Volledig verslag van de vergaderingen

Dinsdag 13 januari 2009 - Straatsburg

8. Plechtige vergadering - Letland

  De Voorzitter - Mijnheer de president van de Republiek Letland, zeer geachte Valdis Zatlers, het is ons allen een bijzonder groot genoegen u vandaag voor de eerste keer in ons Europees Parlement te mogen begroeten. Allereerst wil ik u graag hartelijk bedanken dat u de uitnodiging van het Europees Parlement hebt aangenomen, om ons vandaag – op de dag dat we ook de tiende verjaardag van onze gemeenschappelijke munt, de euro, vieren – als president van uw land, dat nog niet zo lang lid is van de Europese Unie, toe te spreken. We beleven ook in alle opzichten een première, want voor het eerst is hier in de vergadering van het Europees Parlement ter begroeting van een staatshoofd het Europese volkslied gespeeld.

(Applaus)

Staat u mij toe dat ik, ter gelegenheid van uw bezoek, vandaag nog eens wijs op de historische betekenis van de in 2004 doorgevoerde uitbreiding van de Europese Unie. Het heeft meer dan zestig jaar geduurd voordat uw land weer in contact werd gebracht met het vrije en democratische Europa en ons continent werd verenigd.

We leven nu in vrede, met vrijheid en democratie. Voor onze burgers bestaan er nu mogelijkheden waar onze voorvaderen slechts van konden dromen. We mogen en moeten daar heel blij mee zijn.

De Europese Unie wordt nu echter met nieuwe en grote uitdagingen geconfronteerd. Ook de mensen in Letland hebben dit heel duidelijk gemerkt, bijvoorbeeld door de financiële crisis waardoor ook uw land, mijnheer de president, hevig is getroffen. De burgers van Letland maken zich, niet als enigen, ook terecht zorgen over de gascrisis tussen Rusland en Oekraïne.

Juist tijdens een crisis wordt duidelijk wat de waarde is van het lidmaatschap van een Europese Unie die gebaseerd is op het principe van solidariteit tussen haar volkeren. Juist in deze crisistijd voelen we allemaal de betekenis van de Gemeenschap en de samenwerking tussen onze landen en de Europese instellingen.

Samen staan we sterker, samen kunnen we onze belangen en waarden beter wereldwijd verdedigen. Ook daarom verlangt het Europees Parlement een spoedige inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon, dat de Europese Unie meer mogelijkheden biedt om deze grote uitdagingen aan te pakken.

In dit verband zijn ook de verkiezingen voor het Europees Parlement, in juni van dit jaar, van groot belang. We willen immers samen haast maken met het succesverhaal van het Europese vredes- en eenwordingsproject – in een democratische Europese Unie met een Europees Parlement dat op bijna alle terreinen medebeslissingsbevoegdheid heeft.

Ik hoop van harte dat de burgers van Letland – en van alle andere lidstaten van de Europese Unie – zich van de betekenis van hun stem, als medebeslissingsmogelijkheid in Europa, bewust zullen zijn, en dat zij daarom in groten getale aan de komende verkiezingen voor het Europees Parlement zullen deelnemen.

Mijnheer de president, het is mij een groot genoegen u nu te mogen verzoeken het Europees Parlement toe te spreken. Nogmaals hartelijk welkom in het Europees Parlement!

(Applaus)

  Valdis Zatlers, president van Letland. – (LV) Mijnheer de Voorzitter, dames en heren, ik wil de Voorzitter bedanken voor zijn vriendelijke inleiding en voor zijn uitnodiging om de gekozen afgevaardigden van de Europese naties toe te spreken. Ik ben vereerd dat ik deze gelegenheid gekregen heb, en ik moet zeggen dat het me genoegen doet me tot het Europees Parlement te richten in mijn moedertaal, vooral nu het Lets al vijf jaar tot de officiële talen van de Europese Unie behoort. Mijn toespraak van vandaag valt precies in de tijd dat de ambtstermijn van de eerste, in Letland gekozen leden van het Europees Parlement op zijn einde loopt.

