Volledig verslag van de vergaderingen

Donderdag 22 oktober 2009 - Straatsburg

5. Financiële en economische situatie in Moldavië (debat)

  De Voorzitter. – Aan de orde is de verklaring van de Commissie over de financiële en economische situatie in Moldavië.

  Leonard Orban, lid van de Commissie. – (RO) De verkiezingen van 29 juli in Moldavië waren een cruciale test voor het vermogen van dit land om zijn democratische ontwikkelingen te consolideren en verder te gaan met zijn toenadering tot de Europese Unie. We zijn verheugd dat de verkiezingen in een kalme, ordelijke sfeer zijn verlopen en dat de nieuwe regering niet alleen kenbaar heeft gemaakt dat zij vast van plan is om een pro-Europese koers te gaan varen, maar ook een aantal maatregelen heeft genomen die daarop wijzen.

Aan de andere kant worden de nieuwe autoriteiten in Moldavië met enorme problemen geconfronteerd. Tot de meest serieuze en grootste problemen behoort de noodzaak voor het aanpakken van de gevolgen van de economische en financiële crisis. Van de Europese buren in het oosten verkeert Moldavië waarschijnlijk in de meest precaire economische situatie. De handel en de industriële productie zijn ingestort, niet alleen door de crisis, maar ook vanwege de politieke onrust als gevolg van de parlementaire verkiezingen in april.

De hoeveelheid geld die door Moldavische burgers vanuit het buitenland wordt overgemaakt, die tot vorig jaar ruim een derde van het BNP van het land uitmaakte, is tot ver onder het gebruikelijke niveau gezakt. De export en import zijn dramatisch teruggelopen. Hetzelfde geldt voor de binnenlandse vraag en de industriële productie. Voor 2009 wordt nog een sterke daling van zelfs meer dan 10 procent van het BNP voorspeld.

Omdat Moldavië al het armste land van Europa is, zal deze achteruitgang bijzonder hard aankomen en de problemen waar de bevolking mee worstelt – en vooral de meest kwetsbare mensen in de samenleving – nog verergeren. Voor de hulp aan Moldavië en zijn bevolking is de Europese Unie bereid om het land macrofinanciële steun te bieden, bovenop de steun die het Internationaal Monetair Fonds al biedt, en in samenwerking hiermee. Bovendien zullen we bijstand bieden in de vorm van hulp van specialisten en zorgen voor een snellere betaling van onze gebruikelijke steun aan dit land.

Zoals noodzakelijk is bij dit soort bijstand, zal onze macrofinanciële steun afhankelijk zijn van een akkoord over een steunprogramma tussen Moldavië en het Internationaal Monetair Fonds. Vertegenwoordigers van het IMF zijn momenteel in Chisinau en we zien hun verslag met belangstelling tegemoet. We kunnen niet verdergaan met de voorbereiding van een macrofinancieel steunprogramma, zolang het programma met het IMF nog niet van start is gegaan. Daarom weten we nu nog niet welke vorm het macrofinanciële steunprogramma dat de Europese Commissie zou kunnen bieden, zal aannemen.

We verwachten dat de autoriteiten van het land niet alleen zullen vragen om hulp bij het consolideren van hun deviezenreserves, maar ook om het begrotingstekort te dekken. Ik moet er ook op wijzen dat Moldavië zowel voor giften als voor leningen in aanmerking komt. Wat de uiteindelijke samenstelling van dit steunpakket zal zijn, hangt natuurlijk af van de vastgestelde behoeften.

Intussen heeft de Europese Commissie al een missie van deskundigen naar Chisinau gestuurd, onder leiding van het directoraat-generaal voor Economische en Financiële zaken, DG ECFIN, om de autoriteiten in Moldavië te helpen bij het opstellen van hun economische programma. Het doel van de missie, dat voortvloeit uit een recente ontmoeting met de autoriteiten in Chisinau, was om hulp te bieden bij de evaluatie van de reactie van het land op de huidige economische situatie. De diensten van de Commissie zijn voor deze gelegenheid gebruikt om de informatie te verzamelen die nodig is voor de voorbereiding van een macrofinancieel steunprogramma.

De Commissie blijft voortdurend beschikbaar voor het geven van deskundig advies op dit gebied aan de autoriteiten in Chisinau. Tegelijkertijd doen we ons best om de betalingen voor de begrotingssteun in het kader van het Europees nabuurschaps- en partnerschapsinstrument te versnellen. In september heeft de Europese Commissie haar goedkeuring gegeven aan een verhoging van het plafond voor de betalingen voor begrotingssteun voor dit jaar. Het doel van onze hulp in de vorm van begrotingssteun is natuurlijk in de allereerste plaats het aanmoedigen van hervormingen in de overeengekomen sectoren en niet alleen het vullen van gaten in de begroting.

In de huidige situatie is het niet alleen een middel om de beperkte begrotingsmiddelen aan te vullen. Het is ook een manier om de bevolking van Moldavië te helpen het hoofd te bieden aan de grote problemen waarmee het land wordt geconfronteerd.

We juichen het bijzonder toe dat leden van het Europees Parlement hebben gevraagd om noodhulp voor Moldavië. In de komende maanden zullen we u vragen om onze inspanningen op dit gebied te steunen. We vertrouwen erop dat het Parlement het macrofinanciële steunpakket voor Moldavië, wanneer dit wordt voorgelegd, onmiddellijk zal goedkeuren. Dan zullen wij ervoor kunnen zorgen dat deze hulp op tijd wordt gegeven.

Dames en heren, voordat ik mijn speech afrond, wil ik het graag nog even over de situatie in Transnistrië hebben. Ik wil er allereerst met klem op wijzen dat het heel belangrijk is dat we dit probleem niet uit het oog verliezen tegen de achtergrond van de belangrijke politieke veranderingen die in Moldavië plaatsvinden. De besprekingen om tot een oplossing van het conflict te komen, moeten zo snel mogelijk in de 5+2-formatie worden hervat. We zijn hierover optimistisch gestemd, omdat de nieuwe regering in haar programma haar steun aan dit principe opnieuw heeft bevestigd. De Europese Unie krijgt steeds meer invloed in dit proces.

