Rapporti verbatim tad-dibattiti

Il-Ħamis, 15 ta' Jannar 2009 - Strasburgu

10.2. il-Ginea

  Le Président. - L'ordre du jour appelle le débat sur six propositions de résolution concernant la situation en Guinée.⁽¹⁾

  Marios Matsakis, author. − Mr President, Guinea has had a very troubled past history, with European countries being in one way or another involved in its tragic past. It was taken over by the Portuguese in the 15th century and its citizens were subjected to the European slave trade in the 16th century and beyond. In 1890, it was colonised by France. After independence in 1958, firm ties were formed with the Soviet Union. Its post-colonial period was largely dominated by presidential totalitarianism, with its rulers being backed by its admittedly rather primitive army.

Guinea, although blessed with very rich mineral deposits, including iron, aluminium, gold, diamonds and uranium, is nevertheless one of the poorest countries in the world. These minerals are being exploited by companies from Russia, Ukraine, France, Britain, Australia and Canada.

Heavy corruption of officials is well known to occur, and the governments of the countries to which such companies belong seem to care very little about the welfare of Guinea’s citizens, and only start complaining about the appalling human rights situation in the country when their financial interests are disrupted or threatened.

Be that as it may, presently there is yet another dictator in power in Guinea, a young junior army officer called Captain Camara. He heads a junta that has pledged to rid the country of corruption and to improve living standards for its 10 million citizens. To this end, a 32-member National Council for Democracy and Development was set up to govern the country.

I have no idea whether Captain Camara is genuine in his endeavours, or whether he will succeed in improving matters in Guinea. But one thing is certain: things cannot get worse than they have been for the last few decades, during which Europe and the rest of the world were happy just to sit back, watch and enjoy the benefits of the mineral exploitation of Guinea. So, although I oppose military dictatorships a priori, I can only hope that after a short period of time a transition to democracy might occur.

  Jean-Pierre Audy, auteur. − Monsieur le Président, Monsieur le Commissaire et cher Vladimir Špidla, mes chers collègues. Le 22 décembre 2008, le Président de la République de Guinée, Lanzana Conté disparaît à 74 ans. Dans cette nuit du 22 au 23 décembre ses proches s'affairent pour organiser l'intérim du pouvoir, entourés de rumeurs de coup d'État.

À ce moment précis, sont-ils sincères ces hommes qui dirigent un pays considéré par Transparency International comme l'un des plus corrompus au monde et qui s'appuient sur un État de droit et une démocratie qui n'ont jamais existé vraiment? À ce moment précis, ont-ils en mémoire la façon dont, il y a 24 ans, le général Lanzana Conté, rafle le pouvoir lorsque le père de l'indépendance de 1958, le président marxiste Sékou Touré s'éteint en 1984? À ce moment précis, pensent-ils qu'un simple officier responsable de l'approvisionnement en carburant de l'armée, peut s'emparer du pouvoir? À ce moment précis, ne regrettent-ils pas d'avoir insuffisamment travaillé pour instaurer un véritable État de droit et une vraie démocratie qui aurait permis d'organiser ces précieuses élections dans le délai de 60 jours, fixé par la constitution?

S'ils ont eu ce regret, le capitaine Moussa Dadis Camara et ses amis vont le transformer en remords en quelques heures. Ce mercredi 24 décembre, le capitaine inconnu se proclame Président de la République, il est ovationné par des milliers de Guinéens, il met en scène, le 25 décembre, l'allégeance du gouvernement civil, qui se soumet à son ultimatum. Il promet le combat contre la corruption et l'organisation, d'ici 2010, d'élections. Il nomme un homme sérieux comme Premier ministre, un fonctionnaire international basé en Égypte. Il constate avec satisfaction que personne en Guinée ne le condamne; les partis politiques d'opposition, la société civile, prennent acte de cette situation.

Faut-il, dans ces conditions, condamner le coup d'État? Oui, mes chers collègues, nous devons le condamner! Le parti populaire européen, au nom duquel j'ai l'honneur de m'exprimer, condamne ce coup d'État même si nous ne sommes pas naïfs, car nous savons que les solutions politiques pour sortir d'une dictature ne sont jamais simples. Nous appelons à voter en faveur de la résolution commune des six groupes politiques.

