Πρόεδρος. − Κυρίες και κύριοι, η Διάσκεψη των Προέδρων μου ζήτησε να προβώ σε δήλωση σχετικά με τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή. Η συζήτηση θα διεξαχθεί το απόγευμα της Τετάρτης παρουσία του Προέδρου του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών, του τσέχου υπουργού Εξωτερικών, κυρίου Schwarzenberg. Το αναφέρω αυτό γιατί δεν ήταν πολύ σαφές. Καταβάλαμε μεγάλες προσπάθειες και διαπιστώσαμε ότι είναι εξαιρετικά πρόθυμος να βρίσκεται μαζί μας, αν και την ίδια ημέρα θα πρέπει να ταξιδέψει στη Νότιο Αφρική. Έστω και για λίγο πάντως θα ήθελα να αξιοποιήσω την ευκαιρία αυτή για να ευχαριστήσω θερμά την τσεχική Προεδρία γι’ αυτό.
Κυρίες και κύριοι, την ώρα που διεξάγουμε εδώ σύνοδο ολομέλειας στην αυγή του νέου έτους, άνθρωποι πεθαίνουν στη Μέση Ανατολή για άλλη μια φορά.
Προσωπικώς, και είμαι βέβαιος ότι το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους από εμάς, έχω την οδυνηρή αίσθηση του déjà vu όταν βλέπω τις εικόνες αυτές στην τηλεόραση.
Εξ ονόματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα ήθελα να εκφράσω τη βαθύτατη οδύνη μου για την κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Γάζα ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.
Το λέω κατηγορηματικότατα: δεν είναι αποδεκτό να υποφέρει ο λαός, να συνεχίζεται η βία και οι εργαζόμενοι στα Ηνωμένα Έθνη να δέχονται πυρά. Πόσο μακριά πρέπει να προχωρήσει ο φαύλος κύκλος της βίας μέχρι να επικρατήσουν η σύνεση και η λογική;
Η βία πρέπει να σταματήσει αμέσως και από τις δύο πλευρές. Η εκτόξευση πυραύλων της Χαμάς κατά ισραηλινών πόλεων είναι εντελώς απαράδεκτη και αξίζει να επικριθεί δριμύτατα, ενώ δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η Χαμάς έθεσε τέρμα στην εκεχειρία. Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοηθεί η αναλογικότητα των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν ως προς την απάντηση.
Όλοι οι λαοί στη Μέση Ανατολή έχουν την ίδια αξία. Το αναφαίρετο δικαίωμα ενός κράτους να προστατεύει τον εαυτό του δεν δικαιολογεί πράξεις βίας, πρωταρχική συνέπεια των οποίων είναι η πρόκληση δεινών στον άμαχο πληθυσμό.
Οι άνθρωποι στη Λωρίδα της Γάζας πρέπει να λάβουν επείγουσα βοήθεια. Ένας Παλαιστίνιος αξίζει το ίδιο με έναν Ισραηλινό ή έναν Ευρωπαίο ή έναν Αμερικανό – όλοι οι λαοί της Γης είναι ίσοι. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε την επιδείνωση της ανθρωπιστικής κατάστασης!
Ως υπεύθυνοι πολιτικοί, οφείλουμε να είμαστε πρόθυμοι να συνεισφέρουμε αποφασιστικά προκειμένου να βρεθεί βραχυπρόθεσμα μόνιμος τρόπος εξόδου από αυτόν το φαύλο κύκλο της βίας.
Κατά τη γνώμη μου, η απόπειρα να περιορισθεί η ασφάλεια σε ένα αμιγώς στρατιωτικό σκέλος είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Επομένως, δεν μπορεί να υπάρξει αποκλειστικά στρατιωτική λύση στο πρόβλημα της Μέσης Ανατολής. Στο τέλος θα πρέπει να εξευρεθεί πολιτική λύση. Πάνω απ’ όλα, τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από την αποτυχία της προηγούμενης προσέγγισης. Συνεπώς, το θέμα είναι να ληφθούν μέτρα τα οποία δεν είναι μόνο βιώσιμα αλλά επιπλέον, και πάνω απ’ όλα, ορθολογικά.
Τις προηγούμενες ημέρες είχα τηλεφωνική επικοινωνία με τον ισραηλινό Πρόεδρο, Shimon Peres, τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Salam Fayyad, την Πρόεδρο της Κνεσέτ, Dalia Itzik, και φυσικά με τον Ύπατο Αρμοστή της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας, Javier Solana, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή εδώ και αρκετό καιρό.