Beste vrienden, dit jaar, 2009, is voor Letland een bijzonder belangrijk jaar. Het is nu vijf jaar geleden dat Letland toetrad tot de Europese Unie en tot de NAVO. Na het herstel van de onafhankelijkheid in 1991 was voor Letland het lidmaatschap van deze internationale organisaties een strategisch doel geworden. Het gaf duidelijk te kennen dat het wenste deel te nemen in de Europese en trans-Atlantische economische en veiligheidsstelsels. De uitbreiding van de familie van Europese democratische landen in het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw was de meest dynamische verandering die Europa sinds de oprichting van de Europese Unie gekend heeft. Er was sprake van belangrijke veranderingen. De Europese organisaties kregen gezelschap van landen die lange tijd gedwongen van hen gescheiden waren geweest, ook al vinden de waarden die de kern vormen van de Europese Unie hun historische wortels in die landen.

Op 18 november van het vorig jaar vierde Letland de negentigste verjaardag van zijn proclamatie. Die verjaardag was voor ons volk van grote betekenis. Hiermee werd nogmaals bevestigd dat wij vasthouden aan ons verlangen om te leven in een onafhankelijk, vrij en democratisch land. In de akte waarin in 1918 de Republiek Letland werd uitgeroepen, staat: “Alle burgers, ongeacht hun etnische afkomst, worden gevraagd om hun steun want de mensenrechten in Letland zullen zonder uitzondering worden gewaarborgd. Het zal een democratische, rechtvaardige natie zijn, waarin geen plaats is voor onderdrukking en onrechtvaardigheid...”. Deze woorden vervullen me met trots. Dertig jaar voordat de Universele Verklaring van de rechten van de mens werd aangenomen, verklaarde de Republiek Letland al dat het deze fundamentele waarden en beginselen zou aanhangen.

Letland heeft altijd het gevoel gehad dat het bij Europa hoorde en de Europese waarden deelde, zelfs toen Letland net als andere Midden- en Oosteuropese landen lange tijd gebonden was aan een staat waarin vele waarden door een speciale ideologische bril bekeken werden. De landen van het Oostblok verkeerden in een toestand van vrede, maar het was het soort vrede dat je vindt op de binnenplaats van een gevangenis. Het was het soort vrede dat teweeg wordt gebracht door de aanwezigheid van tanks, door onderdrukking en door dreiging. Vorig jaar, dames en heren, werd u en werd heel Europa herinnerd aan het onmenselijke karakter van totalitaire ideologieën, door de film van Edvīms Šnore met de naam “A Soviet Story”. We hebben een gemeenschappelijke geschiedenis maar onze lotgevallen lopen uiteen. We moeten terugkijken naar het verleden om elkaar te kunnen begrijpen en om samen naar de toekomst te kunnen kijken. Daarom zou ik het Europees Parlement willen bedanken voor de verklaring die het op 22 september van het vorig jaar heeft aangenomen om 23 augustus uit te roepen tot de Europese Dag ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het stalinisme en het nazisme. Deze verklaring herinnert de mensen van Europa aan deze tragische gebeurtenissen in de geschiedenis van Letland en heel Europa.

Vandaag zou ik een blik willen werpen op een stuk veel recentere geschiedenis. Dit jaar is het vijf jaar geleden dat Letland lid werd van de Europese Unie en van de NAVO. Hoe is deze periode voor Letland geweest? Wat zijn de winstpunten voor ons land? Wat heeft ons land bereikt, en welke uitdagingen liggen er nog voor ons? In de eerste plaats was ons streven om deel uit te maken van Europa een stimulans om de democratie in onze samenleving te consolideren, en het droeg dan ook bij tot de invoering van democratische instelllingen. Door toe te treden tot de Europese Unie maakte Letland duidelijk dat het vastbesloten was zijn eigen toekomst te bepalen, dat het vastbesloten was zijn toekomst te baseren op een Europese identiteit en op onze gemeenschappelijke waarden: vrijheid en democratie, verantwoordelijkheid, gerechtigheid en mensenrechten, gelijkheid, verdraagzaamheid en voorspoed. In de tweede plaats is het een feit dat het lidmaatschap van de Europese Unie het investeringsklimaat in Letland ten goede gekomen. Het “European money”, zoals we de structuurfondsen van de Europese Unie vaak noemen, heeft aanzienlijk bijgedragen tot de ontwikkeling van de Letse economie. In de derde plaats genieten we nu de voordelen van het vrije verkeer van personen. Vrij reizen in het Schengengebied is al gewoon en vanzelfsprekend geworden; het is al een natuurlijke zaak geworden om te leren, te werken en ervaringen op te doen in andere EU-lidstaten. In de vierde plaats zijn er door het vrije verkeer van goederen en diensten nieuwe kansen gecreëerd voor het bedrijfsleven. Elke ondernemer en elke consument kan nu vrij bewegen in een open wereld zonder grenzen en zonder douaneheffingen. Voor ons als land met een kleine binnenlandse markt is dat van groot belang. In de vijfde maar belangrijkste plaats wordt de stem van de Letten nu gehoord in Europa, en de stem van de Europeanen wordt in de hele wereld gehoord. We mogen er trots op zijn dat we zo’n uniek samenwerkingsmechanisme tot onze beschikking hebben. Het stelt ons allen in staat om samen en op wereldschaal te zoeken naar actieve oplossingen voor mondiale uitdagingen, klimatologische en demografische veranderingen, versterking van de energiezekerheid, migratieproblemen, en bij een financiële crisis. Letland heeft nu nieuwe politieke en economische instrumenten tot zijn beschikking, maar ik zou erop willen wijzen dat ook onze verantwoordelijkheid voor de gemeenschappelijke toekomst van Europa, de verantwoordelijkheid voor alle mensen van Europa, aanzienlijk is toegenomen.

