Volledig verslag van de vergaderingen

Donderdag 21 januari 2010 - Straatsburg

3.3. Filippijnen

  De Voorzitter. - Aan de orde is het debat over zes ontwerpresoluties over de Filippijnen⁽¹⁾.

  Fiorello Provera, auteur. − (IT) Mijnheer de Voorzitter, dames en heren, de talrijke moorden, wereldwijd gepleegd uit politieke, religieuze en vergelijkbare motieven, vormen inmiddels een dagelijkse realiteit. Niettemin is de moord in de Filippijnen op 57 personen die in een rij stonden voor een politieke bijeenkomst ter ondersteuning van een presidentskandidaat van een verbijsterende wreedheid.

Een in koelen bloede uitgevoerde moordpartij door een gewapende groep in naam van een revolutie van onbegrijpelijke betekenis. Deze massamoord is overigens geen unieke gebeurtenis in een land waar bepaalde gebieden al jaren te maken hebben met gewapende opstand, onder meer uit religieuze motieven zoals in de regio Mindanao.

Naast gepaste tekenen van medeleven naar aanleiding van deze bloedige gebeurtenissen, ben ik van mening dat we sterke steun aan de Filippijnse regering moeten bieden. Zo moet duidelijk worden hoe Europa kan helpen bij het oplossen van de ernstige gewapende conflicten en het verzet, die in dit onfortuinlijke land zoveel bloed doen stromen.

  Martin Kastler, auteur. − (DE) Mijnheer de Voorzitter, dames en heren, het bloedbad op 23 november jongstleden in de provincie Maguindanao op de Filippijnen was een zwarte dag voor de mensenrechten en een barbaarse terreurdaad. 57 mensen werden gedood, vrouwen werden verkracht, mensen raakten gewond - zij brengen een bloedige boodschap over. Als journalist is mij met name opgevallen dat er dertig journalisten onder de dodelijke slachtoffers waren. Volgens de gezaghebbende International Crisis Group zijn er nooit eerder tijdens een vastgelegde gebeurtenis zoveel journalisten in één keer vermoord. Het is derhalve gepast als het Europees Parlement duidelijke taal spreekt, zoals we vandaag met deze ontwerpresolutie doen.

Maar als Fractie van de Europese Volkspartij (Christendemocraten) dringen wij erop aan om de onderhavige tekst op drie punten door een stemming in onderdelen af te zwakken, want we moeten de Filippijnse regering steunen in haar strijd tegen terreur en geweld en daarom geen al te beschuldigende opmerkingen aan het adres van de regering maken. Om die reden stel ik namens de PPE-Fractie voor om apart over overweging F te stemmen. Daarin worden de Filippijnen ervan beschuldigd dat ze alle kenmerken vertonen van een disfunctionerend rechtsstelsel.

In paragraaf 2 willen wij de insinuatie van zogenoemde aanvankelijke vertragingen bij het onderzoek schrappen.

Tot slot wordt in paragraaf 6 beweerd dat er verdwenen personen zijn die in Filippijnse gevangenissen opgesloten zitten. Ook dat is op dit moment een niet bewezen insinuatie en moet naar onze mening derhalve worden geschrapt.

  Charles Tannock, auteur. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, deze afschuwelijke misdaad in Maguindanao verdient ongetwijfeld onze sterkste veroordeling. Hij laat zien hoe sterk de wetteloosheid zich geworteld heeft in sommige delen van de Filippijnen.

Er zijn veel redenen voor deze deprimerende ontwikkeling: het verspreide karakter van de eilanden van de Filippijnse archipel, de zwakke centrale regering, corruptie, armoede en een voortdurende islamitische terroristische rebellie die wordt gesteund door Al Qaeda in het zuiden.

Deze misdaad, die blijkbaar politiek gemotiveerd was, moet daarom worden gezien in de bredere sociale en historische context. We mogen niet voorbij gaan aan de inspanningen die de Filippijnse regering heeft gedaan om een meer democratische politieke cultuur te creëren in de afgelopen 25 jaar na de val van de kleptocratische dictator Ferdinand Marcos. Ook mogen we de existentiële dreiging die de terroristen van Abu Sayyaf vormen en de manier waarop zij de hele samenleving in de Filippijnse staat destabiliseren, niet onderschatten.

Constructieve betrokkenheid en gerichte hulp zijn de beste manieren om hulp te bieden aan de Filippijnen, een land dat in veel opzichten onze gemeenschappelijke waarden deelt, om hen in staat te stellen de rechtsorde te verankeren in de centrale en lokale overheid.

