Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 19 kwietnia 2010 r. - Strasburg

24. Dokładniejsze ukierunkowanie pomocy dla rolników na obszarach nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi (krótka prezentacja)

  Przewodniczący. - Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie sporządzone przez pana posła Herberta Dorfmanna w imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w sprawie rolnictwa na obszarach nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi – przegląd specjalny (COM(2009)0161 – 2009/2156(INI)) (A7-0056/2010).

  Herbert Dorfmann, sprawozdawca. – (DE) Panie przewodniczący, panie komisarzu, panie i panowie! W przedmiotowym sprawozdaniu skoncentrowaliśmy się na komunikacie Komisji dotyczącym rolnictwa na obszarach nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi.

Konkretnie dotyczy on wytyczenia granic obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania i wypracowania nowych sposobów takiego wytyczania granic. Obecnie obszary te wytycza się przede wszystkim na podstawie kryteriów krajowych lub wyłącznie według tych kryteriów. Kryteriów takich jest ponad 100 i całkowicie się one różnią w poszczególnych państwach członkowskich naszej Unii.

Taki stan faktyczny nie zapewnia jednolitości i był wielokrotnie krytykowany przez Trybunał Obrachunkowy. W swoim komunikacie Komisja proponuje nowe sposoby wytyczania granic takich obszarów z zastosowaniem ośmiu różnych kryteriów, które mają prowadzić do całkowitego przeklasyfikowania omawianych obszarów.

Parlament nie wie, jaki wpływ będą miały te kryteria, gdyż w chwili opracowywania przedmiotowego sprawozdania niedostępne były symulacje dla tych obszarów, o których przeprowadzenie Komisja zwróciła się do państw członkowskich, jak również nie mieliśmy w te symulacje żadnego wglądu.

Chciałbym w skrócie przedstawić propozycje, które zawarliśmy w przedmiotowym sprawozdaniu. Uważamy, że w zasadzie jednolita metoda wytyczania granic jest rozsądna i być może również konieczna do zapewnienia jednolitości w całej Unii Europejskiej. Uważamy też, że dodatek wyrównawczy – który mogą państwo uważać za najważniejszy rezultat tego procesu wytyczania granic, gdyż ma on przede wszystkim na celu zapewnienie rekompensat na tych obszarach – to niezmiernie ważny element polityki rolnej, umożliwiający przede wszystkim działalność rolną tam, gdzie w innej sytuacji byłaby ona bardzo utrudniona, czyli inaczej mówiąc, na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, zwłaszcza na obszarach górskich.

Nie jesteśmy jednak w stanie przeprowadzić oceny jakości tych kryteriów, to znaczy stwierdzić, czy zdają one egzamin, ponieważ nie mamy obecnie dostępu do żadnych symulacji dla poszczególnych obszarów. Istnieją jednak bardzo konkretne wątpliwości co do wystarczającej dokładności tych kryteriów.

Trzeba jeszcze wyjaśnić, czy kryteria proponowane teraz przez Komisję powinny faktycznie mieć taką formę, czyli mówiąc inaczej, należy rozpatrzyć każde kryterium oddzielnie, lub czy w określonych okolicznościach należy uwzględniać kilka kryteriów jednocześnie. Specyficzne utrudnienia wiążą się często z kilkoma czynnikami jednocześnie i wydaje nam się jak najbardziej uzasadnione rozważyć, czy nie zachodzi bezwzględna konieczność wzięcia pod uwagę całego zestawu tych kryteriów jednocześnie.

Musimy także zastanowić się, czy nie należy tu uwzględnić zasady pomocniczości, czyli czy w tym przypadku również nie musimy opracować z grubsza ram, stosując nowe kryteria, po czym umożliwić państwom członkowskim i regionom ich odpowiednie dostosowanie.

Chcę jeszcze powiedzieć, że moim zdaniem koniecznie należy również rozważyć wprowadzenie okresów przejściowych. Omawiane wytyczanie granic spowoduje wykluczenie niektórych obszarów, które będą potrzebowały dostatecznie długiego okresu przejściowego.

Podsumowując, chciałbym powiedzieć – i uważam, że sprawozdanie również odzwierciedla tę opinię – że obecny komunikat Komisji wymaga jeszcze dopracowania i zanim zostanie wdrożony, trzeba go bardzo ostrożnie rozważyć z uwagi na daleko idące konsekwencje dla rolników podlegających jego zakresowi.

Na koniec chcę serdecznie podziękować posłom do tego Parlamentu oraz pracownikom Komisji, którzy przez ostatnie kilka miesięcy pomagali sporządzić przedmiotowe sprawozdanie.

