Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 23 marca 2009 r. - Strasburg

19. Odpowiedzialność społeczna podwykonawców w łańcuchach produkcji (krótka prezentacja)

  Przewodniczący. – Następnym punktem posiedzenia jest sprawozdanie (A6-0065/2009) pana posła Lehtinena w imieniu Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych w sprawie odpowiedzialności społecznej podwykonawców w łańcuchach produkcji (2008/2249(INI) ).

  Lasse Lehtinen, sprawozdawca. − (FI) Panie przewodniczący, panie komisarzu! Łańcuchy podwykonawców stanowią w gospodarce powszechne zjawisko. Ułatwiają organizację pracy, przyczyniając się do zapewnienia wzrostu efektywności i elastyczności. Mają zasadnicze znaczenie dla właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego stanowiącego niezbędną sieć ekonomiczną i logistyczną.

Jednakże ze względu na konieczność zapewnienia konkurencyjności rynków i ochrony konsumentów niezbędne jest stosowanie rozwiązań prawnych w celu określenia podstawowych obowiązków wykonawców i podwykonawców. W przedmiotowym sprawozdaniu Komisję wzywa się do ustanowienia precyzyjnego instrumentu prawnego wprowadzającego odpowiedzialność wykonawcy na szczeblu europejskim, przy jednoczesnym poszanowaniu różnych systemów prawa stosowanych w poszczególnych państwach członkowskich oraz zasad pomocniczości i proporcjonalności.

Osiem państw członkowskich ustanowiło już odpowiednie przepisy prawa, powinniśmy mieć jednak także możliwość regulacji stosunków pomiędzy łańcuchami podwykonawców na szczeblu Wspólnoty. Wspólne problemy Europy powinny zostać rozwiązane poprzez wprowadzenie wspólnych reguł. W przeciwnym razie państwa, które nie uregulowały jeszcze tej dziedziny gospodarki mogą zakłócić konkurencję ze szkodą dla pozostałych państw.

Nie jest to zatem jedynie kwestia ochrony pracowników, ale także ochrony konkurencyjności przedsiębiorstw przestrzegających tych reguł. Krótko mówiąc jest to kwestia zapobiegania szarej strefie. Tak długo jak łańcuchy podwykonawców stanowią podstępną metodę utrzymywania wynagrodzeń na niskim poziomie i unikania płacenia podatków i składek na ubezpieczenie społeczne, ciężar tych praktyk spadnie na podatnika i konkurujące przedsiębiorstwa, w większości małe i średnie. Wyraźnie określonych reguł potrzebują także sami pracujący dla bardzo dużych firm podwykonawcy, pośród których większość stanowią małe przedsiębiorstwa..

Byliśmy już świadkami sytuacji, w których systemy krajowe stanowią także mechanizmy zapobiegawcze. Próg niedopełnienia obowiązków pracodawców będzie wyższy, jeżeli obywatele będą świadomi tego, że poniosą karę za swoją działalność przestępczą. .

Przestrzeganie minimalnych warunków zatrudnienia oraz wyraźnie określonych reguł leży w interesie wszystkich Europejczyków. Pracownicy będą mogli wtedy z ufnością przenosić się z państwa do państwa, przedsiębiorstwa będą mogły mieć zaufanie do umów, a konsumenci mieć pewność, że koszt produktu lub usługi jest odpowiedni i został ustalony w sposób przejrzysty. Nie przypadkiem sprawozdanie zawiera konkretne odniesienie do odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw.

  Louis Michel, komisarz. – (FR) Panie przewodniczący, panie i panowie! Komisja Europejska przyjmuje to sprawozdanie z dużym zadowoleniem.

Niezależnie od ewentualnego wpływu podwykonawstwa na wzrost wydajności i konkurencyjności, uznajemy w pełni konieczność wprowadzenia skutecznych środków mających na celu zapewnienie, że podwykonawstwo nie będzie stanowić zachęty do nieprzestrzegania warunków zatrudnienia ani ułatwiać takie praktyki, zwłaszcza w przypadku długich łańcuchów podwykonawców. W celu zapewnienia, by podwykonawcy w pełni wykonywali swoje obowiązki prawne i zobowiązania umowne, zwłaszcza w odniesieniu do praw pracowniczych, niezbędny jest system odpowiednich, skutecznych i odstraszających kar. Większa przejrzystość w procesie podwykonawstwa doprowadzi do ogólnie lepszej ochrony praw pracowniczych, co stanowi kwestię, do której Komisja jest i pozostanie, jak państwo to wiedzą, bardzo przywiązana.

Choć mogę zgodzić się z państwa zasadą ogólną, zgodnie z którą europejskie problemy wymagają europejskich rozwiązań, to jednak byłbym bardziej ostrożny w przypadku wniosku przedstawionego w ust. 14 sprawozdania, który stanowi, że przedmiotowy problem może zostać rozwiązany jedynie poprzez wprowadzenie wyraźnie zdefiniowanego instrumentu prawnego, który wprowadzi zasadę solidarnej odpowiedzialności na szczeblu Unii Europejskiej.

