Pełne sprawozdanie z obrad

Czwartek, 23 kwietnia 2009 r. - Strasburg

4. Bezpieczeństwo pacjentów (debata)

  Przewodniczący. – Następnym punktem posiedzenia jest sprawozdanie (A6-0239/2009) sporządzone przez panią Amalię Sartori w imieniu Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności w sprawie wniosku dotyczącego zalecenia Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną (COM(2008)0837 – C6-0032/2009 – 2009/0003(CNS)).

Sprawozdawczyni nie mogła być obecna i zastąpi ją Françoise Grossetête.

  Françoise Grossetête, zastępująca sprawozdawczynię. – (FR) Panie przewodniczący! Tak, zastępuję panią Amalię Sartori, która faktycznie została zatrzymana we Włoszech, i przekazuję jej głębokie przeprosiny, ponieważ szczególnie mocno chciała być dzisiaj obecna.

Będziemy głównie omawiać zagadnienie procedur medycznych, ponieważ czasami mogą one mieć negatywny wpływ na zdrowie pacjentów, bądź z uwagi na niepożądane skutki uboczne lekarstw, bądź z uwagi na błąd lekarski, bądź też ze względu na zakażenia, nabyte w miejscu leczenia.

Spośród tych zagrożeń możemy wymienić w szczególności zakażenia szpitalne, które dotykają co dwudziestego hospitalizowanego pacjenta, inaczej mówiąc – 4,1 miliona osób rocznie. Ponadto liczby podawane w tej sprawie przez Komisję Europejską są bardzo niepokojące.

Negatywne zdarzenia dotykają od 8% do 12% hospitalizowanych pacjentów w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Daje to rocznie liczbę pomiędzy 7 a 15 milionami hospitalizowanych pacjentów, do których należy dodać około 37 milionów pacjentów potrzebujących pierwszej pomocy.

Same zakażenia szpitalne dotyczą średnio co dwudziestego hospitalizowanego pacjenta, obejmując w sumie ponad 4 miliony pacjentów rocznie. Każdego roku zakażenia szpitalne powodują śmierć w sumie około 37 tysięcy osób w Europie.

Aby zrealizować cel polegający na ograniczeniu liczby tych zakażeń o 900 tysięcy przypadków rocznie do 2015 roku – inaczej mówiąc, ograniczyć ich liczbę o 20% – wzywa się państwa członkowskie i instytucje europejskie do podjęcia niezbędnych działań.

W sprawozdaniu zaleca się w szczególności: wspieranie edukacji i szkoleń pracowników medycznych i paramedycznych, zwracając szczególną uwagę na zakażenia szpitalne i oporność wywołujących je wirusów na leki przeciwwirusowe; zwiększenie wiedzy o tym problemie wśród pacjentów poprzez zwrócenie się do Komisji o przygotowanie dokumentu dla pacjentów na podstawie sporządzonego w 2003 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) podręcznika zapobiegania zakażeniom szpitalnym; wspieranie badań w tej dziedzinie, zwracając szczególną uwagę na nowe technologie, nanotechnologie i nanomateriały; oraz zwiększenie obecności pielęgniarek i pielęgniarek wyspecjalizowanych w kontroli zakażeń.

Wreszcie, jak podkreśla się to w tekście, a pani Amalia Sartori bardzo akcentowała ten aspekt, bardzo istotna jest poprawa szkolenia pacjentów w tej kwestii.

Konieczne jest zwrócenie się do Komisji o opracowanie skierowanego do pacjentów dokumentu w zakresie profilaktyki zakażeń szpitalnych oraz przedłożenie go Parlamentowi i Radzie. Komisja powinna również zapewnić trzyletnie monitorowanie postępu, dokonanego w tej dziedzinie przez państwa członkowskie i Unię Europejską.

