Συζητήσεις

Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου 2009 - Στρασβούργο

9.2. Καζαχστάν: η υπόθεση Yevgeny Zhovtis

  Πρόεδρος. − Έλαβα πέντε προτάσεις⁽¹⁾ ψηφίσματος σχετικά με το Καζαχστάν:
η υπόθεση Yevgeny Zhovtis (άρθρο 122).

  Heidi Hautala, συντάκτρια. − (FI) Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να προβώ σε μια τελευταία παρατήρηση επί της συζήτησης την οποία πραγματοποιήσαμε και να πω ότι, ως πρόεδρος της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έστειλα πρόσφατα επιστολή στη Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών, ζητώντας της να εξετάσει το ενδεχόμενο να ανακινήσει τις συζητήσει αυτές, ώστε το Κοινοβούλιο να παρίσταται εν συνόλω και το Συμβούλιο να έχει έναν πιο εξέχοντα ρόλο εδώ στη συζήτηση. Ελπίζω ότι οι συνάδελφοί μου στις διάφορες ομάδες θα συζητήσουν το εν λόγω θέμα με τους προέδρους των ομάδων τους, καθώς η εξουσία του Κοινοβουλίου ροκανίζεται συνεχώς, επειδή ελάχιστοι από εμάς βρίσκονται εδώ ανά πάσα στιγμή.

Τώρα ας επιστρέψουμε στην υπόθεση Zhovtis. Το Καζαχστάν είναι μια σημαντική χώρα της Κεντρικής Ασίας και θα αναλάβει την προεδρία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη το επόμενο έτος. Συνεπώς, μόνο αδιάφορο δεν είναι το θέμα τού πώς κρίνονται τα εγκλήματα σε μια χώρα που θα ηγείται των δημοκρατικών φιλοδοξιών όλων των χωρών σε μια ευρεία περιοχή της Ευρώπης. Επομένως, πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή στην υπόθεση του προασπιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων Yevgeny Zhovtis. Κρίθηκε ένοχος για ανθρωποκτονία υπό πολύ ύποπτες συνθήκες και καταδικάστηκε σε τέσσερα έτη φυλάκιση σε μια ανοικτή φυλακή, επειδή χτύπησε με το όχημά του έναν πεζό φέτος τον Ιούλιο.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι ο ΟΑΣΕ αναρωτιέται αν η διαδικασία στην οποία υπεβλήθη ο Zhovtis ήταν παραβίαζε την αρχή της δίκαιης δίκης, η οποία κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα του Καζαχστάν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επίσης πρέπει να συνεχίσει τη συζήτηση αυτή με το Συμβούλιο και την Επιτροπή, ώστε να μπορέσουν να θέσουν το θέμα της συγκεκριμένης υπόθεσης και να ζητήσουν τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης.

Κύριε Πρόεδρε, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να έχει ισχυρή επιρροή στον βαθμό που οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ενστερνίζονται την αρχή του κράτους δικαίου, τηρώντας μητρώο αυτών των μεμονωμένων υποθέσεων, και η υπόθεση του Yevgeny Zhovtis είναι χωρίς αμφιβολία μία εξ αυτών.

  Justas Vincas Paleckis, συντάκτης. − (LT) Καθώς πλησιάζει ο καιρός που το Καζαχστάν θα προεδρεύει του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, δυστυχώς διαχωρίζει τη θέση του από τις δεσμεύσεις που είναι σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Υπογραμμίζοντας αδικαιολόγητα τον μοναδικό και ιδιαίτερο χαρακτήρα της, η χώρα δεν δείχνει κανένα σεβασμό προς τις συστάσεις του ΟΑΣΕ σχετικά με τους εκλογικούς νόμους και την ελευθερία του Τύπου. Οι επανειλημμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι άμεσες διώξεις προασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων εγείρουν αμφιβολίες ως προς το αν το κράτος αυτό είναι κατάλληλο να ηγηθεί του οργανισμού που αγωνίζεται για την εφαρμογή δημοκρατικών αρχών. Παροτρύνουμε την Aστάνα να σημειώσει συγκεκριμένη πρόοδο στους τομείς του εκδημοκρατισμού, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου και της ελευθερίας του Τύπου. Οι νόμοι του Καζαχστάν που βασίζονται στο διεθνές δίκαιο πρέπει να εφαρμοστούν ορθά και με διαφάνεια στις νομικές διαδικασίες σε βάρος των προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Yevgeny Zhovtis, Yesingepov και Dubanov. Πρέπει να ελπίζουμε και να απαιτούμε οι δικαστικές αποφάσεις να είναι αμερόληπτες και η συμμετοχή των φυλακισμένων στο κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να μην επηρεάζει την ετυμηγορία. Παροτρύνουμε το Συμβούλιο να θίξει το θέμα των υποθέσεων αυτών των προασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην επόμενη συνεδρίαση ΕΕ-Καζαχστάν για διάλογο επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τον Οκτώβριο. Ζητούμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παράσχει εντατική βοήθεια στο Καζαχστάν, καθώς προετοιμάζεται να αναλάβει την προεδρία του ΟΑΣΕ, ώστε να διασφαλισθεί ότι δεν θα τεθεί σε κίνδυνο ο εν λόγω σημαντικός διεθνής οργανισμός.