Wydaje się, że autor sprawozdania również zmierza w tym kierunku w ust. 15, w którym wzywa do przeprowadzenia analizy skutków dotyczącej wartości dodanej i możliwości wprowadzenia takiego instrumentu wspólnotowego. Jeśli chodzi o wezwanie Komisji Europejskiej do zagwarantowania skutecznego przestrzegania postanowień dyrektywy w sprawie delegowania pracowników, wyrażone w ust. 25, chciałbym zwrócić uwagę, że ostatnio powołaliśmy grupę roboczą wysokiego szczebla ds. delegowania pracowników. W skład tej grupy roboczej wchodzą przedstawiciele państw członkowskich i partnerów społecznych, a jej zadaniem jest usprawnienie stosowania postanowień przedmiotowej dyrektywy w praktyce, a w szczególności współpracy administracyjnej pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Pierwsze posiedzenie tej grupy roboczej odbędzie się 25 marca.

W związku z tym chciałbym wspomnieć o opublikowanym w 2008 roku przez Europejską Fundację na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy opracowaniu noszącym tytuł „Odpowiedzialność w procesach podwykonawstwa w europejskim sektorze budownictwa”, w którym naświetlone zostały podstawowe różnice pomiędzy krajowymi systemami wspólnej odpowiedzialności i kwestia ich skuteczności. W opracowaniu tym podkreślono również, że, jak się wydaje, nie ma uniwersalnego rozwiązania i zalecono podjęcie dalszych rozmów oraz przeprowadzenie kolejnych badań, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii transgranicznych.

Problem, który staramy się rozwiązać, jest problemem społecznym, ale proponowane rozwiązanie rodzi wyraźne skutki znacznie wykraczające poza sferę socjalną. Dlatego powinniśmy szczegółowo zbadać skutki gospodarcze i prawne tego rozwiązania.

Zgadzam się w pełni, że problem ten wymaga dogłębniejszego zbadania, oraz że zanim przedstawiony zostanie projekt aktu prawnego powinniśmy najpierw dokładnie zbadać różne pozaprawne sposoby rozstrzygnięcia niektórych kwestii przedstawionych w sprawozdaniu – innymi słowy kwestii dotyczących lepszej współpracy i koordynacji pomiędzy organami krajowymi, tzn. organami kontroli i innymi krajowymi organami wykonawczymi; znajomości dobrych praktyk w przedsiębiorstwach; obowiązujących wytycznych i standardów; inicjatyw dotyczących odpowiedzialności społecznej oraz umów spółek ponadnarodowych, które zawierają już innowacyjne postanowienia dotyczące procedur oceny ryzyka oraz nadzoru nad podwykonawcami.

  Przewodniczący. – Zamykam prezentację.

Głosowanie odbędzie się w czwartek 26 marca 2009 r.

Oświadczenia pisemne (art. 142 Regulaminu)

  Proinsias De Rossa (PSE), na piśmie. – Wzrost popularności podwykonawstwa w Europie wywarł dalekosiężny wpływ na stosunki pracy. Umowy o podwykonawstwo nie dotyczą jedynie zlecania pracy podmiotom trzecim. Są one także sposobem na przenoszenie na podwykonawców i biura pośrednictwa pracy związanych z tym obowiązków prawnych i finansowych, takich jak obowiązek przestrzegania przepisów dotyczących wynagrodzeń i warunków pracy oraz obowiązek płacenia podatków i składek na ubezpieczenie społeczne. Niepokojące jest to, że umowy o podwykonawstwo mogą być coraz częściej wykorzystywane do ograniczenia bezpośredniej odpowiedzialności społecznej.

Dlatego zagwarantowanie odpowiedzialności przedsiębiorstw za praktyki ich podwykonawców wymaga wprowadzenia pojęcia „odpowiedzialności solidarnej”. Oczywiste jest, że egzekwowanie obowiązków prawnych jest trudniejsze w przypadku długich i złożonych łańcuchów powiązanych ze sobą przedsiębiorstw. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji transgranicznych, gdzie możliwe jest ustanawianie w poszczególnych państwach członkowskich odrębnych szczebli podwykonawców działających zgodnie z różnymi przepisami. Obecnie tylko w ośmiu państwach członkowskich istnieją przepisy krajowe dotyczące odpowiedzialności podwykonawców.

Zdecydowanie popieram to zaaprobowane przez ETUC (Europejską Konfederację Związków Zawodowych) sprawozdanie, w którym wzywa się Komisję do ustanowienia wyraźnie zdefiniowanego wspólnotowego instrumentu prawnego wprowadzającego odpowiedzialność solidarną na szczeblu europejskim, a także apeluje się do Komisji o dokonanie analizy wykonalności wprowadzenia instrumentu dotyczącego odpowiedzialności podwykonawców w celu zwiększenia przejrzystości w procesie podwykonawstwa.