Volledig verslag van de vergaderingen

Woensdag 22 oktober 2008 - Straatsburg

12. Stabilisatie- en associatieovereenkomst EG/Bosnië en Herzegovina - Stabilisatie- en associatieovereenkomst EG/Bosnië en Herzegovina (debat)

  De Voorzitter. − Aan de orde is de gecombineerde behandeling van:

- het verslag (A6-0378/2008) van Doris Pack, namens de Commissie buitenlandse zaken, betreffende het voorstel voor een besluit van de Raad en de Commissie betreffende de sluiting van de stabilisatie- en associatieovereenkomst tussen de Europese Gemeenschappen en hun lidstaten, enerzijds, en Bosnië en Herzegovina, anderzijds (COM(2008)0182 – C6 0255/2008 – 2008/0073(AVC));

- en de verklaringen van de Raad en de Commissie: Stabilisatie- en associatieovereenkomst EG-Bosnië en Herzegovina.

  Doris Pack, rapporteur. – (DE) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de commissaris, mijnheer de fungerend voorzitter van de Raad, beste afgevaardigden, onlangs las ik ergens dat Bosnië een goed bedoelde staat zou zijn die niet functioneert. Het land moet leven met het Verdrag van Dayton, dat in 1995 godzijdank een einde aan de oorlog maakte. Daar staat echter te weinig in om de staat als geheel te laten functioneren, maar ook weer teveel om hem te gronde te laten gaan.

Het land heeft een politieke klasse die zo goed als geen verantwoordelijkheid wil dragen. Twee politici beheersen het toneel en zijn tot elkaar veroordeeld als twee communicerende vaten. De een verlangt een terugkeer naar de tijd voor 1999 en dus ontbinding van de twee entiteiten. De ander wil van zijn entiteit juist een staat in een staat maken.

De staat Bosnië en Herzegovina kan echter alleen functioneren als allen de realiteit aanvaarden en inzien dat veranderingen in de grondwet alleen met instemming van alle drie de volksgroepen mogelijk zijn. Beide entiteiten moeten de staat als geheel versterken. En dus moeten alle Bosnische politici zelf via de bevoegde instanties, bovenal het parlement, naar een eventuele grondwetswijziging toewerken en er maatschappelijk draagvlak voor scheppen.

De federatie van Kroaten en moslims zou daarvoor het voorbeeld kunnen zijn. De buiten haar om gemaakte, onwerkbare indeling in gemeenten, tien kantons en een federatieregering is onzinnig. Het aantal besluitvormingsniveaus moet tot het noodzakelijke minimum teruggebracht worden en hun afstand tot de burgers dient zo klein mogelijk te zijn, wil er überhaupt voldaan kunnen worden aan de voorwaarden van de stabilisatie- en associatieovereenkomst en van toetreding tot de Europese Unie.

De 167 ministers en alles wat daar bij hoort, souperen het leeuwendeel van de begroting op. De rivaliteit tussen de twee al eerder genoemde politici en hun aanhangers heeft fatale gevolgen. Ze zetten de bevolkingsroepen op de oude, vertrouwde manier tegen elkaar op door het zaaien van angst en wantrouwen. De etnische kloof is breder geworden in plaats van nauwer. In plaats van in ijltempo een gezamenlijke energievoorziening en een goed functionerende interne markt op te zetten, de publieke onderwijsvoorzieningen te verbeteren en met een geloofwaardige politiek eindelijk investeerders het land binnen te halen, bepalen partijpolitiek geharrewar en een grenzeloos wantrouwen de politiek van dit moment.

Is er nog een hoge vertegenwoordiger nodig in Sarajevo? Die maakt allang geen gebruik meer van zijn uitgebreide bevoegdheden. Niemand vreest nog zijn machtwoord, dat immers nooit gesproken wordt. En dus kan men zich afvragen waarom de speciale vertegenwoordiger van de Europese Unie niet diens plaats inneemt om toe te zien op de EU-voorwaarden, zodat de Bosnische politiek eindelijk een begin maakt met de belangrijkste hervormingen en het land vooruit helpt.

Een grotere inactiviteit van de politici dan er nu al heerst, kan er ook na diens vertrek niet ontstaan. Men kan alleen maar hopen dat zij dan misschien wakker worden en hun lot in eigen hand nemen. De EU probeert het land al jaren met financiële middelen en deskundig advies uit zijn agonie te bevrijden, maar de resultaten zijn niet om over naar huis te schrijven. De mensen die terug willen keren wordt daar nauwelijks gelegenheid toe geboden en de etnische deling valt daardoor steeds moeilijker te overwinnen. Ondoorzichtige privatiseringen en corruptie, gebrekkige persvrijheid in delen van het land, intimidatie van NGO’s - allemaal zaken waardoor mensen de moed verliezen en het land de rug toekeren.

Meer dan drie jaar heeft de discussie over de politiehervorming alle andere zaken van het politieke podium verdrongen, tot een vrijwel nietszeggend wetsvoorstel de goedkeuring weg kon dragen. Toch heeft de EU deze strohalm aangegrepen en de overeenkomst ondertekend, om eindelijk bij andere belangrijke politieke kwesties in het land vooruitgang te boeken.

Ook wij parlementsleden ondersteunen deze stap en we rekenen erop dat de politici deze kans zullen aangrijpen. Ik benadruk nogmaals dat alleen de verenigde staat Bosnië en Herzegovina ooit lid van de EU kan worden. Wie de besluitvaardigheid van die staat ondergraaft, wil dat doel, ondanks de lippendienst die hij het bewijst, niet werkelijk bereiken. Daarom kan ik slechts aan alle mandaathouders in de regio appelleren om eindelijk tot bezinning te komen en voortaan politiek in het belang van hun burgers te bedrijven.

  Jean-Pierre Jouyet, fungerend voorzitter van de Raad. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, commissaris Rehn, mevrouw Pack, dames en heren, ik wil graag allereerst mevrouw Pack mijn dank betuigen voor de kwaliteit van haar verslag en voor wat zij zojuist heeft gezegd, waardoor ik korter kan zijn over dit moeilijke onderwerp.

Zoals u weet is de Raad zeer gehecht aan het Europees perspectief voor de landen van de westelijke Balkan, en ik kan dit vandaag bevestigen. Deze stap in de richting van de integratie van de Balkanlanden in Europa werd bovendien gezet op initiatief van het Franse voorzitterschap, dat grote inspanningen blijft ondernemen voor dit doel. De aanzet daartoe werd gegeven in 2000 toen de Europese Unie voor het eerst al deze landen bijeen bracht op de top van Zagreb en hun streven om zich bij de Unie aan te sluiten erkende.

Elk Balkanland heeft tegenwoordig een dergelijk perspectief, waarmee de stabiliteit van de regio en de politieke en economische ontwikkeling van elk land worden gewaarborgd. Dit perspectief ontplooit zijn volledige betekenis in het geval van Bosnië en Herzegovina, het land in de regio dat - als ik u daaraan mag herinneren - het meest te lijden heeft gehad onder de conflicten ten gevolge van het uiteenvallen van voormalig Joegoslavië. Vandaag staat dit land echter - zoals u hebt gememoreerd, mevrouw Pack - voor een tweesprong: het kan kiezen voor een Europees perspectief dat zal leiden tot toetreding tot de Europese Unie, of terugvallen op zichzelf en daarmee op een op het verleden gerichte nationalistische retoriek.

