Volledig verslag van de vergaderingen

Maandag 15 december 2008 - Straatsburg

20. Impact van toerisme op kustregio's (korte presentatie)

  De Voorzitter. − Aan de orde is een korte presentatie van het verslag (A6-0442/2008) van mevrouw Madeira, namens de Commissie regionale ontwikkeling, over de impact van het toerisme op kustregio's: aspecten van regionale ontwikkeling (2008/2132(INI)).

  Jamila Madeira, rapporteur. − (PT) Mijnheer de Voorzitter, beste collega’s, met bijzonder veel genoegen sta ik hier om u het werk dat ik samen met anderen voor dit initiatiefverslag heb verricht toe te lichten. Voor mij en al degenen die meegewerkt hebben bij dit verslag is het duidelijk dat we ons werk hebben gedaan. Ik dank iedereen, met name de schaduwrapporteurs van de verschillende fracties, die zich hard hebben ingespannen om compromissen te bereiken met een draagvlak voor de toekomst. Ik dank ook de medewerkers van de Commissie regionale ontwikkeling, die altijd klaar stonden, met name Miguel Tell Cremades en Elisa Daffarra, de medewerkers van de Sociaaldemocratische Fractie in het Europees Parlement, Lila en Petrus, en ook de Europese Commissie. De Commissie was altijd vertegenwoordigd met de verschillende directoraten-generaal die betrokken waren bij dit breed opgezette verslag, heeft de werkzaamheden permanent op de voet gevolgd en heeft zich er hard voor ingespannen om dit werk tot een goed einde te brengen. Tot slot dank ik oprecht mijn persoonlijke medewerkers, zeer in het bijzonder Joana Benzinho, voor hun inzet ten behoeve van een meer harmonieuze en gestructureerde ontwikkeling van de kustregio’s en het toerisme in de Europese Unie.

De 27 lidstaten van de Europese Unie beschikken tezamen over meer dan 89 000 kilometer kustlijn. Deze kustzones vertonen een grote verscheidenheid aan zeer specifieke kenmerken al naargelang hun ligging. Sommige kuststroken kunnen we kosmopolitisch noemen, zoals de steden Lissabon, Kopenhagen en Stockholm. Andere zones kennen problemen die kenmerkend zijn voor perifere of ultraperifere gebieden, zoals de Algarve, Ligurië, de Canarische Eilanden of Madeira. In die gebieden zijn de verbindingen met de grote steden vaak slecht of trekt de bevolking versneld weg. Op de een of andere manier vallen al deze gebieden te identificeren met de noties kust en kustzone en dagelijks zijn er de daaraan verbonden voor- en nadelen merkbaar.

Volgens de beschikbare gegevens zal in 2010 ongeveer 75 procent van de mensheid in kustzones wonen. Op grond van de onderlinge banden en verbindingen definiëren we kustzones als gebieden die tussen de kust en een lijn vijftig kilometer landinwaarts liggen. Het zijn regio’s en geen landstroken die aan zee liggen. Zij ontberen de geïntegreerde visie waar zo’n sterke behoefte aan bestaat en die onze voorouders ook zouden hebben voorgestaan. Al degenen die op zoek zijn naar kansen en economische synergie strijken hier neer. Veelal hebben zij slechts verwachtingen die gericht zijn op het toerisme. Daarom hebben wij ons duidelijk de noodzaak ingeprent van een pragmatische en geïntegreerde visie op de effecten van het toerisme in kustgebieden. Met dat uitgangspunt zijn we aan de slag gegaan.

In de huidige financiële crisis kunnen we steeds minder om de effecten op de reële economie heen en de toeristische sector loopt grote kans direct of indirect hard getroffen te worden. Regio’s die voor hun ontwikkeling overwegend of helemaal afhankelijk zijn van toerisme zien hun activiteiten bedreigd en kijken met wantrouwen naar de toekomst, met name omdat toerisme op dit moment geen bevoegdheid van de Europese Unie is. Er dienen dan ook op elkaar afgestemde maatregelen te worden getroffen en de geest waarvan het Verdrag van Lissabon doordrongen is vormt een weerspiegeling van die tendens. Als we echter wachten met maatregelen tot de inwerkingtreding van het verdrag, zou dat wachten zijn op het moment waarop gedane zaken geen keer nemen.

