Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 19 kwietnia 2010 r. - Strasburg

23. Rolnictwo UE a zmiany klimatu (krótka prezentacja)

  Przewodniczący. - Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie sporządzone przez pana posła Stéphane’a Le Folla w imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w sprawie rolnictwa unijnego i zmian klimatu (SEC(2009)0417 – 2009/2157(INI)) (A7-0060/2010).

  Stéphane Le Foll, sprawozdawca. – (FR) Panie przewodniczący, panie komisarzu! W sprawozdaniu, które przedstawiłem Parlamentowi staram się wyjaśnić, że sektor rolny ma swoje miejsce i rolę do odegrania w walce z globalnym ociepleniem.

W tym tygodniu natura przypomniała nam – tym razem w postaci wulkanów – że może znacznie wpływać na działalność człowieka oraz klimat. Mimo wszystko oznacza to jednak, że ludzie, a zwłaszcza Europa, muszą przyjąć na siebie odpowiedzialność za walkę ze zjawiskiem, które określamy mianem globalnego ocieplenia.

W sprawozdaniu staram się dowieść, że można kontynuować wysiłki na rzecz ograniczenia emisji dwutlenku węgla i zużycia paliw kopalnych w sektorze rolnym, przede wszystkim jednocześnie znacznie się przyczyniając do wiązania dwutlenku węgla, co pozwoli nam osiągnąć niższe emisje dwutlenku węgla na szczeblu światowym oraz wychwytywać i składować większe ilości dwutlenku węgla.

W sprawozdaniu usiłuję zilustrować konieczność rezygnacji z rozczłonkowanego podejścia do rolnictwa, polegającego na wprowadzaniu nowych dyrektyw w sprawie gleby, wody, pestycydów itd. zawsze w przypadku pojawienia się problemu, na rzecz rozwiązania sprawy rolnictwa w sposób wszechstronniejszy i bardziej uporządkowany.

Przyjmując takie podejście, musimy określić sposoby nie tylko na ograniczenie zużycia energii w sektorze rolnym, ale również na jego udział w procesie wiązania dwutlenku węgla, o czym już wcześniej wspomniałem. Ta rola sektora wiąże się przede wszystkim z fotosyntezą i biomasą, a zwłaszcza z obszarem bliskim mojemu sercu, czyli z glebą i możliwością składowania węgla organicznego w glebach europejskich.

Uważam, że podejście takie, które omawiam w moim sprawozdaniu i które, mam nadzieję, zostanie poparte w głosowaniu podczas miesięcznej sesji w Brukseli, zapoczątkuje w europejskim rolnictwie nowy etap zrównoważonego rozwoju oraz przejście do rolnictwa bardziej ukierunkowanego na środowisko, awansując nasze rolnictwo do czołowej pozycji w stosunku do innych kontynentów i innych systemów rolnych. Przyjęcie takiego podejścia przyniosłoby pozytywniejsze skutki dla gospodarki i środowiska, niosąc tym samym większe korzyści w kategoriach społecznych.

W sprawozdaniu poruszam zatem określony problem rolnictwa w obszarze walki z globalnym ociepleniem, wnosząc również – w każdym razie taką mam nadzieję – o analizę innych sposobów podtrzymania zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza o udział w mającej się odbyć debacie na temat przyszłej polityki rolnej od 2013 roku.

Zwracam się do Komisji; będę zwracał się również do komisji rolnych, co często czyniłem, jak również do różnych ministerstw, zawsze, kiedy tylko nadarzy mi się okazja. Uważam, że musimy zmienić kierunek. WPR od 2013 roku musi być ambitniejsza. Musi się opierać na celach, które pomogą obywatelom zrozumieć, po co potrzebna jest nam wspólna polityka rolna.

Potrzebujemy wspólnej polityki rolnej, ponieważ europejska wspólnota rolna musi zapewnić bezpieczeństwo żywności i wkroczyć na drogę zrównoważonego rozwoju. W każdym razie taki kierunek proponuję w moim sprawozdaniu i mam nadzieję zyskać poparcie większości w tym Parlamencie.

