Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2008 - Στρασβούργο

5. Πανηγυρική συνεδρίαση - Αντιπροσωπεία του ΟΗΕ για τη Συμμαχία των Πολιτισμών

  Πρόεδρος. – Κύριε Sampaio, κύριε Ύπατε Εκπρόσωπε του ΟΗΕ για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, κυρίες και κύριοι. Κύριε Sampaio, είναι μεγάλη τιμή και χαρά μου που σας καλωσορίζω στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Επισκεφθήκατε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1998, ως πρόεδρος της Πορτογαλίας. Από τότε, όχι μόνο ο αριθμός των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αυξηθεί, αλλά επίσης οι φιλοδοξίες και οι ευθύνες της.

Χαιρετίζω ιδιαίτερα την παρουσία σας σήμερα εδώ ως Ύπατου Εκπροσώπου για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, μία πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών, αφού το τρέχον Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου σημαίνει ότι η επίσκεψή σας είναι πολύ σημαντική για όλους μας.

Στην εργασία σας με τη Συμμαχία των Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών παρέχετε πολύτιμη συμβολή στη βελτίωση του αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης μεταξύ των εθνών. Είμαι πεπεισμένος ότι ο ενθουσιασμός και η πολύχρονη εμπειρία σας θα ωφελήσουν τις πολυάριθμες πρωτοβουλίες που προωθούνται από την οργάνωσή σας στους τομείς της νεολαίας, της εκπαίδευσης, των μέσων επικοινωνίας και της μετανάστευσης. Η εκπαίδευση καθώς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ο τομέας της ψυχαγωγίας είναι ιδιαίτερα σημαντικά για το διαπολιτισμικό διάλογο.

Η τελική έκθεση της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για τη Συμμαχία των Πολιτισμών περιέχει λεπτομερείς, χρήσιμες προτάσεις και για τα δύο θέματα. Για παράδειγμα, κάνει έκκληση για την ανάπτυξη πρόσθετων, νέων διδακτικών υλικών, όπως σχολικά βιβλία που είναι πιο κατάλληλα για την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης.

Στο κάτω-κάτω, η επιτυχής ανάπτυξη του διαπολιτισμικού διαλόγου δεν πρέπει να περιορίζεται σε πολυδιαφημισμένα επιμέρους μέτρα, όπως επιστημονικές συζητήσεις, κοινές δηλώσεις ή συμβολικές χειρονομίες. Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Διαπολιτισμικού Διαλόγου, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπάθησαν να προχωρήσουν πέρα από απλές δηλώσεις πρόθεσης και να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση μεταξύ των διαφόρων πολιτισμών, μέσω πολύ συγκεκριμένων πρωτοβουλιών.

Πολλές σημαντικές προσωπικότητες έχουν προσκληθεί στην ολομέλεια και είσαστε μια τέτοια σημαντική προσωπικότητα.

Τώρα είναι σημαντικό να μην περιορίσουμε αυτό το διαπολιτισμικό διάλογο στο 2008, αλλά να τον συνεχίσουμε τα επόμενα χρόνια και όχι μόνο.

Κύριε Sampaio, είμαστε ευγνώμονες που σήμερα τα καταφέρατε να έρθετε στο Κοινοβούλιο, που εκπροσωπεί 27 χώρες και σχεδόν 500 εκατομμύρια πολίτες. Με μεγάλη χαρά σας προσκαλώ τώρα να λάβετε το λόγο. Κυρίες και κύριοι, ο κ. Sampaio.

  Jorge Sampaio, Ύπατος Εκπρόσωπος του ΟΗΕ για τη Συμμαχία των Πολιτισμών. – (PT) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Γενικέ Γραμματέα, μέλη του Κοινοβουλίου, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα πραγματικά να απευθύνω αυτό τον αρχικό χαιρετισμό στη μητρική μου γλώσσα, τα Πορτογαλικά, αλλά όλοι καταλαβαίνετε ότι με τη σημερινή ιδιότητά μου πρέπει να χρησιμοποιήσω άλλη γλώσσα.