Na przykład badanie przeprowadzone we Francji pokazało, że 83% zapytanych osób słyszało o zakażeniach szpitalnych i że związane z nimi zagrożenia są głównym powodem obaw Francuzów w trakcie hospitalizacji. Z drugiej strony opinia publiczna nie uważa, aby była odpowiednio informowana o przyczynach i skutkach zakażeń szpitalnych.

W okresie kolejnych kilku lat wysiłki w zakresie profilaktyki zakażeń szpitalnych muszą być w większym stopniu ukierunkowane na informowanie personelu medycznego i ogółu ludności.

  Daniela Filipiová , urzędująca przewodnicząca Rady. – (CS) Panie i panowie! Zagadnienie bezpieczeństwa pacjentów i jakości opieki zdrowotnej jest jednym z głównych priorytetów prezydencji czeskiej w dziedzinie zdrowia publicznego. Świadomi jesteśmy znaczenia stałej poprawy bezpieczeństwa pacjentów i związanych z tym ulepszeń w jakości opieki zdrowotnej w odniesieniu do transgranicznej opieki zdrowotnej.

Głównym celem projektu wniosku Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów i jakości opieki zdrowotnej, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń szpitalnych, jest określenie zintegrowanego podejścia, które pozwoli pacjentom bezpiecznie przejść do centrów opieki zdrowotnej o wysokiej jakości i w którym zostaną uwzględnione wszystkie czynniki mające wpływ na tę dziedzinę.

Ta inicjatywa powstała wskutek odkrycia alarmującego wzrostu częstotliwości występowania negatywnych wydarzeń w całej Europie, w tym najczęściej występującym negatywnym zjawiskiem były zakażenia szpitalne. To duże wyzwanie, związane ze zwiększającymi się oczekiwaniami społeczeństwa w tej dziedzinie, starzeniem się ludności w Europie oraz ogólnie ciągłym postępem w medycynie i naukach medycznych. Problem zakażeń szpitalnych zwraca również coraz większą uwagę mediów i polityków.

Takie były powody decyzji prezydencji czeskiej, dotyczącej zorganizowania konferencji ministerialnej, która odbyła się w dniach 15-16 kwietnia w Pradze pod hasłem „Bakteryjne zagrożenia bezpieczeństwa pacjentów w Europie.” Koncentrowała się ona przede wszystkim na szpitalnych programach antybiotykowych, wpływie parametrów systemu opieki zdrowotnej na częstotliwości występowania oporności antybiotykowej i zakażeń szpitalnych, a także na zarządzaniu i odpowiedzialności w tej dziedzinie.

Wróćmy jednak do projektu wniosku. Prezydencja czeska jest świadoma, że organizacja systemów opieki zdrowotnej w pełni należy do właściwości państw członkowskich. Moim zdaniem przedmiotowa inicjatywa zapewni oczywiście znaczny impuls dla dalszego rozwoju polityki krajowej, służącej lepszej ochronie zdrowia i życia obywateli.

Ogólnie rzecz ujmując, Rada zgadza się z potrzebą lepszej współpracy i koordynacji w tej dziedzinie na wszystkich szczeblach, tzn. lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym, jak również z potrzebą wymiany odpowiednich informacji. Z tego względu istotnym krokiem jest stworzenie systemu sprawozdawczości o występowaniu negatywnych wydarzeń. Oczywiście system będzie zapewniał immunitet w celu zachęcenia do składania sprawozdań.

Kładzie się również nacisk na poprawę szkoleń pracowników medycznych w zakresie bezpieczeństwa pacjentów oraz stworzenie wspólnych definicji i terminologii, jak również porównywalnych wskaźników, które umożliwią łatwiejszą identyfikację problemów. Umożliwi to późniejsze przeprowadzenie oceny skuteczności działań i interwencji, służących zwiększeniu bezpieczeństwa pacjentów, oraz lepsze przekazywanie doświadczeń i informacji między państwami członkowskimi.