Als we terugblikken op wat we bereikt hebben, moeten we ook kritisch zijn en de fouten erkennen die gemaakt zijn. Na de toetreding tot de Europese Unie is de Letse regering als het ware met de armen over elkaar gaan zitten, zo van: “nou, die klus is geklaard”, het doel was zogenaamd bereikt. We zagen niet in dat we niet aan het eind van van een proces zaten maar pas aan het begin. De Europese Unie biedt grote mogelijkheden, maar ieder land en elke samenleving moet die kansen zelf grijpen. In Letland hebben wij die kansen niet allemaal benut; we hebben het cohesiebeleid niet altijd op de meest verstandige manier geïmplementeerd, en de financiële mogelijkheden die ons geboden werden niet altijd even goed benut. Onze staatsinstellingen moesten immers leren hoe te functioneren in de Europese Unie. Verder zijn we wat de invoering van de euro betreft niet doortastend genoeg geweest; dat is een van de grootste fouten die we gemaakt hebben in het hele proces van de invoering van de euro, iets wat onder de huidige omstandigheden met de economische crisis duidelijk aan het licht is getreden.

Toch zal zelfs de meest geharde euroscepticus moeten toegeven dat Letlands lidmaatschap van de Europese Unie over het algemeen positief heeft uitgepakt. Is er iemand in Letland die wil terugkeren naar een Europa met douanegrenzen tussen de landen? Nee! Is er iemand die bij de grens in de rij wil staan wachten om een naburig land binnen te komen? Nee! Is er iemand die wil terugkeren naar een wereld waar werknemers worden beperkt in hun bewegingsvrijheid, hun opleiding en hun mogelijkheden om ervaring op te doen met winst maken? Natuurlijk niet! Zelfs eurosceptici raken al gauw aan positieve veranderingen gewend, en worden tenslotte gewoon sceptici.

Dames en heren, door de verslechtering van de situatie van het financiële stelsel en de economie van de afgelopen maanden is de rol en de betekenis van de nationale regeringen in het economisch proces onherroepelijk gewijzigd. Tot op heden konden de financiële markten zich in alle vrijheid ontwikkelen. We waren ervan overtuigd dat de wetten van de markt zelf zo doelmatig zouden zijn dat ze de economische ontwikkeling zouden bevorderen. We dachten dat de markt zelf alles wel zou regelen. En dat is inderdaad gebeurd. De markt regelt zichzelf wel. Wat deze mondiale crisis echter duidelijk laat zien, is dat onze financiële systemen en economieën onder die markt te lijden hebben terwijl, wat nog belangrijker is, de mensen concreet te lijden hebben onder de crisis. De loop van de gebeurtenissen eind vorig jaar toont aan dat het voor onze regeringen van essentieel belang is dat ze een actievere rol in het economisch proces gaan spelen. De vorige benadering: indutten achter het stuur van het economisch management, was onverantwoordelijk. Helaas, we zijn te laat wakker geworden. Vroeg genoeg om het gevaar op de weg voor ons nog net te ontwaren – het financiële moeras – maar te laat om het te vermijden.