Εξοχότατοι, επιτρέψτε μου να εκφράσω από την αρχή τις θερμές μου ευχαριστίες προς τον κ. Pöttering για τα καλά του λόγια καλωσορίσματος. Επιτρέψτε μου επίσης να προσθέσω ότι είναι τιμή και μεγάλη χαρά που απευθύνομαι προς αυτό το εξέχον ακροατήριο τόσο εξ ονόματος της Αυτού Εξοχότητας, του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, όσο και με την ιδιότητά μου ως Ύπατου Εκπροσώπου για τη Συμμαχία των Πολιτισμών.

Ο Γενικός Γραμματέας προσεκλήθη για να απευθυνθεί προς αυτή την κοινοβουλευτική σύνοδο, αλλά δεν μπόρεσε να είναι σήμερα εδώ μαζί μας. Μου ζήτησε να παραδώσω το ακόλουθο μήνυμα προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου, και το παραθέτω:

«Με μεγάλη χαρά στέλνω χαιρετισμούς σε όλους τους διακεκριμένους συμμετέχοντες σε αυτή τη σημαντική σύνοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το διαπολιτισμικό διάλογο.

Σε ολόκληρη την ιστορία της, η Ευρώπη γνώρισε φοβερά ξεσπάσματα ένοπλων συγκρούσεων που συχνά είχαν τις ρίζες τους στην προκατάληψη και το μίσος. Εντούτοις αυτή η ήπειρος υπήρξε επίσης εύφορο έδαφος για μερικές από τις πιο αξιόλογες καινοτομίες, καλλιτεχνικές δημιουργίες και επιστημονική πρόοδο στον κόσμο. Η τεράστια ποικιλομορφία της Ευρώπης και η στρατηγική γεωγραφική της θέση, στο κέντρο των παλαιών και των νέων διαδρομών μετανάστευσης, την έχουν μετατρέψει σε σημαντικό τόπο διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης και διαθρησκευτικού διαλόγου. Ειδικότερα, οι στενές σχέσεις της με τους γείτονές της στην άλλη πλευρά της Μεσογείου κάνουν την Ευρώπη σημαντική γέφυρα μεταξύ πολιτισμών.

Όπως πολλές άλλες περιοχές του κόσμου, η Ευρώπη αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις στην προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου. Η μετανάστευση, η οικονομική αβεβαιότητα και οι πολιτικές εντάσεις θέτουν σε δοκιμασία τις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών πολιτιστικών, εθνικών και θρησκευτικών ομάδων. Όμως ακριβώς η περιοχή σας είναι εκείνη όπου εποικοδομητικές επαφές στο πέρασμα των αιώνων έχουν επιτρέψει στην ανθρωπότητα να κάνει σημαντικά άλματα προς τα εμπρός, να υπάρχουν ευκαιρίες συμφιλίωσης και συνεργασίας.

Αυτή η ειδική σύνοδος σήμερα είναι πολλά υποσχόμενη. Σας καλώ να αξιοποιήσετε στο έπακρο αυτή την ευκαιρία και να επιδιώξετε κοινά οικονομικά έργα, εκπαιδευτικές ανταλλαγές και άλλες πρωτοβουλίες που θα βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων και θα δημιουργήσουν ένα προπύργιο κατά της μισαλλοδοξίας, του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και του εξτρεμισμού.

Τα Ηνωμένα Έθνη θα κάνουν όσα τους αναλογούν για να υποστηρίξουν και να συμπληρώσουν τις προσπάθειές σας, τόσο εντός όσο και εκτός Ευρώπης.

Η Συμμαχία των Πολιτισμών είναι ένα από τα κύρια μέσα μας γι’ αυτή την εργασία. Στοχεύει να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο διαχωρισμό μεταξύ των κοινωνιών επιβεβαιώνοντας ένα πρότυπο αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των λαών. Επιδιώκει επίσης να κινητοποιήσει κοινή δράση γι’ αυτό το σκοπό. Μεταξύ των σημαντικών πρωτοβουλιών της Συμμαχίας είναι ένα Ταμείο Αλληλεγγύης της Νεολαίας για την προώθηση του διαλόγου και ένα Παγκόσμιο Σύστημα Εύρεσης Ειδικών για να παρασχεθεί μια πηγή σχολιαστών που μπορεί να ρίξει φως σε εν δυνάμει διχαστικά ζητήματα.