Obecnie prezydencja czeska kończy negocjacje w sprawie projektu wniosku w organach roboczych Rady i będzie dążyć do jego zatwierdzenia przez Radę ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów w czerwcu bieżącego roku. Oczywiście właśnie z uwagi na znaczenie tego problemu Rada podjęła decyzję o skonsultowaniu go z Parlamentem Europejskim, ponieważ jego stanowisko stanowi istotny wkład do toczących się dyskusji.

Mocno wierzę, że Rada i Parlament dążą do wspólnego celu jakim jest zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów w UE. W tym duchu Rada przeanalizuje uważnie również projekty poprawek, zawarte w państwa sprawozdaniu w sprawie projektu wniosku.

Na zakończenie chciałabym ponownie podziękować wszystkim, którzy wzięli udział w przygotowywaniu sprawozdania PE, oraz sprawozdawczyni, Amalii Sartori, która je sporządziła.

  Androulla Vassiliou, komisarz. − Panie przewodniczący! Chciałabym przede wszystkim podziękować Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności za jej prace nad tym zagadnieniem, jak również sprawozdawczyni, Amalii Sartori, za jej wysiłki w sprawie, która jest najwyższym priorytetem w opiece zdrowotnej.

Bezpieczeństwo pacjentów polega na ograniczeniu negatywnych wydarzeń, które występują we wszystkich rodzajach opieki zdrowotnej – w szpitalach, w pierwszej pomocy, w opiece długoterminowej czy w społeczeństwie.

Ocenia się, że w państwach członkowskich UE pomiędzy 8 a 12% pacjentów hospitalizowanych cierpi z powodu negatywnych wydarzeń w trakcie leczenia. Ta liczba jest niedopuszczalnie wysoka. Pokazuje ona niepokojący obraz, który ma wpływ nie tylko na pacjentów, ale również na ich rodziny i przyjaciół. Ponadto negatywne wydarzenia są ogromnym obciążeniem dla budżetów opieki zdrowotnej i całej gospodarki.

Zakażenia związane z opieką zdrowotną są szczególnym przykładem bardzo powszechnego negatywnego zjawiska. Całkowita liczba hospitalizowanych pacjentów w UE, którzy zostali zakażeni przynajmniej jednym zakażeniem związanym z opieką zdrowotną, została oceniona na 4,1 miliona rocznie – odpowiednio: co dwudziestego pacjenta.

Ocenia się, że w wyniku tych zakażeń corocznie dochodzi do około 37 tysięcy zgonów. Zdecydowanie musimy dążyć do znacznej poprawy tej sytuacji.

Wszystkie państwa członkowskie uznały wyzwanie w zakresie bezpieczeństwa pacjentów, przed którym stoją, i podjęły działania służące rozwiązaniu problemu. Jednakże wiemy, że w 27 państwach członkowskich istnieją zróżnicowane poziomy świadomości, zasobów i wiedzy specjalistycznej, które są dostępne dla przeciwdziałania problemowi.

Prawdopodobnie pacjenci we wszystkich państwach członkowskich nie odnoszą korzyści z obecnych odkryć naukowych oraz z systematycznej wymiany najlepszych praktyk i wiedzy specjalistycznej. Z tego względu uważam, że bezpieczeństwo pacjentów jest kolejną dziedziną, w której UE może zapewnić rzeczywistą wartość dodaną, aby zwiększyć bezpieczeństwo wszystkich pacjentów europejskich, jednocześnie oczywiście respektując odpowiedzialność państw członkowskich za zapewnienie usług opieki zdrowotnej na swoim terytorium.

Właśnie z tego względu Komisja Europejska opublikowała swój komunikat i wniosek dotyczący zaleceń Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Z niecierpliwością czekam na państwa opinie.

  Antonios Trakatellis, w imieniu grupy PPE-DE. – (EL) Panie przewodniczący! Liczby, przytoczone przez panią Françoise Grossetête i panią komisarz, są rzeczywiście porażające i pokazują, że wielu pacjentów jest narażonych na niepokojące przypadki w szpitalach, spośród których najczęstszymi są zakażenia związane z opieką zdrowotną.

