Rapporti verbatim tad-dibattiti

It-Tnejn, 12 ta' Jannar 2009 - Strasburgu

19. Perspettivi għall-iżvilupp tad-djalogu ċivili fil-qafas tat-Trattat ta' Liżbona (preżentazzjoni qasira)

  Presidente. - Segue-se o relatório da Deputada Genowefa Grabowska, em nome da Comissão dos Assuntos Constitucionais, sobre as perspectivas de desenvolvimento do diálogo civil no âmbito do Tratado de Lisboa (2008/2067(INI)) (A6-0475/2008).

  Genowefa Grabowska, sprawozdawca. − Panie Przewodniczący! Pani Komisarz! Zmieniamy temat: będziemy mówili o kontaktach pomiędzy instytucjami Unii Europejskiej a jej obywatelami, o kontaktach, które szwankują, pomiędzy którymi mamy dużą lukę. A Jean Monnet powiedział w przeszłości „Nie tworzymy Unii dla państw i rządów, tworzymy ją dla obywateli”.

Unia Europejska rozszerza się, obywateli przybywa, natomiast instytucje europejskie, instytucje Unii Europejskiej mają problem z kontaktowaniem się z obywatelami. Pokazały to bolesne doświadczenia w postaci francuskiego i holenderskiego „nie” wobec konstytucji europejskiej, jak również irlandzkiego „nie” wobec Traktatu z Lizbony. Co prawda instytucje unijne próbują poprawić kontakt z obywatelami, otwierają się na nich, wyraźnie uznają rolę społeczeństwa obywatelskiego. Wachlarz unijnych polityk komunikacyjnych w tym zakresie jest coraz szerszy, przyjął nawet specjalną nazwę dialogu obywatelskiego, ale to za mało. I dlatego Parlament Europejski wychodzi naprzeciw temu wyzwaniu, próbując stworzyć tego typu mechanizm i zaproponować tego typu kontakty pomiędzy instytucjami Unii Europejskiej a jej obywatelami, które wyeliminują brak demokracji, pokażą, że obywatele odgrywają ważną rolę także w procesie podejmowania decyzji na forum Unii Europejskiej.

Art. 10 Traktatu z Lizbony mówi: „Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii. Decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela.” Towarzyszy temu przepis dodatkowy, mówiący jeszcze o inicjatywie legislacyjnej jednego miliona obywateli Unii Europejskiej, którzy po wejściu w życie traktatu lizbońskiego będą mogli wystąpić do Komisji Europejskiej i skłonić ją, by zechciała przygotować wniosek legislacyjny w ważnej dla obywateli sprawie.

Dlatego w tym sprawozdaniu mówię o dialogu obywatelskim, o dialogu, który nie jest definiowany w prawie, ale o dialogu, który jest niezbędny i który chciałabym, by był kierowany, czy kierował się, następującymi zasadami: po pierwsze, wprowadziłam w tym sprawozdaniu zasadę reprezentatywności społeczeństwa obywatelskiego. Chciałabym, aby społeczeństwo obywatelskie było na poziomie Unii Europejskiej dobrze reprezentowane, dobrze to znaczy przez takich partnerów, którzy właściwie, należycie odbijają i reprezentują interesy.

Chcę, aby dialog obywatelski miał charakter wzajemny, dwustronny - to znaczy, by nie tylko Unia Europejska mówiła do obywatela, a obywatel Unii odpowiadał, ale by instytucje unijne informowały obywateli, kiedy ten głos został wzięty pod uwagę i jakie konsekwencje wywołały opinie obywateli. Dlatego potrzebna nam jest informacja zwrotna płynąca z Unii do obywateli.

Chcę, by dialog obywatelski opierał się na zasadzie przejrzystości, transparentności, abyśmy zapraszając do dialogu uczestników reprezentujących społeczeństwo kierowali się jasnymi regułami, abyśmy mieli systematyczną publikację list organizacji, które włączyły się w konsultacje. Dobrze byłoby, aby Unia miała osobę odpowiedzialną za tę właśnie stronę, czyli za dialog.

Zasady prowadzenia dialogu obywatelskiego są trudne do ustalenia i dlatego oczekuję, że Komisja Europejska, która wcześniej już przygotowała określone reguły dotyczące wzmocnionej kultury konsultacji i dialogu (to jest rok 2002), zechce przygotować tego typu zasady, które staną się zasadami wspólnymi dla wszystkich instytucji. I jeszcze chcę tylko wskazać, że państwa członkowskie powinny być także zobowiązane do promowania dialogu obywatelskiego. Chcę, aby wszystko, co w tym sprawozdaniu się pojawia i o czym nie zdążyłam powiedzieć, zostało w pierwszej możliwej sytuacji, czyli przy wyborach do Parlamentu Europejskiego, w kampanii wyborczej, przetestowane i byśmy uczynili ten pierwszy krok w kontaktach z obywatelami europejskimi, przekazując to, co Unia ma im najlepszego do zaoferowania i biorąc od nich nauki, które powinniśmy tutaj włączyć.

