Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 23 marca 2009 r. - Strasburg

18. Umowy MCR (krótka prezentacja)

  Przewodniczący. – Następnym punktem posiedzenia jest krótka prezentacja na temat kilku sprawozdań (łącznie ośmiu), dlatego uprzejmie proszę wszystkich posłów o ścisłe przestrzeganie czasu wystąpień przydzielonego im w ramach tej konkretnej procedury, a ponadto uprzejmie proszę Komisję Europejską o ograniczenie swoich odpowiedzi do przedmiotu debaty; w przeciwnym bądź razie będziemy mieli problemy z przestrzeganiem porządku obrad. Pomoże to także tłumaczom.

Następnym punktem posiedzenia jest sprawozdanie (A6-0085/2009) pana posła Hutchinsona, w imieniu Komisji Rozwoju w sprawie umów MCR (2008/2128(INI) ).

  Alain Hutchinson, sprawozdawca. – (FR) Panie przewodniczący, panie komisarzu, panie i panowie! Od niemal trzech lat Unia Europejska i państwa członkowskie starają się doprowadzić do lepszej skuteczności naszej współpracy z krajami rozwijającymi się. Podjęte zostały działania, ale natrafiamy na opór, przede wszystkim w poszczególnych państwach członkowskich i dlatego wiele pozostaje jeszcze do zrobienia.

Dostęp do opieki zdrowotnej i kształcenia na poziomie podstawowym pozostaje jedynie w sferze marzeń dla milionów ludzi, w tym dla wielu kobiet. Każdego dnia 72 miliony dzieci, głównie dziewcząt, nie idzie do szkoły. Co minutę jedna kobieta umiera na skutek komplikacji związanych z ciążą lub podczas porodu, a co trzy sekundy umiera jedno dziecko na skutek choroby której z łatwością mógłby zaradzić lekarz.

Z perspektywy geopolitycznej właśnie w Afryce Subsaharyjskiej, o czym właśnie prawdę mówiąc przypomnieliśmy, nadal panują najbardziej katastrofalne warunki, a biorąc pod uwagę obecną sytuację istnieje ryzyko, że nie sytuacja nie ulegnie poprawie przez wiele lat.

W tym względzie prawdą jest, że wsparcie budżetowe – tzn. pomoc finansowa uwzględniana bezpośrednio w budżetach państw beneficjentów – mogłoby z pożytkiem przyczynić się do zapewnienia bardziej przewidywalnej pomocy, ukierunkowanej na sektory priorytetowe, a zatem skuteczniejszej. Stąd też pomysł Komisji Europejskiej, żeby zawrzeć umowy dotyczące milenijnych celów rozwoju (MCR), których podpisanie zamierza zaproponować określonym państwom, a które umożliwiałyby przeznaczenie finansowych na okres sześciu lat i ustanowienie mechanizmu rocznych przeglądów pod kątem realizacji celów w zakresie zdrowia i edukacji.

W naszym sprawozdaniu podkreślamy znaczenie takiej inicjatywy, ale stawiamy także wiele pytań wymagających jednoznacznych odpowiedzi. Przykładowo, jakie kryteria zaproponuje Komisja Europejska, które kraje rozwijające się będą musiały spełnić, żeby starać się o zawarcie takiej umowy? Jaki będzie okres realizacji takiego projektu i jakie będą warunki jego realizacji? Chcielibyśmy także podkreślić, że Komisja Europejska nie opublikowała jeszcze żadnego oficjalnego komunikatu w tej sprawie; jeżeli chcą państwo dowiedzieć się czegoś więcej, nie ma obecnie żadnych dokumentów wewnętrznych, do których można by się odnieść; przedstawione zostały jedynie podstawowe informacje dostępne poprzez witrynę Komisji Rozwoju.

Choć wsparcie budżetowe Komisji Europejskiej ma wiele zalet, takich jak powiązanie z wynikami osiągniętymi w realizacji celów w zakresie zdrowia i edukacji, czy też ogólnie rzecz biorąc planowanie w perspektywie trzyletniej, powinni państwo wiedzieć, że temu modelowi daleko jest do doskonałości. Przykładowo, chciałbym państwu przypomnieć, że Komisja Europejska, podobnie jak w przypadku większości innych podmiotów udzielających pomocy, udzielać będzie wsparcia budżetowego wyłącznie państwom, które wdrożyły program Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Sytuacja ta jest szczególnie problematyczna, skoro wiemy, że takie programy mogą ograniczyć zdolność danego rządu do inwestowania w rozwój, a także że wyznaczane są zbyt ambitne cele, zwłaszcza jeśli idzie o inflację czy deficyt budżetowy.

Dlatego też, jeśli nawet Komisja Europejska postanowi udzielać wsparcia budżetowego w dłuższej perspektywie, nie ma żadnych gwarancji, że pomoc ta nie będzie podlegać biurokratycznym procedurom, które jak wiemy prowadzą do znacznych opóźnień w wypłacaniu środków.