  Renate Weber, συντάκτρια. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να εκφράσω τα συλλυπητήριά μου προς την οικογένεια των θυμάτων του αυτοκινητιστικού δυστυχήματος στο οποίο ενεπλάκη ο κ. Yevgeny Zhovtis. Δυστυχώς σημειώθηκε μια ανθρώπινη τραγωδία και ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του. Ταυτόχρονα, επιτρέψτε μου να εκφράσω την ανησυχία μου σε σχέση με την τρέχουσα κατάσταση του κ. Yevgeny Zhovtis.

Αδιαμφισβήτητα, κάθε άτομο που διαπράττει ποινικό αδίκημα πρέπει να δέχεται ότι θα εφαρμοστούν χωρίς διακρίσεις νομικές κυρώσεις, και ο κ. Zhovtis, ως εξέχων δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το γνωρίζει αυτό καλύτερα από τον οποιονδήποτε. Αλλά ταυτόχρονα επιθυμούμε να διασφαλίσουμε ότι οι αρχές του Καζαχστάν δεν θα χρησιμοποιήσουν την ατυχή αυτή κατάσταση για να τιμωρήσουν τον κ. Zhovtis για οτιδήποτε άλλο παρά μόνο για το δυστύχημα στο οποίο ενεπλάκη. Ο κ. Zhovtis δεν πρέπει να τιμωρηθεί για τη δραστηριότητά του στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθότι υπήρξε μια ιδιαίτερα επικριτική φωνή κατά της καζαχικής κυβέρνησης.

Συνεπώς, θεωρώ ότι είναι υψίστης σημασίας οι καζαχικές δικαστικές αρχές να διενεργήσουν άμεσα, και με απόλυτο σεβασμό προς τη διαφάνεια και το κράτος δικαίου, μια δεύτερη διεξοδική και δίκαιη έρευνα για τις συνθήκες που σχετίζονται με το περιστατικό, καθώς και αναθεώρηση της καταδίκης και της ποινής του κ. Zhovtis.

  Elisabeth Jeggle, συντάκτρια. − (DE) Κύριε Πρόεδρε, κυρία Επίτροπε, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να ξεκινήσω αναφέροντας ότι η ομάδα μου εξεπλάγη βλέποντας τη δικαστική αξιολόγηση ενός δραματικού αυτοκινητικού δυστυχήματος στην ημερήσια διάταξη ως επείγον ψήφισμα επί θεμάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για την Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες) είναι, συνεπώς, σημαντικό να επιβεβαιώσουμε ότι δεν επιθυμούμε καταρχήν να αμφισβητήσουμε τις αποφάσεις που έλαβε ανεξάρτητο δικαστήριο, εκτός και αν ομιλούμε προφανώς για μια δίκη παρωδία η οποία δεν συμμορφώνεται με τις αρχές του δικαίου. Έχουμε ήδη δει κάτι τέτοιο στο Ιράν. Πρέπει να τραβήξουμε μια σαφή διαχωριστική γραμμή εδώ. Κατά την άποψή μας, ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα είναι το βασικό στοιχείο οιασδήποτε δημοκρατικής τάξης. Υπό τις συνθήκες αυτές, πρέπει πρώτα να λάβουμε υπόψη την απόφαση που εκδόθηκε.

Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα –και πρέπει να μας θλίβει αυτό, και όντως μας θλίβει– αλλά και ότι υπεβλήθη σε έλεγχο νομιμότητας. Το γεγονός ότι ο Yevgeny Zhovtis, ένας ευρέως γνωστός προασπιστής των πολιτικών δικαιωμάτων, εμπλέκεται στην υπόθεση αυτή, προσέλκυσε την προσοχή του κόσμου και προκάλεσε αντίδραση, αποτέλεσμα της οποίας είναι η συζήτησή μας εδώ σήμερα.