We rekenen erop dat de regering in Chisinau zich ten aanzien van dit probleem proactief opstelt, wat zal bijdragen aan een oplossing voor het conflict. Wij van onze kant hebben net, met financiering van de Europese Commissie, twee projectpakketten gelanceerd om het vertrouwen in de gezondheidszorg- en milieubeschermingssector en de sociale en economische sector, te versterken. Deze actie maakt deel uit van onze voortdurende verdere inspanningen voor het bereiken van een oplossing van het conflict.

Dames en heren, Moldavië staat op een tweesprong, zowel in politiek als in economisch opzicht. We geven onze volledige steun aan de toekomstige ontwikkeling van het land. We zullen onze tot het uiterste blijven inspannen om ervoor te zorgen dat wij op dit kritieke moment substantiële en effectieve hulp bieden en dat deze hulp op het juiste moment komt.

  Marian-Jean Marinescu, namens de PPE-Fractie. – (RO) Moldavië beleeft een zware economische, financiële en institutionele crisis vanwege het mondiale economische en financiële klimaat en vooral door de communistische regering die acht jaar lang aan de macht is geweest.

De vervroegde verkiezingen in juli 2009 en de overwinning van de Alliantie voor Europese Integratie betekenen een belangrijke stap in de richting van de Europese aspiraties van de Moldavische burgers. De overwinning is behaald doordat de partijen die in de alliantie zitten, tegen de communistische methoden, tegen de invloed van de situatie in Transnistrië en tegen inmenging van Rusland waren. We moeten bewondering hebben voor degenen die deze overwinning zonder al te veel moeite hebben behaald door het vertrouwen van de Moldavische burgers te winnen.

Moldavië heeft hulp nodig. De stabiliteit van de nieuwe regering in Chisinau en de ontwikkeling van deze voormalige Sovjetrepubliek in de richting van het westen of het oosten, hangen hiervan af. Ik ben ervan overtuigd dat Moldavië door een aantal partijen zal worden gesteund en wij zouden daar één van moeten zijn.

De Europese Unie kan niet anders dan positief reageren op de inspanningen van de Alliantie voor Europese Integratie. Dit betekent vooral dat de Europese Unie zo snel mogelijk een verbond met Moldavië moet aangaan, dat er heel snel een constructieve dialoog in gang moet worden gezet voor de vrijstelling van de visumplicht voor Moldavische burgers en dat Moldavië financiële hulp moet krijgen om het begrotingstekort te dekken. De Europese Commissie moet Moldavië zo snel mogelijk de macrofinanciële steun bieden die het land zo dringend nodig heeft.

Commissaris, ik heb heel goed naar u geluisterd en ik ben blij dat de Commissie aandacht besteedt aan Moldavië en dat u bezig bent met de voorbereidingen voor een macrofinancieel pakket, maar ik ben niet blij dat dit allemaal ook afhankelijk is van de samenwerking met het IMF. Ik zou u, de Commissie en het IMF, willen vragen om bij de behandeling van de kwestie Moldavië niet langs elkaar heen te werken, maar om met elkaar samen te werken, opdat we niet met een scenario blijven zitten waarin de IMF verwacht dat de Commissie actie onderneemt en vice versa.

  Kristian Vigenin, namens de S&D-Fractie. – (BG) Ik heb met een bijzonder genoegen geluisterd naar de redevoering van de heer Orban over de plannen en de benaderingswijze van de Europese Commissie ten aanzien van Moldavië. Ik denk dat we Moldavië vanuit de Europese instellingen en de Europese Unie als geheel heel duidelijke signalen moeten geven en de nodige steun moeten bieden, zowel financieel als economisch. Ik moet er echter op wijzen dat er ook politieke steun nodig is voor de zittende regering en haar pogingen om Moldavië uit de huidige moeilijke situatie te halen. Na twee opeenvolgende verkiezingen zal deze regering zich uiteraard inzetten om de werkelijke problemen van de bevolking aan te pakken, iets wat de afgelopen maanden of zelfs jaren naar de achtergrond is geschoven. Daarnaast moeten we goed in gedachten houden dat de politieke situatie in Moldavië, hoewel deze stabieler en positiever lijkt, op dit moment zeer snel een andere wending kan nemen. In mijn ogen is het nog steeds volkomen onduidelijk of Moldavië erin zal slagen een president te kiezen, en als dit niet het geval is, gaat het land volgend jaar onvermijdelijk af op nieuwe verkiezingen. Dat zou het meest ongunstige scenario zijn, zowel voor het land zelf als voor de Moldavische bevolking.

Om die reden steunen wij de inspanningen van de Commissie. Ik denk dat onze fractie en dit Parlement de plannen van de Europese Commissie zullen steunen. Verder moeten we Moldavië, de Moldavische regering en de huidige oppositie heel duidelijk waarschuwen dat het tijd is voor Moldavië om de werkelijke problemen van de bevolking onder ogen te zien en dat er geen politieke spelletjes mogen worden gespeeld ten koste van de burgers. Het lijkt mij dat een dergelijke felle waarschuwing in Moldavië op dit moment ook door de oppositie begrepen zal worden. Wij staan ook achter het idee om snel een associatieovereenkomst te ondertekenen, die, zoals de heer Marinescu zei, ook een visumvrijstelling moet omvatten, een ernstig probleem dat spanningen heeft veroorzaakt tussen Moldavië en Roemenië. In het kader van de associatieovereenkomst moet bovendien een vrijhandelszone worden opgericht. Wij zijn van mening dat we naast het uitvoeren van de dringende maatregelen van de Commissie ervoor moeten zorgen dat het medio dit jaar gelanceerde Oostelijk Partnerschap goed werkt. We moeten ook echte resultaten laten zien die passen bij dit EU-beleid.