Επικοινώνησα επίσης με τον Αντιπρόεδρο της Ευρωμεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, της οποίας αυτή τη στιγμή είμαι Πρόεδρος, τον Πρόεδρο του ιορδανικού Κοινοβουλίου, Abdel Hadi Al-Majali, τον Πρόεδρο του ιταλικού Κοινοβουλίου, Gianfranco Fini και τον Πρόεδρο του μαροκινού Κοινοβουλίου, Mustapha Mansouri
Σε όλες αυτές τις συνομιλίες κατέστησα σαφές ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στηρίζει αμέριστα τα αιτήματα που διατυπώθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιβεβαιώθηκαν από το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στις 8 Ιανουαρίου 2009.
Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι το εν λόγω νομικά δεσμευτικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, από το οποίο απείχαν οι Αμερικανοί προκειμένου να υπερψηφισθεί, αγνοείται και από τις δύο συγκρουόμενες πλευρές, δηλαδή τόσο από το Ισραήλ όσο και από τη Χαμάς.
Πρέπει να τεθεί σε ισχύ άμεση και μόνιμη εκεχειρία. Η εκεχειρία αυτή πρέπει να επιτευχθεί με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου και τη συμμετοχή όλων των παικτών. Πρέπει να διασφαλισθεί η άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας και να δοθεί στην Υπηρεσία Αρωγής και ´Εργων των Ηνωμένων Εθνών (UNRWA) η δυνατότητα να συνεχίσει απρόσκοπτα τις ανθρωπιστικές της δραστηριότητες. Και θα ήθελα να προσθέσω: όχι μόνο για τρεις ώρες την ημέρα!
Όταν ακόμη και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει να σταματούν την εργασία τους γιατί οι αντιμαχόμενες πλευρές δεν τηρούν την ουδετερότητά τους, φθάνουμε σε απαράδεκτα χαμηλό επίπεδο όσον αφορά το διεθνές δίκαιο και την ανθρωπότητα.
Η τρίτη απαίτηση είναι η εντατικοποίηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η μοναδική βιώσιμη βάση για μόνιμη ειρήνευση είναι και παραμένει η λύση των δύο κρατών με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη ως κυρίαρχα κράτη εντός ασφαλών συνόρων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από κοινού με τα μέλη του Κουαρτέτου για τη Μέση Ανατολή, με μετριοπαθείς Άραβες εταίρους και όλους τους συμμετέχοντες στη σύγκρουση, πρέπει να επιτύχουν ταχεία επανέναρξη των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, μια ολοκληρωμένη λύση σαφέστατα απαιτεί επίσης συμφιλίωση και, συγκεκριμένα, συμφιλίωση μεταξύ των παλαιστινιακών φατριών.
Σήμερα πρέπει να θέσουμε εν αμφιβόλω τη μέθοδο που χρησιμοποιούσαμε μέχρι τούδε σε αυτό που αποκαλούμε «ειρηνευτική διαδικασία». Έως πριν από μερικές εβδομάδες θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι κινούμασταν προς τη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις, παρά το γνωστό δυσμενές περιβάλλον και τη μετά βίας επιτευχθείσα πρόοδο. Η διεθνής κοινότητα και, πρώτα απ’ όλα εμείς, ως Ευρωπαϊκή Ένωση, στηρίξαμε τις εν λόγω διαπραγματεύσεις μέσα από την ισχυρή μας δέσμευση και προσφέραμε οικονομική βοήθεια για τη δημιουργία των βασικών συνθηκών για τη σύσταση παλαιστινιακού κράτους.
Όμως ήταν η δέσμευση αυτή αρκετά ισχυρή από πολιτική σκοπιά; Θα πρέπει να θέσουμε το ερώτημα αυτό στον εαυτό μας. Εν τω μεταξύ, βρισκόμαστε και πάλι στη διαδικασία της κλιμάκωσης. Είναι κατανοητό ότι σε καιρούς διαχείρισης κρίσεων τείνουμε να σκεφτόμαστε βραχυπρόθεσμα. Στην πραγματικότητα, χρειαζόμαστε άμεση εκεχειρία εδώ και τώρα και πλήρη απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων, όπως απαιτεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η εμπειρία κατά τις τελευταίες δεκαετίες μάς δίδαξε ότι η ειρήνη στη Μέση Ανατολή δεν μπορεί να προέλθει μόνο από την ίδια την περιοχή. Όμως είναι αλήθεια ότι κάτι τέτοιο δεν θα καταστεί δυνατό χωρίς συμφιλίωση ανάμεσα στις αντικρουόμενες παρατάξεις.