«Αν επρόκειτο να το ξανακάνω από την αρχή, θα άρχιζα από τον πολιτισμό». Αυτά τα διάσημα λόγια, που αποδίδονται συχνότερα στο Jean Monnet, που εργάστηκε τόσο άοκνα για την ενότητα της Ευρώπης, παραμένουν ιδιαίτερα επίκαιρα.

Η διαπολιτισμική ανοχή, ο διάλογος, ο σεβασμός και η κατανόηση πρέπει να είναι οι πυλώνες του καλύτερου κόσμου τον οποίο προσπαθούμε να χτίσουμε. Είναι πολύ ενθαρρυντικό που γνωρίζω την ισχυρή σας δέσμευση σε αυτή την επιδίωξη.

Για χάρη αμέτρητων ανθρώπων που ζουν μεταξύ των άκρων και λαχταρούν αξιοπρέπεια και ειρήνη, ας συνεργαστούμε για να μπορέσει να καρποφορήσει ο διαπολιτισμικός διάλογος. Σε αυτό το πνεύμα, σας παρακαλώ να δεχτείτε τις καλύτερες ευχές μου για την επιτυχία των συζητήσεών σας».

Αυτό είναι το τέλος του μηνύματος της Αυτού Εξοχότητας.

(Χειροκροτήματα)

Ως πρώην μέλος του Κοινοβουλίου, γνωρίζω ότι το Κοινοβούλιο είναι και θα είναι πάντα το σπίτι της δημοκρατίας. Οι βουλευτές του έχουν μερικές φορές το άχαρο καθήκον να εγγυηθούν μια βιώσιμη προοπτική του μέλλοντος για τους ανθρώπους που εκπροσωπούν.

Όσον αφορά την Ευρώπη, όλοι γνωρίζουμε πόσο αργή ήταν η εξέλιξη του κοινοβουλευτικού θεσμού και πόσο μεγάλες είναι οι προκλήσεις να επιβληθεί ένα συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρότυπο δημοκρατίας.

Δεν μπορώ παρά να επαινέσω το έργο που έχει ήδη πραγματοποιηθεί και τη συμβολή του στην οικοδόμηση μιας πιο συμμετοχικής, πλουραλιστικής Ευρώπης που είναι πιο κοντά στους πολίτες, πιο κοντά, τελικά, σε όλους τους πολίτες. Αυτά είναι τα αποτελέσματα της εργασίας σας και γι’ αυτό θα ήθελα να απευθύνω ένα θερμό χαιρετισμό σε όλα τα μέλη αυτής της Συνέλευσης, τους νόμιμους εκπροσώπους μιας κοινότητας εθνών δεσμευμένης να επιτύχει ένα πρωτότυπο και μοναδικό σχέδιο, στο οποίο ο τελευταίος αιώνας εναπόθεσε τόσες ελπίδες και το οποίο σε αυτό τον αιώνα αντιμετωπίζει τόσο πολλές προσδοκίες.

Έρχομαι σήμερα να σας μιλήσω για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, ένα ζήτημα που, παρόλο που μπορεί να φαίνεται απομακρυσμένο και μακρινό από την καθημερινή ζωή μας, στην πραγματικότητα είναι βαθιά ριζωμένο εδώ. Στην πραγματικότητα, ξεκίνησε με μια ακαδημαϊκή διαμάχη μεταξύ επιστημόνων που προέβλεπαν το τέλος της ιστορίας και τη σύγκρουση των πολιτισμών, αλλά μετατράπηκε σε μείζον καυτό κοινωνικό θέμα συζήτησης, πρόκληση για τη δημοκρατία και βασικό ζήτημα της διεθνούς πολιτικής, λόγω της παγκοσμιοποίησης, της αύξησης των μεταναστεύσεων και της 11ης Σεπτεμβρίου. Ένα ζήτημα, τέλος, το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη κατάφεραν να βάλουν ψηλά στην παγκόσμια ατζέντα.