  Cristian Silviu Buşoi, namens de ALDE-Fractie. – (RO) Moldavië bevindt zich in een uiterst moeilijke economische situatie. De financiële crisis in de Europese Unie heeft ook de ons omringende landen getroffen en het is onze plicht om hen te helpen.

De economische crisis in Moldavië is niet alleen het gevolg van de mondiale crisis, maar is in de eerste plaats te wijten aan het feit dat, toen de crisis in Moldavië uitbrak, niet onmiddellijk de nodige maatregelen zijn genomen. Vanwege de verkiezingen heeft de voormalige communistische regering bovendien de plaatselijke begroting uit balans gebracht, door bij voorkeur geld toe te wijzen aan door de communisten gecontroleerde instanties. Daar komt ook nog bij dat er een kunstmatige wisselkoers tussen de leu en de euro in stand gehouden werd, opdat de bevolking in ons buurland niet door de crisis zou worden getroffen. Dus nu de winter voor de deur staat, kunnen de plaatselijke autoriteiten misschien de verwarming niet betalen en krijgt de regering problemen met de uitbetaling van salarissen en pensioenen.

We juichen het starten van de onderhandelingen tussen de regering van Moldavië en het IMF en de Wereldbank toe. Ik vertrouw erop dat deze zullen leiden tot een overeenkomst waarbij rekening wordt gehouden met de economische, politieke en sociale omstandigheden in Moldavië. Gezien de delicate politieke en economische situatie van het land, heeft Moldavië geen behoefte aan voorwaarden waaraan het niet kan voldoen.

In april is Moldavië in het Europees Parlement een aantal keren ter sprake gekomen. We waren het er allemaal over eens dat de Europese Unie het land financiële steun moet verlenen. Dit is des te belangrijker nu liberale, pro-Europese krachten aan de macht zijn. Daarom wil ik, namens de ALDE-Fractie, de Commissie expliciet vragen om ervoor te zorgen dat haar voorstel specifieke aanbiedingen voor macrofinanciële steun bevat, aangezien Moldavië onmiddellijk hulp nodig heeft voor dekking van het begrotingstekort, dat tegen het eind van 2009 waarschijnlijk zal zijn opgelopen tot 14 procent van het BBP van het land.

Op de middellange termijn kan het Oostelijk Partnerschap een belangrijk instrument worden, maar dit moet zo snel mogelijk in werking treden en er moeten voldoende middelen voor beschikbaar worden gesteld. Wij willen ook graag dat er in de toekomstige associatieovereenkomst een voorstel wordt opgenomen voor het creëren van een uitgebreide, omvangrijke, gemeenschappelijke vrijhandelszone, naast een voorstel voor vrijstelling van de visumplicht voor Moldavische burgers.

  Werner Schulz, namens de Verts/ALE-Fractie. – (DE) Mijnheer de Voorzitter, mijnheer de commissaris, geachte collega’s, mogelijk zal er morgen reeds een ontspanning optreden in de politieke situatie in Moldavië, als er een president wordt gekozen die wordt gesteund door de coalitie, de Alliantie voor Europese Integratie. Zo niet, zullen er, zoals we hebben gehoord, nieuwe vervroegde verkiezingen moeten komen en als het zover komt, zou de EU constructieve hulp moeten bieden.

Dat kan natuurlijk niet beperkt blijven tot een waarnemingsmissie bij de verkiezingen en daarom wil ik uw aandacht vestigen op het probleem van hoe de opkomst bij de verkiezingen kan worden verhoogd en de uitkomst meer transparant kan worden gemaakt. Ongeveer een miljoen van de in het buitenland werkende en wonende Moldaviërs verblijft in het westen, overwegend in Italië, Portugal en Oostenrijk. Hun opkomst lag bij de laatste verkiezingen onder de 10 procent en dat had logistieke oorzaken. In Italië bestond bijvoorbeeld alleen de mogelijkheid om in Rome en Bologna te stemmen en die mogelijkheid hebben velen van de over het hele lang verspreide Moldaviërs uit kostenoverwegingen niet benut.

Wij, het Europees Parlement, de Commissie, de Raad, maar ook de Moldavische regering, zouden ervoor moeten zorgen dat er bij de volgende verkiezingen meer stembussen en speciale stemlokalen beschikbaar zijn, opdat de in het buitenland wonende Moldaviërs kunnen stemmen, aangezien juist van hen te verwachten is dat zij zich duidelijk voor Europa zullen uitspreken. Om deze reden wil ik uw aandacht niet slechts op de economische en financiële ondersteuning richten, maar erop wijzen dat wij ook op een heel bewuste en constructieve manier politieke steun moeten bieden.

  Charles Tannock, namens de ECR-Fractie. – (EN) Mijnheer de Voorzitter, Moldavië is het armste land van Europa en ligt bovendien geheel ingeklemd tussen andere landen, maar onlangs zijn er succesvolle democratische verkiezingen gehouden. Het nieuwe parlement moet nu op verstandige wijze een president kiezen.

Het lijdt echter geen twijfel dat het land er veel welvarender en veiliger aan toe zou zijn, als het niet te kampen had met de gevolgen van een kunstmatige territoriale indeling. Er is maar mondjesmaat vooruitgang geboekt bij het oplossen van het ‘bevroren conflict’ in Transnistrië – een probleem dat al zo’n zeventien jaar speelt. Dat komt voornamelijk omdat Rusland het onwettige regime in Tiraspol financieel steunt en doorgaat met het legeren van troepen in Transnistrië.

Gewoonlijk kunnen we de oprechtheid van Rusland afmeten aan de politieke wil die het toont om conflicten zoals het zojuist genoemde op te lossen, maar feit is dat Rusland het niet kan nalaten om in Transnistrië, net als in Georgië en Oekraïne, tussenbeide te komen. Rusland houdt vol dat Moldavië, als voormalige Sovjetrepubliek, binnen zijn invloedssfeer ligt. Zulke ideeën zijn volkomen uit de tijd. Moldavië kan zich als een duidelijk soeverein en Europees land in de toekomst aansluiten bij de NAVO en zelfs toetreden tot de EU.

