauczyciel musi być również sam uczniem, stale zastanawiającym się nad metodami stosowanymi we własnym nauczaniu, uczącym się od rówieśników i szukającym nowych sposobów poszerzania wiedzy i podnoszenia umiejętności, a także zaspokajania indywidualnych potrzeb uczniów. Każdy nauczyciel musi również uczyć się przez całe życie. Nie można tego nauczać, jeżeli samemu nie uczy się cały czas. Edukacja początkowa, wynosząca trzy lub cztery lata, nie może nigdy wystarczyć do wyposażenia nauczyciela w wiedzę potrzebną do nauczania przez całe życie. Nauczyciele będą mogli być na bieżąco i zapewniać nauczanie naprawdę odpowiadające potrzebom ich uczniów wyłącznie wtedy, gdy sami będą kontynuować naukę.

Z dużą przyjemnością zauważam tak ogromną zgodę w tych sprawach – jak to miało miejsce podczas listopadowego spotkania Rady Ministrów.

Wspomniane dobre intencje i zgodę musimy obecnie wykorzystać w celu wdrożenia faktycznej poprawy kształcenia nauczycieli. Musimy zachęcić państwa członkowskie do większych inwestycji w rozwój ich nauczycieli. Trzy lub cztery dni szkolenia rocznie w trakcie wykonywania zawodu to po prostu za mało. Należy również usprawnić i rozszerzyć zakres wsparcia dla nowych nauczycieli. Musimy zachęcać państwa członkowskie, by poprawiły jakość szkolenia w trakcie wykonywania zawodu oraz zapewniły, aby szkolenie to dotyczyło praktycznych umiejętności nauczania, jakich nauczyciele naprawdę potrzebują obecnie i jakich będą potrzebować w przyszłości.

Musimy promować przywództwo w szkołach. Szkoły to obecnie ważne organizacje mające wpływ na życie setek tysięcy ludzi. Muszą one być dobrze administrowane i dobrze zarządzane, jednakże przede wszystkim muszą być dobrze prowadzone przez zespół liderów posiadający jasną wizję wysokiej jakości edukacji dla wszystkich swoich uczniów.

Jeszcze raz dziękuję za to sprawozdanie oraz pani zaangażowanie. Czekam na kontynuację nie tylko naszych dyskusji, lecz szczególnie na współpracę nad tym ważnym zagadnieniem.

  Przewodniczący. − Debata została zamknięta.

Głosowanie odbędzie się jutro.

  Nicodim Bulzesc (PPE-DE), na piśmie. – Sprawozdanie zostało przygotowane w oparciu o komunikat Komisji Europejskiej zatytułowany „Poprawa jakości kształcenia nauczycieli” (SEC(2007)0931) i podkreśla potrzebę reformy przez państwa członkowskie krajowych systemów edukacji w celu poprawy kształcenia nauczycieli.

Sprawozdawczyni wskazała na bardzo ważne fakty, jak problem z utrzymaniem najlepszych kandydatów w zawodzie nauczyciela, niskie wynagrodzenie nauczycieli w wielu krajach, niski status społeczny nauczycieli, a także słabą znajomość języków wśród nauczycieli i wiele innych.

W celu rozwiązania tych problemów powinniśmy mieć do dyspozycji spójną, złożoną i kompletną strategię w całej Unii Europejskiej. Powinniśmy mieć więcej programów kształcenia dla nauczycieli, przy czym programy te powinny być ustrukturyzowane w taki sposób, by uzyskiwane w ich wyniku kwalifikacje były uznawane we wszystkich państwach członkowskich. Aby osiągnąć ten cel, musimy współpracować z rządami krajowymi, gdyż my możemy mieć takie życzenie, lecz to one mają kompetencje do reformy systemu kształcenia.

Mam nadzieję, że przedmiotowe sprawozdanie będzie stanowić pierwszy krok do długiego procesu, który zaowocuje faktyczną poprawą jakości kształcenia nauczycieli w całej Unii Europejskiej.

  Lívia Járóka (PPE-DE), na piśmie. – Romowie w Europie byli skazywani na niskiej jakości kształcenie w formie segregowanej edukacji oraz klas przeznaczonych wyłącznie dla nich, nie tylko w krajach post-komunistycznych, lecz w całej Europie. Dzieci romskie napotykają trudności w uzyskiwaniu dobrej jakości kształcenia zarówno w nowych, jak i w starych państwach członkowskich. Geograficzna segregacja Romów stanowi ogromną przeszkodę dla równouprawnienia w edukacji. Warunki życia Romów sprawiają, iż trudno jest podejmować konieczne działania w długiej walce o eliminację klas wyłącznie dla Romów. Postępy w tej walce zależą od wysoko wykwalifikowanych nauczycieli ze środowisk romskich i nie-romskich w celu zapewnienia podstawowego rozwoju dzieci romskich oraz zmiany status quo. Zapewnienie wykwalifikowanych nauczycieli, którzy postawiliby przed dziećmi romskimi wyzwania podobne do tych, jakie stawiane są w szkołach państwowych, jest bardzo istotne dla kształcenia, jakie otrzymają przyszli nauczyciele w kolegiach nauczycielskich. Jeżeli mamy oczekiwać rezultatów od naszych dzieci, musimy zapewnić naszym nauczycielom przykładne szkolenie. Wiedza na temat progresywnego nauczania w klasach zróżnicowanych kulturowo musi być głównym punktem przyszłego kształcenia nauczycieli. Cel wyrównania jakości kształcenia w szkołach, zapobiegania przedwczesnego opuszczania szkoły przez uczniów oraz zapewnienia, by dzieci romskie dostawały się na wyższe uczelnie i były przygotowane do stawienia czoła wyzwaniom, jakie niesie życie nie może być lekceważony, a wręcz powinien stać się wartym walki przedsięwzięciem.