  Erik Meijer, Auteur. − Voorzitter, op 15 februari 2007 hebben we als urgentie het staatsgeweld van dictator Lansana Conté in Guinee besproken. Deze dictator kwam aan de macht na een staatsgreep en regeerde al sinds 1984. Hij beschouwde het land als zijn privébezit dat vooral van belang is vanwege de natuurlijke voorraden goud, ijzer en bauxiet. Aan de onder zijn controle georganiseerde verkiezingen namen de meeste partijen niet deel. De tijdelijk nog wel in het Parlement vertegenwoordigde officiële oppositie zag zich genoodzaakt om het Parlement te verlaten.

Dat maakte de vakcentrales CNTG en USTG tot voornaamste kracht in de strijd voor democratie. Hun manifestatie op 22 januari 2007 werd beantwoord met het doden van 59 mensen en het verwonden van 150 anderen. Dat gebeurde door de presidentiële veiligheidsmacht, geleid door de zoon van de dictator.

Aan dit afschuwelijk regime is in december vorig jaar onverwacht een eind gekomen doordat de dictator overleed. De junta heeft een bankier naar voren geschoven als premier. De vraag is nu waarvoor de militaire junta, die daarna de macht heeft overgenomen, de weg vrijmaakt. Is dit een stap naar democratie en gelijkwaardigheid van alle inwoners of wordt met deze nieuwe staatsgreep de weg bereid voor een nieuwe dictator die opnieuw vooral geïnteresseerd is in de bodemschatten en in de mogelijkheid om zichzelf daarmee te verrijken?

De buitenwereld reageert verward. Het Westafrikaanse samenwerkingsverband ECOWAS heeft de jongste staatsgreep veroordeeld. De Nigeriaanse president roemt de overleden dictator, maar gelukkig eist hij wel een snelle machtsoverdracht aan een democratisch gekozen regering. Ook Frankrijk en Senegal oefenen druk uit om binnen een jaar verkiezingen te houden.

Mijn fractie heeft het in de loop der jaren altijd opgenomen voor de eisen van de democratische oppositie in Guinee, die nog steeds buiten spel lijkt te staan. Wij veroordelen niet de machtswisseling, maar wel de mogelijke voortzetting van het gebrek aan democratie in de nabije toekomst. Er is nog geen reden om Guinee te straffen of te isoleren, maar wel om de nieuwe machthebbers erop te wijzen dat hun optreden slechts zeer tijdelijk kan zijn. Het land heeft geen behoefte aan een nieuwe dictator, maar aan herstel van de democratie.

  Filip Kaczmarek, w imieniu grupy PPE-DE. – Panie Przewodniczący! Panie Komisarzu! Minęły już na szczęście czasy, w których jedynym znanym sposobem zmiany rządu w zachodniej Afryce były wojskowe zamachy. Podczas gdy w krajach sąsiadujących z Gwineą – Sierra Leone, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Senegalu czy Liberii – zapanowała polityczna odwilż, upadły wojskowe reżimy i powstaje młoda demokracja, Gwinea zastygła w przeszłości. Zmarły prezydent Conte sam objął władzę w wyniku przewrotu wojskowego, teraz mamy déjà vu. W dobę po ogłoszeniu śmierci prezydenta władzę w kraju przejęło wojsko, które zawiesiło konstytucję.

Jedyną dobrą wiadomością jest to, że zamach został potępiony przez kraje afrykańskie i Unię Afrykańską. Dalszą pomoc dla Gwinei Unia Europejska powinna bezwzględnie powiązać z przywróceniem ładu konstytucyjnego i jak najszybszym ogłoszeniem wyborów prezydenckich, których przebieg i uczciwość powinny obserwować niezależne organizacje międzynarodowe. Natomiast jeżeli kapitan Camara chce choć trochę być gwinejskim Obamą, to zakres korupcji i biedy w tym kraju musiałby się radykalnie zmniejszyć.

  Ewa Tomaszewska, w imieniu grupy UEN. – Panie Przewodniczący! Następnego dnia po śmierci pan prezydenta Lansany Conté, dnia 23 grudnia 2008 r., junta wojskowa pod przewodnictwem kapitana Camary przejęła władzę w Gwinei, zawieszając Konstytucję i prawo do działalności politycznej, a także rozwiązując rząd. Junta deklaruje zwalczanie korupcji, przeprowadzenie wyborów prezydenckich do grudnia 2010 r., gdy dotychczasowe przepisy ustalały termin wyborów na 60 dni od wygaśnięcia mandatu.