De EU moet nu haar inspanningen verdubbelen om onafgedane kwesties in Moldavië op te lossen en dit land de financiële steun te geven die het nodig heeft, maar dit zal niet gebeuren door de relaties met het Kremlin op naïeve wijze een nieuwe vorm te geven.

  Jiří Maštálka, namens de GUE/NGL-Fractie. – (CS) Ik wil het met uw welnemen over beide van deze problemen hebben, en ook over het hiernavolgende verslag over Georgië. We hebben te weinig tijd om een goed oordeel te kunnen vellen over te ingewikkelde problemen. Ik wil hier toch even opgemerkt hebben dat de president van Tsjechië, Václav Klaus, het bij het rechte eind had wat zowel de situatie in Moldavië als het grensconflict tussen Georgië en Rusland betreft. Maar goed, dat is verleden tijd, er dienen zich alweer nieuwe problemen aan en dat terwijl we al wel een Commissievoorzitter hebben, maar nog geen nieuwe Commissie.

Ik ben zeer ingenomen met het feit dat er – althans in het verslag over het Georgisch-Russische conflict – gepoogd is een objectief oordeel te vellen over de situatie. We hebben een ambitieus programma op poten gezet onder de naam van Oostelijk Partnerschap en ik zou wat betreft beide landen, Moldavië en Georgië dus, het volgende willen voorstellen. Allereerst dient het project van het Oostelijk Partnerschap niet te worden opgevat als een anti-Russisch beleidsmiddel, maar juist als een middel om samen met Rusland te werken aan oplossingen. Ten tweede dient de oplossing van het vraagstuk van de territoriale integriteit van Moldavië en Georgië te worden gezocht in het internationale recht en niet in een soort Thessaloniki-Kosovo-variant. Ten derde hebben beide landen belangstelling getoond voor een nauwere samenwerking met de Europese Unie. Dat vraagt om dienovereenkomstige financiële hulp en tastbare politieke ondersteuning, bijvoorbeeld versoepeling van de visumplicht. Ten vierde hebben beide landen omvangrijke hulp nodig op het gebied van deskundig advies, met name wat betreft de werking van staatsorganen als het presidentieel bureau, het parlement, de rechterlijke macht enzovoort. En dan ten vijfde hebben beide landen onverwijld ondersteuning nodig bij het op poten zetten van een juridisch kader voor de vrijheid van meningsuiting en media, en daarmee voor het kweken van vertrouwen onder de eigen burgers.

Om dat allemaal voor elkaar te krijgen, dient de Europese Unie bereid en ook in staat te zijn middels politieke en financiële ondersteuning alsook andere mechanismen haar integrerende rol voor een nieuw Europa daadwerkelijk inhoud te geven. Het Oostelijk Partnerschap zal anders onvermijdelijk louter als een geopolitiek schaakbord van belangen opgevat worden en blijft dan een lege huls. In dat geval krijgen we waarschijnlijk de ene na de andere teleurstelling te verwerken en zullen er aan het einde van ons mandaat opnieuw woorden klinken over de noodzaak tot een nieuwe oranje, tulpen- of andere revolutie. Die betalen we dan zonder dat ze een ware oplossing vormen voor de situatie en zonder dat ze een verbetering van de levensomstandigheden van de bevolking tot stand brengen.

  Bastiaan Belder, namens de EFD-Fractie. – Voorzitter, over de financiële en economische situatie in Moldavië kunnen wij kort zijn. Zij is ronduit catastrofaal, zo informeerde mij gisteren Dr. Aneli Gabani, een van Europa's beste Moldaviëspecialisten. Er mag dan in Chisinau per 25 september een nieuwe regeringsploeg zijn aangetreden met een hoopvolle naam en programma, de Alliantie voor Europese integratie, maar de onverminderd sterke Communistische Partij bereidt al haar terugkeer naar de macht voor door, zoals verwacht, nieuwe verkiezingen te forceren.

Wenst de Europese Unie de Europese koers van de huidige Moldavische regering te steunen, dan moet Brussel daar nu heel snel werk van maken. Raad en Commissie moeten er derhalve bij het IMF op aandringen Moldavië zo spoedig mogelijk te hulp te schieten zonder meteen sociale bezuinigingen te eisen. Gun het hervormingsgezinde kabinet een politieke adempauze. Vanzelfsprekend moet de Europese Unie in dit geval ook zelf financieel ruim over de brug komen. Per slot van rekening staat de politieke toekomst van Moldavië vandaag hier op de Europese agenda.

  Cristian Dan Preda (PPE). – (RO) Ook ik ben verheugd over het voornemen van de Commissie om Moldavië te steunen. Moldavië heeft behoefte aan steun die gericht is op de bevolking van het land. Alleen op die manier kunnen de Moldavische burgers het vertrouwen krijgen dat nodig is om een weg naar stabiliteit en groei te vinden.

Het hier overeengekomen macrofinanciële steunpakket moet natuurlijk zo spoedig mogelijk worden samengesteld. Er moet zonder uitstel actie worden ondernomen, want als er ook maar enig uitstel is, zal dit in Moldavië niet tot vertrouwen, maar tot teleurstelling leiden. Bovendien ben ik van mening dat de regering in Chisinau politieke steun nodig heeft, omdat het land zich, na lange tijd, eindelijk werkelijk openstelt voor de Europese Unie. De naam van de regeringscoalitie is zeker niet toevallig zo gekozen. De coalitie bestaat uit partijen die echt een andere richting willen voor Moldavië dan waar het land tot nu toe voor heeft gekozen.