  Peter Jahr (PPE). – (DE) Panie przewodniczący! Bardzo dziękuję sprawozdawcy za sprawozdanie. Rolnictwo to sektor gospodarki, w którym już czyni się najwięcej się i można dalej czynić na rzecz ochrony środowiska. Jak dotąd zdołaliśmy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych w sektorze rolnym o 20%. Ponadto gleby rolne i rośliny wychwytują duże ilości CO2 z atmosfery. Rolnictwo zatem to częściowe rozwiązanie problemu zmian klimatu. Z drugiej strony należy nadać priorytetowe znaczenie produkcji żywności dla 500 milionów obywateli UE, wykorzystując jednocześnie w możliwie najefektywniejszy sposób środki i zapewniając jak najwyższy poziom ochrony środowiska oraz bioróżnorodności.

Rolnicy nie mogą sami borykać się z tym problemem. Potrzebują silnej europejskiej polityki rolnej, która zapewni im wsparcie. Tylko w ten sposób możemy nadal produkować wystarczającą ilość żywności dla coraz liczniejszej ludności na świecie, chroniąc jednocześnie środowisko w celu zwalczania zmian klimatu.

  Anneli Jäätteenmäki (ALDE). – (FI) Panie przewodniczący! Sprawozdanie pana Le Folla jest niezmiernie istotne z uwagi na znaczenie takich spraw jak produkcja żywności i rolnictwo.

Europa musi być samowystarczalna. Jest to również ważne dla zapobiegania zmianom klimatu, gdyż krótkie trasy przewozów i lokalna produkcja żywności to najlepszy sposób na zapobieganie zmianom klimatu.

Rolnictwo musi być ekologicznie zrównoważone i mamy wiele do zrobienia w tym obszarze. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą odegrać w tej sprawie rolę pionierów i w tym znaczeniu Europa i państwa członkowskie są w dobrej sytuacji, ponieważ mamy możliwość inwestowania w badania naukowe.

  Martin Häusling (Verts/ALE). – (DE) Panie przewodniczący! Chciałbym serdecznie podziękować panu posłowi Le Followi za przedmiotowe sprawozdanie. Zawiera ono bardzo istotne punkty, które w przyszłości będziemy musieli mieć na uwadze. W nowej reformie rolnej należy koniecznie uwzględnić ochronę klimatu; reforma musi obejmować tę kwestię. W przyszłości będziemy potrzebowali zrównoważonych i rozsądnych z punktu widzenia ekologii procedur, które zapewnią ochronę środowiska. Rolnictwo to nie tylko ofiara, jeśli chodzi o ochronę klimatu; to także ważny element w kategoriach przyczyn. Dziesięć procent gazów cieplarnianych nadal pochodzi z rolnictwa. Tu trzeba także wprowadzić ograniczenie.

Musimy zwrócić uwagę na sprawę, którą porusza w swoim sprawozdaniu pan Le Foll, a mianowicie na fakt, że na przykład importujemy duże ilości soi z Brazylii. Rolnictwo europejskie również częściowo odpowiada za to, że całe obszary lasów pierwotnych w innych krajach przekształca się w bardzo intensywnie uprawiane grunty rolne, co ostatecznie wpływa również na tę sytuację. To sprawa, którą musimy w przyszłości rozważyć. W przyszłości będziemy musieli również podjąć wysiłki na rzecz przywrócenia w Europie dostaw naszego własnego białka. To także jest po części rozwiązanie problemów środowiskowych związanych z ochroną klimatu.

  Csaba Sándor Tabajdi (S&D). – (HU) Niezmiernie ważnym aspektem sprawozdania posła Le Folla jest fakt, że bez rolnictwa nie mielibyśmy najmniejszych szans podejmować działań ukierunkowanych na walkę z globalną zmianą klimatu. Mam tu na myśli zwłaszcza leśnictwo, które jak dotąd nie otrzymuje odpowiedniego wsparcia. Całkowicie się zgadzam, że w przyszłości rolnictwo musi być bardziej ekologiczne i przyjazne środowisku. Z jednej strony jest to bardzo ważne; z drugiej strony, rolnictwo przyczynia się do wytwarzania wielu dóbr publicznych w wymiarze środowiskowym – bioróżnorodność, ochrona krajobrazu wiejskiego, czystości wody itd. – których ani rynek ani wspólna polityka rolna wystarczająco nie wynagradzają. W związku z tym, począwszy od 2013 roku wspólna polityka rolna musi zapewniać stworzenie rynku dla dóbr publicznych w wymiarze środowiskowym, aby rolnicy mogli korzystać z dodatkowych usług i otrzymywać wynagrodzenie za dodatkowe usługi, które świadczą.