Wreszcie, wsparcie budżetowe charakteryzuje się poważnym brakiem przejrzystości i brakiem poczucia odpowiedzialności za nie ze strony zainteresowanych państw i ich obywateli. Niezwykle rzadko ujawniana jest treść umów o finansowaniu, a Komisja Europejska w istocie nie dopuszcza organizacji społeczeństwa obywatelskiego i posłów do udziału w rozmowach z rządami krajów rozwijających się, o czym już wcześniej wspomnieliśmy.

Niemniej jednak powszechnie uznaje się obecnie, że ze względu na skuteczność, odpowiedzialność za rozwój należy w pełni powierzyć nie tylko rządom krajów rozwijających się, ale także ich obywatelom.

Podsumowując, projekt dotyczący umów MCR tylko wtedy umożliwi zwiększenia skuteczności naszej pomocy, gdy zostanie bardzo jasno i wyraźnie zdefiniowany wraz z warunkami kwalifikowalności, realizacji i oceny. Dlatego w naszym sprawozdaniu podkreślamy znaczenie tej inicjatywy, ale jednocześnie apelujemy o zachowanie ostrożności i kładąc nacisk na konieczność znacznie bardziej jednoznacznego określenia przez Komisję swoich intencji i udzielenia odpowiedzi na konkretne pytania postawione w przedmiotowym sprawozdaniu.

Nie chcę zakończyć nie poświęcając przez chwilę uwagi opublikowanemu ostatnio przez Trybunał Obrachunkowy specjalnemu sprawozdaniu w sprawie pomocy Komisji Europejskiej na rzecz rozwoju usług zdrowotnych w Afryce Subsaharyjskiej. Zawarte w tym sprawozdaniu wnioski są niepokojące. Z finansowego punktu widzenia można zauważyć, że od 2000 roku wkład na rzecz sektora ochrony zdrowia w postaci pomocy publicznej nie uległ wzrostowi. Ponadto wygląda na to, że tylko w niewielkim stopniu wykorzystano wsparcie budżetowe dla sektora ochrony zdrowia Afryki Subsaharyjskiej. Rozumie pan zatem, panie komisarzu, dlaczego w naszym sprawozdaniu wyrażamy ponownie myśl, że bezwzględnie konieczne jest poświęcenie przez nas większej uwagi sektorowi ochrony zdrowia, ale również, że nie ma żadnych gwarancji, że to właśnie umowy MCR umożliwią nam osiągnięcie tego celu.

  Louis Michel, komisarz. – (FR) Panie przewodniczący, panie i panowie! Pragnę najpierw podziękować Komisji Rozwoju i jej sprawozdawcy, panu posłowi Hutchinsonowi za to sprawozdanie, w którym podniesiono ponownie kilka kwestii i wyrażono kilka obaw, które w pełni podzielamy.

Jeżeli do 2015 roku chcemy osiągnąć milenijne cele rozwoju (MCR) niezbędne jest zwiększenie i udoskonalenie mechanizmów pomocy na rzecz rozwoju, a także zapewnienie bardziej przewidywalnej i mniej zmiennej pomocy, o czym zupełnie słusznie przypomina pan w swoim sprawozdaniu.

Oczywiście wysiłki te zostaną podjęte z wykorzystaniem zestawu różnych instrumentów. Jednakże moim zdaniem w państwach dopuszczających stosowanie takiego rozwiązania wsparcie budżetowe pozostaje najlepiej dostosowanym i najbardziej odpowiednim instrumentem, niezależnie od tego, czy jest to wsparcie ogólne czy celowe.

Wsparcie budżetowe jest najlepszym środkiem wzmocnienia systemów i procesów krajowych, zwiększenia odpowiedzialności poszczególnych państw, ułatwienia harmonizacji, obniżenia kosztów transakcji, a tym samym przyczynia się do usprawnienia zarządzania wydatkami publicznymi oraz przyspiesza realizację celów w zakresie rozwoju.

Komisja zwiększyła już znacznie zakres stosowania wsparcia budżetowego i uczyni to znowu w trakcie najbliższych sześciu lat w ramach dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR). Ma to na celu zapewnienie większej skuteczności i przewidywalności tego instrumentu, Komisja Europejska opracowała więc we współpracy z państwami członkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami formę wsparcia budżetowego udzielanego w dłuższym okresie, którą nazwaliśmy umową MCR, dla państw spełniających określone kryteria, takie jak dobre wyniki w przeszłości, rzetelne gospodarowanie finansami publicznymi, odpowiednia polityka celowa itd. Umowa MCR stanowi naturalną ewolucję mechanizmów ogólnego wsparcia budżetowego nie tylko dlatego, że jest bardziej przewidywalna, ale przede wszystkim dlatego, że jest ukierunkowana na rezultaty i umożliwia reakcję uzależnioną od wyników. Są to państwa partnerskie, zaangażowane w ukierunkowywanie swojej polityki, a skutkiem tego także wydatkowania swoich środków na milenijne cele rozwoju.