Welnu, door de opmerkelijke vooruitgang die in het eerste kwartaal van 2008 is geboekt, heeft de Europese Unie de historische beslissing kunnen nemen de stabilisatie- en associatieovereenkomst met Bosnië en Herzegovina te ondertekenen. Dit was een teken dat de politici van dit land door hun wil en vastberadenheid in staat waren een consensus te bereiken en een begin te maken met de noodzakelijke hervormingen. Het is deze vastberadenheid die de Raad wilde erkennen met de ondertekening, in juni, van deze overeenkomst, toen aan de vier voorwaarden was voldaan. Ik zal ze nog eens noemen: goede, algemene samenwerking met het Internationaal Oorlogstribunaal voor het voormalige Joegoslavië, hervorming van de openbare omroep, verbetering van het openbaar bestuur en het in gang zetten van politiehervorming.

De ondertekening van de overeenkomst en van de tussentijdse overeenkomst in Luxemburg op 16 juni was een mijlpaal in de betrekkingen tussen de Unie en Bosnië en Herzegovina. Deze zou een nieuwe impuls moeten geven aan de inspanningen van het land om tot de Europese Unie toe te treden. Deze impuls moet onverwijld worden bevestigd.

Ik wil u eraan herinneren dat de tussentijdse overeenkomst op 1 juli in werking is getreden. Dit is een eerste stap, maar het is mijns inziens slechts het einde van het eerste begin! Er moet nog veel worden gedaan. Dit is ook wat wij samen met commissaris Rehn, die hier aanwezig is, de vertegenwoordigers van het land hebben gezegd tijdens een ontmoeting in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en op de bijeenkomst van de trojka.

Wat de hoofdonderdelen van de overeenkomst en van het Europese partnerschap betreft, moeten we niet alleen de geboekte vooruitgang consolideren, maar ook - zoals u, mevrouw Pack, hebt benadrukt - de hervormingen versnellen. Het is uiterst belangrijk dat de dynamiek van de hervormingen op het gebied van de rechtsstaat, de eerbiediging van democratische regels en ook de politie aanzienlijk wordt versterkt.

Laat men niet bij ons komen aanzetten met het verhaal dat er een kloof is tussen de politici en de publiek opinie in Bosnië en Herzegovina, want alle onderzoeken tonen aan dat de bevolking van Bosnië en Herzegovina zeer sterke Europese aspiraties heeft. Ruim 80 procent van deze bevolking wil oprecht dat vorderingen worden gemaakt in de richting van de Europese Unie! Wat weerhoudt de politici van Bosnië en Herzegovina er nog van te beantwoorden aan de legitieme aspiraties van de bevolking van dat land?

Wij van onze kant doen binnen het kader van de Unie alles wat in ons vermogen ligt om dit land economisch en financieel te ondersteunen, het vooruit te helpen, het te helpen op weg naar veiligheid, naar modernisering van de politie met de politiemissies die wij samen met de militaire missies hebben ingesteld.

De ervaringen met de laatste toetredingen – en ik sluit daarmee af – hebben aangetoond dat de inspanningen ter uitvoering van de Europese agenda vruchten afwerpen. Ik zou graag willen dat de politieke leiders van Bosnië en Herzegovina het volgende begrijpen: de stabilisatie- en associatieovereenkomst zorgt voor een stevige fundering en een hefboom voor een diepgaand engagement van dit land. Wij zullen hen blijven helpen, wij hebben gedaan wat onze verantwoordelijkheid was. Het is nu aan de politici van dat land om werkelijk in te zien welke verplichtingen zij op zich moeten nemen om de enig mogelijke weg zeker te stellen: een onomkeerbaar engagement voor steeds hechtere banden met de Europese Unie.

VOORZITTER: EDWARD McMILLAN-SCOTT
Ondervoorzitter

  Olli Rehn, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik wil allereerst mevrouw Pack bedanken voor haar uitstekende verslag. Ik ben blij met deze gelegenheid om vandaag met u te spreken over Bosnië en Herzegovina, op een zeer cruciaal moment voor het land en zijn Europese ambities.

De ondertekening van de stabilisatie- en associatieovereenkomst afgelopen juni was een belangrijke stap voorwaarts voor Bosnië en Herzegovina. Samen met het begin van de visumdialoog gaf deze ondertekening de bevolking van dat land een duidelijk signaal dat haar toekomst in de Europese Unie ligt.

De EU kon de stabilisatie- en associatieovereenkomst afgelopen december paraferen en haar in juni ondertekenen, omdat de politieke leiders van het land samenwerkten en consensus wisten te bereiken over de belangrijkste voorwaarden, in het bijzonder over de hervorming van het politieapparaat. Dit laat zien dat vooruitgang kan worden geboekt en crises kunnen worden overwonnen wanneer daartoe de politieke wil bestaat, zoals de heer Jouyet terecht heeft opgemerkt.

Deze consensus is sindsdien echter verdwenen en de hervormingen zijn tot stilstand gebracht. De nationalistische retoriek voorafgaand aan de lokale verkiezingen in oktober was een van de factoren die hebben bijgedragen tot deze verslechtering. Toch gaan de politieke problemen van het land veel dieper dan dat.

Het feit dat de leiders van het land geen gezamenlijke toekomstvisie hebben voor het land en er geen consensus is over de EU-hervormingen, schaadt de Europese vooruitzichten van het land ernstig. Tevens is er sprake van openlijke onenigheid over de meeste politieke vraagstukken, terwijl er geen urgentiebesef is en men geen verantwoordelijkheid voelt om deze politieke impasse te doorbreken.

Ik heb een paar dagen geleden tijdens mijn bezoek aan Sarajevo mijn diepe bezorgdheid geuit tegenover de president van het land. Ik heb onderstreept dat Bosnië en Herzegovina EU-gerelateerde hervormingen nu boven aan zijn politieke agenda moeten zetten en de prioriteiten van het Europese partnerschap moeten aanpakken, met inbegrip van de opbouw van de staat en instellingen.

Uw ontwerpresolutie zendt een sterk signaal uit naar de leiders van Bosnië en Herzegovina en maakt duidelijk dat ze door moeten gaan met de hervormingen en hun land weer terug moeten brengen op de weg naar Europa.

Evenzo moeten Bosnië en Herzegovina met één stem kunnen spreken om vooruitgang te boeken met de Europese integratie. Een andere lakmoestest voor het vermogen van het land om zich te integreren in de EU, is de volkstelling. Zoals we allemaal weten, zijn censusgegevens vanuit het perspectief van de EU van vitaal belang voor de socio-economische planning en ontwikkeling en voor het meeste communautaire beleid.

De Commissie zal op 5 november in haar voortgangsverslag haar beoordeling van de situatie in Bosnië en Herzegovina presenteren. Net als u zullen ook wij wijzen op het feit dat de leiders van Bosnië en Herzegovina kunnen kiezen tussen doorgaan met ruziemaken en achterop raken bij hun buren, of doorgaan met de hervormingen en voorwaarts gaan in de richting van de EU.