Nie można jednak nie zauważyć, że ludność Gwinei okazuje aprobatę dla nowej władzy. Dnia 29 grudnia Unia Afrykańska zawiesiła członkowstwo Gwinei w organizacji, dając jej 6 miesięcy na przywrócenie porządku konstytucyjnego. Parlament Europejski winien wezwać władze Gwinei do przywrócenia prawa cywilnego i dokonania demokratycznych wyborów prezydenckich w możliwie najszybszym terminie. Oczekuję, ze Komisja Europejska udzieli pomocy humanitarnej ludności cywilnej i podejmie dialog z władzami Gwinei.

  Charles Tannock (PPE-DE). - Mr President, President Lansana Conté was the archetypal African strong man, a corrupt dictator who ruled the people of Guinea with an iron fist. In fact, Guinea has never enjoyed true democracy in its half-century of independence.

The death of Mr Conté offered an opportunity for Guinea to turn the page. But any hopes of transition to genuine democracy were extinguished by the military coup. Predictably, the African Union’s response to the coup has been lamentably lacklustre. The AU cannot expect to be taken seriously internationally while it continues to prevaricate and procrastinate. Why should we in the West go to such lengths to address this issue when African governments appear so indifferent?

The EU should consider invoking the provisions of the Cotonou Agreement relating to sanctions. Captain Camara and the coup leaders need to understand that the EU expects certain basic standards of governance in return for a trade-and-aid relationship. Guinea’s only path to prosperity is through democratic, civilian government.

  Zdzisław Zbigniew Podkański (UEN). - Panie Przewodniczący! Panie Komisarzu! Mamy kolejny przypadek, gdzie grupa oficerów przejmuje władzę. Junty wojskowe zachowują się podobnie: najpierw aresztowania, zawieszenie konstytucji, a później zapowiedź demokratycznych wyborów. W tym przypadku ta zapowiedź opiewa na dwa lata. Ale praktyka powoduje, że oficerowie wciągają się w sprawowanie władzy, podoba im się to, powoduje ucisk społeczny i bunty, łamanie praw człowieka i zasad demokracji. W tym przypadku mamy prawo podejrzewać, że może stać się tak samo, chociaż wszyscy żywimy nadzieję, że może to będzie inny, lepszy przypadek, lepsze rozwiązanie.

Myślę, że taką zapowiedzią pewnej presji i przemówienia do rozsądku jest zachowanie się wspólnoty gospodarczej państw Afryki Zachodniej oraz Unii Afrykańskiej, które zawiesiły udział Gwinei w swoich pracach. Myślę, że biorąc pod uwagę sytuację społeczną, spadający ciągle dochód na głowę mieszkańca, również władze Unii Europejskiej, Komisja Europejska, podejmą stosowne, rozważne, ale odważne działanie, żeby jak najszybciej unormować sytuację w tym państwie dla dobra mieszkańców, żeby uniknąć ludobójstwa i łamania praw człowieka.

  Laima Liucija Andrikienė (PPE-DE). - Šiandien diskutuojame apie valstybės perversmą Gvinėjoje, kuri priskiriama labiausiai korumpuotų Afrikos šalių grupei. Be to, Gvinėjos socialinė ir ekonominė padėtis yra nepavydėtina, žmonių gyvenimo sąlygos labai sunkios, trūksta pagrindinių maisto produktų, žmogaus teisės grubiai pažeidžiamos, ir visa tai sukuria terpę, palankią valdžios perėmimui neteisėtu būdu.

Kita vertus, puikiai žinome, kad valdžios perėmimas karinio perversmo būdu Gvinėjoje yra tapęs tradicija. Parlamento rinkimai, prieš dvejus pasibaigus nacionalinės asamblėjos kadencijai, nebuvo surengti. Visa tai neabejotinai kelia tarptautinės bendruomenės susirūpinimą. Tokia situacija bet kurioje šalyje anksčiau ar vėliau baigiasi riaušėmis, nestabilumu, o dažnai – ir kraujo praliejimu.

Todėl aš visiškai pritariu mūsų svarstomai rezoliucijai, raginimams surengti parlamento ir prezidento rinkimus, laikantis tarptautinių standartų ir padedant Afrikos Sąjungai ir Vakarų Afrikos valstybių ekonominei bendrijai. Be to, spaudos, žodžio, susirinkimų laisvė turi būti užtikrinta dar prieš rinkimus, antraip rinkimai pavirs rinkimų farsu.