  Marc Tarabella, auteur. − (FR) Mijnheer de Voorzitter, commissaris, dames en heren, afgelopen november mocht ik mevrouw Edita Burgos, de moeder van Jonas Burgos, in het Europees Parlement verwelkomen. Deze jonge Filippijnse man werd op 28 april 2007 door gewapende mannen ontvoerd in een zeer druk winkelcentrum van Manila. Sinds die dag hebben zijn familie en naasten niets meer van hem vernomen. Jonas Burgos is een van de honderden mensen die in de Filippijnen verdwenen of gedood zijn. Moorden worden volkomen ongestraft uitgevoerd en de daders worden zelden voor de rechter gebracht.

Aan de vooravond van de verkiezingen, in mei 2010, vrezen we voor een toename van het aantal misdaden tegen en ontvoeringen van eenieder die zich verzet tegen de huidige machthebbers. In die context veroordelen we de moorden van 23 november in de provincie Maguindanao en willen we dat er opheldering komt over de moordpartij en de folteringen die hebben plaatsgevonden onder de leden van het konvooi van Ismaïl Mangudadatu.

  Rui Tavares, auteur. – (PT) Mijnheer de Voorzitter, de Filippijnen vertegenwoordigden iets meer dan twee decennia geleden een grote hoop voor de hele wereld, toen daar een democratische golfbeweging op gang werd gebracht die Azië zou overspoelen. Dat wekte bij ons verwachtingen met betrekking tot de mensenrechten in al deze landen, verwachtingen met betrekking tot de rechten van werknemers, studenten en burgers, en verwachtingen met betrekking tot normale en democratisch verlopende verkiezingen.

We mogen niet toelaten dat gebeurtenissen in de rest van de wereld de aandacht afleiden terwijl de democratie in de Filippijnen het steeds zwaarder te verduren krijgt. Er zijn de afgelopen jaren verontrustende ontwikkelingen geweest, met corruptie en – vooral – geweld en rechtstreekse aanvallen op oppositiepartijen bij de verkiezingen.

Het meest verontrustend was wel het bloedbad van Maguindanao, waarop deze ontwerpresolutie betrekking heeft. Er zijn daar 46 mensen omgebracht, campagnemedewerkers van de kandidaat van de oppositie, de heer Mangudadatu. Het lijkt erop dat deze groep is vermoord door mensen die banden onderhouden met de Ampatuan-clan, de clan die het in de provincie Maguindanao voor het zeggen heeft.

Ik wil er de aandacht op vestigen dat er bij dit bloedbad ook dertig journalisten zijn omgebracht. Het is de grootste slachting onder journalisten in de wereldgeschiedenis.

We mogen niet toelaten – en het is helaas duidelijk dat het Parlement niet veel aandacht heeft voor wat we nu bespreken – dat gebrek aan belangstelling in de rest van de wereld ertoe leidt dat de Filippijnen afglijden naar een toestand waarin dit land niet langer bekend staat als behorend tot de beste democratieën ter wereld, maar tot de slechtste.

Er moet spoedig een onderzoek naar dit bloedbad worden ingesteld, en we moeten van president Gloria Arroyo – die tot de Ampatuan-clan behoort – eisen dat ze dit onderzoek tot het einde toe doorzet. Het is van belang dat men op de Filippijnen weet dat Europa de ontwikkelingen in dat land nauwlettend in de gaten houdt.

  Barbara Lochbihler, auteur. − (DE) Mijnheer de Voorzitter, aanleiding voor dit verzoek om urgentverklaring is de brute moord op 57 mensen die een politica begeleidden die op weg was om haar kandidatuur in te dienen voor de verkiezingen voor de nieuwe provinciegouverneur. De daders behoorden tot een lokale militie en onder hen bevonden zich ook vertegenwoordigers van de plaatselijke politie.

Deze beestachtige aanval is een extreem voorbeeld voor de alarmerende toename van politiek gemotiveerde buitengerechtelijke executies en verdwijningen die al jarenlang plaatsvinden zonder dat deze ernstige misdrijven ooit worden onderzocht.

De regering heeft geen enkele merkbare wil tentoongespreid om ingrijpende maatregelen tegen deze ontwikkeling te nemen. Van de honderden gevallen zijn er slechts twee onderzocht en niet één hoge ambtenaar is strafrechtelijk vervolgd. De speciale VN-rapporteur voor buitengerechtelijke executies schreef in 2008: "Door deze moorden zijn leiders van de burgermaatschappij geëlimineerd, onder wie mensenrechtenactivisten, vakbondsleden en voorvechters van landhervormingen, zijn acteurs van de burgermaatschappij geïntimideerd en is de politieke discussie in het land beperkt."