Uw ontwerpresolutie onderstreept dat de sluiting van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger en de versterking van de rol van de Europese Unie ons uiteindelijke doel moeten blijven. Ik ben het daarmee eens.

De toekomst van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger is een kwestie waar de Vredesimplementatieraad over beslist, maar het is duidelijk in het belang van Bosnië en Herzegovina om zover te komen dat het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger niet langer nodig is, waardoor de weg wordt bereid voor een sterkere aanwezigheid van de EU en voor de verwezenlijking van het EU-perspectief van het land. Met andere woorden, nu we naar de volgende fase van onze betrekkingen gaan, moeten Bosnië en Herzegovina zelf de volle verantwoording nemen voor het hervormingsproces dat zijn EU-perspectief schraagt. De ondertekening van de stabilisatie- en associatieovereenkomst deze zomer biedt een kans die niet mag worden verspeeld. Het is voor de leiders van Bosnië en Herzegovina nu de uitdaging om tot een mate van politieke consensus te komen die elders in de regio van de Westelijke Balkan vooruitgang op het gebied van de EU-integratie heeft gebracht. Ze hebben het eerder gedaan, dus ze kunnen het nog een keer doen. Ik hoop dat onze boodschappen nu wel worden gehoord.

  Anna Ibrisagic, namens de PPE-DE-Fractie. – (SV) Mijnheer de Voorzitter, in juni van dit jaar ondertekenden Bosnië en Herzegovina een stabilisatie- en associatieovereenkomst met de EU. Daarmee zette het land een grote stap voorwaarts op zijn weg naar lidmaatschap van de EU, maar het werk is verre van klaar. Het engagement van de EU kan en mag niet tanen in het geloof dat alles nu automatisch in orde zal komen. Er rest nog een hele reeks uitdagingen. De constitutionele hervorming is niet uitgevoerd en de kwestie van staatseigendom in het district Brčko is nog steeds niet opgelost.

Zowel in Bosnië als in de internationale gemeenschap lopen de meningen over wanneer en hoe het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger moet worden gesloten, duidelijk uiteen. Ik ben er vast van overtuigd dat het sluiten van dat bureau geen doel op zich mag zijn. Het doel is daarentegen aan de door de Vredesimplementatieraad gestelde eisen en voorwaarden te voldoen, zodat het mogelijk is het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger om te vormen tot het bureau van de speciale vertegenwoordiger van de EU. In dat verband, en wat betreft een reeks andere uitdagingen waarmee Bosnië wordt geconfronteerd, is het erg belangrijk dat de internationale gemeenschap als één blok optreedt. Te geloven dat de lokale partijen in Bosnië het zelf eens zullen kunnen worden over bijvoorbeeld de constitutionele hervormingen, is naïef, ik zou zelfs zeggen ronduit gevaarlijk.

De nieuwe grondwet moet tot een sterke gemeenschappelijke staat leiden als het land zich verder in de richting van de EU moet kunnen blijven bewegen. Maar niets in de politieke dialoog in Bosnië wijst op enige interesse in het bereiken van dat doel. Het is al even gevaarlijk te geloven dat het engagement van de internationale gemeenschap kan afnemen nu Bosnië bepaalde vooruitgang heeft geboekt en de internationale militaire aanwezigheid constant wordt afgebouwd. Integendeel, nu neemt de verantwoordelijkheid van de EU zelfs toe. Bepaalde maatregelen, zoals het voor mensen gemakkelijker maken om te reizen en in het buitenland te studeren, en hulp bij het ontwikkelen van democratie en het doorvoeren van de noodzakelijke hervormingen zijn slechts enkele voorbeelden van gebieden waarop de EU actiever kan en zou moeten worden.

Ons engagement en de manier waarop wij in de komende maanden en jaren met de situatie in Bosnië omgaan zullen beslissend zijn, niet alleen voor de toekomst en de veiligheid van Bosnië, maar voor de toekomst en de veiligheid van de hele regio.

  Libor Rouček, namens de PSE-Fractie. – (CS) De stabilisatie- en associatieovereenkomst is de eerste alomvattende internationale overeenkomst tussen Bosnië en Herzegovina en de Europese Unie. De overeenkomst zou de overgang van Bosnië en Herzegovina naar een volledig functionerende rechtsstaat en eveneens naar een volledig functionerende economie moeten vergemakkelijken en versnellen. Met de uitvoering van deze overeenkomst zullen de noodzakelijke voorwaarden worden geschapen voor een volledig EU-lidmaatschap van Bosnië en Herzegovina in de toekomst. De snelheid waarmee deze overeenkomst in werking zal worden gesteld, zal echter voornamelijk afhangen van de gemeenschappelijke wil en bereidheid van de burgers van Bosnië en Herzegovina en van hun politieke vertegenwoordigers.

De overeenkomst is ondertekend met Bosnië en Herzegovina als geheel en niet met hun afzonderlijke entiteiten. Mochten Bosnië en Herzegovina op een dag lid worden van de Europese Unie, dan is het in het belang van beide entiteiten en van alle drie de groepen om samen een verenigde en goed functionerende staat te vormen. Het gezamenlijk streven van de Bosniërs, Serviërs en Kroaten binnen hun belangrijkste politieke partijen zou daarom gericht moeten zijn op de versterking van het landsbestuur op alle niveaus. Een belangrijk onderdeel van dit proces is de kwestie van het toekomstig institutioneel bestel. De internationale gemeenschap, inclusief de vertegenwoordigers van de Europese Unie, kunnen hier een helpende hand bieden. Ongeacht welk institutioneel bestel moet echter het resultaat zijn van een vrijwillig akkoord tussen de burgers van Bosnië en Herzegovina zelf. Tevens is het naar mijn mening belangrijk dat in het associatieproces rekening wordt gehouden met de economische prestaties van het land. Ook hiervoor is samenwerking van beide entiteiten vereist, opdat een gemeenschappelijke interne markt voor heel Bosnië en Herzegovina kan worden verwezenlijkt. Het is onvoorstelbaar dat een land vraagt om lidmaatschap van de gemeenschappelijke Europese markt terwijl zijn eigen markt versplinterd is. Tot slot wil ik mijn waardering uitspreken voor het verslag van Doris Pack en de lidstaten van de Europese Unie oproepen om deze overeenkomst snel te ratificeren.

  Jules Maaten, namens de ALDE-Fractie. – Voorzitter, commissaris, vertegenwoordiger van de Raad, minister, morgen zullen wij stemmen over de resolutie over de stabilisatie- en associatieovereenkomst tussen de EU en Bosnië en Herzegovina. Mijn fractie steunt de overeenkomst, maar wij willen wel dat die gebruikt wordt om ervoor te zorgen dat het land zich op een aantal belangrijke punten hervormt en moderniseert.

Bosnië is nog lang niet klaar voor EU-lidmaatschap. Wat staatsinrichting en rechtspraak betreft, moet er in Bosnië nog veel gebeuren. Ook moet er meer aandacht besteed worden aan het opsporen en berechten van oorlogsmisdadigers en aan de bestrijding van corruptie en internationale misdaad. Bovenal moet echt iets aan gedaan worden – het is hier al een aantal keren gezegd – aan de interne structuren, de bureaucratie en de interne samenwerking.