  Peter Jahr (PPE). – (DE) Panie przewodniczący! Bardzo dziękuję sprawozdawcy za wspaniałe sprawozdanie. Dotowanie obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania to podstawowy element wspólnej polityki rolnej ukierunkowany na utrzymanie ogólnego rozwoju rolnictwa w całej Europie. Dlatego należy poprzeć podejście Komisji do opracowania systemu, który mógłby być stosowany w całej UE na potrzeby wytyczania granic takich obszarów. Pojawia się jednak podstawowe pytanie, a mianowicie, czy osiem kryteriów opracowanych w tym celu faktycznie wystarczy. Nie jestem przekonany, czy są to w rzeczywistości właściwe kryteria, które można stosować. Nie mogę zrozumieć – i sądzę, że to samo może powiedzieć sprawozdawca oraz cała Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi – dlaczego Komisja nie udostępniła nam wyników symulacji w odniesieniu do tych ośmiu kryteriów. W związku z tym apeluję do Komisji: takie sytuacje naprawdę nie mogą się zdarzać tak często, jak to ma miejsce.

Kiedy chcemy i musimy coś ocenić, to naturalnie musimy znać także wyniki. Traktuję to jako przejaw pewnego braku zaufania do Parlamentu. W przypadku tego konkretnego wnioskowanego rozporządzenia oznacza to, że pozostało jeszcze wiele do zrobienia. Mam nadzieję, że Komisja dokładnie przeanalizuje sprawozdanie posła Dorfmanna, które przyjęliśmy jako nasze własne. Osobiście mam nadzieję, że pan Dorfmann będzie mógł nadal zapewniać polityczny wkład w tę sprawę.

  Martin Häusling (Verts/ALE). – (DE) Panie przewodniczący! Ja również chciałbym podziękować posłowi Dorfmannowi za przedmiotowe sprawozdanie. Dowiódł on w nim wyraźnie, że w tej kwestii pozostaje jeszcze kilka spraw do wyjaśnienia. Tak jak moi przedmówcy, ja także uważam, że obecne ramy dla wytyczania granic omawianych obszarów są zbyt pobieżne i uproszczone. Pod wieloma względami nie zaspokajają one potrzeb regionów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Zadaję sobie pytanie, czy będziemy w stanie sprostać zadaniu, wykorzystując jedynie te naturalne kryteria.

Musimy również dokładnie przeanalizować sytuację społeczną, która odgrywa podstawową rolę w regionach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Mając na uwadze zasadnicze znaczenie płatności dla regionów o niekorzystnych warunkach gospodarowania dla przetrwania wielu gospodarstw, Komisja musi ponownie rozważyć dopracowanie obecnych ram w celu zapewnienia wielu regionom szansy przetrwania.

Obawiam się, że wdrożenie obecnego systemu prowadziłoby do znacznych zmian rodzaju działalności, które nie zawsze są zrozumiałe i wywołają duży niepokój oraz niepewność w sektorze rolnym. Musimy się temu jeszcze raz przyjrzeć.

  Csaba Sándor Tabajdi (S&D). – (HU) To bardzo ważne, aby na podstawie sprawozdania posła Dorfmanna zachować priorytetowe znaczenie obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi w budżecie wspólnej polityki rolnej, ponieważ brak takiego wsparcia doprowadzi do poważnych szkód ekologicznych i problemów społecznych na tych obszarach. To cieszy, że Komisja – i w tym przypadku zasługuje ona na pochwałę – pozostawia w gestii państw członkowskich sprawę określania kwalifikujących się obszarów na podstawie tych ośmiu kryteriów. Jednocześnie chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że do dnia dzisiejszego mamy do czynienia z różnicami i dyskryminacją wśród państw członkowskich nie tylko w kwestii bezpośrednich dopłat, które przyznaje się nowym państwom członkowskim, zwłaszcza ojczystej Łotwie pana komisarza, ale również innym nowym państwom członkowskim. W moim kraju mamy problem z zaopatrzeniem w wodę regionu wydm (Homokhátság), ponieważ poziom w okresie ostatnich czterdziestu lat obniżył się o 4−5 metrów, a obszar uległ połowicznemu spustynnieniu. Z takim samym problemem boryka się Południowa Europa i stąd szczególnego znaczenia nabiera wypracowanie rozwiązania problemu gospodarki wodnej w przyszłej wspólnej polityce rolnej.

  Michel Dantin (PPE). – (FR) Panie przewodniczący! Chciałbym podziękować naszemu koledze – posłowi Dorfmannowi za wspaniałą pracę, jaką włożył w przedmiotowe sprawozdanie. Uważam, że znakomicie podsumował w nim obecny stan rzeczy w kategoriach propozycji przedstawionych przez Komisję.