Umowa MCR zawiera następujące podstawowe elementy: zobowiązanie sześcioletnie tzn. wsparcie przez okres sześciu lat, w przeciwieństwie do ogólnego wsparcia budżetowego udzielanego z zasady na okres trzech lat; gwarantowaną, ustaloną z góry płatność co najmniej 70% łącznych zobowiązań, pod warunkiem, że nie zostały naruszone warunki, zgodnie z którymi płatności stają się wymagalne, ani zasadnicze i podstawowe warunki współpracy; wprowadzenie składnika zmiennego w wysokości do 60%, którego celem jest wynagradzanie wyników zapewniających realizację milenijnych celów rozwoju, powiązany ze wskaźnikami wyników, przede wszystkim w zakresie ochrony zdrowia i edukacji, a także postępów w zarządzaniu finansami publicznymi.

Państwa kwalifikują się wtedy, gdy wdrożyły już w należyty sposób mechanizmy wsparcia budżetowego jako jeden z elementów dziewiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju, jak również jeśli wykazują zdecydowane zaangażowanie w zapewnienie monitorowania realizacji i osiągnięcia milenijnych celów rozwoju. Ma to na celu usprawnienie zarządzania środkami budżetowymi państw, w których współpraca darczyńców jest skoordynowana.

Po przeprowadzeniu oceny obejmującej 10 państw, Komisja postanowiła zawrzeć umowę MCR z siedmioma z nich, a mianowicie z Burkina Faso, Ghaną, Mali, Mozambikiem, Ruandą, Ugandą, Tanzanią i Zambią. Programy te przedstawione zostały państwom członkowskim i zatwierdzone przez nie w grudniu ubiegłego roku. Trzy umowy zostały już podpisane: z Zambią i Ruandą – podpisałem je osobiście – oraz z Mali. Umowy z pozostałymi państwami zawarte zostaną w ciągu najbliższych kilku tygodni. Te siedem programów obejmuje łącznie wsparcie o wartości około 1,8 miliarda euro; innymi słowy około 50% ogólnego łącznego wsparcia budżetowego i około 14% środków przeznaczonych w ramach dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju na krajowe programy orientacyjne łącznie.

Rozumie się – w istocie w państwa sprawozdaniu zachęcają państwo do zastosowania takiego rozwiązania – że będziemy dążyć do rozszerzenia zakresu stosowania tego środka na inne państwa, w tym państwa spoza grupy państw AKP, zgodnie z doświadczeniem zdobytym w ramach tej formy współpracy z tymi pierwszymi państwami-beneficjentami. Oczywiście niezbędne będzie opracowanie innych metod dla państw niekwalifikujących się nadal do otrzymania wsparcia budżetowego, ale umowa MCR stanowi już istotny wkład w zwiększenie skuteczności pomocy i umożliwienie szybszej realizacji milenijnych celów rozwoju.

  Przewodniczący. – Zamykam prezentację.

Głosowanie odbędzie się we wtorek 24 marca 2009 r.

Oświadczenia pisemne (art. 142 Regulaminu)

  Toomas Savi (ALDE), na piśmie. – Umowy MCR stanowią obietnicę wyraźniejszego określenia mapy drogowej realizacji milenijnych celów rozwoju. Oczywiście istotne jest, żeby możliwości, jakie stwarzają te umowy nie zostały ograniczone poprzez nadmierne procedury administracyjne Komisji, na co zwrócił uwagę sprawozdawca.

Warunkowy charakter pomocy UE na rzecz rozwoju mógłby dominować tylko wtedy, gdyby UE działała w warunkach monopolu, będąc jedynym podmiotem udzielającym takiej pomocy. Obecnie nasze wysiłki np. w Afryce nie przynoszą większych rezultatów ponieważ Chińska Republika Ludowa stosuje metodę „dumpingu politycznego”, polegającego na udzielaniu pomocy nie wymagając przejścia do demokracji, przestrzegania zasady państwa prawa i poszanowania praw człowieka.

Rządy niektórych państw Afryki mogą ominąć biurokrację Komisji Europejskiej ignorując naszą ofertę pomocy na rzecz rozwoju, co stwarza niezwykłe zagrożenie, ponieważ przez to stracimy możliwość sprowadzenia tych państw na właściwą drogę.

Chciałbym zaapelować do Komisji o rozwiązanie tego problemu poprzez uproszczenie procedur, przy jednoczesnym zachowaniu dostatecznej kontroli nad wydatkowaniem przekazywanych środków.