Deze politieke steun is van cruciaal belang, vooral omdat het risico bestaat – en ik wil dit punt ten zeerste benadrukken – dat Moldavië als een lokaal probleem wordt gezien, als een probleem dat hoogstens de Roemenen in de Europese Unie aangaat. Dat is absoluut niet het geval. Het is een Europees probleem en ik ben blij dat dit door afgevaardigden vanuit veel verschillende standpunten is belicht. Moldavië ligt per slot van rekening dicht bij Europa en het moet worden gesteund nu deze gelegenheid zich voordoet. Anders kunnen we weer in een cyclus van uitstel en aarzeling terechtkomen die typerend was voor de regering Voronin.

De democratische ontwikkelingen en steun van de EU zouden ook kunnen leiden tot een oplossing voor de situatie in Transnistrië, omdat deze regio zich in een impasse bevond. Dit kwam doordat de regering in Chisinau niet van zins was om deze impasse te doorbreken en hierin een dubbelzinnige, niet-constructieve houding aannam.

Ten slotte wil ik opmerken dat de burgers van Moldavië een visum nodig hebben. De situatie is daar beslist niet slechter dan de situatie op de westelijke Balkan en burgers uit Moldavië moeten daarom vrij kunnen reizen.

  Cătălin Sorin Ivan (S&D). – (RO) Zoals ik ook maandag hier in het Europees Parlement heb gezegd, heeft Moldavië in plaats van beloften, concrete acties nodig. Van alle staten op ons continent bevindt Moldavië zich momenteel in de moeilijkste economische situatie. Juist om deze reden moeten de instellingen van de Europese Unie oplossingen vinden om onmiddellijk financiële steun aan Moldavië te kunnen bieden.

Deze steun zou het begrotingstekort van 14 procent van het BBP moeten dekken. Al heel lang bestaat de behoefte om onderhandelingen te beginnen voor een nieuw akkoord met Moldavië. Deze onderhandelingen zijn nu mogelijk geworden en we hopen dat ze zo snel mogelijk gevoerd zullen worden. Het parlement in Chisinau bevindt zich echter in een moeilijke positie. Er bestaat nog steeds een risico dat er nieuwe verkiezingen moeten worden gehouden. Het kiezen van een nieuwe president, wat aanvankelijk morgen zou gebeuren, moest nog tien dagen worden uitgesteld.

Ik ben zeer verheugd over het enthousiasme waarmee de Commissie het begin van deze onderhandelingen heeft aangekondigd en ik hoop dat dit enthousiasme blijft bestaan. We kunnen het ons niet veroorloven om de Moldavische burgers teleur te stellen. Zij hebben ons nodig, zij hebben Europa nodig.

  Ryszard Czarnecki (ECR). - (PL) Mijnheer de Voorzitter, tijdens het debat over Moldavië in dit Parlement is veel aandacht besteed aan de dramatische economische situatie van het land, maar eerlijk gezegd is de situatie in Moldavië vandaag veel beter dan een jaar geleden. We zien dat Moldavië duidelijke vorderingen maakt op weg naar een economie die in staat is om haar burgers welvaart te verzekeren. Paradoxaal genoeg is de situatie in Moldavië nu beter dan een jaar geleden, terwijl Oekraïne – dat voor alle anderen als voorbeeld moest dienen – er vandaag veel slechter voorstaat.

We stellen vast dat Moldavië en zijn regering vooruitgang boeken. De Europese Unie moet dit land een duidelijk Europees perspectief bieden en moet de huidige autoriteiten actief steunen om te verhinderen dat de oude politieke nachtmerrie zich herhaalt. De situatie waarin Moldavië zich vandaag bevindt, is het resultaat van acht jaar communistisch bewind. Als wij niet in de hand willen werken dat dit onbekwame team opnieuw aan de macht komt, doen we er goed aan om de huidige Moldavische regering en de Moldavische bevolking te helpen.

VOORZITTER: DIANA WALLIS
Ondervoorzitter

  Lena Barbara Kolarska-Bobińska (PPE). - (EN) Mevrouw de Voorzitter, ook ik dank de commissaris en de Commissie voor alle verklaringen over Moldavië en de stappen die de Commissie in de toekomst wil ondernemen. Als Poolse weet ik hoe groot het belang is van zulke stappen en van verklaringen aangaande het versterken van de zwakke democratie in het overgangsproces in hun landen. De ontwikkelingen in Moldavië zijn van belang voor de burgers van dat land, maar bovendien zijn ze van groot belang voor de gehele regio. Dit wil ik graag benadrukken.

Tijdens het overgangsproces zijn de hervormingen in veel voormalige Sovjetlanden nog zeer broos en de successen in Moldavië zullen een belangrijk voorbeeld en een belangrijk signaal zijn voor andere hervormingsgezinde groeperingen in de voormalige Sovjetregio.

Nu we het hebben over de broosheid van de regering en de situatie in Moldavië, is het goed terug te denken aan ervaringen in het begin van de jaren negentig in dit land, toen de hachelijke economische situatie tot gevolg had dat pensioenen en salarissen niet konden worden uitbetaald en hervormingen tot stilstand kwamen. We spreken nu over het vooruithelpen van de economische situatie, maar we moeten niet vergeten de instellingen te versterken. Het hart van alle democratieën zijn de instellingen: politieke instellingen, instellingen op het gebied van de rechtsstaat, het rechtsstelsel en de vrijheid van drukpers.

Recentelijk heeft Polen veel gedaan om Moldavië tijdens en voorafgaand aan de verkiezingen te helpen, maar naar mijn mening moeten we met name het Oostelijk Partnerschap als een passende beleidsmaatregel gebruiken, omdat dit veel mogelijkheden biedt. Ik ben van mening dat niet alleen de Commissie belangrijke acties onderneemt, maar dat wij in het Parlement – als we alle documenten in handen hebben – ook onze procedures en beslissingen moeten versnellen om bij te dragen aan een oplossing van de situatie.

