Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 19 października 2009 r. - Strasburg

19. Stopień zaawansowania systemów SIS II i VIS (debata)

  Przewodnicząca. – Kolejnym punktem porządku obrad jest oświadczenie Komisji w sprawie stopnia zaawansowania systemów SIS II i VIS.

  Jacques Barrot, wiceprzewodniczący Komisji. – (FR) Pani przewodnicząca! Nie chcę wystawiać na próbę cierpliwości Parlamentu, niemniej jednak muszę wyjaśnić pewne sprawy obecnym tutaj posłom do PE oraz Parlamentowi.

Kiedy pół roku temu obejmowałem tekę komisarza odpowiedzialnego za sprawiedliwość, wolność oraz bezpieczeństwo, znalazłem na swoim biurku dwa projekty na dużą skalę w zakresie technologii informacyjnych, których celem jest wyposażenie państw członkowskich w nowoczesne i skuteczne narzędzia współpracy.

Te dwa projekty SIS II i VIS stanowiły część tego samego kontraktu podpisanego w 2003 roku między Komisją a konsorcjum firm informatycznych. Oba te projekty są skomplikowane z technologicznego punktu widzenia. Musimy połączyć ze sobą system centralny i sprzęt krajowy o szczególnie wymagających specyfikacjach, aby umożliwić wzajemną komunikację pomiędzy nimi.

Zawsze starałem się informować Parlament o rozwoju sytuacji w tym zakresie. Po Radach ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, które odbyły się w lutym i czerwcu 2009 roku, wystosowałem pismo do pana posła Depreza, przewodniczącego parlamentarnej Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, informujące go o postępach prac nad SIS II. Kopię tej korespondencji wysłałem do pana, panie pośle, ponieważ to pan Coehlo jest zazwyczaj sprawozdawcą w sprawach związanych z SIS i pan uważnie śledzi te sprawy.

Zawsze byłem zwolennikiem ducha otwartości i dzisiaj po raz kolejny chciałbym przekazać państwu jak najwięcej informacji. To prawda, że podobnie jak w przypadku ważnych projektów przemysłowych, zarówno w przypadku SIS II jak i VIS istnieje ryzyko niedotrzymania terminów oraz przekroczenia budżetu. To prawda, że sytuacja jest niezadowalająca, jeśli chodzi o SIS II i VIS.

Pomimo zaangażowania ekspertów z Komisji i państw członkowskich, SIS II nadal napotyka na różne przeszkody. VIS, z drugiej strony, wszedł w ważną fazę. Wstępne specyfikacje utrudniały wykonanie planowanych testów, ale wygląda na to, że za zgodą państw członkowskich przegląd tych specyfikacji powinien umożliwić pomyślne zakończenie testów następnym razem.

Najpierw omówię SIS II. Komisja w ścisłej współpracy z prezydencją, państwami członkowskimi oraz wykonawcami zajmuje się wdrożeniem wytycznych ustanowionych we wnioskach Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych z 4 i 5 czerwca.

Po pierwsze, wszystkie zaangażowane strony aktywnie uczestniczą w technicznych przygotowaniach do pierwszego testu etapu kluczowego, który ma zapewnić, że obecne rozwiązanie techniczne powstało w oparciu o trwałe podstawy. Mając to na uwadze, Komisja wynegocjowała wymagane zmiany w umowach z konsorcjum odpowiedzialnym za realizację projektu. Pierwszy „etap kluczowy” związany jest z dodatkowymi kosztami w wysokości 1 026 000 euro. Równocześnie nasze służby zwiększyły zarządzanie i monitorowanie projektu. Wprowadziły one kary umowne, aby wywrzeć dodatkową presję na wykonawcę.

W piątek wieczorem zwołałem spotkanie z dyrektorem generalnym przedsiębiorstwa odpowiedzialnego za realizację projektu, aby mógł mnie osobiście poinformować o środkach, które wdrożył w celu rozwiązania trudności technicznych.

Na koniec, w celu zachowania ostrożności, zgodnie z postanowieniami czerwcowej Rady, Komisja rozpoczęła prace przygotowawcze skierowane na ewentualne przejście do realizacji planu alternatywnego, jeśli obecne rozwiązanie techniczne nie zadziała.

Aby uwzględnić te dane oraz nowy harmonogram, musimy oczywiście przetłumaczyć te okoliczności na język prawodawstwa. Dlatego 29 września Komisja zaproponowała kilka poprawek do instrumentów migracji SIS II, poprawek, które są obecnie konsultowane z Parlamentem. Da nam to możliwość szczegółowej oceny sytuacji.

Co się tyczy VIS, w kwietniu 2009 roku wykonawca rozpoczął serię testów systemu centralnego, aby ocenić postęp prac. Wykonawcy nie udało się jeszcze spełnić wszystkich kryteriów wymaganych do zakończenia tej serii testów na mocy umowy, nawet mimo przedłużenia terminów.

Komisja oczywiście zastosowała kary umowne, przewidziane w przypadku opóźnienia. Nakazała wykonawcy wdrożyć wszystkie właściwe środki naprawcze.