Dit is het klimaat waarin de Filippijnen zich voorbereiden op de verkiezingen in mei. Gevreesd wordt dat er nog meer politieke moorden zullen volgen. Daarom is het absoluut dringend noodzakelijk dat de Filippijnse regering doeltreffende maatregelen neemt om hier een einde aan te maken.

Ik zou een mondeling amendement willen voorstellen. In paragraaf 6 staat: "to release all these apearances, who are still in captivity." Dat willen wij vervangen door: "to make every effort to ensure, that all who have been abducted are safely returned to their families."

  Justas Vincas Paleckis, namens de S&D-Fractie. – (LT) Als aan een Midden-Europese burger zou worden gevraagd wat er gebeurt op de Filippijnen, zou hij deze vraag waarschijnlijk niet kunnen beantwoorden en zeggen dat er niets over het land op televisie te zien is, dus dat de situatie er waarschijnlijk wel rustig zal zijn. Politieke moorden, conflicten tussen machtige families, mensen die levend worden begraven, bloedbaden met kettingzagen, een oorlogstoestand − dat is het dagelijkse leven op de Filippijnen. Vrij recentelijk werden er nog 57 mensen vermoord, waarvan de helft journalisten waren. Dat is wereldwijd het grootste dodental aller tijden onder journalisten. We doen een beroep op de regering en eisen dat deze onmiddellijk een einde maakt aan deze praktijken, de particuliere milities ontbindt en de straffeloosheid eindelijk een halt toeroept. Dit is met name van belang tijdens de verkiezingen die binnenkort plaatsvinden.

  Lidia Joanna Geringer de Oedenberg (S&D). – (PL) Mijnheer de Voorzitter, op 10 mei zijn er presidentsverkiezingen en lokale verkiezingen gepland in de Filippijnen. Nu is de tijd om alles te doen om ervoor te zorgen dat het eerlijke verkiezingen worden. Allereerst moet worden vastgesteld wie verantwoordelijk was voor de moord, in november, op 57 journalisten en familieleden en medewerkers van Ismael Mangudadatu, kandidaat voor het gouverneurschap in de provincie Mindanao. Tot nu toe hebben de lokale rechtshandhavers geen vastbeslotenheid getoond om de aanstichters van deze massamoord te vinden. Er zijn tijdens het onderzoek zo veel fouten gemaakt dat ze het gebruik van politiek geweld bijna rechtvaardigen. De Filippijnse regering moet eindelijk opstaan tegen de onderwereldfiguren die de recente verkiezingscampagnes hebben aangegrepen om zoveel politieke ontvoeringen uit te voeren en die nu al meer dan honderd kandidaten hebben vermoord.

Bovendien moeten de Filippijnen maatregelen nemen om doeltreffend gebruik te maken van de middelen die beschikbaar zijn uit hoofde van het EU-Filippijns programma voor justitiële steun, dat in het leven is geroepen ter versterking van het justitiële stelsel en de opbouw van een maatschappelijk middenveld. De verkiezingen in mei betekenen daarom niet alleen een test voor de doelmatigheid van de Filippijnse autoriteiten, maar ook voor de doeltreffendheid van onze hulpinstrumenten.

  Raül Romeva i Rueda (Verts/ALE). – (ES) Ik zal heel kort zijn. Ik zou er hier alleen op willen wijzen dat we in een nieuw jaar zitten, met een nieuw Verdrag, maar met dezelfde slechte gewoonten van voorheen. We missen nog steeds de aanwezigheid van de Raad in dit soort spoeddebatten, en we missen ook nog steeds de interinstitutionele dialoog die ons in staat zou moeten stellen om een antwoord te geven op dit soort vragen.

In het concrete geval van de Filippijnen moet ik er nogmaals op wijzen dat – ook al heeft de situatie niet een impact zoals bijvoorbeeld die in Haïti – het feit dat er het afgelopen decennium bijna duizend mensen zijn vermist of omgekomen, aantoont dat er sprake is van een structureel probleem en dat daarvoor structurele maatregelen nodig zijn.

We mogen ons niet altijd laten leiden door het voorpaginanieuws. Met ons optreden moeten we reageren op de problemen, en het feit dat de voornaamste slachtoffers op het ogenblik mensen zijn die zich inzetten voor de mensenrechten, betekent niet alleen dat we deze situaties niet kunnen doodzwijgen maar ook dat we hiertegen op overtuigende wijze actie moeten ondernemen.