Ik was niet lang geleden in Sarajevo en ik moet u bekennen, Voorzitter, dat wat ik toch geweldig bedrukkend vond, het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel van de politici daar was. De commissaris heeft daarover ook gesproken en mevrouw Pack besteedt er in haar voortreffelijke verslag ook veel aandacht aan.

Je krijgt de indruk alsof alle problemen die Bosnië heeft, van buitenaf zijn opgedrongen en ook alsof alle oplossingen van buiten moeten komen. Alsof het interne pingpongspel dat zich daar op verschillende niveaus in verschillende dimensies afspeelt, de schuld is van de buitenwereld en dat wij het dus ook maar op moeten lossen. Maar, zoals we in het Nederlands zeggen, Voorzitter, "zo zijn we niet getrouwd". Het is niet alleen maar in ons belang dat in Bosnië de zaken weer op poten worden gezet en dat Bosnië aan zijn Europese lotsbestemming tegemoetkomt, het is ook in het belang van Bosnië zelf.

Wat ik wel heel positief vond, en dat moet ik hier dus ook noemen, is de inzet van allerlei ondernemers, grote bedrijven, kleine bedrijven die daar proberen economisch iets op poten te zetten, hoewel ze dat nog knap moeilijk wordt gemaakt door het gebrek aan een interne markt, NGO's die geweldig actief zijn en goede dingen doen en vooral de inbreng van Europa daar: de Europese soldaten die daar zitten, de Hoge Vertegenwoordiger en vooral ook het werk van de Commissie daar. Ik vind dat die voortreffelijk werk doet in Bosnië en het maakt mij trots om Europeaan te zijn.

  Gisela Kallenbach, namens de Verts/ALE-Fractie. - (DE) Mijnheer de Voorzitter, allereerst een woord van dank aan het adres van de rapporteur voor de als vanouds uitstekende samenwerking. Deze resolutie vormt een krachtig signaal richting onze partners in Bosnië en Herzegovina, een duidelijk, fractieoverstijgend ´ja´ tegen voortzetting van het EU-integratieproces en een volmondige erkenning van de voortgang die daarbij geboekt is, maar ook een duidelijk ´nee´ tegen verdere nationalistische of zelfs separatistische tendensen, waarmee functionarissen hun positie veilig stellen, maar de bevolking schade berokkenen.

Sinds jaren bestaan serieuze repatriëringsprogramma’s alleen op papier. De wil tot uitvoering daarvan is - ook in de politiek - slechts zwak ontwikkeld. Het recht op en de mogelijkheid tot terugkeer, verzoeningsprojecten en de vervolging van oorlogsmisdaden op alle niveaus zijn de basisvoorwaarden voor de gewenste vreedzame, democratische en rechtsstatelijke ontwikkeling in dit deel van Europa. Cruciale voorwaarde is de vervanging van het Verdrag van Dayton door een grondwet, die niet door partijchefs bekokstoofd wordt, maar onder raadpleging van de openbare mening vastgesteld hoort te worden door de democratisch gelegitimeerde afgevaardigden van Bosnië en Herzegovina.

Een verzoek aan de Europese Commissie: verlaat alstublieft de platgetreden paden en ageer zo flexibel mogelijk om de EU-gelden doelmatiger te kunnen benutten! En tot slot nog een oproep aan de lidstaten: ondertekent u zo snel mogelijk de stabilisatie- en associatieovereenkomst als bewijs van uw betrouwbaarheid!

  Ryszard Czarnecki, namens de UEN-Fractie. – (PL) Mijnheer de Voorzitter, het is onze plicht om de toetreding van Bosnië en Herzegovina tot de Europese Unie te versnellen. De Unie zou zich ietwat schuldig moeten voelen en een deel van de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen omdat ze in alle talen heeft gezwegen, schandelijke of ongepaste maatregelen heeft genomen of helemaal niets heeft gedaan toen er in de jaren negentig van de vorige eeuw bloed vloeide in de Balkan en duizenden mensen om het leven kwamen, onder meer in Bosnië en Herzegovina. Met het oog hierop moeten wij Bosnië en Herzegovina vandaag helpen. Wij moeten dit land dichter bij de Europese Unie brengen, maar mogen daarbij niet uit het oog verliezen dat de weg naar Brussel steil is en bezaaid ligt met economische en nationalistische hinderpalen. We mogen Sarajevo niet ontmoedigen, maar moeten tegelijkertijd de plaatselijke autoriteiten goed in de gaten houden. Laten we vandaag groen licht geven aan de Bosnische personenwagen. Laten we hopen dat Bosnië onderweg niet bij een ongeval betrokken raakt en dat de Europese Unie geen reden heeft om strafpunten toe te kennen. Laten we ons evenmin uitspreken over het feit of de wagen die in Brussel zal aankomen dezelfde is als de wagen die daar is vertrokken. Laten we deze mensen het recht geven om over hun eigen toekomst te beslissen.

  Erik Meijer, namens de GUE/NGL-Fractie. – Voorzitter, zestien jaar na het uiteenvallen van Joegoslavië zijn Bosnië en Herzegovina nog steeds een protectoraat met een buitenlandse toezichthouder en een buitenlandse militaire aanwezigheid. Tussen de drie volkeren en hun voornaamste politieke partijen bestaat geen overeenstemming over de toekomstige bestuursstructuur. Iedere poging van de Europese Unie om ze zo'n structuur op te leggen, heeft gefaald en zal ook in de toekomst mislukken. Serviërs, Kroaten en Bosniërs zullen zelf hun weg moeten vinden. Wie dit miniatuur-Joegoslavië bijeen wil houden, heeft federale of confederale oplossingen nodig waarin alle drie de volkeren gelijkwaardig zijn en zelf verantwoordelijkheid dragen voor het bestuur van hun entiteit.

Mijn fractie stemt in met de associatieovereenkomst, die naar onze mening al veel eerder en zonder de eis van bestuurlijke hervormingen had moeten worden goedgekeurd. In de Commissie buitenlandse zaken heeft mijn fractie amendementen ingediend om te zoeken naar door ieder gedragen bestuurlijke definitieve oplossingen en naar bescherming van de binnenlandse economie. Zo wordt een snelle terugtrekking van de Europese Unie uit iedere binnenlandse aangelegenheid mogelijk. Een meerderheid wees deze oplossingen af en wil in Bosnië blijven. Dit leidt ertoe dat mijn fractie het eindresultaat van het verslag-Pack helaas niet kan ondersteunen.

  Bastiaan Belder, namens de IND/DEM-Fractie. – Voorzitter, laat ik eerst een algemene opmerking formuleren: de twee partijen in Nederland die ik vertegenwoordig, zijn van harte voorstander van een Europees perspectief voor Bosnië en Herzegovina.

Ik heb aan de Raad en de Commissie twee vragen. Nog afgelopen zaterdag verscheen in de Nederlandse pers een artikel met een alarmerende kop: "Bosnië staat op springen". Het was een interview met een insider, een echte kenner van de Bosnische situatie. Raad en Commissie, bent u het met dit alarmsignaal dat Bosnië echt op springen staat, eens? Dit zou met name ook het geval zijn door algemeen wapenbezit in het land.