Η Ομάδα PPE αναγνωρίζει τις προσπάθειες του Καζαχστάν και την πρόοδο που σημειώνει στην κατεύθυνση της ελευθερίας και του κράτους δικαίου. Θα θέλαμε να διαβεβαιώσουμε το Καζαχστάν ότι έχει την απερίφραστη στήριξή μας και ενθαρρύνουμε τη χώρα να συνεχίσει αποφασιστικά στην ίδια πορεία. Σε σχέση με τη συγκεκριμένη υπόθεση, προτρέπουμε τις αρχές του Καζαχστάν, προς το δικό τους συμφέρον, να παράσχουν στο κοινό όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και να παρουσιάσουν την άποψή τους για τα περιστατικά, και να καταστήσουν δυνατή τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης ή διαδικασίας ελέγχου για τον κ. Zhovtis βάσει του κράτους δικαίου.

Το Καζαχστάν θα αναλάβει την προεδρία του ΟΑΣΕ. Αυτή θα είναι μια πραγματική πρόκληση!

  Struan Stevenson, εξ ονόματος της Ομάδας ECR. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, οφείλω να συμφωνήσω με την κ. Jeggle. Μεγάλη έκπληξη μου προκαλεί το γεγονός ότι, ενώπιον ολόκληρου του Κοινοβουλίου εδώ στο Στρασβούργο, πραγματοποιούμε επείγουσα συζήτηση σχετικά με οδικό δυστύχημα στο Καζαχστάν, έστω και αν πρόκειται για δυστύχημα στο οποίο κάποιος έχασε τη ζωή του και ο οδηγός του οχήματος τυγχάνει να είναι προασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος ορθώς καταδικάστηκε από δικαστήριο σε τέσσερα έτη φυλάκισης, σε φυλακή η οποία, ενώ ήταν χαμηλού επιπέδου ασφάλειας, ξαφνικά μετετράπη, σύμφωνα με το ψήφισμα, σε «στρατόπεδο εργασίας». Φοβάμαι πως η εξέταση του θέματος αυτού ενώπιον του Σώματος στην πραγματικότητα δυσφημεί το Σώμα και σημαίνει ότι η καλή δουλειά που προσπαθούμε να κάνουμε στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποτιμάται, όταν αρχίζουμε να συζητούμε για οδικά δυστυχήματα.

Υπονοούμε στα σοβαρά ότι η καζαχική κυβέρνηση έριξε έναν πολίτη στις ρόδες του αυτοκινήτου ενός προασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Υπονοούμε στα σοβαρά ότι η ποινή είναι πολύ σκληρή για κάποιον που καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία; Δεν μπορούμε να δυσφημούμε μια χώρα όπως το Καζαχστάν, απλώς και μόνο λόγω πολιτικών κινήτρων, για να καταστρέψουμε τη φήμη της προτού αναλάβει την προεδρία του ΟΑΣΕ το επόμενο έτος. Αυτό έχει πολιτικά κίνητρα, και είναι ντροπή που υπάρχει στην ημερήσια διάταξη. Ελπίζω ότι το Κοινοβούλιο θα απορρίψει τα σχετικά ψηφίσματα και θα στηρίξει τις τροπολογίες.

  Janusz Wojciechowski (ECR). - (PL) Κύριε Πρόεδρε, έχω παρόμοιες αμφιβολίες με τον προηγούμενο ομιλητή, τον κ. Stevenson. Το Καζαχστάν είναι σημαντική χώρα. Καταβάλλει πολλές προσπάθειες σε ό, τι αφορά την πρόοδο στον τομέα της δημοκρατίας. Φυσικά, επί του παρόντος, δεν συνιστά υπόδειγμα δημοκρατικών ελευθεριών, αλλά η κατάσταση πολιτικών δικαιωμάτων στην εν λόγω χώρα –και γνωρίζω κάπως το Καζαχστάν, καθώς το έχω επισκεφθεί πάμπολλες φορές– είναι αρκετά καλύτερη απ’ ό, τι σε γειτονικές χώρες στην περιοχή και ευτυχώς δεν αντιμετωπίζει προβλήματα όπως αυτά που αντιμετωπίζει η Ρωσία, για παράδειγμα, και τα οποία μόλις συζητήσαμε.

Συμμερίζομαι την άποψη του κ. Stevenson ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν πρέπει να εξαντλήσει όλη του την εξουσία προκειμένου να δηλώσει τη θέση του επί μιας μεμονωμένης δραματικής δικαστικής υπόθεσης. Μπορεί να χρειάζονται ορισμένες διευκρινίσεις σε αυτήν την υπόθεση, αλλά σίγουρα όχι ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αυτό θα υπονόμευε την αξία του ψηφίσματος, και οι άνθρωποι θα σταματούσαν να ακούν τη φωνή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αν αυτό αποσπάται από θέματα που δεν αξίζουν γενική συζήτηση ή κοινοβουλευτικό ψήφισμα.