De huidige toeristische activiteiten en de kwetsbare positie van de regio’s die van toerisme afhankelijk zijn, vereisen van ons direct en doeltreffend optreden. Het feit dat deze gebieden voor het bevorderen van de werkgelegenheid structureel afhankelijk zijn van toerisme – hoewel vaak in de vorm van seizoensarbeid – en van arbeidsintensief werk kunnen we niet verdoezelen, nu stedelijke gebieden en werkgelegenheid onder druk staan. Het verslag dat we hier presenteren was al zeer opportuun en urgent toen de Commissie regionale ontwikkeling er het initiatief toe nam. Het moet nu gezien worden als een prioriteit voor de Europese Commissie en de Europese Raad. Deze prioriteit geldt zowel voor de talloze initiatieven die in het verslag staan als voor de initiatieven die al genomen zijn door andere instellingen – en waar het verslag steun voor uitspreekt – en sluit aan bij de maatregelen in het noodplan van de Commissie. Ik noem met name de herziening van het fonds voor aanpassing aan de globalisering, waar kwesties in verband met toerisme en de klappen die deze sector nu krijgt natuurlijk een plaats in moeten hebben.

Het is essentieel de ontwikkeling van nieuwe sectoren van de economie in deze kustgebieden te garanderen. Sociale en ecologische duurzaamheid dienen op die manier verzekerd te zijn en tevens moet er echte integratie worden bevorderd van de verschillende sectorale beleidsvormen, zoals het maritieme, het vervoers- en het energiebeleid, bestaande cohesie-instrumenten die al in de praktijk worden toegepast, het nieuwe beleid inzake productkwaliteit in het kader van de herziening van het gemeenschappelijk landbouwbeleid zoals aangekondigd in het verslag over de gezondheidscontrole en de nieuwe toeristische producten in deze kustgebieden, waarbij rekening gehouden dient te worden met hun essentiële bijdrage aan de Europese economie. De tenuitvoerlegging van een adequate en holistische visie voor dit beleid dient op korte termijn realiteit te zijn in de Europese Unie.

Tot slot, mijnheer de Voorzitter, wil ik zeggen dat we alleen met een goede onderlinge afstemming van deze instrumenten en met een snel en doeltreffend optreden waarbij alle partners die al in het veld werken betrokken zijn, kunnen garanderen dat we in de Europese Unie een duurzaam kusttoerisme met toekomst hebben.

  Vladimír Špidla, lid van de Commissie. − (CS) Geachte Voorzitter, dames en heren, ik zou graag de rapporteur, mevrouw Madeira, willen bedanken voor haar verslag en haar willen complimenteren met de kwaliteit en het belang van haar werk. De kustregio's zijn werkelijk zeer belangrijk voor de EU, aangezien zich juist daar een grote concentratie aan economische bedrijvigheid bevindt.

Bovendien wordt in dit verslag een lans gebroken voor een holistische benadering van het toerisme in kustregio's. Het behandelt uiteenlopende kwesties als het milieu ter zee en aan de kust, zeevervoer, de werkgelegenheid in kustgebieden, ondersteuning van het midden -en kleinbedrijf, alsook ondersteuning van de visserij. Hieruit blijkt opnieuw dat de Europese Unie een sterk en geïntegreerd maritiem beleid nodig heeft. De Europese Commissie werkt hier reeds sinds 2005 aan en legt daarbij de nadruk op de onderlinge verbanden tussen regionaal beleid, territoriale cohesie en het maritieme beleid.

Om dit beleid een concreet gezicht te geven, heeft de Europese Commissie in oktober 2007 een actieplan goedgekeurd voor een geïntegreerd maritiem beleid dat nu inderdaad stukje bij beetje wordt uitgevoerd. Een aantal van de zaken waar de Commissie momenteel aan werkt, is een direct antwoord op de in het verslag genoemde problemen en behoeften. In concreto heb ik het over:

1) het feit dat ten behoeve van een volledige transparantie van de financiering in de kustregio's er vóór de herfst van 2009 een database zal worden opgesteld van projecten die ondersteund worden middels de verschillende communautaire fondsen. Ik wil er in dit verband op wijzen dat de kwaliteit en de volledigheid van deze database volledig afhankelijk zal zijn van de bereidwilligheid van de regio's om informatie te verstrekken;

2) de versterking van de interregionale samenwerking op het gebied van het toerisme in de kustregio's. Met het INTERREG IVC-programma is het namelijk mogelijk om een netwerk van regio’s tot stand te brengen gekoppeld aan dertig prioritaire thema's, waarvan er twee verband houden met maritieme kwesties, met inbegrip van toerisme. Voor uw informatie: de tweede ronde voor het indienen van voorstellen in het kader van het IVC-programma is nog open tot half januari 2009. Ik wil de kustregio's ertoe oproepen om projecten in te dienen ter oprichting van dergelijke netwerken voor de uitwisseling en toepassing van hun goede praktijk.