Για ποιο πράγμα μιλάω; Αναφέρομαι στην τεράστια – εθνική, πολιτισμική και θρησκευτική – ποικιλομορφία των κοινωνιών μας και στις αυξανόμενες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στη συμβίωση. Μιλάω για την επιδείνωση των διαχωρισμών κάθε είδους, τη διάβρωση της κοινωνικής συνοχής και τα διευρυνόμενα χάσματα ανάμεσα στις κοινωνίες. Μιλάω επίσης για ευρεία δυσφορία που έχει εκφραστεί σε αυξημένες εντάσεις εντός και μεταξύ των κοινοτήτων, σε αμοιβαία δυσπιστία, σε πολωμένες αντιλήψεις και κοσμοθεωρήσεις, σε ανεξέλεγκτες συγκρούσεις βασιζόμενες στην ταυτότητα και, φυσικά, στην αύξηση του εξτρεμισμού.

Επιπλέον μιλάω για τη χρήση της θρησκείας ως εργαλείο από όλους ανεξαιρέτως και για τη χρήση και την κατάχρησή της για διάφορους σκοπούς και αποτελέσματα. Επίσης μιλάω για κάποιο αποπροσανατολισμό των πολιτικών δυνάμεων που έρχονται αντιμέτωπες με τις ανεπάρκειες μιας βασιζόμενης αποκλειστικά στην ασφάλεια και/ ή κατασταλτικής προσέγγισης και την απουσία των κατάλληλων πολιτικών και μέσων για τη σωστή διαχείριση της πολιτισμικής πολυμορφίας.

Όλα αυτά χρησιμεύουν για να υπογραμμίσω αυτά που για μένα είναι αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία: η πολιτισμική πολυμορφία έχει εξελιχθεί σε μείζον πολιτικό ζήτημα που αποτελεί πρόκληση για τις σύγχρονες δημοκρατίες, τον πλουραλισμό, την ιθαγένεια και την κοινωνική συνοχή, καθώς και την ειρήνη και τη σταθερότητα μεταξύ των εθνών.

Για μένα αυτό είναι απολύτως σαφές και, παρόλο που σοβαρές δυσκολίες, όπως η τρέχουσα χρηματοπιστωτική και οικονομική αναταραχή, απορροφούν όλη την προσοχή μας, κατά τη γνώμη μου απλά δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στην παρούσα έκτακτη ανάγκη να μας εκτρέψει από την αντιμετώπιση των βαθύτερων προβλημάτων του σήμερα και την προφύλαξη από τις κρίσεις του αύριο.

Για να το πω απότομα, για μας, την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν το απογυμνώσουμε στα απολύτως βασικά, τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει: πώς να ενσωματωθούν οι μειονότητες, όλες οι μειονότητες, αλλά ιδιαίτερα οι Μουσουλμάνοι της Ευρώπης; Πώς να αναπτύξουμε τη σχέση μας με τη Μεσόγειο; Πού να τραβήξουμε τις γραμμές του ευρωπαϊκού σχεδίου; Πώς να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική για να σχεδιάσουμε αυτό που θεωρούμε οικουμενικές αξίες στον κόσμο;

Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για τα θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τις στάσεις και τις συμπεριφορές. Πρόκειται για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβασμό της πολιτισμικής πολυμορφίας, για τη δικαιοσύνη, την κοινωνική συνοχή και τις συμμετοχικές κοινωνίες, για τα κράτη, την εκκοσμίκευση και την κοσμικότητα ή διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας, για το δημόσιο τομέα, τις ιδιωτικές πράξεις και τη θρησκευτική αναβίωση. Πρόκειται για την ευρωπαϊκή ταυτότητα και αξίες. Έτσι το βλέπω εγώ.