  Sari Essayah (PPE). – (FI) Panie przewodniczący! Przedmiotowe sprawozdanie z inicjatywy własnej dotyczy niezmiernie ważnego obszaru, gdyż rolnictwo będzie odgrywać w przyszłości coraz ważniejszą rolę. Popyt na żywność szybko rośnie na całym świecie, a zmiany klimatu skutkują jednocześnie ograniczeniem gruntów uprawnych. Ponadto rosną wymagania konsumentów, jeśli chodzi o jakość żywności.

Zapewniając wiarygodnie bezpieczeństwo żywności na swoim terytorium, Europa musi również odegrać swoją rolę w utrzymaniu dostaw żywności na innych kontynentach.

Jako istotny element polityki klimatycznej UE należy również traktować inwestowanie w zrównoważone leśnictwo oraz lepsze wykorzystanie lasów. Z tego powodu byłam nieco zawiedziona, że w strategii UE do 2020 roku przewidziano bardzo niską kwotę na inwestycje w rolnictwo i leśnictwo. Mimo wszystko, rolnictwo i leśnictwo odgrywają zasadniczą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa europejskiej żywności, efektywniejszym wytwarzaniu bioenergii oraz szans powodzenia dla obszarów wiejskich.

  Marit Paulsen (ALDE). – (SV) Panie przewodniczący! Jeżeli mogę, to chciałabym podziękować sprawozdawcy za bardzo pokrzepiające nowe podejście. Osobiście jestem przekonana, że rolnictwo i leśnictwo to najważniejsze czynniki w naszych dążeniach do ograniczenia emisji dwutlenku węgla, zwłaszcza jeżeli zamierzamy wiązać dwutlenek węgla w drzewach, roślinach, korzeniach oraz w glebie. Nie wymaga to opanowywania nowych technologii czy realizacji projektów badawczych, ponieważ posiadamy już wymaganą wiedzę i instrumenty.

Zważywszy, że przed chwilą wypowiadałam się na temat ochrony i dobrostanu zwierząt, chciałabym zadać zasadnicze pytanie: czy nie powinniśmy zmienić samej wspólnej polityki rolnej? Jeżeli zapłacimy rolnikom za wszystkie korzyści, których dostarczają i które mają zasadnicze znaczenie dla życia – jak w tym przypadku – dla całego społeczeństwa, to zamiast płacić za to, co ludzie posiadają, płacilibyśmy im za to, co czynią.

  Vasilica Viorica Dăncilă (S&D). – (RO) Przede wszystkim chcę pogratulować sprawozdawcy wszechstronnego podejścia do jednego z najpilniejszych w tej chwili problemów. Zmiana klimatu stanowi jedno z najpoważniejszych zagrożeń nie tylko dla środowiska, ale też dla gospodarki i społeczeństwa. Plony z roku na rok zmieniają się w dużym stopniu pod wpływem różnych krańcowych uwarunkowań klimatycznych, co niewątpliwie wpływa na wszystkie sektory gospodarki, chociaż najbardziej wrażliwe pod tym względem jest rolnictwo.

Na tym tle Komisja Europejska musi w swoich strategiach uwzględnić zarówno ochronę przed przykrymi konsekwencjami dla rolnictwa w Unii Europejskiej, jak i konieczność zapobiegania tym konsekwencjom, wdrażając plan działania na obszarach najciężej doświadczanych. Mam tu na myśli dostosowanie działalności rolnej do nowych warunków: zalesianie, zarządzanie zasobami wodnymi na potrzeby rolnictwa oraz działania ukierunkowane na zapewnienie, by zanieczyszczone grunty były bardziej przyjazne środowisku.