Een tweede punt, en dat vind ik eigenlijk nog ernstiger. Ik verdiep me al enige tijd in het verschijnsel salafisme, moslimradicalisme in Bosnië en Herzegovina, daarbij ondersteund door wetenschappelijk onderzoek, ook in mijn eigen land. Ik vraag Raad en Commissie hoe zij aankijken tegen Bosnië als toevluchtsoord en ook uitvalsbasis voor radicale moslims in de Balkan en in Europa. Door kenners wordt beweerd dat de Europese instellingen dit ernstige probleem veronachtzamen. Waakzaamheid is dus geboden. Mijn vraag aan u: hoe kijkt u aan tegen dit probleem? Het is immers niet niks: Bosnië staat voor de deur en dan met radicale moslims... Intern, extern, ook actief in EU-lidstaten, zoals Oostenrijk, mijn eigen land, Scandinavië – niet gering. Graag uw reactie.

  Philip Claeys (NI). - Voorzitter, ik ben van mening dat we zeer voorzichtig moeten zijn en nog eens goed moeten nadenken of het wel verstandig is om Bosnië en Herzegovina uitzicht op lidmaatschap van de Europese Unie te bieden. Daarnet is al gezegd dat nog veel voorwaarden vervuld moeten worden.

Het is de evidentie zelf, maar ik zou graag ook het probleem van de groei van het islamitische fundamentalisme in Bosnië willen vermelden. Meer en meer blijkt dat de salafistische netwerken worden uitgebouwd met financiële en logistieke steun vanuit Saoedi-Arabië. Deze netwerken vormen een gevaar voor de vreedzame samenleving in het land zelf, maar ook voor de veiligheid in feite van heel Europa.

Ik zou mij dan ook willen aansluiten bij de vragen van collega Belder. Kunnen de Raad en de Commissie reageren op de maatregelen die worden genomen om te voorkomen dat het probleem van mogelijke terroristische netwerken een probleem wordt van de Europese Unie?

  Hubert Pirker (PPE-DE). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de fungerend voorzitter van de Raad, geachte commissaris, het sluiten van een associatieovereenkomst is zonder twijfel positief voor beide partijen, voor de Europese Unie en voor Bosnië en Herzegovina, zij het slechts onder bepaalde voorwaarden, namelijk als het tot een spoedige ratificatie komt en vooral als er snel begonnen wordt met de uitvoering van hervormingen, met name in de bestuurlijke organisatie van Bosnië en Herzegovina en in de politieke besluitvormingsprocessen.

We weten allemaal dat het Verdrag van Dayton weliswaar vrede gebracht heeft, maar anderzijds een zeer gecompliceerde structuur met diverse regeringen en parlementen geschapen heeft en daarin toch weer een etnisch onderscheid maakt. Zo krijg je tien departementen extra en heb je voor je het weet dertien ministers van Binnenlandse Zaken nodig om een asielwet voor dit land tot stand te brengen. Op een nog gecompliceerder manier politiek bedrijven is waarschijnlijk niet mogelijk.

Deze moeilijkheden zijn met name bij de politiehervorming aan het licht getreden. Het heeft jaren geduurd voor de hindernissen weggenomen waren en men het zover gebracht had dat deze politiehervorming werd doorgevoerd als een van de voorwaarden voor een overeenkomst. Voor mij betekent dit dat Bosnië en Herzegovina zelf de wil moeten opbrengen om over de bestaande grenzen heen samen te werken en zelf hervormingen op alle niveaus door te voeren.

Deze politiehervorming biedt ons nu de mogelijkheid om in Bosnië en Herzegovina daadwerkelijk grensbeschermingsmaatregelen te treffen, een visumregeling in te voeren en de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit, van drugs- en mensensmokkel beter te coördineren dan voorheen.

Veiligheid en stabiliteit zijn voorwaarden voor het vertrouwen van burgers in de staat Bosnië en Herzegovina. Ik zie het dan ook als de taak van Bosnië en Herzegovina om de nog altijd bestaande interne hindernissen te overwinnen. De Europese Unie toont met de associatieovereenkomst dat zij bereid was en is te helpen, maar de echte vooruitgang moet uit het land zelf voortkomen.

  Hannes Swoboda (PSE). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, allereerst wil ik mevrouw Pack hartelijk danken voor het verslag en vooral voor haar inzet. Daarnaast wil ik de beschuldigingen van enige collega’s van de hand wijzen, die Bosnië en Herzegovina uitsluitend onder het gezichtspunt van vermeende of daadwerkelijke terroristische islamitische netwerken waarnemen. Dat is zeer onheus en het is ook veelzeggend dat de collega die aan de Commissie gevraagd heeft wat zij daartegen onderneemt, de zaal al weer verlaten heeft. Zo serieus wordt het probleem genomen!

Ook commissaris Rehn zei al dat het jaar 2009 van beslissende betekenis voor de Balkan zou kunnen worden. Macedonië zal hopelijk aan onderhandelingen beginnen, Kroatië zal die hopelijk afsluiten, Montenegro, Servië en eventueel ook Albanië krijgen wellicht de status van kandidaatland. Dan vraagt een mens zich wel af wat er met Bosnië en Herzegovina gebeurt. Het zou werkelijk zeer triest zijn voor de vele geëngageerde mensen in dit land, als zich hier geen mogelijkheid tot een sprong voorwaarts zou voordoen.

Ik onderschrijf de woorden van collega Pack volledig: het land moet een functionerende overheid krijgen. Een aantal collega’s zei al eerder dat het land noch door de heer Dodik, noch door de heer Silajdžić, noch door iemand anders gegijzeld mag worden. Men moet van de status quo uitgaan, ook wat de entiteiten betreft, maar men moet ook hervormingen doorvoeren. Men moet de voorwaarden scheppen voor toetreding van het land tot de EU, en vast staat dat alleen het land als geheel in de Europese Unie opgenomen kan worden.

Wat de Hoge Vertegenwoordiger betreft, kan ik mij slechts bij eerdere sprekers aansluiten. Het gaat er niet om of het land al dan niet iemand nodig heeft die er op toeziet of het land zich wel rijp voor Europa toont. Deze taak kan waarschijnlijk niet lang meer door de Hoge Vertegenwoordiger vervuld worden en daarom moet zijn plaats ingenomen worden door de speciale vertegenwoordiger van de Europese Unie. Dat is een taak van de Europese Unie waarvan zij zich met de steun van dit Parlement - heel concreet van mevrouw Pack en andere collega’s die zich voor dit land zullen blijven inzetten - moet kwijten. We willen spoedig meemaken dat ook dit land de mogelijkheid heeft tot de Europese Unie toe te treden.

  Jelko Kacin (ALDE). - (SL) De terugkeer van vluchtelingen is een zaak van cruciaal belang voor alle landen in de Westelijke Balkan en daarom bied ik mijn oprechte steun aan voor de door de rapporteur en Anna Ibrisagic voorgestelde amendementen met betrekking tot de terugkeer van vluchtelingen naar het Posavina-gebied.

Dit is ook van toepassing op de terugkeer van vluchtelingen uit alle gemeenschappen naar alle andere gebieden van Bosnië en Herzegovina.

Om onze oproepen en inspanningen met succes te bekronen is het noodzakelijk aanvullende maatregelen te treffen en vooral te investeren in werkgelegenheid.