(Χειροκροτήματα)

Επειδή ο χρόνος είναι προφανώς πολύ σύντομος, δεν θα μπορέσω να συζητήσω όλα αυτά τα σημεία, γι’ αυτό θα εστιάσω στο ζήτημα των μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Ευρώπη.

Γιατί υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για την ενσωμάτωση των Μουσουλμάνων στην Ευρώπη; Λόγω του γεγονότος ότι πρόκειται για δημογραφικό ζήτημα; Ναι, φυσικά! Λόγω του ότι είναι ζήτημα ενσωμάτωσης; Καμία αμφιβολία γι’ αυτό! Κατά τη γνώμη μου, η παρουσία των Μουσουλμάνων στην Ευρώπη δεν είναι ζήτημα του Ισλάμ και της Δύσης, αλλά οξύ πρόβλημα ενσωμάτωσης.

Κατά τη γνώμη μου όμως υπάρχει άλλο ένα πράγμα: υπάρχει ένα ζήτημα ταυτότητας. Πράγματι, η άφιξη των μεταναστών σε οποιαδήποτε κοινωνία έχει επίπτωση στην αντίληψη της χώρας υποδοχής για τον εαυτό της. Όμως το θέμα εδώ είναι ότι, όπως το έχει θέσει κάποιος, «το φράγμα που χωρίζει τη χριστιανική Ευρώπη από τη μουσουλμανική Ανατολή έχει υποστεί διαρροή, που αλλάζει τον πολιτισμό της Ευρώπης»

Γιατί, για παράδειγμα, οι συζητήσεις κατά το παρελθόν για το προοίμιο του πρώην Ευρωπαϊκού Συντάγματος κατέληγαν σε τόσο έντονη δριμύτητα; Γιατί η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση πυροδοτεί τόσο παθιασμένες και μαχητικές συζητήσεις; Όλες αυτές οι ερωτήσεις είναι αλληλένδετες και όλες δείχνουν τις αποκαλούμενες ευρωπαϊκές αξίες και ταυτότητα.

Για να ενισχυθεί, η ευρωπαϊκή ταυτότητα πρέπει να συμπεριλάβει την ατομική πίστη και υποταγή σε πατρίδες και να υιοθετήσει πολιτιστικές κληρονομιές.

(Χειροκροτήματα)

Η Ευρώπη ως τόπος όπου μπορούμε να ζήσουμε μαζί ως ίσοι απαιτεί όλο και περισσότερο συμμετοχική ιθαγένεια και την καλύτερη διακυβέρνηση των πολιτισμικών διαφορών.

Για να αντιμετωπίσουμε την ένταξη των Μουσουλμάνων στην Ευρώπη και στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μας, χρειαζόμαστε νέες πολιτικές σε όλα τα επίπεδα. Χρειαζόμαστε ευρωπαϊκή δράση, αλλά και εθνικές κυβερνητικές πρωτοβουλίες, καθώς και τοπικά μέτρα. Χρειαζόμαστε τη δημοκρατική διακυβέρνηση της πολιτισμικής πολυμορφίας. Χρειαζόμαστε ολοκληρωμένες προοπτικές και πολιτικές για την εκπαίδευση, τη νεολαία και την ενσωμάτωση των μεταναστών.

Για να αναπτυχθούν κατάλληλες πολιτιστικές πολιτικές, πρέπει να δημιουργήσουμε πολιτισμικές στατιστικές και δείκτες για να διαφωτίσουμε όσους λαμβάνουν αποφάσεις και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να παρακολουθήσουμε και να αξιολογήσουμε την εφαρμογή των εν λόγω πολιτικών. Πρέπει να αναπτύξουμε τη δημοκρατική ιθαγένεια και τη συμμετοχή.

Χρειαζόμαστε εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκπαίδευση για την ιθαγένεια και το σεβασμό των άλλων, εκπαίδευση για τη διαπολιτισμική κατανόηση και το διάλογο, εκπαίδευση στα μέσα επικοινωνίας, εκπαίδευση για τις θρησκείες και τις πεποιθήσεις καθώς και τον ενδοθρησκευτικό και διαθρησκευτικό διάλογο. Πρέπει να μάθουμε για τις διαπολιτισμικές επιτηδειότητες και να τις διδάξουμε στους πολίτες μας.