Het is mij verder een groot genoegen te kunnen constateren dat het verslag zich in positieve bewoordingen uitlaat over de effecten van het Europees cohesiebeleid op de ontwikkeling van de kustregio's. De programmaperiode 2007-2013 biedt deze regio’s werkelijk zeer uitgebreide mogelijkheden alsook een kader voor Europese technische en financiële ondersteuning voor hun ontwikkelingsplannen. Dankzij het huidige cohesiebeleid kunnen kustregio's investeren in de ontwikkeling van kustgebieden en eilanden, met dien verstande dat zij voorrang geven aan investeringen in havens, maritiem onderzoek, elektriciteitsopwekking uit uiteenlopende aan de kust aanwezige energiebronnen, het maritiem erfgoed en uiteraard ook in kusttoerisme. Toerisme kan met name buiten het hoogseizoen een welkome aanvulling vormen voor de verminderde bedrijvigheid ter plaatse in de visserij, landbouw, zware industrie en de vervoerssector.

Ik wil er echter op wijzen dat het volledig aan de kustregio’s zelf is om de beste projecten uit te kiezen ter verbetering van het concurrentievermogen van hun economische structuur en ter ondersteuning van duurzaam toerisme op lokaal niveau. Verder wil ik er graag op wijzen dat de Commissie zeer concrete stappen onderneemt om de scherpe kantjes van het duidelijk seizoengebonden karakter van het toerisme af te halen, bijvoorbeeld middels het testproject “Europese topbestemmingen”(EDEN). Een van de doelstellingen van dit initiatief is namelijk de totstandbrenging van een evenwichtige verdeling van de toeristenstroom alsook om ervoor te zorgen dat toeristen ook minder traditionele bestemmingen aandoen. Dit alles heeft tot doel alle Europese landen en regio's te ondersteunen.

Tot slot zou ik nogmaals de rapporteur willen bedanken voor haar uitstekende verslag. We dienen ons terdege te beseffen dat het toerisme de kustregio’s ten goede komt, althans indien deze in duurzame banen geleid wordt.

In verband hiermee is het mij een groot genoegen u te kunnen mededelen dat de Commissie met het oog op de in het verslag van mevrouw Madeira geuite belangstelling een discussie op poten zou kunnen zetten tussen alle bij het toerisme in de kustregio's betrokken partijen, en wel in het kader van de Europese Maritieme Dag op 19 en 20 mei 2009. Ik zou graag van deze gelegenheid gebruik willen maken om de leden van het Europees Parlement uit te nodigen deel te nemen aan de gedecentraliseerde activiteiten in het kader van de Maritieme Dag van 2009, die wederom de volle steun heeft van de Commissie.

  De Voorzitter. − Het punt is afgehandeld.

De stemming vindt op dinsdag 16 december 2008 plaats.

Schriftelijke verklaringen (artikel 142)

  John Attard-Montalto (PSE), schriftelijk. – (EN) Een belangrijk deel van de Europese bevolking woont in de kustregio’s. De meeste mensen realiseren zich niet dat de kust van het Europese vasteland zich over bijna negentigduizend kilometer uitstrekt. De ontwikkeling van duurzaam toerisme in tegenstelling tot het seizoensgebonden toerisme moet worden gestimuleerd. Dit valt alleen te bereiken door productdiversificatie en alternatieve vormen van toerisme op zakelijk terrein, het houden van conferenties, op cultureel vlak, in de medische sfeer, op het gebied van sport, landbouw, taal en aan zee gerelateerd toerisme.

Bevordering van het traditionele kusttoerisme blijft echter een prioriteit. In mijn land streven we naar vergroting van de omvang en het aantal zandstranden. Helaas gebeurt dit tot op heden op een amateuristische manier. Het storten van zand op bestaande stranden of het creëren van nieuwe zandstranden zonder het aanleggen van de noodzakelijke infrastructuur is slechts een verspilling van middelen. In veel andere landen en gebieden worden al jaren zandstanden aangelegd of uitgebreid. Het verschil is dat dit allereerst werd aangepakt door aanleg van de noodzakelijke infrastructuur om zand op een natuurlijke wijze op te hopen en de corrosie ervan te voorkomen. Tegen deze achtergrond is er nog een belangrijk aspect dat lijkt te ontbreken met betrekking tot de huidige voorstellen voor het grootste zandstrand van Malta, I-Ghadira, namelijk respect voor en het rekening houden met de onmiddellijke omgeving.