Nie wierzę, ale mogę się mylić, że błąd leży w projekcie systemu. Z drugiej strony wydaje się, że STT idzie w dobrym kierunku. Testy powinny się zakończyć 11 listopada. Państwa członkowskie muszą jednak przyjąć równocześnie także swoje własne systemy krajowe, aby mogły korzystać z VIS. Przynajmniej trzy państwa mają poważne trudności, a opóźnienia spowodowane przez te trzy państwa mają nawet bardziej istotne znaczenie niż te, gdzie wina leży po stronie systemu centralnego.

Przeprowadzamy zatem obecnie z państwami członkowskimi szczegółową analizę, aby przedstawić nowy harmonogram uruchomienia VIS. W tym celu musimy mieć jasne wyniki serii testów systemu centralnego.

Po moim piątkowym spotkaniu mam powody, aby wierzyć, że 11 listopada powinniśmy wiedzieć czy przeprowadzane testy są pomyślne. Jednakże niezależnie od sytuacji, zarówno systemy krajowe, jak i system centralny muszą być w pełni sprawne zanim zostanie uruchomiony cały system. Oczywiście poinformuję Parlament o tym nowym harmonogramie, jak tylko zostanie on przygotowany.

I w tym punkcie kończę – proszę mi wybaczyć tę dość długą wypowiedź, ale naprawdę chciałem przekazać państwu szczegółowe informacje na temat stopnia zaawansowania systemów SIS II i VIS. Naprawdę istnieją powody do obaw; nie należy tego ukrywać. Ryzyko związane ze stroną techniczną, budżetową i polityczną obu projektów usprawiedliwia zaangażowanie nas wszystkich, z uwzględnieniem naszego zakresu obowiązków. Zgromadzono znaczne środki finansowe. Ogółem, zobowiązania budżetowe Komisji w przypadku SIS II wynoszą nieco ponad 80 milionów euro, z czego nieco ponad połowę, czyli 44,5 miliona euro, już zapłacono. Całkowita suma, którą Komisja już przeznaczyła na VIS wynosi około 74,5 miliona euro. Jeśli chodzi o realizację budżetu, do tej pory wydano około 43,3 miliona. Te sumy są podobne do tych podawanych dla projektów na podobną skalę, realizowanych w Europie i gdzie indziej na świecie.

Pani przewodnicząca! Pragnę powiedzieć, że zdecydowanie będę informował Parlament o stopniu zaawansowania prac, które mogą wpływać na budżet lub datę uruchomienia tych systemów.

Jeżeli jednak uda nam się wprowadzić VIS i SIS II, wyposażymy Europę w najbardziej skuteczny system na świecie. Dlatego musimy pokonać przeszkody w spokojnym, jasnym i praktycznym stylu, a w tym względzie pozwolę sobie zwrócić się do Parlamentu o pomoc tak często, jak będzie ona potrzebna, aby, co powtórzę raz jeszcze, monitorować te dwie sprawy bardzo uważnie i zapewnić ich pomyślne zakończenie.

PRZEWODNICZY: Silvana KOCH-MEHRIN
Wiceprzewodnicząca

  Simon Busuttil, w imieniu grupy PPE. – (MT) Chciałbym zacząć od podziękowania wiceprzewodniczącemu Komisji Europejskiej za wyjaśnienie, które nam właśnie przedstawił, a ja z kolei chciałbym również wyjaśnić, dlaczego wnioskowaliśmy o przeprowadzenie tej debaty.

Jest tak, ponieważ strefa Schengen jest wyjątkowo ważna dla nas w świetle swobody przepływu naszych obywateli. Niemniej jednak, chociaż naszym zamiarem było, aby strefa Schengen oferowała pełną swobodę naszym obywatelom, nie chcemy obdarzać tym przywilejem przestępców. Z tego powodu stworzyliśmy System Informacyjny Schengen, który miał zostać unowocześniony, tak aby powstał system nowej generacji funkcjonujący pod nazwą SIS II, który pomoże nam zwiększyć swobodę naszych obywateli z równoczesnym ograniczeniem swobody działania przestępców. Dlatego martwi nas fakt, że ten system nowej generacji, SIS II, jest zdecydowanie opóźniony i nadal nic nie zapowiada szybkiego zakończenia przygotowań. Dlatego zadajemy panu pytania dotyczące powodów tego opóźnienia oraz tego, czy możliwe będzie zagwarantowanie terminu, w którym system będzie gotowy do działania. Chciałbym jednak bardzo wyraźnie powiedzieć, że naszym ostatecznym celem jest wspólna praca z Komisją Europejską nad zapewnieniem pełnego działania strefy Schengen w najlepszym interesie naszych obywateli, przy czym nie pozwoli się na pełną swobodę tym o złych intencjach.

  Claude Moraes, w imieniu grupy S&D. – Pani przewodnicząca! Chciałbym podziękować panu komisarzowi za przybycie tutaj i przekazanie nam najświeższych szczegółowych wiadomości na ten temat. Doceniamy sposób, w jaki to zrobił.