Πρέπει να δημιουργήσουμε αστικές στρατηγικές και πολιτικές για το διαπολιτισμικό διάλογο. Χρειαζόμαστε πολιτικές για τη νεολαία βασιζόμενες στην ισότητα των ευκαιριών. Πρέπει να εμπλέξουμε την κοινωνία των πολιτών εν γένει, τη νεολαία, τους θρησκευτικούς ηγέτες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όμως πρέπει επίσης να επεκτείνουμε και να αναπτύξουμε την ατζέντα του διαπολιτισμικού διαλόγου στις διεθνείς σχέσεις και, φυσικά, να της δώσουμε προτεραιότητα.

Πώς μπορούμε να ζήσουμε μαζί στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας, όπου οι συγκρούσεις οπουδήποτε είναι συγκρούσεις παντού και όπου πολιτισμικά και θρησκευτικά σημεία προστριβής χωρίζουν τις κοινωνίες μας; Αυτή είναι η παγκόσμια πρόκληση την οποία αντιμετωπίζει η Συμμαχία των Πολιτισμών και με την οποία πρέπει να ασχοληθεί με συγκεκριμένους όρους.

Άρα η κύρια αποστολή της Συμμαχίας είναι να μετατρέψει αυτή την παγκόσμια πρόκληση σε παγκοσμιοτοπικά παραδοτέα είδη. Ως «παγκοσμιοτοπικά» εννοώ ότι τα παραδοτέα είδη πρέπει να στηρίζονται εκτενώς από μια παγκόσμια προσέγγιση, αλλά πρέπει να εφαρμόζονται σε τοπικό επίπεδο.

Αυτό σημαίνει ότι η Συμμαχία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να εφαρμόσει μια ατζέντα χρηστής διακυβέρνησης της πολιτισμικής πολυμορφίας στην ευρωπαϊκή περιοχή, όρος που σημαίνει όχι μόνο τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τις γειτονικές της χώρες, ιδιαίτερα τις μεσογειακές χώρες.

Γι’ αυτό το λόγο είμαι πολύ ευτυχής που έχει συμφωνηθεί ένα σχέδιο δράσης για τη συνεργασία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Συμμαχία των Πολιτισμών το οποίο θα παρέχει μια σταθερή βάση για την επιδίωξη συγκεκριμένων στόχων και την εφαρμογή πρακτικών σχεδίων.

Σε αυτό το θέμα, επιτρέψτε μου να τονίσω πόσο σημαντικό και ουσιαστικό θα ήταν, αν το Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου θα μπορούσε να διευρυνθεί σε ένα μακροπρόθεσμο, αειφόρο πλαίσιο για την προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης της διαπολιτισμικής πολυμορφίας και επαινώ τα λόγια της Αυτού Εξοχότητας του Προέδρου σε αυτό το θέμα.

Είμαι βέβαιος ότι θα είχε φοβερό αντίκτυπο στην ενίσχυση των εθνικών στρατηγικών για το διαπολιτισμικό διάλογο οι οποίες περιλαμβάνουν μέτρα και προγράμματα για την εκπαίδευση, τα μέσα ενημέρωσης, τη μετανάστευση και τη νεολαία τις οποίες έχω ζητήσει από τις χώρες να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν. Αυτή είναι μια πρόταση την οποία υπέβαλα τον περασμένο Απρίλιο και στην οποία θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, παρακαλώντας τους αξιότιμους βουλευτές του Κοινοβουλίου να την υποστηρίξουν.

Ένας άλλος τομέας στον οποίο η Συμμαχία είναι πρόθυμη να συνεργαστεί είναι η Ένωση για τη Μεσόγειο, για να βοηθήσει στη βελτίωση και τη διαχείριση της διαπολιτισμικής πολυμορφίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου, που περιλαμβάνει διαθρησκευτικά ζητήματα, εντός και μεταξύ των ευρωπαϊκών και των μουσουλμανικών κοινωνιών και κοινοτήτων.