  Monica Luisa Macovei (PPE). - (EN) Mevrouw de Voorzitter, we mogen niet toestaan dat de pro-Europese regering van Moldavië het slachtoffer wordt van de ernstige economische situatie. Ik vraag hierbij om meer bijstand dan het pakket dat de Commissie reeds heeft goedgekeurd, en ik maak hier echt een punt van.

Financiële ondersteuning dient ten goede te komen aan de bevolking en aan de hervormingen die het land moet uitvoeren en waartoe het door de EU wordt aangemoedigd. Die hervormingen dienen te worden geruggensteund door betere en snelle financiële steun van de EU, in combinatie met een toezichtmechanisme ter waarborging en ondersteuning van een correct beheer van de gelden. Ten slotte dient de nieuwe overeenkomst met Moldavië een associatieovereenkomst te zijn, net zoals in het geval van de andere landen die onder het Europese nabuurschapsbeleid vallen. Er dienen onderhandelingen te komen over visumliberalisatie en er dient hulp te worden geboden bij de totstandbrenging ervan.

  Elena Băsescu (PPE). – (RO) Ook in Moldavië komt de economische crisis hard aan. Roemenië en Moldavië onderhouden bijzonder nauwe economische betrekkingen. Mijn land is de belangrijkste bestemming voor de Moldavische export en de op één na grootste bron van de import. Deze commerciële uitwisseling is echter hard getroffen door de invoering van een visumplicht door de voormalige communistische regering. Na opheffing van de regeling is deze uitwisseling evenwel hervat.

Het door de Commissie beloofde krediet van honderd miljoen euro moet versneld worden verstrekt. Met het oog hierop zou het IMF binnenkort een missie naar Chisinau kunnen organiseren. Polen heeft ook substantiële steun toegezegd. De Europese Unie moet zich ervan bewust zijn dat de uitslag van de verkiezingen in juli aantoont dat de Moldavische burgers zich openstellen voor Europa.

De Europese Unie moet nu voor de winter ingrijpend optreden, om te voorkomen dat de anti-Europese krachten misbruik maken van de moeilijke situatie waar Moldavië zich momenteel in bevindt. Tot nu toe heeft Moldavië nog geen enkele euro ontvangen.

  Victor Boştinaru (S&D). – (RO) De Moldavische burgers hebben door middel van de verkiezingen in Chisinau een radicale verandering teweeggebracht. Er is nu een pro-Europese regering die zich oprecht wil toeleggen op een project dat goed bij Moldavië past, namelijk een op Europa gericht project.

Moldavië kampt momenteel met grote economische en sociale problemen en de Europese Unie moet aantonen dat het symbolische woord ‘solidariteit’ niet alleen in verkiezingscampagnes wordt gebruikt. We moeten laten zien dat wij als Europese Unie willen voldoen aan de verwachtingen van de burgers van dit land. Moldavië heeft nu hulp nodig, vanwege de desastreuze situatie waarin de regering Voronin het land heeft achtergelaten en de effecten van de economische crisis – om nog maar te zwijgen van het feit dat de winter voor de deur staat. Als we het over het IMF hebben, moeten we niet vergeten dat veel EU-lidstaten een belangrijke rol spelen in het IMF, en dat de beslissing nu moet worden genomen.

  Zigmantas Balčytis (S&D). – (LT) Tijdens de verkiezingen in Moldavië was ik waarnemer, en daarom ben ik bekend met de situatie. Het is een staat met een nogal gecompliceerd verleden – zo kennen we Transnistrië, Gagaoezië, Moldavië en vele andere kwesties. Bijna alle staten die vroeger het sovjetsysteem kenden, hebben eerst een zekere hoeveelheid financiële steun nodig. Derhalve wil ik u dringend verzoeken werkelijk zo spoedig mogelijk te beginnen met onderhandelingen en in gesprek te gaan met het Internationaal Monetair Fonds, want we zouden echt steun moeten geven aan deze staat en deze regering, die tijdens de vorige verkiezingen is gevormd en die de weg naar democratie volgt. Ik denk dat mijn collega’s helemaal gelijk hadden met hun opmerkingen over specifieke stappen in de toekomst, te weten over het creëren van de mogelijkheid om een vrijhandelszone op te richten, en over de visumregeling. Ook deze alledaagse kwesties moeten we in de toekomst oplossen.

  Agustín Díaz de Mera García Consuegra (PPE). - (ES) Mevrouw de Voorzitter, ik wil graag een toelichting geven bij mijn stem.

Ik ben vóór de steun van de Unie aan Moldavië, dat zich in een kritieke situatie bevindt. Ik ben vóór de steun van het Internationaal Monetair Fonds en de Europese Unie, namelijk dringende financiële steun en hulp aan de bevolking van Moldavië. Ik ben vóór politieke steun aan de coalitieregering in Chisinau, omdat die de deur opent voor hoop. Deze deur moet met financiële steun worden opengehouden.

De Moldaviërs moeten hun land kunnen verlaten en vrijelijk kunnen reizen, daarom ben ik vóór een goed visumbeleid. Bovendien ben ik heel duidelijk vóór het statuut van een associatieovereenkomst. Honderd miljoen euro lijkt me onvoldoende, mevrouw de Voorzitter. Er is dringend behoefte aan hulp.

  Ioan Enciu (S&D). – (RO) De steeds bemoedigendere boodschappen die de Europese Unie onlangs naar Chisinau heeft gestuurd, worden daar met veel enthousiasme ontvangen. De meeste burgers van dit land willen namelijk maar al te graag deel gaan uitmaken van Europa. Dat is heel begrijpelijk.

De Europese Unie heeft meer dan eens laten zien dat zij in staat is om haar leden uit moeilijke economische situaties te helpen en dat zij over de hiervoor benodigde mechanismen beschikt. Er zijn echter redenen voor enige bezorgdheid die zouden kunnen leiden tot een tanend enthousiasme bij de Moldaviërs. De belangrijkste reden hiervoor is dat het aan de Moldaviërs voorgestelde overeenkomstmodel niet dezelfde integratiegaranties biedt als de stabilisatie- en associatieovereenkomst die de staten op de westelijke Balkan is geboden. Anderzijds is er voor de overeenkomst ook meer tijd nodig, wat al vanaf het begin is gezegd.