Kolejnym środkiem musi być plan na przyszłość ukierunkowany na wyeliminowanie przyczyn zmiany klimatu przez propagowanie globalnej niskoemisyjnej gospodarki i jednoczesne wspieranie bezpieczeństwa energetycznego. Unia Europejska musi utrzymać swoją wiodącą rolę w walce ze zmianami klimatu, której nie można zepchnąć na dalszy plan w związku z obecnymi problemami gospodarczymi.

  Czesław Adam Siekierski (PPE). – (PL) Panie przewodniczący! Jestem pod wrażeniem kompleksowego podejścia do sprawy w tym sprawozdaniu. Mam jednak bardzo proste pytania: jaka jest rzeczywista odpowiedzialność, wpływ, oddziaływanie rolnictwa na zmiany klimatu, myślę tak o pozytywach, jak i negatywach? Czy można powiedzieć, że stanowisko nauki, nasze doświadczenia są na tyle mocnymi argumentami, aby oczekiwać tak dużego zwiększenia nakładów na przeciwdziałanie ocieplenia nie do końca zdefiniowanego? Przecież tak pilna jest potrzeba walki ze skutkami kryzysu gospodarczego, bezrobociem czy innymi trudnymi problemami naszej sytuacji społeczno-gospodarczej w Unii.

Na ile WPR już wdraża wymogi ochrony klimatu i jakie instrumenty mogą być zastosowane we wspólnej polityce rolnej w tym zakresie w przyszłości?

  Chris Davies (ALDE). – Panie przewodniczący! Chcę powiedzieć kilka słów o moim domu. Jestem wystarczająco szczęśliwy, że żyję na skraju Saddleworth Moorlands, między takimi miastami jak Manchester i Leeds. Jest to południowy kraniec torfowiska, które rozpościera się na obszarze od Anglii po Szkocję.

To bardzo rzadkie środowisko naturalne w skali ogólnoeuropejskiej, ogołocone wskutek 250-letnich zanieczyszczeń przemysłowych, które doprowadziły do wyniszczenia wielu różnych gatunków, jakie mogłyby żyć w tym środowisku. Przyczyniło się do tego nadmierne zużycie naturalnych zasobów, być może za sprawą owiec i pożarów. Schnąc, torfowiska wydzielają oczywiście gazy skutkujące globalnym ociepleniem. Coś, co powinno stanowić cudowny obszar, dostarcza ogromnych ilości gazów prowadzących do globalnego ocieplenia.

Towarzystwo Królewskie ds. Ochrony Ptaków usiłuje teraz przywrócić to naturalne środowisko i pozyskać torfowiec, który pozwoliłby na ponowne utworzenie torfowiska. Potrzeba na to nie milionów, ale dziesiątek tysięcy czy może setek tysięcy. To niewielki element, który może przyczynić się zarówno do przywrócenia, jak i stymulowania bioróżnorodności oraz do ochrony tego środowiska torfowisk, które zatrzymuje gazy skutkujące globalnym ociepleniem. Rozważając reformę wspólnej polityki rolnej, musimy koniecznie mieć ten fakt na uwadze.

  Silvia-Adriana Ţicău (S&D). – (RO) Emisje dwutlenku węgla z rolnictwa mają znaczny udział w ogólnych emisjach tego związku. To dlatego podkreślamy potrzebę zwiększenia efektywności energetycznej w tym sektorze. Nalegam, aby Komisja nieustannie badała powiązania między wysokimi cenami żywności a rosnącymi cenami energii, zwłaszcza pod kątem wykorzystywanych paliw.

Chciałabym państwu przypomnieć, że bodźce mające stymulować zrównoważoną uprawę roślin energetycznych nie powinny zagrażać produkcji żywności. Dlatego apelujemy, by Komisja monitorowała skutki rosnącej produkcji biopaliw w Unii Europejskiej oraz w państwach trzecich w kategoriach zmian w użytkowaniu gruntów, cen produktów żywnościowych oraz dostępu do żywności.

Wzywamy Komisję i państwa członkowskie do propagowania badań naukowych i rozwoju w celu zapewnienia nam ochrony przed zmianą klimatu oraz umożliwienia nam dostosowania się do tych zmian. Mam tu na myśli przede wszystkim badania naukowe w obszarze przyszłej generacji biopaliw.