Moją wypowiedź chciałbym zaadresować w szczególności do pana komisarza. Prace w tej sprawie toczą się już od kilku miesięcy. Skutkują one ogromnym poruszeniem w sektorach kilku naszych państw członkowskich zagrożonych przeklasyfikowaniem, które ma lub może mieć miejsce w czasach, kiedy wiele sektorów produkcyjnych boryka się ze szczególnymi trudnościami – i ta sprawa będzie przedmiotem pytania ustnego jutro wieczorem. Musimy zatem kontynuować nasze prace, i to szybko. Nie sądzę, abyśmy mogli czekać trzy lata na wypracowanie jaśniejszej odpowiedzi dla rolników objętych omawianym procesem wytyczania granic.

  Sari Essayah (PPE). – (FI) Panie przewodniczący! To bardzo dobrze, że w przedmiotowym sprawozdaniu szczególnie uwydatniono sprawę obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Prawdziwym i podstawowym założeniem, z którym prawdopodobnie zgadzają się wszyscy tu obecni, jest zapewnienie wstępnych warunków dla rentownej produkcji rolnej w całej UE zarówno teraz, jak i w przyszłości.

Wydaje się, że kryteria określania obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania powodują duże zamieszanie. Musimy zwrócić szczególną uwagę na rolnictwo na takich obszarach, gdyż poprzednie reformy wspólnej polityki rolnej przeprowadzano bardzo często pod kątem obszarów o korzystnych warunkach gospodarowania.

Dalszy rozwój na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania jest bezwarunkowo uzależniony od zastosowania proporcjonalnych mechanizmów regulacyjnych. Unieważnienie niektórych poprzednich mechanizmów regulacji w sektorze rolnictwa przez UE nie powiodło się. Na przykład decyzje o wycofaniu kwot mlecznych oraz o zniesieniu systemu odłogowania nie sprzyjały obszarom o niekorzystnych warunkach gospodarowania.

  Czesław Adam Siekierski (PPE). – (PL) Panie przewodniczący! Dotowanie rolnictwa europejskiego jest bezdyskusyjne. Do jego głównych przyczyn należy zaliczyć różne warunki produkcyjne tak w zakresie klimatu, jakości gleby, problemu dostępności do wody, usytuowania terenu, czy wreszcie uwarunkowań o charakterze społeczno-historycznym. Większość z nich ma istotny wpływ na wyniki produkcyjne i ekonomiczne. Wywierały one wpływ na dotychczasowe elementy składowe wspólnej polityki rolnej.

Podzielam poglądy i obawy autora wobec braku przewidywanych skutków nowego podejścia. Czyżby dotychczasowe kryteria były aż tak niewłaściwe? Oczekujemy wyliczeń i głębszej analizy skutków. Ważne jest pytanie, jak zachować produkcję rolną na trudnych obszarach gospodarowania. W mojej ocenie wsparcie tych obszarów wymaga dalszej kontynuacji w ramach wspólnej polityki rolnej w przyszłej perspektywie na odpowiednim poziomie.

  Andris Piebalgs, komisarz. – Panie przewodniczący! Chciałbym podziękować panu posłowi Dorfmannowi za wspaniałe sprawozdanie w sprawie komunikatu Komisji „O dokładniejszym ukierunkowaniu pomocy dla rolników na obszarach nacechowanych specyficznymi naturalnymi utrudnieniami”.

Chciałbym poruszyć kilka kwestii. Ogólnym celem płatności dla obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi jest zapewnienie ciągłości użytkowania gruntów oraz utrzymanie krajobrazu wiejskiego i propagowanie systemów zrównoważonej gospodarki rolnej przez zarządzanie gruntami rolnymi. Płatności dla rolników na tych obszarach kompensują tym rolnikom dodatkowe koszty oraz dochody utracone wskutek specyficznych utrudnień naturalnych.

Rada zdecydowała o usunięciu społeczno-ekonomicznych kryteriów z celów płatności dla obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi. Usunięcie kryteriów społeczno-ekonomicznych należy postrzegać w kontekście całego zestawu środków dostępnych państwom członkowskim na podstawie rozporządzenia w sprawie rozwoju obszarów wiejskich – zróżnicowanie działalności pozarolniczej, rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, jak również działalność turystyczna i świadczenie podstawowych usług.

Płatności dla obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi nie można zatem traktować jak dźwigni interwencyjnej mającej służyć rozwiązaniu problemu wyludnienia. Opłaty wyrównawcze dla rolników na obszarach, na których produkcja nie jest zagrożona specyficznymi utrudnieniami naturalnymi i na których rolnicy nie ponoszą w związku z tym dodatkowych kosztów ani strat w dochodach, zakłóciłyby konkurencję z rolnikami z innych obszarów. Ponadto społeczno-ekonomiczne wskaźniki z czasem zmieniają się, w związku z czym każdy obszar trzeba by nieustannie monitorować i poddawać przeglądowi.