Ως εκ τούτου, η διεθνής κοινότητα πρέπει να είναι έτοιμη να προωθήσει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ώστε τα θλιβερά γεγονότα των περασμένων δεκαετιών να μην παραμείνουν ως θλιβερές εμπειρίες για τις επόμενες δεκαετίες.
Οι διεθνείς δυνάμεις μπορούν και οφείλουν να συνδράμουν στη διασφάλιση της εκεχειρίας. Συνεπώς, πρέπει όλοι να καταβάλλουμε προσπάθειες προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι το γαλλο-αιγυπτιακό σχέδιο για τη σύσταση διεθνούς μηχανισμού για την ασφάλεια στα σύνορα της Γάζας θα στεφθεί με επιτυχία, ενώ θα πρέπει φυσικά να εξαρτάται κατά προτεραιότητα από την παύση της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων και πυραύλων στην περιοχή της Γάζας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη ανακοινώσει στο έγγραφο στρατηγικής δράσης κατά την έναρξη της διαδικασίας της Ανάπολης ότι προτίθεται να συμμετάσχει με τον τρόπο αυτό.
Θα ήθελα όμως να τονίσω συγκεκριμένα ένα πράγμα: η ανάπτυξη των ευρωπαϊκών και των διεθνών δυνάμεων ασφαλείας δεν μπορεί να εγγυηθεί βραχυπρόθεσμα την εκεχειρία. Πρέπει να τεθεί ένας σαφής πολιτικός στόχος για τη δημιουργία της απαιτούμενης εμπιστοσύνης για την ολοκλήρωση των ειρηνευτικών συνομιλιών με εγγύηση της ασφάλειας τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και τους Παλαιστινίους. Τούτο σημαίνει ότι με την ανάπτυξη ορισμένων στρατευμάτων, γεγονός το οποίο θα είναι βιώσιμο μόνο κατόπιν ισχυρής εντολής, θα αυξηθεί η πολιτική πίεση σε όλες τις πλευρές προκειμένου να εξευρεθεί ειρηνική λύση.
Δεν χρειαζόμαστε μόνο την επαναλαμβανόμενη δέσμευση προς την ειρήνη την οποία τόσο συχνά διατυπώσαμε ως στόχο στο παρελθόν. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η προθυμία όχι μόνο να θέσουμε την ειρήνη ως στόχο αλλά και να την επιτύχουμε, και μάλιστα προτού το μίσος το οποίο εντάθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες κλιμακωθεί ακόμη περισσότερο και προκαλέσει ανάφλεξη.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι το 2008 ήταν το Ευρωπαϊκό Έτος Διαπολιτισμικού Διαλόγου. Θα ήθελα επίσης να σας υπενθυμίσω πόσα έχουμε κάνει εμείς ως Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου αυτή η χρονιά να καταστεί χρονιά ελπίδας, ενώ θέτουμε πολιτικές προτεραιότητες οι οποίες δίδουν έμφαση στο γεγονός ότι η σύγκρουση των πολιτισμών δεν αποτελεί νόμο της φύσης.
Οι αντιδράσεις σε ολόκληρο τον κόσμο για τον πόλεμο στη Γάζα καταδεικνύουν πόσο γρήγορα οι προσπάθειες για διαπολιτισμικό διάλογο μπορούν να καταστραφούν όταν παρασύρονται από την πραγματικότητα των εικόνων που βλέπουμε καθημερινά στις ειδήσεις. Ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι η εν λόγω πραγματικότητα τίθεται στα χέρια των εξτρεμιστών και των φονταμενταλιστών, στόχος των οποίων δεν είναι η ειρήνη αλλά η συνέχιση του φαύλου κύκλου των συγκρούσεων.
Η βία γεννά περισσότερη βία. Η φράση αυτή πρέπει να επαναλαμβάνεται συνεχώς. Ο διάλογος και οι διαπραγματεύσεις συνιστούν το μοναδικό τρόπο εξόδου από την κρίση αυτή. Και τα δύο δεν αποτελούν αυτοσκοπούς αλλά πρέπει να διεξάγονται με γενναιότητα ώστε οι λαοί του Ισραήλ και της Παλαιστίνης να ζουν σε συνθήκες πραγματικής ασφάλειας, ειρηνικά και με σεβασμό προς την αξιοπρέπειά τους.