Ik meen dat de Europese Unie ook snel een alternatief voorstel moet doen, zoals een omvangrijk economisch steunplan, misschien zelfs een mini-Marshallplan voor Moldavië.

  Leonard Orban, lid van de Commissie. – (RO) Ik heb iets opgemerkt wat van zeer groot belang is: er bestaat in het Parlement politieke steun voor het aanhalen van de banden met Moldavië en voor een nauwere relatie van dit land met de Europese Unie.

Ik moet reageren op enkele van de punten die zojuist naar voren zijn gebracht. Eén van de belangrijkste hiervan is de coördinatie tussen de Europese Commissie en het Internationaal Monetair Fonds bij de verstrekking van macrofinanciële steun. Zoals ik al zei, werken we voor de coördinatie van onze steunprocedures nauw samen met het IMF. We kunnen nu nog niet zeggen welke vorm deze overeenkomsten zullen krijgen, maar de Europese Unie zal waarschijnlijk willen garanderen dat in het aanpassingsprogramma een reeks hervormingen wordt opgenomen die wij van cruciaal belang achten voor behoorlijk bestuur en duurzame groei in de toekomst.

Op grond van ervaringen met macrofinanciële steunprogramma’s voor andere landen, zullen er misschien in de onderhandelingen over de precieze procedures die bij het verstrekken van deze hulp moeten worden gevolgd, bepaalde voorwaarden opduiken die specifiek in verband staan met, bijvoorbeeld, het door verschillende sprekers genoemde behoorlijk bestuur, en de harmonisatie van het Europees nabuurschapsbeleid. Ik wil nogmaals nadrukkelijk op het volgende wijzen: volgens de regels die wij in acht moeten nemen, kunnen wij niet zelfstandig macro-economische steun verstrekken. Daarvoor moet een akkoord worden gesloten tussen de autoriteiten van Moldavië en het Internationaal Monetair Fonds. Zonder dit akkoord kan de macrofinanciële steun waarover wij specifiek hebben gesproken, niet worden verstrekt.

Anderzijds kunt u er verzekerd van zijn dat wij onze acties met het Internationaal Monetair Fonds coördineren. Er is momenteel een IMF-delegatie in Chisinau. Zoals ik u heb verteld, bevinden onze collega’s van DG-FIN zich ook in Chisinau voor de coördinatie van de dialoog met het Internationaal Monetair Fonds en met de autoriteiten in Moldavië.

Een andere vraag was welke verdere, op de bevolking gerichte steun de Europese Unie Moldavië kan bieden, om te laten zien dat we niet alleen de autoriteiten van Moldavië willen helpen, maar ook de bevolking. Ik zal een paar voorbeelden geven. Deze hulp van de Gemeenschap heeft de bevolking speciale voordelen gebracht en hier zullen we mee doorgaan.

We helpen met de financiering van weginfrastructuurprojecten, de modernisering van de luchthaven van Chisinau, de uitbreiding van het Republikeins ziekenhuis in Chisinau, dat het grootste in het land is, en de consolidering van de primaire medische hulp. Dit voorjaar hebben we aan zestig klinieken in Moldavië medische apparatuur geleverd met een waarde van 4,5 miljoen euro.

Dit land krijgt per hoofd van de bevolking, na de Palestijnse gebieden, de meeste steun van de Gemeenschap. Als onderdeel van het Europees nabuurschapsbeleid is de steunbegroting, die in 2007 is uitgebreid tot veertig miljoen euro, dit jaar uitgebreid tot 62 miljoen euro en naar verwachting zal deze nog verder worden uitgebreid.

We kunnen nu nog niet zeggen wat de precieze omvang zal zijn van het financiële steunpakket als onderdeel van de macrofinanciële steun en de andere programma’s en soorten hulp die we gaan bieden. Op het moment dat we met de autoriteiten van Moldavië een akkoord kunnen sluiten dat speciaal is afgestemd op de behoeften van dit land, zullen we hieromtrent een bedrag noemen.

Er zijn nog twee andere kwesties aan de orde geweest. Eén daarvan is het tijdsschema voor de onderhandelingen over het sluiten van een nieuwe associatieovereenkomst met Moldavië. Ik kan u vertellen dat de Europese Commissie vorige week een delegatie naar Chisinau heeft gestuurd voor technisch overleg met de autoriteiten voor de onderhandelingen over een nieuwe overeenkomst.

De agenda voor deze besprekingen bevat de vorm, de doelen en het tijdsschema voor de onderhandelingen, alsmede de onderdelen van de toekomstige overeenkomst. We zijn bezig met onderhandelingen hierover.

De laatste kwestie die ik wil bespreken, betreft de vrijstelling van de visumplicht. Krachtens de gemeenschappelijke verklaring van 7 mei 2009, die het begin van het Oostelijk Partnerschap inluidde, gaat de Europese Unie maatregelen nemen waardoor een vrijstelling van de visumplicht geleidelijk aan dichterbij komt, met als doelstelling voor de lange termijn dat dit voor ieder lid van dit partnerschap wordt bereikt. Voorwaarde hiervoor is dat aan de vereisten voor behoorlijk bestuur en veiligheid wordt voldaan en dat veilig verkeer kan worden gegarandeerd.

Op dit moment ziet de Europese Commissie met veel interesse de discussie van de Raad tegemoet over het starten van een structurele dialoog over vrijstelling van de visumplicht voor Moldavië. Intussen hebben we de autoriteiten van Moldavië sterk aangemoedigd – en dat doen we nog steeds – om verder te gaan met hun hervormingen op het gebied van recht, vrijheid en veiligheid, waardoor de discussies over het versoepelen van de visumplicht ongetwijfeld gemakkelijker zullen verlopen.