  Andris Piebalgs, komisarz. – Panie przewodniczący! Chciałbym podziękować sprawozdawcy – panu posłowi Le Followi za to bardzo istotne sprawozdanie w sprawie rolnictwa i zmian klimatu.

Walka ze zmianą klimatu ma bezwzględnie priorytetowe znaczenie w wymiarze ogólnoświatowym. UE ma ogromny udział w walce ze zmianą klimatu, tak jak przyczynia się do niej również sektor rolny. Realizujemy politykę skutkującą ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych. Rolnictwo również zapewnia odnawialne źródła energii na rzecz lepszego wykorzystania całego cyklu oraz wszystkich produktów pochodzących z rolnictwa. W ramach polityki rolnej UE usiłujemy także zoptymalizować funkcję gleb rolnych polegającą na pochłanianiu dwutlenku węgla.

Od czasów reformy w 1992 roku dokonano znacznego postępu w zakresie połączenia wszystkich uwarunkowań środowiskowych we wspólnej polityce rolnej. Ostatnia ocena funkcjonowania reformy WPR stanowi kolejny krok w tym kierunku, ze szczególnym uwzględnieniem przeciwdziałania zmianom klimatu i dostosowania się do nich.

Aktualne ramy wspólnej polityki rolnej zapewniają wyważone podejście w kategoriach wiążących wymogów zasady wzajemnej zgodności, wprowadzających ograniczenia w zakresie niektórych praktyk stosowanych w gospodarce rolnej, jak i w kategoriach bodźców stymulujących praktyki w gospodarce rolnej przyjazne klimatowi i będące wynikiem rozwoju obszarów wiejskich.

Komisja w pełni podziela opinię o konieczności globalnego rozwiązania problemu zmiany klimatu i ważne jest, że inni biorą z nas przykład. Z jednej strony musimy kontynuować działania mające zapewnić udział rolnictwa UE w przeciwdziałaniu zmianie klimatu przez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z sektora rolnego, zwiększenie zdolności gleby do pochłaniania CO2 oraz wykorzystanie odnawialnej energii z innych źródeł, natomiast z drugiej strony musimy stymulować większą wydajność w sektorze rolnym, jego efektywność w zakresie dostaw żywności, dowodząc tym samym możliwości równoczesnej realizacji dwóch celów: bezpieczeństwa żywności i zrównoważenia środowiskowego.

W ramach obecnych przygotowań wspólnej polityki rolnej na okres od 2013 roku oraz w świetle wyników toczących się negocjacji w sprawie zmiany klimatu, Komisja przeanalizuje sposoby dalszego i lepszego uwzględnienia celów w obszarze przeciwdziałania zmianie klimatu i przystosowania się do niej w instrumentach wspólnej polityki rolnej.

  Przewodniczący. - Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się za dwa tygodnie, podczas kolejnej sesji miesięcznej w Brukseli.

Oświadczenia pisemne (artykuł 149 Regulaminu)

  Robert Dušek (S&D), na piśmie. – (CS) Zmiany klimatu bezpośrednio wpływają i będą wpływały na rolnictwo, gdyż oddziaływają na żywe organizmy i na wydajność, a to przede wszystkim za sprawą jakości gleb, wody i powietrza. Niestety, ale rolnictwo ma obecnie również swój udział (prawie 10%) w wytwarzaniu gazów cieplarnianych. Nawozy azotowe uwalniają podtlenek azotu, a procesy trawienne zwierząt gospodarskich skutkują powstawaniem metanu. Oczywiście to właśnie rolnictwo może pomóc w walce z globalnym ociepleniem, zwłaszcza za sprawą nowych metod uprawy ukierunkowanych na ochronę gleby i ograniczenie składowania CO2, przez zapewnienie wsparcia leśnictwu i agroleśnictwu oraz rolnictwu ekologicznemu. Z zadowoleniem przyjmuję i w pełni popieram opinię sprawozdawcy dotyczącą wprowadzenia wspólnej europejskiej polityki leśnej mogącej wspierać gospodarkę i produkcję leśną, a nie koncentrującej się na wykorzystywaniu lasów głównie do celów działalności gospodarczej ukierunkowanej przede wszystkim na zyski finansowe podmiotów półpublicznych lub prywatnych. Badania naukowe dowodzą wyjątkowej zdolności tego sektora do wychwytywania dwutlenku węgla w sposób naturalny i nieskutkujący zanieczyszczeniami. Lasy pomagają także rozwiązywać problemy związane z erozją i degradacją gleby, niedoborem i zanieczyszczeniem wody, pomagają też zachować różnorodność biologiczną gatunków roślin i zwierząt. Z tych wszystkich powodów w pełni popieram przyjęcie sprawozdania.