W oczywisty sposób liczba zakażeń mogłaby zostać znacznie ograniczona; przede wszystkim potrzebna jest większa dyscyplina w szpitalach, ponieważ z jednej strony są ludzie, którzy odwiedzają pacjentów w szpitalach, i zawsze istnieje ryzyko przeniesienia bakterii, a z drugiej strony konieczne jest ścisłe przestrzeganie zasad higieny, zarówno przez pacjentów, jak i przez pracowników, a pracownicy stale potrzebują informacji i szkoleń w dziedzinie zakażeń związanych z opieką zdrowotną.

Uważam jednak, że obecnie sedno sprawy polega na tym, że powinniśmy zbierać dokładne dane, ponieważ istnieją różnice pomiędzy szpitalami, pomiędzy klinikami, nawet w tym samym państwie; na przykład wszyscy musimy wiedzieć, czy zakażenia związane z opieką zdrowotną są częstsze u pacjentów poddanych operacjom chirurgicznym, czy w klinikach internistycznych; musimy znać szczep i oporność bakterii; te wszystkie dane mają ogromne znaczenie, jeżeli mamy umieć określić przyczyny, i w ten sposób skutecznie ograniczyć zakażenia związane z opieką zdrowotną.

Z tego względu musimy zbierać szczegółowe dane, aby rozwiązać problem zakażeń związanych z opieką zdrowotną.

  Linda McAvan, w imieniu grupy PSE. – Panie przewodniczący! Uważam, że przedmiotowe zalecenie jest bardzo dobrym przykładem wartości dodanej, jaką Unia Europejska może wnieść do opieki zdrowotnej, w której – mimo naszych ograniczonych kompetencji – zbliżenie specjalistów z państw członkowskich może rzeczywiście coś zmienić w życiu ludzi. Jak powiedział Antonios Trakatelis, liczby przytoczone przez panią komisarz, dotyczące negatywnych skutków opieki zdrowotnej i zakażeń związanych z opieką zdrowotną, są dość szokujące. Nikt nie powinien iść do szpitala i wyjść z niego bardziej chorym, niż był wcześniej, a wielu z nas zna ludzi, którzy mieli ten problem. Ten problem dotyczy całej Unii Europejskiej i właśnie z tego względu tak ogromnie ważne jest, aby kontynuować państwa inicjatywę w zakresie zakażeń związanych z opieką zdrowotną.Uważam, że możemy się wiele od siebie wzajemnie nauczyć i z pewnością możemy uniknąć wielu problemów dla naszych obywateli, jeżeli będziemy współpracować nad rozwiązaniem tego problemu i organizować spotkania najtęższych głów w Europie.

Druga sprawa, o której chciałabym wspomnieć, to zagadnienie krótko wspomniane w naszym sprawozdaniu Parlamentu, dotyczące obrażeń z powodu zranienia igłą. Wiem, że Komisja od dawna bada to zagadnienie, oraz że w tej sprawie współpracują ze sobą pracodawcy i związki zawodowe, ale nadal mamy do czynienia z sytuacją, w której około milion pracowników w usługach zdrowotnych w całej Europie odnosi obrażenia z powodu zranienia igłą. Można tego uniknąć, jeżeli używane przez nich igły zostaną zastąpione bezpieczniejszymi.

Pani komisarz! Mam nadzieję, że wróci pani do Komisji i w nowej kadencji parlamentarnej przedłoży pani wniosek w sprawie obrażeń z powodu zranienia igłą, które są bardzo istotne dla wielu pracowników medycznych, a które stanowią problem łatwy do uniknięcia w naszym systemie opieki zdrowotnej.