  Androulla Vassiliou, Member of the Commission. − Mr President, first of all the Commission would like to thank the rapporteur, Ms Grabowska, as well as the Committee on Constitutional Affairs for their excellent report.

We agree that civil society plays an important role in European integration. It is one of the key tools for communication between European institutions, EU society and EU citizens. It helps citizens to exercise their right to participate in the democratic life of the Union.

The Commission has a long and healthy tradition of interaction with civil society organisations. This cooperation between the Commission and civil society has grown, covering a wide variety of issues from policy dialogue to project management, both within the EU and in our partner countries.

The Treaty of Lisbon would put our existing practices on a more formal footing and provide a fresh impetus to further enhance them. It would also open the door to another option for civil society to operationalise its views through the Citizens’ Initiative.

Involving interested parties in an active dialogue requires the provision of appropriate instruments for civil society to express its opinions and be heard. The EU institutions also need equally appropriate instruments to ensure that what we hear from civil society and citizens is properly picked up and put into the system. The Commission welcomes the fact that the current report supports many of the ideas the Commission is already putting into effect.

Through its mandate, the current Commission has taken a series of initiatives to involve civil society organisations and individual citizens in a public debate on EU issues. One of the more innovative examples of these efforts has been the citizens’ consultations, experimenting with deliberative polling and face-to-face consultations.

To understand people’s needs and expectations, over the past 35 years the Eurobarometer has been developed into a very valuable tool for monitoring public opinion in Europe. Neither the Commission nor Parliament can, however, single-handedly organise a Europe-wide public debate. This will only be possible if EU institutions and Member States work together. That is the purpose of the political declaration on ‘Communicating Europe in Partnership’ signed by Parliament, the Council and the Commission on 22 October 2008.

In this context, the Commission and Parliament are already coordinating efforts with the Member States via the management partnerships, which include regional and local campaigns on specific issues, linking up with action by local authorities and NGOs. Eleven new management partnerships in 2009 will make this approach even more effective.

The Commission shares the view that fruitful dialogue depends on the active participation of all sides: the EU institutions, the Member States and civil society. The Commission hopes that the Lisbon Treaty will come into force and stands ready to take the necessary action to put its provisions into practice and to continue developing civil dialogue.

  Presidente. − Este ponto é dado por encerrado.

A votação terá lugar na terça-feira, às 12 horas.

Declarações escritas (artigo 142.º)

  Lidia Joanna Geringer de Oedenberg (PSE), na piśmie. – Demokratyczna i bliska obywatelom Unia Europejska wymaga ścisłej współpracy instytucji unijnych i państw członkowskich ze społeczeństwem obywatelskim na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

Społeczeństwo obywatelskie, reprezentujące liczne organizacje pozarządowe i organizacje non-profit założone przez obywateli z ich własnej woli, odgrywa bardzo ważną rolę w europejskim procesie integracji, przedstawiając instytucjom europejskim stanowiska i żądania obywateli Unii. Niezmiernie ważne zatem jest skuteczne i rzetelne informowanie obywateli oraz popularyzowanie dialogu obywatelskiego, zwłaszcza w zakresie promowania i propagowania działań i zamierzeń Unii Europejskiej, w budowaniu sieci współpracy europejskiej oraz wzmacnianiu wśród społeczeństwa obywatelskiego tożsamości europejskiej.

Unia Europejska, chcąc osiągnąć swoje cele i zamierzenia polityczne, potrzebuje szerszej debaty publicznej, efektywniejszego dialogu obywatelskiego i większej świadomości politycznej.

Traktat z Lizbony wzmacnia prawa obywateli wobec Unii poprzez ułatwienie im i stowarzyszeniom reprezentatywnym dla społeczeństwa obywatelskiego udziału w debatach nad „Europą obywateli”.

Instytucje Unii Europejskiej powinny podjąć bliższą współpracę na rzecz budowania europejskiego dialogu obywatelskiego i promowania aktywnej postawy europejskiej wśród obywateli UE. Konieczne jest zachęcenie obywateli do szerszego udziału w debatach i dyskusjach europejskich, a także do aktywnego uczestnictwa w nadchodzących wyborach do Parlamentu Europejskiego, ponieważ, jak mówił Jean Monnet, „nie tworzymy Unii dla państw i rządów, tworzymy ją dla obywateli”.

  Zita Gurmai (PSE), írásban. – Egy civil szervezethez való tartozás azt a lehetőséget teremti meg egy európai polgár számára, hogy aktívan részt vegyen a politikaformálásban. Az uniós célok elérése tekintetében igazi kihívást jelent a polgárok aktív bevonása e folyamatba, illetve az, hogy konkrét, kézzelfogható lehetőséget teremtsenek számukra a kezdeményezésekre, visszajelzésre, kritikára és ellenvélemények kifejtésére. Mivel azonban nincs egységes és pontos jogi definíció a civil szervezetekre, ez nehézségeket okozhat.