Podobnie jak pan poseł Busuttil, chciałbym złożyć wyjaśnienie – które jest wspólnym wyjaśnieniem – w sprawie naszych poważnych obaw dotyczących znacznych opóźnień w zakresie migracji z SIS do SIS II oraz stworzenia VIS. Myślę, że zrozumieją państwo, dlaczego przedłożyliśmy wspólną rezolucję, ponieważ mamy tutaj poważne obawy. Pan Coehlo i inni posłowie od pewnego czasu mówili o tych obawach i warto zauważyć, że, chociaż oczywiście te poważne opóźnienia są same w sobie bardzo niepokojące, to kluczową sprawą dla Parlamentu, jak państwo wiedzą, są tutaj kwestie przejrzystości i rozliczalności, zwłaszcza kiedy mamy do czynienia z danymi zastrzeżonymi oraz danymi zastrzeżonymi w tym obszarze. Jako organ prawodawczy oraz jedyna instytucja UE wybierana w sposób bezpośredni, Parlament musi być nadal informowany o zaawansowaniu prac w tym obszarze, zgodnie z tym, o co wnioskował wiele razy w przeszłości.

Nie chcemy być postrzegani jako ci, którzy wysuwają niedorzeczne żądania w naszej rezolucji. Chcemy działać rozsądnie i chcemy odpowiedzieć wzajemnością na sposób, w jaki przekazał pan nam dzisiaj informacje. Po prostu pragniemy być informowani o obecnym stanie rzeczy, otrzymywać wyjaśnienia dotyczące powodów opóźnienia oraz zapewnienia, że problemy zostaną rozwiązane. Kluczowe jest, aby projekt tak ważny jak ten, który będzie miał wpływ na ogromną liczbę osób, zarówno obywateli UE, jak tych, którzy nimi nie są, realizowano w przejrzysty sposób.

Oprócz kwestii przejrzystości i rozliczalności należy też jednak wskazać kilka szerszych konsekwencji. Problemy techniczne, które obserwujemy oraz opracowanie tych baz danych na szeroką skalę nie wzbudzają większego zaufania. Wiele naszych państw członkowskich – włącznie z moim państwem członkowskim – ma poważne trudności z opracowywaniem swoich własnych ważnych baz danych, z opracowywaniem baz danych ID i tak dalej. Zaufanie publiczne do tych systemów jest kwestią najwyższej wagi.

Dlatego oczywiście ponad podziałami partyjnymi musimy spojrzeć na to, jak doszło do powstania tych problemów, jak można ich uniknąć w przyszłości, raczej na etapie planowania, a nie na etapie realizacji. Musimy wyciągnąć z tego lekcję; musimy mieć zaufanie do tych systemów i, przede wszystkim, musimy mieć pełen i skuteczny nadzór. Koniec końców te systemy będą działały tylko z wykorzystaniem współpracy technicznej – ale również dlatego, że będzie zaufanie publiczne do tego systemu, a Parlament w otwarty sposób będzie nadzorował te sprawy, co w ostatecznym rozrachunku przyniesie efekty.

  Sarah Ludford, w imieniu grupy ALDE. – Pani przewodnicząca! Nigdy nie otrzymałam tyle czasu na jednorazową wypowiedź w ciągu całych 10 lat mojej pracy w Parlamencie Europejskim! Całe dziesięć minut to luksus, do którego nie przywykłam i nie jestem pewna, czy potrafię je w pełni wykorzystać.

Również dziękuję wiceprzewodniczącemu, panu Barrotowi, za przyjście tutaj, aby zdać nam relację z problemów, chociaż myślę, że nie powinniśmy być w przeszłości zmuszani do nieustannego proszenia o aktualne informacje. Każdy, kto choć trochę rozumie jak realizuje się duże projekty informatyczne w sektorze publicznym w jego własnym państwie członkowskim, będzie wiedział, że wszystkie te problemy techniczne i budżetowe często się pojawiają. Ale niestety, kiedy dotyczy to takich dwóch dużych systemów o wysokiej randze jak System Informacyjny Schengen (SIS) II oraz System Informacji Wizowej (VIS), ma to również wpływ na zaufanie nie tylko do wewnętrznego bezpieczeństwa Unii – do czego wrócę później – ale również do polityki wizowej UE.

Jako sprawozdawca w obszarze VIS mogę powiedzieć, że były naciski, aby prawodawstwo przygotować na czas, ponieważ chcieliśmy się pospieszyć z przygotowaniem VIS do działania – co już powinno nastąpić – i wszelkie opóźnienia w planach są dla nas poważnym rozczarowaniem.

Chciałabym zapytać komisarza Barrota, jakie będą konsekwencje dla wniosków wizowych. Czy skończymy z dużą liczbą zdezorientowanych osób, ponieważ VIS ma przetwarzać 20 milionów wniosków wizowych rocznie i opóźnienia przypuszczalnie będą miały efekt domina? A co z ustaleniami dotyczącymi podwykonawców, które właśnie są przygotowywane? Wspomniał pan o karach umownych nałożonych z powodu opóźnień w systemie informacji wizowej. Czy może nam pan powiedzieć, jakie to są kary? Jakie są szacunki dodatkowych kosztów? I czy może nam pan powiedzieć, panie komisarzu, czy ogólnie nadal ma pan zaufanie do wykonawcy, czy też zastanawiamy się nad potencjalnym anulowaniem umowy?