  De Voorzitter. – Het debat is gesloten.

Schriftelijke verklaringen (artikel 149)

  Sebastian Valentin Bodu (PPE), schriftelijk. – (RO) Het verslag van de Europese Commissie over de economische en financiële situatie is volkomen duidelijk. De regering in Chisinau beleeft moeilijke tijden die niet alleen worden veroorzaakt door de mondiale economische recessie, maar ook door verkeerde economische beslissingen of het te lang uitstellen van beslissingen door de vorige regering. Afgezien daarvan is het duidelijk dat Moldavië voor Europa heeft gekozen en dat het veel meer dan slechts een staat aan de grens van de Europese Unie wil zijn.

Momenteel zoekt Moldavië steun om uit de economische neergang te komen en het is ook op zoek naar bondgenoten. Moldavië maakt absoluut deel uit van Europa en de steun van de Gemeenschap kan behalve door aanmoedigingen, steunbetuigingen en blijken van toenadering ook worden gegeven door specifieke maatregelen te nemen. We leven in een onderling verbonden Europa dat wereldwijd opereert en waar geen enkele regering in zijn eentje wonderen kan verrichten, vooral niet wanneer die van de ene dag op de andere verwacht worden door een volk dat veel te lang door zijn eigen leiders is vergeten.

Wanneer Europa haar hand naar Moldavië uitsteekt en Chisinau en Brussel nader tot elkaar komen, zal het vertrouwen van de investeerders in dit land toenemen. Hierdoor zal dan op de lange termijn meer stabiliteit en groei te zien zijn.

  George Sabin Cutaş (S&D), schriftelijk. – (RO) De weg naar de democratie is voor Moldavië niet gemakkelijk geweest – het land richt zich nu naar Europa. De nieuwe regeringsmeerderheid in Chisinau is echter fragiel; de parlementsstemming over de benoeming van de landspresident is uitgesteld en de regering moet die tegenslag verwerken.

Daar komt bij dat de ernstige economische problemen waarmee de regering te kampen heeft ernstige sociale en politieke gevolgen kan krijgen. Daarom is ruime steun van de Europese Unie op een hele reeks gebieden dringend gewenst, onder andere via de drie componenten van de toekomstige associatieovereenkomst – het politieke akkoord, het vrijhandelsakkoord en de opheffing van de visumplicht.

Financiële steun is doorslaggevend voor de politieke stabiliteit van dit land. Zulke steun zal aansporen tot democratische en economische hervormingen. De EU en het IMF moeten dus ruime macro-economische steun vrijmaken om het begrotingstekort op te vangen en de sociale kosten voor de nu volgende periode te dekken.

Ik hoop dat de presidentsverkiezing in Moldavië, de wijziging van de samenstelling van de Commissie en het feit dat de EU een nieuwe voorzitter zal krijgen geen gevolgen zullen hebben voor de prioriteit die gegeven moet worden aan Europese steun voor deze buurstaat, waar het belangrijkste onopgeloste conflict langs de EU-grenzen wordt uitgevochten. We mogen dat laatste niet vergeten: dit conflict heeft rechtstreekse gevolgen voor de stabiliteit in Oost-Europa en de veiligheid van de Europese grenzen.

  Rafał Kazimierz Trzaskowski (PPE), schriftelijk. – (PL) De Republiek Moldavië is een zeer belangrijke partner voor de Europese Unie. De interne situatie van het land heeft een nadelige invloed op de stabiliteit in de hele regio. De nieuwe regering van Moldavië zou in de toekomst tot de Europese Unie willen toetreden. We moeten deze regering daarom steunen om het veranderingsproces in het land op het goede spoor te houden. In deze context is het erg belangrijk om gebruik te maken van de mogelijkheden die voortvloeien uit de samenwerking in het kader van het Oostelijk Partnerschap, onder meer de ondertekening van een associatieovereenkomst en de liberalisering van het visumbeleid. De Europese Unie mag niet vergeten hoe belangrijk het is om steun te verlenen aan voormalige Sovjetstaten die inspanningen leveren om hun politieke leven te democratiseren.

  Iuliu Winkler (PPE), schriftelijk. – (RO) De aankondiging van het Zweedse voorzitterschap dat het zo spoedig mogelijk een begin wil maken met onderhandelingen over een nieuwe overeenkomst met Moldavië ter vervanging van de bestaande partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst is – gelet op de nieuwe politieke situatie in dit land – uiterst welkom. De Europese koers van Moldavië is als gevolg van de vorming van de pro-Europese meerderheidsregering in het Parlement in Chisinau duidelijker geworden.

Ik geloof dat Moldavië juist nu, op een moment waarop de gevolgen van de crisis zich heel sterk doen gevoelen, van de Europese Unie steun – waaronder ook financiële steun – behoort van te ontvangen. Er zullen bovendien mechanismen voor het bevorderen van hervormingen in Moldavië moeten worden geïdentificeerd. Zulke hervormingen zullen de verwezenlijking van de ambities van deze staat – toetreding tot de EU – dichterbij brengen. Mechanismen voor economische samenwerking en handelsakkoorden zijn doeltreffende instrumenten voor het concretiseren van de Europese lotsbestemming van de Republiek Moldavië.

Door de preferentiële handelsvoorwaarden die de Europese Unie begin 2006 aan Moldavië heeft toegekend en de toetreding van dit land tot de CEFTA in 2007, tezamen met alle staten van de westelijke Balkan (waaronder een aantal kandidaatlidstaten), is de economie van Moldavië verbonden met de Europese gemeenschappelijke markt. Moldavië kan zich nu een toekomst als lid van de EU voorstellen. Ik geloof dat de Europese instellingen bijzonder belang moeten hechten aan de betrekkingen met de Republiek Moldavië, en dan bedoel ik niet uitsluitend de politieke, maar ook de economische en handelsbetrekkingen.