In deze situatie is er een intelligente, gezamenlijke aanpak nodig op nationaal, Europees en mondiaal niveau. Het is van essentieel belang dat er mondiaal op gecoördineerde wijze actie wordt ondernomen om de economische groei nieuw leven in te blazen. Dat kan alleen als we nieuwe structuren en werkingsmechanismen bedenken voor het financiële stelsel, dat onder strikt toezicht zal moeten komen te staan zonder dat initiatieven of marktprocessen hierdoor worden ingeperkt. De grootste uitdaging zal zijn om hierin het juiste evenwicht te vinden. Op Europees niveau hebben we een belangrijk voordeel, want we kunnen gecoördineerde maatregelen invoeren en gezamenlijk actie ondernemen om een duurzame oplossing bereiken. Wij zijn blij met het het Europese economische herstelplan van de Commissie, waarmee een belangrijke stap wordt gezet om weg te komen uit het moeras waarin we nu nog vastzitten.

Ik zal iets langer ingaan op de oplossingen op nationaal niveau. De mondiale economische crisis is niet aan Letland voorbij gegaan. Er zijn stemmen die zeggen dat Letland thans onderworpen is aan de meest ingrijpende reddingsoperatie van financiële stelsels in de moderne Europese geschiedenis. Letland is op het ogenblik bezig maatregelen op te stellen om de economie te stimuleren teneinde de financiële en economische situatie snel en op doeltreffende wijze te stabiliseren. Dat is een moeilijke taak, maar we zullen de crisis alleen kunnen overwinnen als we een duidelijke uitweg voor ons zien, en niet door kortetermijnoplossingen te verwarren met een langetermijnvisie op economische ontwikkeling.

Eind vorig jaar hebben zes politieke partijen die in het Letse parlement vertegenwoordigd zijn, zowel regerings- als oppositiepartijen, overeenstemming bereikt over een gezamenlijk standpunt ter ondersteuning van het economische stabiliseringsplan van de Letse regering. Volgens dit akkoord moet er speciale aandacht worden besteed aan de controle op het gebruik van aan Letland verstrekte leningen. In het plan zijn de prioriteiten voor de middellange termijn voor de Letste economie vastgelegd: exportondersteuning, bevordering van een vrije, eerlijke concurrentie, aanzienlijke terugdringing van het tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans, en de invoering van de euro in 2012. Het toetreden tot de eurozone is een van de belangrijkste strategische doelen van ons land geworden. Letland moet in de huidige situatie niet aan zijn lot worden overgelaten. De hulp die we krijgen om deze moeilijke tijd door te komen, is niet alleen afkomstig van internationale financiële instellingen, maar ook van de instellingen van de Europese Unie en de landen van Europa. Letland is dankbaar voor deze blijken van solidariteit.

Dames en heren, de Europese Unie kreeg er bij elke uitbreiding niet alleen nieuwe lidstaten bij, maar ook nieuwe accenten in haar agenda, zoals dat op het buitenlands beleid. De toetreding van Letland tot de Europese Unie vond plaats in een tijd toen de doelen, beginselen en implementatiemechanismen van het Europees nabuurschapsbeleid werden opgesteld. Sinds die tijd is het buitenlands beleid van de Europese Unie ten opzichte van haar oosterburen aanzienlijk geïntensiveerd, wat te danken is aan de betrokkenheid en ervaring van de nieuwe lidstaten. Letland heeft de betrekkingen met naburige landen altijd in een breder kader geplaatst, en het zal een actieve rol blijven spelen bij het vaststellen en implementeren van dit beleid in de toekomst.