Ma to prawdopodobnie konsekwencje dla ustanowienia agencji ds. wspólnego zarządzania SIS i VIS – oraz, potencjalnie, innych baz danych w przyszłości. Być może należy jeszcze raz przeanalizować niektóre z ambitnych sposobów zbierania danych oraz systemy monitoringu na szeroką skalę, co nie byłoby wcale złe z punktu widzenia prywatności, jeżeli mamy mieć te wszystkie problemy w obszarze techniki i infrastruktury.

Ostatnie pytanie, jakie chcę zadać komisarzowi, jest następujące: według aktualnych przewidywań SIS będzie działał w ostatnim kwartale 2011 roku. Możemy, jak przypuszczam, spodziewać się dalszych opóźnień. Latem 2012 roku odbędzie się Olimpiada w Londynie. Rząd brytyjski nie przystąpił do SIS I z sobie tylko znanych powodów. W zasadzie przez kilka lat mógł on przystąpić do SIS I, ale stwierdził „ależ nie, poczekamy na SIS II”.

W odpowiedziach, które otrzymałam, rząd stwierdził, że nie obawia się żadnych konsekwencji w zakresie bezpieczeństwa. Niemniej jednak bezpieczeństwo nie tylko Wielkiej Brytanii, ale także całej Europy może być zagrożone, jeżeli Wielka Brytania nie będzie mieć udziału w nadzorowaniu – do czego ma prawo – przestrzegania Systemu Informacyjnego Schengen o wiele wcześniej niż w roku 2012, kiedy w Londynie odbędą się igrzyska olimpijskie.

Panie komisarzu! Czy może nam pan powiedzieć, jakie pana zdaniem będą konsekwencje dla bezpieczeństwa w związku z olimpiadą, które są dla mnie źródłem ogromnych obaw, ponieważ będzie się ona odbywać w Londynie, a dokładnie w moim okręgu wyborczym? Uważam, że wszyscy będziemy się bardzo niepokoić w związku z bezpieczeństwem Olimpiady. To było te kilka pytań, które chciałam panu zadać. Jeszcze raz dziękuję za pańską wizytę tutaj.

  Tatjana Ždanoka, w imieniu Verts/ALE. – Pani przewodnicząca! W imieniu mojej grupy ja także dziękuję komisarzowi Barrotowi za jego wyjaśnienia. Oczywiście, również ubolewamy nad obecną sytuacją w związku z SIS II i VIS.

Ale chciałabym także poruszyć kilka innych kwestii, ponieważ wiedzą państwo, że nasza grupa przyjęła konkretne stanowisko w sprawie wykorzystania danych biometrycznych, w szczególności w ramach VIS i SIS II.

Chciałabym skorzystać z okazji i podkreślić nasze stanowisko. Podobnie jak Sarah Ludford, również jestem niezmiernie wdzięczna, że otrzymałam więcej czasu na wypowiedź podczas dzisiejszej debaty. Również dla mnie może to być zbyt wiele czasu, nawet jeśli otrzymałam sześć minut, a nie dziesięć.

Również żałujemy, że coraz więcej instytucji ma dostęp do tych systemów. Obecnie obawiamy się, że SIS zmienia się z narzędzia technicznego w ogólny system kontroli i obserwacji.

Dlatego chcielibyśmy przypomnieć Komisji, że spójne ramy prawne do celów ochrony danych w oparciu o najwyższe standardy oraz przyjęcie instrumentu prawnego w zakresie minimalnych gwarancji prawa jest koniecznym warunkiem wstępnym, niezbędnym do pełnego wdrożenia tych nowych systemów.

Chcemy również wyrazić swoje ubolewanie z powodu braku współpracy ze strony Rady, w szczególności odmowy wykorzystania procedury współdecyzji wobec środków wdrażania. Mamy nadzieję, że w przyszłości Parlament Europejski będzie regularne otrzymywał wiarygodne informacje na temat testów, kosztów itp.

Nie chcę powtarzać pytania zadanego przez przedmówczynię, ale my również chcielibyśmy otrzymać informacje od komisarza na temat umowy i obowiązków z niej wynikających oraz tego, co się stanie, jeżeli wynik testu będzie niezadowalający, i również chcielibyśmy znać ewentualne koszty.

Jest to zapewne sprawa dotycząca zatwierdzenia: uniknęlibyśmy wielu pytań, gdyby nasz Parlament mógł aktywnie uczestniczyć w całym procesie od samego początku. Dlatego mam nadzieję, że ten przypadek również będzie dowodem na to, że właśnie naprawdę nadszedł czas współpracy.

  Timothy Kirkhope, w imieniu grupy ECR. – Pani przewodnicząca! Jako sygnatariusz wspólnego wniosku z ramienia ECR cieszę się bardzo, że teraz bierzemy udział w tej debacie. Sprawą kluczowej wagi jest to, że my w Parlamencie Europejskim rozliczamy Komisję, kiedy dyskutujemy o sprawach związanych z wydawaniem dużych sum z pieniędzy podatnika europejskiego. To prawda, że ogół społeczeństwa interesuje się szczególnie tak drażliwym obszarem, jakim jest ochrona oraz wymiana danych. Pojawiły się liczne problemy i opóźnienia, co oznacza, że nowy system jeszcze nie zaczął działać. Faktycznie istnieją wątpliwości dotyczące wykonalności projektu.