  Marios Matsakis, w imieniu grupy ALDE. – Panie przewodniczący! W UE około 10% pacjentów hospitalizowanych i około 15% pacjentów otrzymujących pierwszą pomoc ma do czynienia z jakimś negatywnym wydarzeniem, począwszy od lekkiego schorzenia, pozwalającego na pełny powrót do zdrowia, po przypadki zagrażające życiu lub kończące się zgonem. Inaczej mówiąc, co czwarty z naszych pacjentów ponosi szkody z powodu leczenia, a nie z powodu swojej choroby. Ta statystyka jest tym dramatyczniejsza, jeżeli uwzględnimy, że liczba zgonów związanych z opieką zdrowotną w Europie jest prawie dwa razy większa, niż liczba zgonów w wyniku wypadków drogowych.

Sprawozdanie sporządzone przez Amalię Sartori może znacznie przyczynić się do poprawy sytuacji, ale jak zwykle sukces polityki w danej dziedzinie w znacznym stopniu zależy od jej realizacji, a w tym kontekście rządy krajowe mają zadanie dowiedzenia swoimi czynami, że faktycznie troszczą się o swoich obywateli. Systemy opieki zdrowotnej, szczególnie w dwunastu nowszych państwach członkowskich, często wymagają całkowitej reorganizacji, w której zwróci się uwagę na usprawnienia infrastrukturalne w szpitalach, unowocześnienie wyposażenia i aktualne szkolenia personelu medycznego. Takie zmiany można przeprowadzić jedynie przy pomocy UE, zarówno pod względem finansowym, jak i merytorycznym, i takie wsparcie powinno być chętnie udostępnione z korzyścią dla bezpieczeństwa pacjentów.

  Siiri Oviir (ALDE). - (ET) Publiczna opieka zdrowotna jest podstawową korzyścią i prawem. Liczba 37 tysięcy zgonów rocznie, spowodowanych zakażeniami związanymi z korzystaniem z usług opieki zdrowotnej, jest zbyt wysoka, a jako obywatele Unii Europejskiej nie możemy na to pozwolić ani tego zaakceptować. Na podstawie zasady pomocniczości instytucje Unii Europejskiej, a przede wszystkim Komisja, muszą odegrać znaczną rolę we wspieraniu rozprzestrzeniania informacji i najlepszych praktyk.

Muszę podkreślić znaczenie zapewnienia konkretnych i szybkich rozwiązań dla zdecydowanego i stałego ograniczenia zakażeń szpitalnych w Europie. W tej dziedzinie popieram zalecenia sprawozdawczyni, zawarte w przedmiotowym sprawozdaniu.

  Daniela Filipiová, urzędująca przewodnicząca Rady. – (CS) Panie przewodniczący, panie i panowie! Chciałabym podziękować wszystkim posłom do PE za ich uwagi, sugestie i spostrzeżenia. Muszę państwu powiedzieć, że bardzo się cieszę, iż stanowiska Parlamentu Europejskiego i Rady są w tej sprawie zasadniczo zbieżne. Oczywiście Rada szczegółowo rozważy wszystkie propozycje poprawek, zgłoszone przez Parlament Europejski, i na tej podstawie oceni, czy uwzględnić je w końcowej wersji projektu wniosku, czy też nie.

  Androulla Vassiliou, komisarz. − Panie przewodniczący! Dzisiejsza debata pokazuje wysoki poziom zainteresowania i obaw Parlamentu w zakresie bezpieczeństwa pacjentów. Stanowi ona również sygnał, że to obszar o ogromnym potencjale wartości dodanej UE.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje większość proponowanych poprawek; na przykład cieszymy się z propozycji, aby państwa członkowskie wyznaczały właściwe organy w dziedzinie bezpieczeństwa pacjentów na różnych szczeblach rządowej i lokalnej administracji państwowej. Stanowi to odzwierciedlenie faktu, że niektóre państwa członkowskie mają zdecentralizowane systemy opieki zdrowotnej. Zgadzamy się również, że skala i koszt zbierania danych nie może być nieproporcjonalny względem oczekiwanych korzyści.