  Ryszard Czarnecki (ECR). – (PL) Mijnheer de Voorzitter, opkomen voor de mensenrechten is het handelsmerk van de Europese Unie. Ik betreur het zeer dat dit handelsmerk niet belangrijk is voor het Spaanse voorzitterschap en dat hier op het ogenblik geen vertegenwoordigers van de Raad aanwezig zijn. Dit is een zeer verontrustende en ronduit schandalige situatie. We praten over de mensenrechten, we willen daarvoor opkomen, maar er is hier niemand van de Raad en geen vertegenwoordiger van het land dat de Europese Unie de komende zes maanden leidt. Het is werkelijk een absoluut onaanvaardbare situatie.

Ik zal het heel kort houden, want we willen stemmen. De Filippijnen zijn een land met een christelijke traditie die teruggaat op een cultuur die deels Europees is. In dat land zouden de mensenrechten bij uitstek geëerbiedigd moeten worden, omdat ze in dat werelddeel vaak niet geëerbiedigd worden. We moeten hier openlijk over spreken en solidariteit tonen met iedereen die in de Filippijnen te lijden heeft onder discriminatie. Het is de taak van het Europees Parlement om zich hierover uit te spreken.

  Neelie Kroes, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik vertegenwoordig de Hoge Commissaris en ik vertegenwoordig de Commissie.

Het bloedbad in Maguindanao op het eiland Mindanao op 23 november vorig jaar, waarbij 57 mensen werden gedood, heeft de aandacht gevestigd op allang bestaande mensenrechtenkwesties in de Filippijnen met betrekking tot de verdwijning of onverklaarde dood van burgers en de effectieve straffeloosheid van de daders in het verleden.

In dit geval heeft de regering snel gehandeld en krachtige maatregelen genomen om de daders te vervolgen. Daar zijn wij erg blij om. Het is belangrijk dat de cultuur van straffeloosheid van dergelijke moorden wordt doorbroken en dat er een einde aan wordt gemaakt.

De regering heeft een aantal belangrijke maatregelen genomen om de mensenrechten te versterken. De zittende regering van president Arroyo heeft de doodstraf afgeschaft en er binnen ASEAN op aangedrongen bepalingen over mensenrechten op te nemen in het onlangs aangenomen handvest van de ASEAN.

Een doelstelling die nog moet worden verwezenlijkt, is de beëindiging van het veertig jaar durende conflict met moslimrebellen in Mindanao op basis van een vredesverdrag dat eerlijk is voor alle partijen. Er lijkt weer vooruitgang in te zitten en men hoopt later dit jaar overeenstemming te bereiken. Hierbij moet worden opgemerkt dat het bloedbad in Maguindanao plaatsvond tussen politieke families – die overigens allemaal islamitisch waren – en dus in wezen geen verband hield met de conflicten binnen de gemeenschap.

De EU onderhoudt al lange tijd een dialoog met de regering van de Filippijnen, waarin de partijen een groot aantal onderwerpen bespreken, waaronder mensenrechten. We voeren ook onderhandelingen over een PSO met de Filippijnen, waarin belangrijke afspraken over mensenrechten zullen worden opgenomen. We steunen de regering actief bij haar inspanningen om het respect voor de mensenrechten te verbeteren.

In samenspraak met de regering zijn we een “Justitiële bijstandsmissie EU-Filippijnen” gestart. Deze actie, die op een goed moment komt, is gericht op het versterken van de capaciteiten van de Filippijnse gerechtelijke autoriteiten, waaronder medewerkers van de politie en het leger, om hen te helpen buitengerechtelijke executies te onderzoeken en de moordenaars te vervolgen. We zullen ook een toezichtstelsel opzetten om meer vertrouwen te ontwikkelen. Epjust heeft een voorlopige looptijd van achttien maanden en wordt gefinancierd door het stabiliteitsinstrument, maar de missie kan worden verlengd. Daarnaast lopen er projecten op lokaal niveau om het respect voor de mensenrechten te bevorderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om toezicht op de tenuitvoerlegging van internationale afspraken, acties ter ondersteuning van de ratificatie van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof en kiezersvoorlichting.

De EU helpt op dit moment ook bij het vredesproces in Mindanao, hoofdzakelijk door ondersteuning van de sociale diensten en activiteiten om het vertrouwen te vergroten, maar we staan klaar om meer te doen naarmate het proces vordert.

  De Voorzitter. – Het debat is gesloten. De stemming vindt zo dadelijk plaats.

Ik herinner mevrouw Lochbihler eraan haar mondelinge amendement op het juiste moment in te dienen, bij de stemming.

VOORZITTER: GIANNI PITTELLA
Ondervoorzitter

(1) Zie notulen.