Chciałbym zapytać Komisję, dlaczego doszło do takich opóźnień i przekroczenia wydatków. Jakie działania są podejmowane w celu zaradzenia niedociągnięciom? Chcielibyśmy, aby istniała pełna przejrzystość w odniesieniu do procesu wdrażania, jak również aspektów finansowych, o których wspomniałem. Jak przewidziano w naszej rezolucji, Wielka Brytania – oczywiście nie jako pełnoprawny członek Schengen w tym momencie – wraz z kilkoma innymi państwami członkowskimi nie chce być częścią tego systemu do momentu, kiedy nie znajdziemy rozwiązania.

Chciałbym także zapytać o to, jakie działania zostały podjęte przeciwko wykonawcom, aby zabezpieczyć pewną sumę odszkodowania? Chcielibyśmy, aby Komisja i Rada odpowiedziały na pytania o podanie wyjaśnienia powodów, dla których obecny wykonawca nadal cieszy się zaufaniem oraz wiary w jego możliwość dalszej realizacji systemu z powodzeniem. W zasadzie czy ten projekt ma przed sobą przyszłość, czy powinniśmy teraz ponownie rozważyć całą inicjatywę? Jak powiedział komisarz Barrot, niektóre państwa mają opóźnienia, ale jeśli brak im zaufania to trudno je winić. Parlament Europejski musi być stale informowany o stopniu zaawansowania tych systemów. Chciałbym przeczytać odpowiedzi Komisji na pytania, które postawili tu moi koledzy wraz ze mną.

  Cornelia Ernst, w imieniu grupy GUE/NGL. – (DE) Pani przewodnicząca! W pierwszym rzędzie chciałabym powiedzieć, że nie podzielamy obaw grupy Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci). Sprawa jest bardzo prosta: uważamy, że dalsze prace nad SIS II są niepotrzebne i niewłaściwe z politycznego punktu widzenia. Uważamy tak z trzech powodów: po pierwsze, ponieważ łączy on dane pochodzące od służb specjalnych i policji, przez co powstaje system danych, który nie gwarantuje już możliwości kontroli oraz w którym dane osobowe nie podlegają faktycznej ochronie.

Drugi dotyczy danych biometrycznych, które stanowią tutaj eksperyment na dużą skalę, a po trzecie SIS II ma być oczywiście wykorzystywany przeciwko tak zwanej nielegalnej imigracji. Stąd nasza propozycja: jak wszyscy wiemy, istnieje SIS I. Uważamy za stosowne rozbudowanie go do systemu „ jednego dla wszystkich”. Jest to pragmatyczne podejście, nawet jeśli jesteśmy za nie mocno krytykowani. Ale uważamy, że z takim podejściem, jakie się tu przyjmuje nic więcej nie można zrobić. Krótko mówiąc: SIS II jest de facto porażką i dalsze dreptanie wokół niego, mówiąc wprost, nie ma sensu.

Istotne w tym wszystkim jest, że pieniądze, które są tu marnotrawione należy zaoszczędzić, co oznacza, że będziemy mieć mniej problemów ze wszystkim i możemy przestać się martwić opóźnieniami SIS II. Mówię to również z punktu widzenia Saksonii, regionu Niemiec położonego blisko Polski i Czech. Wiem bardzo dobrze, że więcej sensu mają działania stabilizujące policję niż wprowadzanie czegoś takiego.

  Carlos Coelho (PPE). – (PT) Panie i panowie! Chciałbym zacząć od podziękowania panu wiceprzewodniczącemu za jego oświadczenie, chociaż nie jest on tutaj na uprzywilejowanej pozycji, ponieważ chciałbym również usłyszeć, jakie jest stanowisko Rady. Oczywiście łatwiej jest egzekwować parlamentarną kontrolę nad Komisją niż nad Radą. W grudniu 2001 roku Komisja otrzymała mandat do wprowadzenia Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS), który miał zacząć działać w marcu 2007 roku. Pojawiło się wiele problemów i opóźnień. Nowy system nadal nie działa. Niektórzy przewidują, że nie będzie działał przed rokiem 2012, a inni podważają samą wykonalność projektu. Obecnie są opóźnienia nie tylko z SIS, ale również z Systemem Informacji Wizowej (VIS), bowiem oba projekty są opracowywane przez tę samą firmę.

Muszę tutaj powiedzieć, że nadal darzę zaufaniem komisarza Barrota. W swojej karierze politycznej zawsze uchodził za kompetentnego, poważnego i prawdziwego Europejczyka. Wiemy, że nie zainicjował projektu SIS; odziedziczył go, kiedy objął swoje stanowisko na prośbę przewodniczącego Barroso. Służby Komisji Europejskiej oraz firma odpowiedzialna za przygotowanie centralnego systemu powinny jednak zdecydowanie ponieść odpowiedzialność.