W odniesieniu do proponowanych poprawek, odnoszących się konkretnie do zakażeń związanych z opieką zdrowotną, z zadowoleniem przyjmiemy zapewnienie odpowiedniej ochrony pracownikom opieki zdrowotnej. Popieramy również podkreślenie ciężaru zachorowalności i śmiertelności, spowodowanych zakażeniami związanymi z opieką zdrowotną, oraz potrzebę zatrudnienia większej liczby pielęgniarek kontrolujących zakażenia.

Muszę jednak zgłosić pewne zastrzeżenia i obiekcje wobec ograniczenia celów. Niektórzy sugerowali, że państwa członkowskie powinny zapewnić środki, niezbędne dla ograniczenia liczby osób, cierpiących z powodu negatywnych wydarzeń, o około 20%, uwzględniając ogólne ograniczenie liczby przypadków w skali całej UE o 900 tysięcy. Komisja nie uważa, aby właściwe było ustanowienie takiego celu na szczeblu UE, ponieważ państwa członkowskie znajdują się na różnych etapach i bardzo trudno byłoby określić odpowiednie, realistyczne i wykonalne cele, które byłyby odpowiednie dla wszystkich spośród nich.

Bardzo dokładnie zanotowałam to, co Linda McAvan powiedziała o obrażeniach z powodu zranienia igłą i pomyślę o wniosku w sprawie specjalnej inicjatywy. Pani minister Daniela Filipiová odniosła się do odpowiedzialności państw członkowskich w tej dziedzinie. W naszej inicjatywie w sprawie bezpieczeństwa pacjentów i zakażeń związanych z opieką zdrowotną w pełni przestrzega się właściwości państw członkowskich w zakresie finansowania organizacji i świadczenia usług zdrowotnych według ich uznania. Celem naszej propozycji jest wsparcie państw członkowskich, aby ustanowiły właściwe i odpowiednie strategie ograniczania lub unikania negatywnych wydarzeń w opiece zdrowotnej − w tym zakażeń związanych z opieką zdrowotną − poprzez zgromadzenie najlepszych dostępnych dowodów i wiedzy specjalistycznej w UE oraz udzielenie Komisji wsparcia dla korzystania z ekonomii skali w tej dziedzinie.

Po przyjęciu przez Radę przedmiotowych zaleceń w sprawie bezpieczeństwa pacjentów będą one sygnalizować bezprecedensowe zaangażowanie polityczne rządów państw członkowskich na rzecz uczynienia bezpieczeństwa pacjentów priorytetem w ich polityce opieki zdrowotnej. Naszym wspólnym celem są działania na rzecz ograniczenia wszelkich rodzajów negatywnych zdarzeń, w tym zakażeń związanych z opieką zdrowotną we wszystkich instytucjach opieki zdrowotnej i wszystkich państwach członkowskich. Ta propozycja może w znacznej mierze przyczynić się do realizacji tego celu.

  Françoise Grossetête, sprawozdawczyni. – (FR) Panie przewodniczący! Chciałabym przede wszystkim podziękować wszystkim posłom, którzy zabrali głos w sprawie sprawozdania Amalii Sartori. Chciałabym podziękować im za zgłoszone przez nich propozycje.

Chciałabym również powiedzieć pani komisarz Vassiliou, która – jak się wydaje – nie zgadza się z celami liczbowymi, określonymi w sprawozdaniu Amalii Sartori, że oczywiście bierzemy jej opinię pod uwagę, ale w każdym razie dla nas istotne jest uczynienie wszystkiego, co możliwe, dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zarówno pacjentom, jak i pracownikom medycznym. Zatem choć ustanowienie propozycji ilościowej jest niepożądane w świetle zróżnicowania opieki świadczonej w Unii Europejskiej, to uważam, że dla nas równie istotne jest zrobienie wszystkiego, co możliwe, dla zapewnienia możliwie jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa.

Na tym polega wartość dodana Unii Europejskiej.

  Przewodniczący. – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się dzisiaj o godz. 12.00.