  Leopold Józef Rutowicz (UEN). - Panie Przewodniczący! Zamach stanu w Gwinei ma podobny scenariusz, jak większość takich zamachów w Afryce i na innych kontynentach. Odbywa się on zaraz po śmierci prezydenta Conté, który przejął władzę w wyniku zamachu 24 lata wcześniej. Sytuacja gospodarcza i polityczna tego bardzo biednego kraju determinuje jego społeczność do wystąpień pacyfikowanych przez wojsko, które utrwala korupcję władzy i podział na tych, którzy się bogacą, i tych, którzy umierają z głodu.

Pozytywnym działaniem w tej sytuacji jest zawieszenie stosunków z juntą przez Unię Afrykańską i Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki. Naciski zewnętrzne mogą zmusić juntę do ogłoszenia demokratycznych wyborów. Nauką, którą można wyciągnąć z tej sytuacji, jest to, że dla demokracji w Afryce powinien być ustalony scenariusz działań Unii Państw Afrykańskich, który zapobiegałby zamachom, w wyniku których obywatele tego biednego obszaru świata ponoszą ogromne straty. Popieram rezolucję.

  Vladimír Špidla, člen Komise. − Vážený pane předsedo, vážené paní poslankyně, vážení páni poslanci, dámy a pánové, zpráva o úmrtí guinejského prezidenta Lasana Contého, která dorazila ráno 23. listopadu 2008, byla o několik hodin později následována vojenským převratem vedeným juntou, jež vytvořila Národní radu pro demokracii a rozvoj a vyhlásila pozastavení ústavy a rozpuštění státních institucí.

Evropská komise důrazně podporuje prohlášení učiněné předsednictvím Evropské unie, které odsuzuje toto násilné převzetí moci a vybízí guinejské orgány, aby se v co nejkratší době navrátily k civilní, ústavní a demokratické vládě. Pozitivní přijetí vojenského režimu ze strany guinejské veřejnosti, zejména ze strany politických stran a odborů, jasně vypovídá o tom, že životní podmínky guinejského obyvatelstva se zhoršily natolik, že i vojenský převrat je chápán jako pozitivní změna a jako záležitost vzbuzující optimismus ohledně budoucnosti. Rovněž to ukazuje, že režim dosud panující v této zemi ztratil důvěru guinejského obyvatelstva do té míry, že upřednostňuje, aby se vlády ujaly vojenské jednotky spíše než ústavní nástupci.

V této nejasné situaci je důležité uvítat rychlé a účinné iniciativy podniknuté Hospodářským společenstvím států západní Afriky (ECOWAS) a jeho předsedou panem Chambasem jakož i odhodlání a rozhodnost společenství a Africké unie, které pozastavily členství Guineje ve svých organizacích a odsoudily násilné převzetí moci. Komise se hodlá připojit ke snaze společenství ECOWAS a Africké unie a podpořit jejich úsilí, aby bylo možné co nejvíce urychlit návrat k civilní, ústavní a demokratické vládě prostřednictvím svobodných a transparentních voleb.

Výzva, která stojí před mezinárodním společenstvím v následujících měsících, spočívá v podpoře Guineje v jejím přechodu k demokracii a uspořádání svobodných a demokratických voleb zákonodárného sboru a prezidenta.

Vážené paní poslankyně, vážení páni poslanci, jak víte, v březnu 2004 po volbách, jež nerespektovaly zásady demokracie a porušovaly podstatné prvky dohody z Cotonou, jsme se rozhodli zahájit konzultace mezi Guinejí a Evropskou unií podle článku 96 dohody z Cotonou. Pokroku se dosáhlo v těchto oblastech: obecní volby v roce 2006, liberalizace sdělovacích prostředků, revize volebního rámce provedená společně s vládou a opozicí a zlepšení makroekonomického rámce.

My neztrácíme naději. Jsme přesvědčeni, že volební proces, který byl zahájen v říjnu minulého roku, bude moci být úspěšně obnoven. V této situaci odjede do Guineje tuto středu společná mise předsednické země a Komise. Tato mise, do níž jsou zapojeny útvary společenství ECOWAS a Africké unie, bude mít za cíl posoudit situaci v zemi a navrhnout vhodná opatření, která budou sloužit k podpoře Guineje při přechodu k demokracii.

  Le Président. - Le débat est clos.

Le vote aura lieu à la fin de débats.

(1) Voir procès-verbal