(EN) Vluchtelingen en in eigen land ontheemden keren te vaak tijdelijk terug met maar één doel: hun onroerend goed verkopen om daarna naar ergens anders heen te gaan. Ze vertrekken ook omdat ze geen adequate gezondheidszorg of pensioen hebben en omdat de politieke situatie op de plaats van terugkeer gespannen is. Ze vertrekken ook vanwege de vertraging in de depolitisering en hervorming van de politie en vanwege het ontbreken van algemene veiligheid.

Degenen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden, moeten worden verwijderd en zouden niet bij de politie mogen werken. Vandaar het initiatief van de ALDE-Fractie om 11 juli uit te roepen tot internationale herdenkingsdag voor de slachtoffers van de genocide in Srebrenica. De ontwerptekst is vorige week aangeboden door de voorzitter van de vereniging "Moeders van de enclaves Srebrenica en Žepa". Dit is iets dat we echt nodig hebben als troost voor hen.

  Johannes Lebech (ALDE). - (DA) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de commissaris, naar mijn mening ligt de toekomst van Bosnië in Europa. Het moet en zal lukken om vrede en stabiliteit in dit land te creëren, hoe ingewikkeld dit ook is geworden door de eeuwenoude geschiedenis van het land. Er is nog een lange weg af te leggen. Een goed begin bestaat evenwel vaak uit praktische verbeteringen en samenwerking om oplossingen te vinden voor heel alledaagse, praktische problemen op het gebied van de handel, de organisatie van de politie, de energievoorziening en, niet in het minst, de mogelijkheid voor de vele intern ontheemden om een weer een woning te krijgen. Daarbij is het ook belangrijk om te investeren in de jeugd. De jeugd moet vertrouwen krijgen in de toekomst van het land. Voor de jeugd moeten goede opleidingsmogelijkheden worden gecreëerd, waaronder mogelijkheden om stage te lopen of een opleiding te volgen in de huidige EU-lidstaten en in de buurlanden. Ik ben van mening dat het van cruciaal belang is dat de jongeren in de Westelijke Balkan zichzelf als Europeanen zien, aangezien de oplossing voor de toekomst van het gebied in Europees verband moet worden gezocht. Van de zijde van de EU moeten we erop voorbereid zijn dit proces te stimuleren en te herhalen dat het lidmaatschap van de EU in het vooruitzicht ligt. De stabiliserings- en associatieovereenkomst is een instrument binnen dit traject, maar de bevolking en politici van Bosnië moeten er op actieve en positieve manier bij betrokken zijn om onze gezamenlijke hoop en visie tot stand te brengen.

  Reinhard Rack (PPE-DE). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, ik sluit mij aan bij de woorden van dank die vele collega’s al volkomen terecht tot mevrouw Pack gericht hebben. In haar hebben we iemand die hopelijk niet haar hartenbloed voor deze regio vergiet, maar zich er wel met hart en ziel voor inzet. Ik deel in de vreugde van haar en de collega’s die met haar op een aantal punten vooruitgang vastgesteld hebben, ook op het gebied van de samenwerking tussen politiediensten. Dat is van belang om het dagelijks leven ter plaatse in redelijke banen te leiden.

Desondanks geloof ik dat we onze gesprekspartners in Bosnië en Herzegovina er steeds weer op moeten wijzen dat zij van hun kant nog zeer veel initiatief moeten tonen, waarschijnlijk meer dan zij op dit moment op veel terreinen tonen. De interne samenwerking, de bereidheid tot deze interne samenwerking tussen de verschillende bevolkingsgroepen is iets wat wij voortdurend van de mensen moeten verlangen. Het gaat niet aan dat ieder probeert zijn eigen weg te vinden. Ook opneming in de regionale samenwerking op de westelijke Balkan is belangrijk.

  Pierre Pribetich (PSE). – (FR) Mijnheer de Voorzitter, ze woonden allemaal in een van de meest kosmopolitische steden van Europa, Sarajevo. Sarajevo was destijds het symbool van een open Bosnië, bevolkt door moslims, Serviërs en Kroaten.

Ondertussen heeft het nationalisme blind toegeslagen, mannen en vrouwen zijn afgeslacht, cultuursymbolen verwoest, zoals de bibliotheek, de zo rijke bibliotheek van Sarajevo, die ten offer viel aan menselijke dwaasheid. Dat was heel lang geleden - 16 jaar.

Ik neem de vrijheid deze tragische gebeurtenissen in herinnering te brengen om een balans op te maken van de vooruitgang die is geboekt, om de lange weg naar de stabilisatie- en associatieovereenkomst in perspectief te plaatsen. Iedereen moet daarom verheugd zijn over de situatie. Zeker, er zijn nog steeds 2 500 Eurofor-soldaten in dat land gelegerd. Zeker, er is angst voor politieke overheersing door een andere gemeenschap en dat is ook gebleken uit de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van 5 oktober, waarin nationalistische partijen opnieuw een overheersende rol speelden.

Toch geeft het Europees Parlement met het gebaar van vanmiddag uiting aan zijn vertrouwen en tekent er zich een toekomst af met minder spanningen, met een herontdekte culturele diversiteit en een bereidheid om de mensen te accepteren die deze culturele diversiteit vertegenwoordigen. Het is deze boodschap van hoop die we aan deze dag moeten overhouden, want laten we nooit de woorden vergeten die president Mitterrand in dit parlement heeft gesproken: “Nationalisme is oorlog.”

  Metin Kazak (ALDE). - (FR) Mijnheer de Voorzitter, waarde collega´s, ik ben verheugd over de ondertekening van deze overeenkomst. Ze zal bijdragen aan de politieke en economische stabiliteit van niet alleen het land maar de hele Balkan. Bosnië en Herzegovina zijn een gruwelijke etnische burgeroorlog te boven gekomen, terwijl Bulgarije als voorbeeld in de Balkan wordt aangehaald, vanwege de wijsheid die door het maatschappelijk middenveld aan de dag is gelegd en verzoening heeft vergemakkelijkt. De rol van het onderwijs is niet te verwaarlozen. Het is dus noodzakelijk dat de Bosnische autoriteiten zich concentreren op vredesonderwijs. Bovendien moeten ze de interculturele en interreligieuze dialoog bevorderen om de conflicten tussen vluchtelingen, de mensen die naar huis terugkeren en de lokale bevolking te vermijden.

De werkloosheid zou moeten worden teruggedrongen door meer aandacht te schenken aan opleidingsprogramma´s en aan het omkeren van kennisvlucht onder jongeren. Regionale samenwerking is uiterst belangrijk voor de integratie van het land in de Europese structuren. De verbetering van de infrastructuur behoort prioriteit te hebben. Ik meen dat de vestiging van een vrijhandelszone voordelig kan zijn en het land kan voorbereiden op de invoering van Europese normen.

  Justas Vincas Paleckis (PSE). – (LT) Ik heb onlangs een tijd in Kosovo gezeten en wil u wijzen op de parallellen tussen de situatie in dat land en die in Bosnië en Herzegovina. We weten dat de Europese Unie en de meeste lidstaten de onafhankelijkheid van Kosovo hebben erkend, maar de situatie in dat land is bijzonder problematisch, vooral in het noorden. Daar zijn parallelle structuren ontstaan, en is het handhaven van de openbare orde niet mogelijk. Steeds vaker wordt gesproken over een mogelijke opsplitsing van Kosovo. Daarom mijn vraag aan de minister en de commissaris: lijkt de situatie in Kosovo niet op de situatie in Bosnië en Herzegovina? Wat wil de Europese Unie doen als we er niet in zijn geslaagd het versplinterde staatsmodel in Bosnië en Herzegovina weer te lijmen?