Dit beleid heeft niet alleen betrekking op de verhouding tussen de Europese Unie met specifieke landen, namelijk de landen waarmee zij een land- of zeegrens deelt. In het kader van dit beleid moet de positie en de rol van de Europese Unie aan de orde worden gesteld. Samen met andere, gelijkgestemde landen heeft Letland zich actief ingezet om de betrokkenheid van de Unie bij de regio van haar oosterburen te vergroten. Dit heeft geresulteerd in een nieuw politiek initiatief, het “oostelijk partnerschap”, dat tot doel heeft het gemeenschappelijk nabuurschapsbeleid van Europa om te vormen en aan te passen aan de specifieke kenmerken van deze regio, waardoor dit proces met meer durf en ambitie gestimuleerd wordt. Letland is blij met de voorstellen die de Commissie in dit verband gedaan heeft. In praktisch opzicht heeft het oostelijk partnerschap de taak om de politieke en economische betrekkingen tussen de Europese Unie en de landen in deze regio te bevorderen, alsook de onderlinge samenwerking tussen die landen te verbeteren. Bij de ontwikkeling van het oostelijk partnerschap moet aandacht worden geschonken aan het differentiatiebeginsel, aan het individueel beoordelen per land, en de houding jegens elk van die partners apart. Die partners volgen elk hun eigen weg naar ontwikkeling. Je hebt de landen die graag bij de Europese Unie zouden behoren, en landen die zichzelf andere doelen hebben gesteld. Ons beleid heeft alleen dan kans van slagen als wij in staat zijn om met alle landen van deze regio samen te werken, en begripvol te hulp te schieten als dat nodig is. Bij mijn bezoek aan de Centraal-Aziatische landen van oktober jongstleden, toen ik Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan bezocht heb, heb ik ook daar positieve signalen ontvangen om de samenwerking tussen de Unie en deze landen uit te breiden en te intensiveren. Letland zal zich actief blijven inzetten voor het Europees nabuurschapsbeleid en een actieve rol blijven spelen om dat beleid te implementeren. Elk Europees land heeft de geschiedenis op zijn eigen manier ervaren en zijn eigen kansen om een bijdrage te leveren aan ons gemeenschappelijk project ten bate van de Europese Unie. De specifieke bijdrage van Letland aan de oostelijke dimensie van de Unie is enerzijds het onderlinge vertrouwen dat blijkt in onze bilaterale betrekkingen, die hun wortels hebben in een gemeenschappelijke historische periode, en anderzijds de daaruit voortvloeiende deskundigheid. Letland heeft de plicht om deze bijzondere omstandigheid te benutten die in de komende tien jaar verloren zou kunnen gaan. Na een aantal decennia zal Letland in de ogen van de oosterburen niet meer zijn dan een van de lidstaten van de Europese Unie, en niet langer de poort naar Europa. Door gebruik te maken van zijn voordelen zal Letland een actieve, politieke dialoog blijven voeren om in de naburige staten meer begrip te kweken voor de Europese Unie en haar waarden, en zo de doelstellingen van het Europees nabuurschapsbeleid en het oostelijk partnerschap te verduidelijken. Dat is in ieders voordeel, en het stelt ons in de gelegenheid om te vernemen hoe onze buurlanden hun betrekkingen met de Europese Unie in de toekomst zien. Ik ben ervan overtuigd dat de Europese belangen er het meest bij gebaat zijn als het oostelijk partnerschap zo spoedig mogelijk wordt ingevoerd, tijdens het voorzitterschap van de Tsjechische Republiek.

Dames en heren, de kwestie van de energiezekerheid is kort geleden, tijdens de eerste dagen van het Tsjechische voorzitterschap, heel actueel geworden. De financiële en economische crisis heeft zijn eigen cyclische beweging. De vraagstukken inzake energiezekerheid en duurzame energiebronnen zijn echter een vast onderdeel van de Europese politieke agenda, en op mondiaal niveau is dat niet anders. En die vraagstukken worden steeds dringender. De energiezekerheid heeft een uitgesproken externe dimensie, wat betekent dat ze niet los van de internationale situatie kan worden gezien. De recente gebeurtenissen in Oekraïne en het conflict in Georgië zijn daar het bewijs van. Kort geleden nog beschouwden EU-lidstaten de energiekwestie als een vraagstuk dat op nationaal en niet op Europees niveau moest worden opgelost. Als gevolg van de ontwikkelingen van het afgelopen jaar in de energiesector, de onderbrekingen van de energievoorziening, de beperking van de energiebronnen en de onstabiele prijzen is het tot de lidstaten van de Unie doorgedrongen dat we een gemeenschappelijk energiebeleid nodig hebben. Waar energie en politiek elkaar kruisen, ligt onze belangrijkste taak: het waarborgen van een regelmatige, toereikende, betaalbare, duurzame en milieuvriendelijke energievoorziening.