  Rumiana Jeleva (PPE-DE), schriftelijk. – (EN) Het is een bekend feit dat de economie in veel kustregio's van de EU in hoge mate van toerisme afhankelijk is. Om te zorgen dat toekomstige generaties ook voordeel hebben van onze prachtige stranden en kustgebieden moeten we echter actief worden. De duurzaamheid en de toekomst van onze kustgebieden is niet vanzelfsprekend, aantasting van het milieu en verkeerde planning veroorzaken ernstige schade aan de kustregio’s. We moeten buitensporige bouw van huizen en hotels voorkomen en ervoor zorgen dat een dergelijke bouw hand in hand gaat met een verbetering van de infrastructuur, in het bijzonder van de riool- en afvalbeheerssystemen. Eenvoudig gezegd moeten we onze uiterste best doen om kustregio’s in stand te houden en te beschermen. Een optie is het bevorderen van programma's gericht op ecotoerisme en het introduceren van een beter systeem van beproefde methoden bij kustregio's. Een ding wordt duidelijk: we moeten iedere milieuverontreiniging voorkomen. Ik ben vooral bezorgd over olieraffinaderijen en soortgelijke installaties die een ernstig risico voor onze kustregio’s vormen. Ik doe dus een beroep op alle lidstaten om ervoor te zorgen dat dergelijke installaties gebruikmaken van de nieuwste technologieën en geen milieuschade toebrengen aan de fragiele ecosystemen van onze kustregio’s.

  Maria Petre (PPE-DE), schriftelijk. – (RO) Het effect van toerisme op kustregio’s is van belang vanuit het oogpunt van territoriale, economische en sociale integratie. Met dit feit zal in de tussentijdse herziening van de begroting voor 2007-2013 rekening gehouden moeten worden.

Roemenië heeft een aanzienlijke kustregio langs de Zwarte Zee en dat geldt ook voor Bulgarije, Oekraïne en Turkije.

Als we deze realiteit als uitgangspunt nemen en daarbij bedenken dat we ook rekening moeten houden met de mondingen van de rivieren die in zee stromen, moet het geïntegreerde nationale toerismeplan dat speciaal voor deze regio is ontworpen, zowel duurzaam toerisme als een betere levenskwaliteit op lokaal niveau tot doel hebben.

De Roemeense nationale autoriteiten zullen, samen met regionale en lokale autoriteiten, prioriteit geven aan het gebruik van structuurfondsen voor de ontwikkeling van duurzaam toerisme in de kustregio van de Zwarte Zee. Samenwerking en synergie op regionaal niveau, waarbij gebruik gemaakt wordt van Europese beleidsinstrumenten, zijn hiervoor van absoluut levensbelang.

Een geïntegreerde benadering is noodzakelijk als onderdeel van het communautaire beleid op het gebied van cohesie, vervoer, energie, sociaal welzijn, gezondheid, landbouw, de zee en visserij, maar bovenal het milieu, met als doel synergie te creëren en tegenstrijdige maatregelen te voorkomen.

  Silvia-Adriana Ţicău (PSE), schriftelijk. – (RO) Toerisme biedt belangrijke mogelijkheden voor sociale en economische ontwikkeling alsook voor sociale en territoriale cohesie. We mogen de speciale geografische kenmerken van de kustregio’s niet vergeten. De ontwikkeling van deze regio’s is sterk afhankelijk van de opbrengsten van activiteiten die met de nabijheid van de zee en met mondings- en deltagebieden verband houden alsook van toerisme, visserij en vervoer.

In het algemeen kunnen kustgebieden alleen toegankelijk zijn als er sprake is van een efficiënte, moderne infrastructuur. Ik ben van mening dat het van belang is dat de lidstaten specifieke strategieën ontwerpen en concrete maatregelen initiëren om het toerisme in kustregio’s te ontwikkelen en daarbij rekening houden met de bijzondere aard van het natuurlijke milieu, gericht op de bescherming ervan.

De lidstaten moeten hun toeristische diensten diversifiëren op grond van de specifieke kenmerken van iedere regio (cultuur, sport, kustplaatsen, geschiedenis) om het negatieve effect van het seizoenstoerisme te verkleinen.

Ik zou willen aanbevelen dat de lidstaten, om het toerisme te ontwikkelen, niet alleen van structuurfondsen gebruikmaken met het oog op de regionale ontwikkeling, maar ook om het economische concurrentievermogen te vergroten en vernieuwing te bewerkstelligen.