Parlament zatwierdza budżet i mamy prawo i obowiązek żądać wyjaśnień od Komisji Europejskiej. Dlaczego potrzebujemy SIS II? Potrzebujemy połączyć ze sobą lepszą kontrolę naszych zewnętrznych granic, większe bezpieczeństwo, dane biometryczne oraz ostrzeżenia. Planuje się dwa globalne testy, tzw. testy „etapu kluczowego”, z których pierwszy ma nastąpić 22 grudnia, a drugi latem 2010 roku. Celem pierwszego testu jest sprawdzenie płynnego, niezawodnego i skutecznego działania SIS II w warunkach operacyjnych przez okres 72 godzin oraz sprawdzenie, czy ważne cechy podstawowe oraz konsekwencja w zakresie danych mogą funkcjonować bez problemów czy zakłóceń.

W tym względzie powstaje wiele pytań. Po pierwsze, czy istnieje jakiś czynnik ryzyka, który mógłby stanowić zagrożenie wobec przeprowadzenia testu w grudniu tego roku? Po drugie, aby obniżyć ryzyko, czy rozważa się możliwość obniżenia poziomu wymagań lub nawet liczby państw uczestniczących w teście? Po trzecie, czy te nowe testy można uznać za część rocznej umowy z firmą, czy też będą one uznawane za dodatkowe wymagania związane z dodatkowymi kosztami? Po czwarte, czy wykrycie problemów i błędów technicznych doprowadziło do włączenia dodatkowych usług do umowy? Jak duże sumy zostały wypłacone na tej podstawie? Po piąte, jaka kwota kar ogółem została nałożona na wykonawcę – zgodnie z tym co powiedział wiceprzewodniczący Barrot – za opóźnienia i błędy techniczne, które doprowadziły do fiaska poprzednich testów? Po szóste, czy Komisja uważa, że jeżeli dojdzie do wdrożenia rozwiązania alternatywnego, czy oznacza to rozwiązanie umowy z firmą Steria? Jeśli tak jest, jakie będą konsekwencje dla VIS?

Na koniec, pani przewodnicząca, ostatnie pytanie: czy to prawda, że Bułgaria i Rumunia zrezygnowały z czekania na SIS II i już są plany ich przystąpienia do SIS I?

  Ernst Strasser (PPE). – (DE) Pani przewodnicząca! Bardzo dziękuję. Postaram się zmieścić się w czasie. W zasadzie z zadowoleniem przyjmujemy wprowadzenie SIS II i jego funkcje. Kiedy pełniłem funkcję ministra spraw wewnętrznych na początku tego stulecia, prowadziłem intensywny lobbing na rzecz tego systemu. Wówczas obiecano nam, że zostanie on wprowadzony w 2007 roku, ponieważ, miedzy innymi, potrzebowaliśmy go dla nowych państw członkowskich, aby mogły włączyć się do tej struktury bezpieczeństwa.

Nowe państwa członkowskie są tutaj z nami, a systemu SIS II brak. Opóźnienie należy stale poddawać analizie i badaniom. Muszą być jasne konsekwencje. Powinniśmy wyciągać z przeszłości lekcje na przyszłość.

Musimy przyznać, że Komisja zrobiła wszystko, aby projekt SIS II posunąć naprzód, łącznie z przyjęciem nienajlepszych wyników testów. Jednakże nie wolno nam zapominać, że zbyt duży kompromis w tym przypadku nie ma sensu, ponieważ odbyłoby się to kosztem stabilności i niezawodności systemu. Dlatego powinniśmy unikać jakiegokolwiek dodatkowego obciążenia finansowego wobec państw członkowskich, które mogłoby powstać w wyniku analizy lub testów oraz wszelkich dalszych opóźnień w systemie. To, czego potrzebujemy to stuprocentowa przejrzystość, jak również jasne przesłanie dla tych, którzy wdrażają projekt w imieniu Komisji, a to musi również znaczyć, że tam, gdzie należy, kierownicy projektu muszą ponieść konsekwencje finansowe.

  Edit Bauer (PPE). – (HU) Pani przewodnicząca, panie komisarzu! W 2006 roku, kiedy nowe państwa członkowskie czekały na wejście do strefy Schengen, postanowiliśmy, i takie postanowienie zostało nam przedstawione, że jednym z warunków jest działanie SIS II. W międzyczasie okazało się, że system nie będzie w stanie funkcjonować. Później usłyszeliśmy, że podłoga nie jest wystarczająco wytrzymała, aby utrzymać ciężar sprzętu technicznego i, oczywiście, gdyby prezydencja portugalska nie wyszła z propozycją wprowadzenia „jednego dla wszystkich” systemu SIS, osiem nowych państw członkowskich dalej czekałoby, aby wejść do strefy Schengen nawet teraz.

Tymczasem powinniśmy pamiętać, że trzeba było podpisać nowe umowy, przeznaczyć nowe pakiety finansowe na opracowanie systemu SIS II trakcie działania systemu SIS I+, który nadal musi być finansowany. Dlatego praktycznie rzecz biorąc finansujemy dwa systemy, które kosztują podatnika europejskiego całkiem sporo. Oczywiście mówimy o dużych inwestycjach, jeśli chodzi o gwarancję bezpieczeństwa dla obywateli Europy. W odróżnieniu od posłów z lewicy uważam, że mogą one przynieść ogromną zmianę w zakresie jakości z korzyścią dla bezpieczeństwa europejskiego.