U zult het met mij eens zijn dat de Europese Unie op dit terrein maar matig succesvol is geweest. Op sommige punten, zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van milieuvriendelijke energiebesparing, hebben we ons op Europees niveau ambitieuze doelen gesteld, die nu binnen bereik komen. Wat andere kwesties betreft staan we nog aan het begin – zoals de diversificatie van energiebronnen op Europees niveau en de totstandbrenging van één enkele energiemarkt. De gebeurtenissen van de afgelopen paar dagen, waarbij de gasvoorziening vanuit Rusland werd afgesneden, heeft menigeen de ogen geopend voor de noodzaak om zo snel mogelijk een oplossing te vinden op pan-Europees niveau. Het is ons aller verantwoordelijkheid om vanuit dit gemeenschappelijk inzicht een daadwerkelijk geïntegreerde en gediversifieerde Europese energiemarkt te creëren. We moeten vasthouden aan ons besluit, en het niet laten wegsmelten met de laatste restjes lentesneeuw. Het vraagstuk van de energiezekerheid kan alleen worden opgelost door middel van een actieve dialoog met de doorvoerlanden en de landen waar de energiebronnen zich bevinden. De Europese Unie beschikt over de instrumenten voor het buitenlands beleid die nodig zijn om deze kwestie te regelen. Het is onze verantwoordelijkheid om die instrumenten te benutten.

Dan is er nog een terrein waarvoor we ons serieus moeten inzetten, en dat is de integratie van de Baltische energiemarkt in de Scandinavische en Midden-Europese energiemarkten. In de Oostzeeregio is de integratie een gefragmenteerd proces. Handel en vervoer ontwikkelen zich in een snel tempo, terwijl de energiemarkt stagneert. De Europese Commissie heeft zich hiervoor zich opmerkelijk ingespannen met haar initiatief om de energiezekerheid en solidariteit te bevorderen, onder meer door de ontwikkeling van een plan voor de onderlinge verbinding met de Baltische energiemarkt. Hierdoor zullen de Oostzeestaten geleidelijk kunnen integreren in de gemeenschappelijke Europese energiemarkt. Grote waardering heb ik voor de Zweedse betrokkenheid bij de stratetische discussies over de Oostzeeregio. Zweden zal binnenkort de gelegenheid hebben om die betrokkenheid gestalte te geven tijdens zijn voorzitterschap in de tweede helft van dit jaar. Ik ben ervan overtuigd dat sterke regio’s, van het mediterrane gebied tot de Oostzee, zullen leiden tot een sterke Europese Unie.

Dames en heren, het oorspronkelijke doel van de Europese Unie – de veiligheid en het welzijn van de bevolking van Europa – is niet veranderd. Wat wel is veranderd, zijn de omstandigheden waaronder we dat doel moeten bereiken. De mondiale economie is nu veel meer een samenhangend geheel dan zij een halve eeuw geleden was. Tegelijkertijd zijn er nieuwe acteurs op het economisch wereldtoneel verschenen. Alleen een samenhangend, vooruitziend en - het allerbelangrijkste – gemeenschappelijk optreden van de Europese Unie kan ons de hoop geven dat we zullen niet horen bij de verliezers van deze mondiale concurrentieslag. Alleen samen kunnen we de beloften van veiligheid en welzijn voor onze burgers gestand doen, alleen op die manier kunnen we het doel bereiken waarvoor de bevolking van onze landen zijn stem heeft uitgebracht, ter ondersteuning van onze deelname aan de Europese Unie.

Het Europees Parlement heeft al eerder blijk gegeven van zijn brede visie op de toekomst van de Europese Unie, wat met name blijkt uit zijn eensgezinde, evenwichtige benadering van het uitbreidingsbeleid van de Unie. Haar dynamische groei heeft Europa in de gelegenheid gesteld om wereldwijd te concurreren. Die groei is Europa’s potentieel en dat moet de Unie uitbuiten, zodat zij ook over een paar decennia een gelijkwaardige economische partner kan zijn van de snelgroeiende economieën van Azië en Latijns-Amerika. Als democratisch gekozen afgevaardigden van de Europese landen, bent u het met name die de verantwoordelijkheid voor dit proces het meest indringend ervaart. Net zo min moeten we onderschatten welke rol het Europees Parlement kan spelen om de Europese opbouw dichter bij de mensen te brengen en zijn democratische rechtmatigheid uit te breiden. In de toekomst zal de rol van het Europees Parlement alleen maar belangrijker worden.