Για να το πούμε χωρίς περιστροφές: οι τρέχουσες διεθνείς δυσκολίες και η αυξανόμενη ανησυχία που όλοι αισθανόμαστε στη συμβίωση με αμοιβαίο σεβασμό έχουν ενθαρρύνει την εσφαλμένη άποψη ότι οι πολιτισμοί βρίσκονται σε μια αναπόφευκτη πορεία σύγκρουσης που οδηγεί σε σύγκρουση πολιτισμών.

Αντιμετωπίζουμε αυξημένες πολώσεις που εμφανίζονται με φόντο αυξανόμενες εντάσεις σε μια σειρά από πολιτικά ζητήματα και αυξανόμενα πολιτισμικά στερεότυπα. Εξυπακούεται ότι οι πολιτικές συγκρούσεις μπορούν να επιλυθούν μόνο μέσω πολιτικών διαπραγματεύσεων. Η μακροπρόθεσμη επίλυση των εντάσεων μεταξύ των μουσουλμανικών και των δυτικών κοινωνιών, για παράδειγμα, δεν μπορεί να επιτευχθεί όσο δεν αντιμετωπίζονται με επιτυχία ορισμένες από τις πολύ γνωστές πηγές εχθρότητας.

Είναι εξίσου αλήθεια όμως ότι οι ειρηνευτικές συμφωνίες σπάνια τηρούνται, αν δεν υποστηρίζονται έντονα από τις εμπλεκόμενες κοινότητες. Πολλές ειρηνευτικές συμφωνίες στο παρελθόν βάλτωσαν διότι παρέμεινε η βαθιά καχυποψία και εχθρότητα, που χωρίζουν τους ανθρώπους κατά μήκος πολιτιστικών και θρησκευτικών γραμμών.

Τώρα το θέμα είναι ακριβώς ότι όλα τα ευρήματα είναι ομόφωνα και δείχνουν ένα μεγάλο χάσμα στον τρόπο με τον οποίο οι Δυτικοί και οι Μουσουλμάνοι βλέπουν ο ένας τον άλλο, όπου οι Μουσουλμάνοι βλέπουν τους Δυτικούς ως κηδεμονικούς και αυταρχικούς και οι Δυτικοί βλέπουν τους Μουσουλμάνους ως φανατικούς και μισαλλόδοξους. Επιπλέον η κοινωνικοοικονομική περιθωριοποίηση και οι διακρίσεις δημιουργούν δυσαρέσκεια και μισαλλοδοξία και επιδεινώνουν το χάσμα μεταξύ των μουσουλμανικών και των δυτικών λαών.

Αυτό το αποκαλούμενο χάσμα, που αντιτάσσει δύο φανταστικά μονολιθικά μπλοκ, το Ισλάμ και τη Δύση, πυροδοτεί περαιτέρω στερεότυπα και πόλωση και δημιουργεί εξτρεμισμό. Επιτρέψτε μου να τονίσω όμως, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των λαών απορρίπτει τον εξτρεμισμό σε οποιαδήποτε κοινωνία και υποστηρίζει το σεβασμό της θρησκευτικής και πολιτισμικής πολυμορφίας. Τόσο οι Μουσουλμάνοι όσο και οι μη Μουσουλμάνοι ανησυχούν για τις προκλήσεις για την ασφάλεια και την απειλή της κοινωνικής πόλωσης. Εκατομμύρια μουσουλμανικές οικογένειες ανησυχούν μήπως χάσουν τους νέους τους σε θρησκευτικό και πολιτικό εξτρεμισμό.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, πρέπει να αναπτύξουμε νέες στρατηγικές για τη διαχείριση και την προώθηση του διαθρησκευτικού διαλόγου ως μέρος της πολιτισμικής πολυμορφίας, βάσει των καθολικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με άλλα λόγια, η δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για τη βιώσιμη ειρήνη απαιτεί προσπάθειες διαφορετικού είδους, που αποσκοπούν στην αλλαγή νοοτροπίας ανάμεσα σε διαιρεμένες κοινότητες. Αυτό είναι το πρώτο μου συμπερασματικό σημείο.