Również interesują mnie powody opóźnienia, zwłaszcza, że w 2001 roku planowano, że opracowanie systemu zajmie pięć lat, od 2002 do 2007 roku. Teraz mówimy, że zajmie ono być może ponad dziesięć lat. Panie komisarzu, niemożliwy jest taki stopień niepewności co do systemu technicznego, że czas jego realizacji się podwaja. Bardzo dobrze wiemy, że chochliki techniczne mogą wszystko zepsuć i że publiczna inwestycja się opóźnia, ale ostatecznie musimy sobie zadać pytanie: co za tym stoi? Czy przypadkiem niektóre kraje faktycznie nie opóźniają realizacji systemu SIS II celowo? I już na podsumowanie moje pytanie: jaka jest gwarancja, że nie będziemy mieć tych samych problemów z systemem VIS?

  Elżbieta Katarzyna Łukacijewska (PPE). – (PL) Pani przewodnicząca! Ze względu na opóźnienia i problemy z dokończeniem prac nad systemem SIS II i prognozami, według których nie będzie on w pełni funkcjonalny do końca 2011 roku, a nawet jak twierdzą niektórzy 2015 roku, postanowiono przeprowadzić do końca tego roku testy systemu SIS II, które mają sprawdzić jego funkcjonalność. Jeżeli SIS II okaże się niesprawny to ma być podobno wprowadzony plan alternatywny polegający na ulepszeniu SIS I.

W związku z tym nasuwają się pytania: czy Komisja Europejska jest przygotowana na realizację planu alternatywnego, jak zostanie rozwiązana kwestia inwestycji dokonanych przez kraje członkowskie, które poniosły koszty związane z zakupem sprzętu do obsługi nowego systemu i czy będzie on wykorzystany w planie alternatywnym, a także jak Komisja ma zamiar wyegzekwować kary umowne od realizatorów projektu?

  Jacques Barrot, Komisarz. – (FR) Pani przewodnicząca!

Nie jestem w stanie odpowiedzieć na wszystkie pytania, jakie mi zadano, biorąc pod uwagę, że znajdujemy się obecnie w trudnym momencie. Co się tyczy VIS, są to testy, które mają wpływ na system centralny i które muszą być przeprowadzone przed 11 listopada, a co do SIS II, to jest to etap kluczowy, to znaczy, to kryterium musi zostać spełnione do końca tego roku.

Po pierwsze, bardzo dziękuję wszystkim mówcom. Chcę, aby Parlament Europejski miał pełen dostęp do wszystkich informacji. Przypominam państwu, że te dwa poważne systemy zostały opracowane przez państwa członkowskie dokładnie po to, aby mogły się one cieszyć swobodą przepływu osób w bezpiecznych warunkach, na co zwłaszcza zwrócili uwagę posłowie Busuttil i Moraes.

Na początku chciałbym odpowiedzieć na pytania w związku z VIS, a w szczególności pytanie pani Ludford, która jako sprawozdawca szczególnie interesuje się tym problemem. Możemy powiedzieć, że testy VIS zostaną przeprowadzone do 11 listopada i te testy powiedzą nam, czy powinniśmy zmienić kurs. Do chwili obecnej VIS można postrzegać jako piękną architekturę, gdzie faktycznie jest kilka usterek, ale można je naprawić. Niemniej jednak, to testy nam pokażą, czy musimy rozwiązywać umowę z wykonawcą. Jest zbyt wcześnie, aby o tym decydować, ale harmonogram zostanie poprawiony w zależności od wyników.

Chciałbym zaznaczyć, że w 2005 roku Rada zdecydowała, że VIS ma zostać wprowadzony przez państwa członkowskie w sposób jednolity i skoordynowany. Dlatego rozporządzenie VIS przewiduje, że system rozpocznie działanie w pierwszym regionie w dniu ustalonym przez Komisję, po tym jak wszystkie państwa członkowskie powiadomią ją, że dokonały wszystkich poprawek technicznych i prawnych koniecznych do stosowania VIS w tym regionie.

Oznacza to, że VIS zacznie funkcjonować w pierwszym regionie – Afryki Północnej, która obejmuje kraje stanowiące największe ryzyko w zakresie nielegalnej imigracji i bezpieczeństwa – w tym samym dniu dla wszystkich państw członkowskich. To z kolei oznacza, że naprawdę ważna dla wszystkich państw członkowskich będzie umiejętność uruchomienia i zarządzania VIS, ponieważ byłoby niewybaczalne, gdyby okazało się, że system centralny funkcjonuje normalnie, ale musimy przesunąć termin jeszcze dalej z powodu opóźnień ze strony kilku państw członkowskich. Stąd moje pewne naciski w tej kwestii.

Zauważyłem, że pani Ludford odniosła się do problemu igrzysk olimpijskich. Mam szczerą nadzieję, że do tego czasu poczynimy postępy. Prawdą jest jednak postanowienie o przystąpieniu Wielkiej Brytanii do SIS+ przed igrzyskami olimpijskimi, jeśli takie działanie okaże się konieczne.

Chciałbym również powiedzieć, że co się tyczy osób ubiegających się o wizy, mamy szczerą nadzieję, że nie przesuniemy za bardzo ustalonego terminu, ponieważ jest to dla nas ważne, a poważne ryzyko związane z osobami „kupującymi” wizy w konsulatach może wzrosnąć, jeżeli VIS za bardzo się opóźni.