  Gisela Kallenbach (Verts/ALE). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, ik zou graag van de gelegenheid gebruik maken om commissaris Rehn nog een vraag te stellen. Kunt u ons vertellen hoe het staat met de financiering van de demilitarisering en ontwapening en van de legale vernietiging van de overtollige wapens?

  Jean-Pierre Jouyet, fungerend voorzitter van de Raad. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer McMillan-Scott, commissaris Rehn, dames en heren, mijn hartelijke dank voor dit vruchtbare en boeiende debat. Ik wil andermaal mevrouw Pack bedanken, die zich zeer actief heeft betoond, die de regio uitstekend kent, die ook vaak ter plaatse is geweest, die het meest heeft geluisterd naar wat lokale leiders te zeggen hebben – wij hebben dus haar medewerking nodig – en die betrokken is bij het op gang brengen van een toenadering tot de Europese Unie, maar zonder concessies te doen aan onze waarden.

Net als zij is de Raad, zoals ik reeds heb gezegd, bezorgd over de politieke situatie in Bosnië en Herzegovina zoals deze door verscheidene sprekers is beschreven. Dit land staat, zoals u ook hebt benadrukt, op een kruispunt en is verwikkeld in een dispuut over de betrekkingen tussen de centrale staat en de entiteiten en over het pad dat moet leiden naar de Europese Unie. Zijn leiders moeten de volledige verantwoordelijkheid op zich nemen voor de ontwikkeling van het land en er voor zorgen dat de stabilisering van de gehele regio wordt geconsolideerd.

Dit gezegd hebbende, zal ik antwoord geven op de vraag die mij is gesteld, en het antwoord luidt dat de veiligheidssituatie tot nu toe rustig is gebleven. Noch de onafhankelijkheid van Kosovo, noch de arrestatie van de heer Karadzic heeft onrust veroorzaakt in het land. Nu de gemeenteraadsverkiezingen van 5 oktober achter de rug zijn, moet de Europese Unie druk uitoefenen, zodat Bosnië en Herzegovina zich concentreren op hun Europese agenda.

De heer Swoboda heeft uitstekend gereageerd op de oppervlakkige vergelijkingen tussen terreurangst en het multi-etnische karakter van Bosnië en Herzegovina. Het laatste is nu net wat de rijkdom van dit land uitmaakt en wat zijn bijdrage aan de Europese Unie zou kunnen zijn. Wat de toekomt betreft, moeten we elke suggestie vermijden dat de Europese Unie Bosnië en Herzegovina heeft opgegeven. Graag stel ik de heer Czarnecki gerust op dit punt: de Europese Unie moet zich uitspreken over de toekomst van het Bureau van de Hoge Vertegenwoordiger, in de wetenschap dat we noch een voortijdige sluiting noch een kunstmatige voorzetting van dit bureau ambiëren.

Wat de toekomst van de militaire operatie EUFOR-Althea betreft, die kunnen we niet eindeloos verlengen. De Unie zal deze operatie moeten omvormen en de ministers van Buitenlandse Zaken zullen hierover debatteren tijdens de Raad van 10 november.

Tot slot wil ik, in antwoord op diverse sprekers, nog zeggen dat de situatie rond Bosnië en Herzegovina in een regionaal kader moet worden geplaatst. Onze doelstelling is om in de gehele regio een steeds verdere toenadering tot de Europese Unie te bewerkstelligen. Een aantal positieve ontwikkelingen op dat gebied verdient aandacht.

Het feit dat Kroatië een actieve onderhandelingsfase is ingegaan, is een goede zaak. Het feit dat er in Servië voor het eerst een regering is die zich heeft verplicht tot nauwere betrekkingen met de Europese Unie en die, met de arrestatie van Karadzic, blijk heeft gegeven van dit engagement, is louter positief en lovenswaardig.

Gezien deze ontwikkelingen moeten de Bosnische leiders oppassen dat ze niet aan de zijlijn komen te staan, door alleen te denken aan het vereffenen van rekeningen van voorbije oorlogen. Net als de heer McMillan-Scott, heb ik de toespraak van François Mitterrand in deze zaal gehoord. Ook ik herinner me zijn woorden, maar het is belangrijk verder te kijken dan deze conflicten, in naam van de beginselen die destijds door president Mitterrand werden benadrukt.

Tot slot is het doel van de door de Europese Unie gewenste hervormingen niet alleen om dit land in staat te stellen nauwere betrekkingen aan te gaan met de Europese Unie maar bovenal om ervoor te zorgen dat de gehele bevolking profijt kan trekken van de vooruitgang die wij trachten te stimuleren. Ik ben het volledig met de heer Maaten eens. Wij mogen er zonder meer trots op zijn dat wij Europeanen zijn, trots op wat de Commissie en de andere instellingen doen om Bosnië en Herzegovina te helpen de enige deugdelijke weg te vervolgen, ofwel de weg van toenadering tot de Europese Unie, met inachtneming van de waarden!

  Olli Rehn, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, allereerst wil ik u bedanken voor dit zeer belangrijke en verantwoorde debat over de politieke situatie in Bosnië en Herzegovina. Ik wil u ook bedanken voor uw brede en sterke steun voor de sluiting van de stabilisatie- en associatieovereenkomst met het land. Deze is in feite van essentieel belang voor de economische ontwikkeling en politieke stabiliteit van Bosnië en Herzegovina, alsook voor de Europese doelstellingen van het land.

In het debat zijn vandaag met name twee zaken ter sprake gekomen waarop ik graag nader wil ingaan. Het eerste is de rechtsstaat en zijn belang voor de onderbouwing van de hele samenleving en de economie. Rechtsstaat en rechtszekerheid zijn de hoekstenen van het Europese model. Dit is momenteel helaas een andere achilleshiel van Bosnië en Herzegovina.

Wij erkennen dat er enige vooruitgang is geboekt, maar toch blijven georganiseerde misdaad en corruptie ernstige punten van zorg in het land en moet het land deze uitdagingen dringend oppakken.

Op de tweede plaats weten we allemaal dat de constitutionele hervorming zowel noodzakelijk als moeilijk is. Van de kant van de Commissie kan ik zeggen dat wij eerder een constitutionele evolutie dan een revolutie voor ogen hebben en dat deze evolutie kan en moet plaatsvinden met inachtneming van het vredesakkoord van Dayton/Parijs. De Commissie heeft geen blauwdruk voor een bepaald soort constitutionele hervorming in Bosnië en Herzegovina, maar we zijn als Europese Unie zeker belanghebbende.

We zijn allemaal belanghebbenden in deze constitutionele hervorming, in de zin dat het absoluut essentieel is dat Bosnië en Herzegovina als toekomstige lidstaat, als kandidaat-land, met één stem kan spreken met en in de Europese Unie en dat het land een effectieve en functionele staatsstructuur en institutionele structuur heeft, die de Europese wetten en regels in het hele land ten uitvoer kan leggen en kan handhaven. Dit is wat de burgers van het land willen en wat zij ook verdienen.