Το δεύτερο σημείο μου αφορά την ανάγκη να δοθεί πολιτική προτεραιότητα στην ανάπτυξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης της πολιτισμικής πολυμορφίας.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία μιας συλλογικής ταυτότητας μεταξύ των πολιτών της – ανεξάρτητα από την προέλευσή τους και τις εθνικές καταγωγές, τις γλώσσες, τις φιλοσοφικές πεποιθήσεις, τις πολιτικές και θρησκευτικές διασυνδέσεις τους – για να μοιραστούν τις αξίες, τις στάσεις και τα σχέδια και να δημιουργηθεί χώρος για να χτιστεί μαζί ένα κοινό μέλλον. Γι’ αυτό το λόγο η πολιτισμική πολυμορφία πρέπει να συμβαδίζει με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, τις ίσες ευκαιρίες για όλους, την οικονομική αλληλεγγύη και την κοινωνική συνοχή.

Αυτά τα ζητήματα δεν θα επιλυθούν βραχυπρόθεσμα – δυστυχώς έτσι είναι – και χρειάζονται μακροπρόθεσμες προσπάθειες. Πράγματι, ο πειρασμός να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια είναι πιθανό να μας συνοδεύει διαρκώς, αλλά δεν πρέπει ποτέ να παραιτηθούμε, διότι, στο κάτω-κάτω, οι μικρές αλλαγές στις συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες αλλαγές στη συμπεριφορά. Αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε για να δημιουργήσουμε τη θέληση να ζήσουμε μαζί με αμοιβαίο σεβασμό και εκτίμηση των εθνικών, γλωσσικών, πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών μας.

Δεν μπορεί να υποτιμηθεί οι επείγων χαρακτήρας του καθήκοντος. Είμαι όμως βέβαιος ότι μέσα από το έργο σας και τη δέσμευσή σας, θα καταφέρουμε να ζήσουμε μαζί σε ολοκληρωμένες κοινότητες. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.

(Το Σώμα χειροκρότησε όρθιο τον ομιλητή).

  Πρόεδρος. − Πρόεδρε Sampaio, εξ ονόματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σας ευχαριστώ γι’ αυτή τη μεγάλη ομιλία και σας ευχαριστώ για τη μεγάλη σας δέσμευση, ως Ύπατος Εκπρόσωπος του ΟΗΕ για τη συμμαχία των πολιτισμών και για το διαπολιτισμικό διάλογο.

Επειδή αναφέρατε την Ένωση για τη Μεσόγειο, δράττομαι της ευκαιρίας να σας ενημερώσω ότι κατά την έκτακτη ολομέλεια της 12ης και 13ης Οκτωβρίου στην Ιορδανία, η Ευρωμεσογειακή Κοινοβουλευτική Συνέλευση – που περιλαμβάνει εκπροσώπους από το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τις αραβικές χώρες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ενέκρινε μια δήλωση σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή.

Το Νοέμβριο εκατοντάδες νέοι απ’ όλες τις χώρες που αποτελούν την Ένωση για τη Μεσόγειο θα συναντηθούν εδώ, στην Αίθουσα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο και θα συμμετάσχουν σε διάλογο των πολιτισμών – διάλογο της κουλτούρας. Είμαστε δεσμευμένοι στους στόχους σας, κύριε Πρόεδρε, και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στην μεγάλη σας δέσμευση στη συμμαχία των πολιτισμών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σας υποστηρίζει. Η φιλοδοξία σας είναι φιλοδοξία μας.

Σας ευχαριστώ, Πρόεδρε Sampaio, για την επίσκεψή σας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ευχαριστώ.

(Χειροκροτήματα)

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ: κ. VIDAL-QUADRAS
Αντιπροέδρου