Annak érdekében, hogy az Unió állampolgárai felismerjék az Unió őket érintő előnyeit, tovább kell szélesíteni a demokráciát, növelni az átláthatóságot és javítani a hatékonyságot az Európai Unió működésében. A demokratikus deficit ugyanis a legtöbb esetben abból adódik, hogy a polgárok nem minden esetben jutnak hozzá az érdemi információkhoz. A közösségi döntéshozatal tekintetében a dokumentumok egy része továbbra sem hozzáférhető, így folytatni kell azt a folyamatot, amely a közösségi munkadokumentumok hozzáférhetőségének további szélesítésére irányul.

A konzultációs mechanizmus az európai intézmények tevékenységének szerves részét képezi. Rögzíteni kell a konzultáció általános alapelveit és minimális szabványait, létre kell hoznunk a konzultáció kereteit, amely koherens, de mégis elég flexibilis ahhoz, hogy alkalmazkodjon az érintett felek speciális elvárásaihoz.

  Jo Leinen (PSE), schriftlich. – Mit diesem Bericht setzen wir ein klares Zeichen für mehr Bürgernähe der EU und schlagen konkrete Schritte vor, dieses Ziel Wirklichkeit werden zu lassen.

Wir fordern alle EU-Institutionen auf, den Dialog mit der Zivilgesellschaft zur wichtigen Querschnittsaufgabe in der politischen Arbeit zu machen.

Die Menschen unterstützen die EU nur, wenn sie über politische Vorhaben und Aktivitäten informiert werden und sich an den Entscheidungen, z.B. durch Konsultationen, beteiligen können. Wir haben bei der Ablehnung des Lissabon-Vertrages in Irland erlebt, welche negativen Konsequenzen absichtlich gestreute Fehlinformationen für die europäische Integration haben. Dem müssen wir in Zukunft durch eine offensive Informations- und Dialogpolitik vorbeugen. Dies gilt insbesondere auch für den Rat und die Regierungen der Mitgliedstaaten, die sich aktiver für eine verbesserte Information über die EU einsetzen sollten.

Der Zugang zu den Dokumenten aller EU-Institutionen muss erleichtert und verbessert werden, so dass sich jeder Bürger ein Bild von ihrer Arbeit machen kann.

Unser Ziel ist der Aufbau einer starken europäischen Zivilgesellschaft als Grundvoraussetzung für die Entwicklung eines europäischen öffentlichen Raums. Deshalb fordern wir, endlich die notwendigen Rahmenbedingungen, das heißt vor allem ein Statut für europäische Vereine und damit die notwendige infrastrukturelle Grundlage für aktive Bürgerinnen und Bürger auf europäischer Ebene, zu schaffen.

  Zdzisław Zbigniew Podkański (UEN), na piśmie. – Panie Przewodniczący

Panie i Panowie Posłowie

Sprawozdanie poseł Grabowskiej w sprawie perspektyw rozwijania dialogu obywatelskiego w ramach Traktatu z Lizbony jest przykładem marnotrawienie czasu i środków. Rodzi się więc pytanie natury zasadniczej. O co w tej debacie tak naprawdę chodzi? Przecież Traktat jest martwy - odrzuciła go Irlandia w referendum ogólnonarodowym. Oznacza to, że w/w dokument nie ma mocy prawnej. Budowanie czegokolwiek na nim jest budowaniem w próżni, bez podstaw. Budowanie na Traktacie, którego w rzeczywistości nie ma, bo został odrzucony, jest pogwałceniem demokracji i równych praw wolnych narodów. Tak więc po raz kolejny kłania się encyklopedyczna wiedza o pojęciu "demokracja". W moim pojęciu demokracja jest świadomym wyborem, a nie przymusem i nieliczeniem się z wolą narodów. W demokracji suwerenem jest naród, a nie grupa interesów, zaś najwyższą formą jej wyrazu jest referendum, a nie sprzeczna z wolą narodu decyzja kliki sprawującej władzę. Czy tak trudno to zrozumieć?

  Душана Здравкова (PPE-DE), в писмена форма. – Бих искала да поздравя г-жа Grabowska за чудесния доклад, за който съм сигурна, че ще е принос за подобряване и развитие на гражданския диалог. Има много неща да се кажат за развитието на диалога между граждани и институции в Европейския съюз. Като председател на гражданско сдружение в България, съм дълбоко убедена, че това е един от най-важните елементи за бъдещото развитие на Европа, който трябва спешно да бъде реформиран и подобрен.

Вярвам, че с този доклад Европейският парламент дава нужните насоки и препоръки на останалите институции, но също и на гражданските организации, защото без тяхното съдействие и участие целта, която сме си поставили, ще бъде невъзможна.

Докладът предлага един равнопоставен диалог, зачитащ различието и независимостта на множеството асоциации, и ще спомогне на гражданското участие в политическия процес да се справи със сериозните предизвикателства, поставени пред него, както на национално, така и на европейско ниво. Защото е от голямо значение да се намери диференциран подход, който да даде резултати на местно ниво поради различното ниво на развитие, както в различните държави, така и в различните сектори.

Разчитам, че останалите институции и държавите-членки ще вземат предвид нашите препоръки в най-бързи срокове, дори и Договорът от Лисабон да не влезе скоро в сила.