  Mairead McGuinness (PPE), na piśmie. – Popieram przedmiotowe sprawozdanie, które przedstawiono we właściwym czasie, i w którym rozważa się rolę, jaką rolnictwo może odegrać w łagodzeniu skutków zmiany klimatu. W sprawozdaniu FAO zatytułowanym „Sytuacja w zakresie wyżywienia i rolnictwa w 2009 roku” uwydatniono nieodzowność zwierząt gospodarskich dla produkcji żywności na całym świecie. Dla zaspokojenia światowego zapotrzebowania na żywność zasadnicze znaczenie ma utrzymanie naszych obecnych poziomów produkcji. Będziemy musieli jednak wypracować równowagę, jeśli chodzi o zapewnienie dostatecznej ilości żywności dla ludności na świecie i produkcję tej żywności w sposób, który nie doprowadzi do zwiększenia negatywnych skutków dla klimatu na świecie. W toczącej się debacie na temat kształtu WPR od 2013 roku należy bardziej skoncentrować się na roli, jaką mogą odegrać w tym procesie europejscy rolnicy, natomiast UE musi koniecznie pomóc naszym rolnikom wypracować wspomnianą równowagę.

W pełni popieram zawarty w przedmiotowym sprawozdaniu PE apel o zrekompensowanie rolnikom wysiłków podejmowanych w celu ograniczania emisji oraz zapewnienie wsparcia w dostosowaniu się do środków wprowadzanych w ramach przeciwdziałania zmianie klimatu. Bardzo mile widziana i w istocie bardzo trafna jest zawarta w sprawozdaniu propozycja opracowania na szczeblu UE strategii zapobiegania skutkom niekorzystnych warunków klimatycznych dla rolnictwa w UE, jeżeli wziąć pod uwagę skrajnie przykre warunki klimatyczne, których doświadczali rolnicy w ostatnich miesiącach.

  Rovana Plumb (S&D), na piśmie. – (RO) Zmiana klimatu bezpośrednio wpływa na rolnictwo. Jej najpoważniejsze skutki są szczególnie widoczne wśród ludności obszarów wiejskich, która utrzymuje się z rolnictwa. Najbardziej narażone na skutki zmiany klimatu są kobiety. Dzieje się tak dlatego, że z jednej strony stanowią one w wielu krajach większość siły roboczej w rolnictwie, natomiast z drugiej strony nie mają takich samych możliwości zarobkowania jak mężczyźni.

Metoda działalności rolnej w tysiącleciu, w które właśnie weszliśmy, wymaga od ludzi nakładów mogących sprostać podstawowym potrzebom, takich jak: zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego dla ludności na świecie, która według prognoz ma wzrosnąć do 2050 roku do 9 miliardów; dostarczenie środków harmonizujących wspierających jakościowy i ilościowy wzrost produkcji rolnej, ukierunkowanych na produkcję żywności z uwzględnieniem wymagań rozwojowych związanych z produkcją biopaliw; ochrona ekosystemów; jak również wyeliminowanie powiązań między wzrostem gospodarczym a degradacją środowiska.

Uważam, że trzeba przyjąć nową strategię, opierając się na nowym podejściu skoncentrowanym na wzorcach zrównoważonej produkcji rolnej, rekompensatach mających pokryć dodatkowe koszty związane z realizacją tych celów (np. lokalne kontrakty w odniesieniu do ekocertyfikatów) oraz na tworzeniu „ekologicznych miejsc pracy” i integracji kobiet na rynku pracy (ochrona obszarów wiejskich, bioróżnorodności, wykorzystanie gazów cieplarnianych do uprawy warzyw i kwiatów).