Pani Ždanoka mówiła o danych biometrycznych i kontrolowaniu dostępu do systemu. Uważam, że będziemy mieć możliwość ponownego omówienia tego tematu, ale te kontrole podlegają pewnym jasnym zasadom. Zauważyłem, że pani Ernst jest przeciwna systemowi, ale również zapamiętam, co powiedział pan Kirkhope. Teraz przejdę do pana Coelho. Pan Coelho dobrze zna SIS II i chciałbym spróbować odpowiedzieć na kilka z jego pytań, pozostawiając możliwość udzielenia mu pozostałych odpowiedzi na jego siedem pytań na piśmie nadal za otwartą.

Mogę powiedzieć, że Komisja otworzyła negocjacje w sprawie umowy z podwykonawcą, oraz że te negocjacje skupiały się na dwóch obszarach: zleceniu dodatkowych usług i sprzętu wymaganego do wykonania testów pierwszego etapu kluczowego oraz poprawce do podstawowej wersji umowy umożliwiającej formalne uwzględnienie etapów kluczowych w SIS II. Osiągnęliśmy ogólne porozumienie pod koniec lipca. Osiągnęliśmy ogólne porozumienie pod koniec lipca i to prawda, że współwykonawca wskazał, że istniały pewne specyfikacje, które w dużym stopniu utrudniały realizację pierwszego etapu kluczowego. Podpisaliśmy jednak z wykonawcą umowę, która przewiduje, że ten etap kluczowy musi zostać osiągnięty.

W okresie analizy i naprawy wyjaśniono jednakże, że SIS II został zbudowany w oparciu o solidne, choć czasami nadmiernie złożone podstawy i że możliwa była naprawa systemu, chociaż należało podjąć pewne wysiłki.

Ta szczegółowa analiza umożliwiła nam identyfikację kilkunastu sposobów poprawy systemu, ale to prawda, i zwracam się tu do pana posła Coelho – mówiąc to również na forum całego Parlamentu – że stoimy przed bardzo ambitnym projektem w tym obszarze i nie łatwo jest dokładnie przewidzieć co się zdarzy.

Mogę jednak powiedzieć, że nałożyliśmy kary umowne na konsorcjum Hewlett-Packard-Steria, aby je ukarać z jednej strony za niezdolność do stworzenia systemu na poziomie wymaganym umową pod koniec etapu testów działania na ST przewidzianego w umowie, a z drugiej za opóźnienia – w każdym razie do tej pory – spowodowane wewnętrznymi testami VIS.

Oba te projekty są regulowane tą samą umową, a więc kary są odejmowane po równo od faktur za SIS II i VIS. Kary te wynoszą prawie 3,5 miliona euro, a naliczanie kary nadal się odbywa w przypadku VIS, podczas gdy w przypadku SIS II zostało zatrzymane po rozpoczęciu analizy i działań naprawczych w styczniu. Jeżeli będziemy zmuszeni do zaniechania realizacji tych projektów, to wykonawca oczywiście będzie musiał ponieść odpowiednie koszty.

Pani przewodnicząca! Przy obecnym stanie rzeczy i z uwzględnieniem tego, co powiedziałem na temat zarówno VIS w odniesieniu do testów, które mają się odbyć 11 listopada oraz SIS II, o celowości potwierdzania, poprzez etapy kluczowe zamykane z końcem roku, czy architektura jest naprawdę wykonalna, nie jestem w stanie przedstawić bardziej dokładnej odpowiedzi, ponieważ jesteśmy obecnie na etapie przeprowadzania tych testów i przygotowywania się do etapu kluczowego.

Pragnę powiedzieć, że zachęcamy Parlament do pomocy w ponaglaniu wykonawcy. Jak państwo zauważyli, jestem bardzo stanowczy i osobiście zaangażowałem się w tę sprawę. Mam nadzieję, że podobnie jak w przypadku Galileo, uda mi się w większym lub mniejszym stopniu uratować oba te projekty, które są bardzo interesujące z technologicznego punktu widzenia oraz które umożliwiłyby Europie korzystanie z systemu o wysokiej wydajności, ale dzisiaj nie mam jeszcze pewności w tej kwestii.

Zachęcamy również Parlament, aby nam pomógł w ponaglaniu państw członkowskich: w przypadku VIS okazuje się, że najdłuższe opóźnienia są spowodowane w tej chwili przez kilka państw członkowskich.

Pani przewodnicząca! Zdaję sobie dobrze sprawę z tego, że nie odpowiedziałem na każde pytanie, ale pozostaję do dyspozycji Parlamentu, jeśli chodzi o przedstawienie wszystkich informacji, których życzą sobie posłowie do PE, w szczególności ci, który mi dzisiaj zadali pytania, gdy je otrzymam, jeżeli to nastąpi.

  Przewodnicząca. – Panie komisarzu! Dziękuję za odpowiedź. Otrzymałam trzy wnioski w sprawie rezolucji dotyczące zakończenia przedmiotowej debaty.⁽¹⁾

Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się o godzinie 11.00 w czwartek, 22 października 2009 roku.

(1) Patrz protokół