Propozycja, aby uwzględnić regiony oddalone, nie jest praktyczna z punktu widzenia uzgodnionych ram opracowanych przez Radę, zawierających odniesienie do obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi. Jeśli chodzi o peryferyjne położenie obszarów, to istnieją inne możliwe poziomy wytyczania granic, jak na przykład artykuł rozporządzenia dotyczący specyficznych utrudnień.

Na różnych etapach całego procesu Komisja zwracała się do państw członkowskich o przedstawienie propozycji alternatywnych dla kryteriów biofizycznych oraz ich progów. Propozycje te zostaną przeanalizowane przez naukowców w kategoriach ich zasadności oraz, przede wszystkim, przejrzystości i możliwości zastosowania w całej Wspólnocie. Zgodnie z życzeniem Rady alternatywne progi muszą jednak umożliwiać stwierdzenie, że dany obszar jest znacznie nacechowany specyficznymi utrudnieniami.

Po przeanalizowaniu możliwości wytyczania granic na podstawie kryteriów biofizycznych, we wniosku dotyczącym wspólnej polityki rolnej na okres od roku 2013 Komisja uwzględni wyniki tej analizy. Opracowany zostanie również wniosek dotyczący instrumentu prawnego umożliwiającego spokojne przekształcenie obszarów, które mogą utracić status obszarów nacechowanych specyficznymi utrudnieniami naturalnymi.

  Przewodniczący. - Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się za dwa tygodnie, podczas kolejnej sesji miesięcznej w Brukseli.

Oświadczenia pisemne (artykuł 149 Regulaminu)

  Anneli Jäätteenmäki (ALDE), na piśmie. – Chcę podziękować sprawozdawcy za wspaniałą pracę. Utrzymanie zróżnicowanych i aktywnych obszarów jest ważne z kilku powodów, nie tylko z powodu rosnącego światowego zapotrzebowania na produkty żywnościowe oraz zrównoważoną i nieszkodliwą dla środowiska turystykę. Ponadto moglibyśmy doświadczyć poważnego zahamowania w uprawie gruntów na wielu obszarach, a tym samym znacznej utraty dochodów na obszarach wiejskich, jak i utraty krajobrazu wiejskiego, często kształtowanego przez całe wieki.

  Petru Constantin Luhan (PPE), na piśmie. – (RO) System pomocy dla obszarów nacechowanych specyficznymi naturalnymi utrudnieniami skutecznie pomógł utrzymać uprawę gruntów rolnych w tych regionach. Znaczenie płatności wyrównawczych dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania jest bezsporne.

Państwa członkowskie wytyczały granice i klasyfikowały te obszary na podstawie wielu kryteriów, stosując własne zestawy wskaźników. Niezmiernie trudno jest jednak porównać te zestawy wskaźników ze względu na różne metody klasyfikowania i określania wagi poszczególnych regionów. Utworzenie wspólnego zestawu kryteriów klasyfikacji zwiększyłoby przejrzystość systemu, jak również jego niezawodność i skuteczność w całej Europie. Pod tym względem popieram konieczność dokonania przeglądu systemu pomocy dla rolników na obszarach nacechowanych specyficznymi naturalnymi utrudnieniami oraz konieczność opracowania globalnej strategii dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania, co spowoduje ograniczenie różnic, które pojawiły się w zakresie wsparcia finansowego udzielanego poszczególnym państwom członkowskim.

  James Nicholson (ECR), na piśmie. – Powinniśmy pamiętać, że do grupy obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania klasyfikuje się obecnie 54% gruntów uprawianych w UE. Utrzymanie systemu obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania jest konieczne, jeżeli mamy zrekompensować rolnikom fakt dostarczania dóbr publicznych, uniknąć przypadków zaniechania uprawy gruntów, pomóc w propagowaniu bioróżnorodności oraz pomóc wspierać społeczności obszarów wiejskich. Rynek nie wynagradza ani nie rekompensuje rolnikom ich działalności na obszarach nacechowanych specyficznymi naturalnymi utrudnieniami. Musimy zatem zapewnić odpowiednie finansowanie przyszłej reformy systemu obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania w ramach ogólnego budżetu wspólnej polityki rolnej, gwarantując jednocześnie uczciwy i niedyskryminacyjny system klasyfikacji. Zaproponowanych w początkowym komunikacie Komisji osiem biofizycznych kryteriów na potrzeby klasyfikacji obszarów znacznie nacechowanych specyficznymi naturalnymi utrudnieniami bez wątpienia ukierunkowano na cieplejszy i suchszy klimat kontynentalnej Europy. Bardzo mnie zatem ucieszył fakt przyjęcia na szczeblu komisji poprawek, w których jest mowa o „równowadze w zakresie wilgotności gleby” oraz „dniach pojemności wodnej”. To pierwszy krok na drodze do uniknięcia dyskryminacji krajów Europy Północnej, takich jak Zjednoczone Królestwo czy Irlandia w nowym systemie klasyfikacji.