Het is belangrijk dat we in onze veelvormigheid en diversiteit de handen ineen slaan. Het is belangrijk dat we blijven werken aan de Europese Unie om die te verbeteren, een taak die alle Europeanen samen op zich moeten nemen want het is onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ten opzichte van Europa. Het is van essentieel belang dat we de versnippering van de Europese Unie voorkomen, en met het oog hierop moeten de lidstaten naar oplossingen zoeken en vermijden dat de Europese opbouw in verschillende snelheden benaderd wordt. Het akkoord dat de Raad vorige maand heeft bereikt om de uitvoering van het Verdrag van Lissabon te bevorderen, is een stap in de goede richting. Het Verdrag van Lissabon is de wettelijke eerste vereiste voor het volwaardig en doeltreffend functioneren van de Europese Unie in de toekomst. Alleen als we de beginselen van het Verdrag van Lissabon in praktijk brengen, zullen we in staat zijn om de positieve mogelijkheden die het nieuwe, verenigde Europa ons te bieden heeft, ten volle te benutten. Hoe doelmatig het Verdrag van Lissabon in de praktijk zal functioneren, is afhankelijk van de politieke wil van de lidstaten en de instellingen, en van hun vermogen om zich te verenigen teneinde de doelstellingen van Europa te verwezenlijken.

Dames en heren, tot het jaar 2004 stelde Letland zich ten doel lid te worden van de Europese Unie. Sindsdien hebben we de doelen van Letland aangepast aan de Europese doelstellingen. We kunnen onszelf niet langer los zien van Europa. We kunnen de doelstellingen van Letland alleen formuleren en nastreven als ze passen binnen de gemeenschappelijke Europese visie van de toekomst. Anderzijds zijn de doelen van Europa alleen te verwezenlijken als ze aansluiten op de visie van elke lidstaat. De Europese Unie werd gebouwd en moet verstevigd worden op grond van gemeenschappelijke waarden. Alleen in een breed debat kunnen de waarden aan het licht komen die wij allemaal delen. Alleen vanuit eendracht kunnen we overeenstemming bereiken over de waarden die we zullen plaatsen naast de waarden waarop de Europese Unie gebaseerd was. Alle politici, maar de Europese leiders in het bijzonder, hebben de taak om de Europese waarden te definiëren en hierover een discussie op gang te brengen.

Laten we eens een blik werpen op de toekomst. Hoe zie ik de Europese Unie en Letland op de lange termijn? In 2015 bijvoorbeeld? De economische wereld van na de crisis zal zich hebben geconcentreerd rond een aantal economische machtscentra. Een daarvan zal de Europese Unie zijn. Europa zal de wil en het vermogen hebben om zijn krachten te bundelen, want alleen door ons te verenigen zullen we onze taken kunnen verwezenlijken. Verder zal de Europese Unie blijven openstaan voor al die Europeanen die haar waarden accepteren. Deze eenheid in verscheidenheid zal de sleutel zijn van de steeds belangrijker rol van Europa op het wereldtoneel. De Europese Unie zal verder uitgebreid zijn, maar dat betekent niet dat zij haar vermogen zal verliezen om doeltreffend op te treden. De Europese Unie zal in staat zijn om haar eigen veiligheid te waarborgen en om haar buurlanden stabiliteit te verschaffen. Onderwijs en cultuur zullen de brug slaan tussen de verschillende ervaringen van de lidstaten van de Europese Unie, wat ertoe zal bijdragen dat Europa weer de leidende rol op zich kan nemen op het gebied van wetenschap en cultuur. Er zullen niet langer oude en nieuwe, kleine en grote Europese landen zijn. De landen van Europa zullen worden beoordeeld op wat ze bereikt hebben, niet naar geografische en geopolitieke maatstaven. Europa zal verenigd zijn, en deze eenheid zal worden veiliggesteld door machtige regio’s die, terwijl ze opkomen voor hun eigen belangen, nauw samenwerken met anderen, waardoor ze in heel Europa een netwerk van welzijn en ontwikkeling creëren. Ieder land zal tot deze ontwikkeling bijdragen, afhankelijk van zijn mogelijkheden en specifieke kennis.