Het is aan de politieke leiders en de burgers van het land om te beslissen wat voor soort grondwet zij willen, maar ik kan u verzekeren dat de Commissie bereid is om met zowel juridische als constitutionele expertise en met financiële bijstand te helpen bij een constitutionele hervorming.

Bosnië en Herzegovina moeten, in een notendop, nu dringend de huidige politieke impasse doorbreken en serieus opschuiven in de richting van de Europese Unie. We kunnen dat niet voor hen doen, maar we kunnen de burgers en leiders van het land wel duidelijk maken dat wij willen en verwachten dat zij slagen, en dat wij hen in de tussentijd steunen. De Commissie en ik blijven daarom met het voorzitterschap, met Javier Solana, met het Europees Parlement en met alle andere partners en belanghebbenden werken aan de versterking van onze betrokkenheid, zodat het komende jaar, 2009, voor de Westelijke Balkan, en ook voor Bosnië en Herzegovina, toch nog een jaar kan worden waarin vooruitgang wordt geboekt in de richting van de Europese Unie.

  Doris Pack, rapporteur. – (DE) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de fungerend voorzitter van de Raad, geachte commissaris, ik zou de collega die niet meer aanwezig is en misschien ook collega Belder willen zeggen dat we ons ervoor moeten hoeden om het gevaar van terrorisme in Bosnië en Herzegovina te situeren. Je kunt ook overdrijven en deze overdrijving speelt alleen maar de extremisten en nationalisten in de hand. Ik herinner u eraan dat het precies deze overdrijvingen waren die Miloševic hielpen te doen wat hij gedaan heeft. Dat moeten wij allen goed voor ogen houden.

De weg naar de EU vraagt onder andere om een kordate strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad en voor transparantie bij privatiseringen en een gemeenschappelijke markt, zeker waar het energie betreft. Alleen politici die dat echt willen en er ook naar handelen, verdienen het vertrouwen van hun burgers, evenals dat van de Europese Unie. Alle anderen moeten we af en toe de rode kaart tonen, want dat is de enige taal die zij verstaan.

Ik zie af en toe met schrik hoe Bosnië en Herzegovina op de door commissaris Rehn beschreven tweesprong de weg naar isolatie kiezen. De heer Swoboda heeft gelijk als hij stelt dat de omliggende landen het gestelde doel sneller bereiken. Daarom is het onze taak om Bosnië en Herzegovina te blijven helpen, zodat ze uit overtuiging voor deze weg kiezen en dan ook tot de Europese Unie toetreden, als ze aan de voorwaarden hebben voldaan. De stabiliteit van Bosnië en Herzegovina, dat toch midden in de Europese Unie ligt, is ook onze stabiliteit!

Af en toe zou ik wensen dat de politici in Bosnië en Herzegovina, als ze aan hun land denken net zoveel slapeloze nachten hebben als ik. Dan zouden ze hun werk misschien beter doen.

  De Voorzitter. − Tot besluit van het debat is er een ontwerpresolutie⁽¹⁾ ingediend, overeenkomstig artikel 103, lid 2, van het Reglement.

Het debat is gesloten.

De stemming vindt donderdag 23 oktober 2008 plaats.

Schriftelijke verklaringen (artikel 142)

  Dragoş Florin David (PPE-DE), schriftelijk. – (RO) Allereerst wil ik mevrouw Doris Pack feliciteren voor het allesbehalve gemakkelijke werk dat zij heeft verricht voor de opstelling van deze ontwerpresolutie. De stabilisatie- en associatieovereenkomst tussen de Europese Gemeenschappen en hun lidstaten enerzijds en Bosnië en Herzegovina anderzijds demonstreert de wil van de EU om een belangrijke rol te blijven spelen in de Balkan, ten behoeve van de politieke, economische en sociale stabiliteit in de regio.

Deze overeenkomst biedt Bosnië en Herzegovina een nieuw perspectief op economische ontwikkeling en bovenal nieuw zicht op Europese integratie. Zij geeft het gebied niet alleen weer stabiliteit, maar opent ook de economische uitwisseling, hetgeen een grote stap voorwaarts is in de richting van integratie in de Europese markt.

  Tunne Kelam (PPE-DE), schriftelijk. − (EN) Ik verwelkom de recente ondertekening van de stabilisatie- en associatieovereenkomst met Bosnië en Herzegovina. De uitbreiding van de EU met de Westelijke Balkan is een verdere cruciale stap om Europa een te maken en te waarborgen dat in de regio geen herhaling plaatsvindt van de geweldsuitbarstingen uit het verleden.

Ik verzoek de autoriteiten van Bosnië en Herzegovina daarom ook om op consequente en transparante wijze door te gaan met de hervormingen, teneinde een snelle integratie met de EU te waarborgen.

Ik neem met zorg kennis van de pogingen van enkele regionale politici om het land te destabiliseren, en ik verzoek de EU haar politieke wil en betrokkenheid bij Bosnië en Herzegovina te tonen, teneinde conflicten op basis van etniciteit of religie te voorkomen.

Overwegende dat het voor de burgers van Bosnië en Herzegovina nog steeds heel moeilijk is om een visum voor de EU te krijgen, verzoek ik de Commissie om de dialoog voort te zetten en haar uiterste best te doen om de routekaarten ten uitvoer te leggen, teneinde met Bosnië en Herzegovina zo snel mogelijk tot afschaffing van de visumplicht te komen. Ik stel voor dat de lidstaten de bureaucratische belemmeringen voor het aanvragen van een visum tot een minimum beperken en een vereenvoudigd systeem invoeren voor de verstrekking van visa aan studenten en personen uit het maatschappelijk middenveld.

  Dumitru Oprea (PPE-DE), schriftelijk. – (RO) Als je Bosnië zegt, spreek je eigenlijk over een andere bladzijde in de geschiedenis van het zozeer beproefde Balkenschiereiland. De oorlog in Bosnië heeft het land voor meer dan 75 procent verwoest, heeft de dood van meer dan 200 000 mensen en de vlucht van 1,8 miljoen veroorzaakt.

De ondertekening van de stabilisatie- en associatieovereenkomst met de EU vond plaats 13 jaar na het beëindigen van de oorlog. „De overeenkomst betekent een open deur voor een welvarende toekomst van Bosnië en Herzegovina en tegelijkertijd roept het de Bosnische politici op om het verleden achter zich te laten en verder te gaan,” zei op een gegeven moment de minister van Buitenlandse Zaken van het land, Sven Alkalaj. En hij heeft reden om verder te gaan. Denk maar eens aan de stad Sarajevo, waar ooit de Olympische Winterspelen werden gehouden in 1984, aan de oude brug van Mostar, die op de werelderfgoedlijst van de UNESCO staat, aan de watervallen van Kravica, het Nationaal Park van Sutjesk of de bergen Jahorina en Bjeslanica, waar een deel van de Olympische wedstrijden zijn gehouden – zoveel plaatsen die je uitnodigen om naar Bosnië en Herzegovina te reizen. Dit is echter ook een land dat onder meer de staatshervorming en de niet-discriminatoire toegang tot onderwijs moet versnellen.

VOORZITTER: DIANA WALLIS
Ondervoorzitter

(1) Zie notulen.