  Eija-Riitta Korhola (PPE). - (FI) Κύριε Πρόεδρε, το Καζαχστάν μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην Κεντρική Ασία τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε ό, τι αφορά την πολιτική ασφάλειας, και η συνεργασία της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτυχθεί. Ήταν ικανοποιητικό το γεγονός ότι ο Marat Tashin, υπουργός Εξωτερικών του Καζαχστάν, υποσχέθηκε πέρυσι, ενόψει της ανάληψης της προεδρίας του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, και ξανά φέτος τον Μάιο, βελτιώσεις στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Παρά τη διεθνή προσοχή, ωστόσο, υπήρξε αυστηρότερος έλεγχος των μέσων ενημέρωσης και υπάρχουν χαμηλά πρότυπα στον τομέα της θρησκευτικής ελευθερίας. Επιπλέον, ακούσαμε για αρκετές υποθέσεις αυθαίρετης σύλληψης προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η ποινή που επιβλήθηκε στον ακτιβιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων Yevgeny Zhovtis επίσης μου δημιουργεί ερωτηματικά, και είναι προς το συμφέρον της κυβέρνησης του Καζαχστάν να διαλύσει πάσα αμφιβολία επί του θέματος, και αυτό είναι αδιαμφισβήτητα το θέμα ενόψει της επικείμενης ανάληψης της προεδρίας του ΟΑΣΕ. Ελπίζουμε ότι θα σημειωθούν οι βέλτιστες δυνατές εξελίξεις και ότι θα διασαφηνιστούν αυτά τα θέματα.

  Bernd Posselt (PPE). – (DE) Κύριε Πρόεδρε, αρχικά θα ήθελα να αναφέρω ότι είμαι ευτυχής που επέστρεψε η κ. Hautala. Ωστόσο, λείπει εδώ και αρκετά χρόνια, και κατά τη διάρκεια των ετών αυτών είχαμε το Συμβούλιο τα απογεύματα της Πέμπτης. Η τσεχική και η γερμανική Προεδρία βρίσκονταν εδώ τις Πέμπτες. Δεν πιστεύω πως πρέπει να μεταφέρουμε τη συζήτηση, καθώς δεν μπορούμε να εξετάσουμε όλα τα θέματα την Τετάρτη, οπότε πρέπει να είμαστε εδώ και πρέπει να αναγκάσουμε το Συμβούλιο να βρίσκεται και αυτό εδώ τα απογεύματα της Πέμπτης. Αυτή είναι η λύση, και όχι να εξετάζουμε ολόκληρη την ημερήσια διάταξη την Τετάρτη.

Πρόκειται όμως για μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Ωστόσο, επειδή ακριβώς δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε απολύτως την κυβέρνηση του Καζαχστάν σχετικά με το κράτος δικαίου, πρέπει να επιμείνουμε η υπόθεση να διερευνηθεί αντικειμενικά. Εν προκειμένω, συμφωνώ απολύτως με την κ. Jeggle. Αυτός είναι και ο λόγος που υπογράψαμε το ψήφισμα. Αυτό το θέμα πρέπει να διερευνηθεί αντικειμενικά και δεν πρέπει να υπάρξουν συγκαλύψεις ή δικαιολογίες.

  Meglena Kuneva, μέλος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, η Επιτροπή σημείωσε με ανησυχία τις αναφορές για δικονομικές παραβάσεις κατά τη διάρκεια της δίκης του προασπιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ. Yevgeny Zhovtis, ο οποίος καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία κατόπιν θανατηφόρου οδικού δυστυχήματος. Όπως γνωρίζετε, οι καζαχικές αρχές έχουν απορρίψει ισχυρισμούς ότι η απόφαση κατά του κ. Zhovtis βασιζόταν σε πολιτικά κίνητρα.

Η Επιτροπή στηρίζει απολύτως τη δήλωση της Προεδρίας της ΕΕ επί αυτής της υπόθεσης στο Μόνιμο Συμβούλιο του ΟΑΣΕ στις 10 Σεπτεμβρίου. Δεδομένης της σοβαρότητας των υποτιθέμενων σφαλμάτων στις έρευνες και στη δίκη, ζητούμε από το Καζαχστάν, που θα αναλάβει την επικείμενη προεδρία του ΟΑΣΕ, να διασφαλίσει ότι κατά τη διαδικασία της έφεσης θα τηρηθούν απολύτως το εθνικό δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τη συγκεκριμένη υπόθεση.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί μετά τη λήξη των συζητήσεων.

(1) Βλ. Συνοπτικά Πρακτικά.