Wat zal de rol van Letland zijn in de Europese Unie van 2015? Tegen die tijd zal Letland de crisis ontstegen zijn. Riga, de hoofdstad van Letland, zal een van de bloeiende centra zijn van de Baltische economische regio. De Letse economie zal stabieler zijn, zij zal meer concurrerend en structureel veranderd zijn. In 2015 zal Letland, voor de eerste maal in zijn geschiedenis als onafhankelijke staat, de taak toevertrouwd krijgen om vraagstukken op te lossen op Europees en mondiaal niveau, wanneer het het voorzitterschap van de Europese Unie bekleedt. Wij zullen een eigen bijdrage leveren aan Europa in de vorm van onze speciale betrekkingen met de landen van het oostelijk partnerschap. Letland en onze regio zullen de brug naar het oosten zijn, net zoals de mediterrane landen beide kusten van die zee zullen verenigen. Ons beeld van een open Europa en onze ervaring met integratie zullen een stimulans zijn voor de openheid van Europa.

Dames en heren, 2015 is niet ver weg; zes jaar nog maar en dan zijn we er. Een eeuw geleden schreef de Letse dichter Rainis: “Dat wat verandert, kan veel doorstaan”, wijze woorden die nog steeds van toepassing zijn. Het is mijn overtuiging dat Europa in materiële zin zal veranderen, het zal sterker worden in economisch opzicht, de welvaart en de onderlinge samenwerking zullen toenemen, terwijl het zijn waarden zal consolideren. Europeanen zullen er trots op zijn om in Europa te wonen en toch bij hun eigen land te behoren. Eenheid in verscheidenheid, ontwikkeling, het behoud van waarden, en een gevoel van verantwoordelijkheid van iedere Europeaan ten opzichte van zijn of haar eigen land én van de Europese familie als geheel, dat alles zal bepalend zijn voor de toekomst van Europa.

Dames en heren, de ontwikkeling en de voorspoed in Europa zijn de graadmeter van ons succes. Hierop zal ons werk worden beoordeeld, wij dragen hiervoor de verantwoordelijkheid. Ik roep u op, als leden van het Europees Parlement, om meer begrip te kweken onder de Europeanen voor onze gemeenschappelijke doelstellingen, en hun duidelijk te maken hoezeer die van invloed zullen zijn op het leven van elke Europeaan, waar hij of zij ook woont. De steun van de Europese burgers aan Europa is de beste waarborg voor de toekomst van Europa. Ik dank u, dames en heren, voor uw werk in deze vergadering, en ik wens u veel succes bij uw verdere werkzaamheden en bij de volgende verkiezingen van het Europees Parlement.

  De Voorzitter. – Mijnheer de president, mag ik u namens het Europees Parlement danken voor uw toespraak, voor uw Europese moed en voor uw Europese vastberadenheid. We horen natuurlijk graag dat u het Europees Parlement waardeert – en terecht.

Ik herinner me nog heel goed dat in de tweede helft van de jaren negentig Letland, Litouwen en Slowakije in eerste instantie buiten de toetredingsonderhandelingen werden gehouden. Het Europees Parlement heeft toen van de regeringen geëist dat ook Letland, Litouwen en Slowakije bij de onderhandelingen betrokken zouden worden. Daardoor konden ook Letland, Litouwen en Slowakije per 1 mei 2004 lid van de Europese Unie worden.

U heeft over het energievraagstuk gesproken en ik zal u nu kort antwoord geven. We hebben een commissaris met een zeer groot verantwoordelijkheidsgevoel, een landgenoot van u, Andris Piebalgs, die de afgelopen week en ook nu bij het gasconflict tussen Rusland en Oekraïne, maar vooral met Rusland, uitstekend werk heeft verricht. Ik wil Andris Piebalgs, ten overstaan van zijn president, graag hartelijk bedanken voor zijn werk!

(Applaus)

Mijnheer de president, ten slotte wil ik graag nog dit zeggen: U hebt gezegd dat u leert en dat Letland leert. Dat is ongetwijfeld waar. Maar ook degenen die vanaf het begin bij de Europese Gemeenschap, bij de Europese Unie hoorden, leren van u, van uw historische ervaringen. Wanneer we bereid zijn naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren, worden we daar allemaal beter van. Op grond van onze gemeenschappelijke waarden zijn we dan sterk, democratisch en vrij. Dank u vriendelijk, mijnheer Zatlers, het is ons een groot genoegen u vandaag in ons midden te hebben. Hartelijk dank!

(Applaus)

VOORZITTER: MARTINE ROURE
Ondervoorzitter