Pełne sprawozdanie z obrad

Wtorek, 20 kwietnia 2010 r. - Strasburg

15. Środki szczególne stosowane w odniesieniu do rynków rolnych (debata)

  Przewodniczący. – Kolejnym punktem porządku dziennego jest pytanie ustne do Komisji, złożone przez pana posła Paolo De Castro, w imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dotyczące środków szczególnych stosowanych w odniesieniu do rynków rolnych (O-0036/2010 – B7-0208/2010).

Ze względu na nieobecność pana posła De Castro udzielam głosu zastępującemu go panu posłowi Le Followi.

  Stéphane Le Foll, zastępujący autora. – (FR) Panie przewodniczący! Zatem to nam przypada zamknięcie debaty dzisiejszego wieczora, a jest już późno. Chciałbym przede wszystkim przeprosić w imieniu przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pana posła De Castro, który nie może być obecny u nas dziś wieczorem ze znanych państwu powodów. Podobnie jak wielu posłom tej Izby nie udało mu się wyjechać z własnego kraju i uczestniczyć w naszych debatach w Strasburgu.

Kwestia, którą się zajmujemy, wynika z ogólnego kryzysu, jakiego doświadcza cały sektor rolny. Jak wiemy obecnie, mamy do czynienia z kryzysem, a przede wszystkim doświadczamy spadku cen i dochodów rolniczych, co szkodzi producentom zbóż, hodowcom zarówno bydła, jak i trzody chlewnej, oraz – i mówię to w imieniu pana posła De Castro – producentów oliwy z oliwek, i co powoduje szczególnie duże straty u producentów nabiału.

W obliczu tego kryzysu i spadku cen nie trzeba mówić, że Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu chce dowiedzieć się od Komisji, co możemy uczynić teraz i w przyszłości dla wyjścia z tego kryzysu, a przede wszystkim jakie środki można w najbliższych miesiącach przyjąć w celu wsparcia rolników i zapewnienia mniejszej zmienności rynków rolnych.

Pierwsze pytanie, które chciałbym zadać panu komisarzowi, odnosi się bardziej konkretnie do kryzysu na rynku produktów mlecznych: jak wygląda sytuacja w odniesieniu do środków przyjętych przez Parlament i Radę w reakcji na ten kryzys, a w szczególności pod względem wykorzystania słynnego uzgodnionego funduszu mlecznego w wysokości 300 milionów euro? To jest pierwsze pytanie, ponieważ uważam, że jeżeli mamy podejmować decyzje legislacyjne, to musimy wiedzieć, w jaki sposób są one realizowane.

Jak już powiedziałem, wszystkie rodzaje produkcji są obecnie dotknięte spadkiem cen i głębokim kryzysem rynkowym. Każe nam to pytać i poszukiwać odpowiedzi w kwestii tego, co właściwie można nazwać regulacją rynku i w jaki sposób możemy zmniejszyć tę niesławną zmienność cen.

Nikt nie narzeka, kiedy ceny rosną, w szczególności nie rolnicy. To konsumenci europejscy obawiają się wzrostu cen produktów rolnych, który ogranicza ich siłę nabywczą i wpływa na możliwości zakupu produktów rolnych.

Kiedy ceny są niskie i kiedy spadają na długi czas, producenci ponoszą karę pod względem swoich dochodów, a przede wszystkim, co ma największe znaczenie dla rolnictwa europejskiego, pod względem swojej zdolności do inwestowania i przygotowania się na przyszłość. Rolnictwo jest trudnym sektorem; konieczne są duże inwestycje, a uzyskanie z nich zwrotu wymaga wiele czasu. Musimy ustabilizować ceny.

Panie komisarzu! Pytanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz jej przewodniczącego, pana posła De Castro, składa się z dwóch części.

Po pierwsze, zapowiedział pan wdrożenie przed końcem roku wielu środków związanych z produktami mlecznymi. To ważne. Czy może nam pan udzielić jakichś szczegółowych informacji na ten temat? Po drugie, konieczne jest przyjęcie pewnych konkretnych środków na wszystkich rynkach, nie tylko produktów mlecznych.

Wreszcie pytanie, które chcieliśmy panu zadać, brzmi: w jaki sposób Komisja ma zamiar w średnim okresie przewidywać te spadki cen i im zapobiegać? Jakie mechanizmy regulacji rynkowych można wykorzystać do ograniczenia gwałtownych wzrostów, a przede wszystkim gwałtownych spadków cen? Jakie działania podejmuje Komisja obecnie i jakie jest jej stanowisko w tej sprawie?

To są trzy elementy, o których chciałem wspomnieć: fundusz mleczny, perspektywy związane z kryzysem mlecznym i – bardziej ogólnie – sposób, w jaki Komisja ma zamiar poradzić sobie z zagadnieniem zmienności cen i ich spadków.

  Dacian Cioloş, komisarz. – (FR) Panie przewodniczący! Przede wszystkim chciałbym podziękować panom posłom De Castro i Le Followi, reprezentującym Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu, za poruszenie tych problemów w ramach dyskusji w tej Izbie.

To prawda: ja również muszę przyznać, że dochody rolników dramatycznie spadły w 2009 roku, co nie było niczym innym, niż kontynuacją trendu notowanego w 2008 roku. Jest to więc sytuacja, z którą rzadko spotykaliśmy się na rynku europejskim. Zachodzi w tym samym czasie, co coraz większe otwarcie rynków światowych, i następuje po niedawnych reformach wspólnej polityki rolnej.

Ten kryzys dotknął w szczególności sektora produktów mlecznych. W zeszłym roku byliśmy świadkami ciężkich chwil, jakie przeżywali producenci, szczególnie w regionach wiejskich, w których produkcja mleczna ma kluczowe znaczenie nie tylko dla rolnictwa, ale również dla całej działalności gospodarczej i zatrudnienia.

To w tym kontekście Komisja Europejska przyjęła w zeszłym roku środki, przede wszystkim mobilizując mechanizmy interwencyjne na rynkach w celu zatrzymania spadku cen. Wydała znaczne środki w wysokości ponad 400 milionów euro w celu sfinansowania tych interwencji rynkowych. Jednakże, jak już przypomniał pan poseł Le Foll, uruchomiono również fundusz w wysokości 300 milionów euro, aby umożliwić państwom członkowskim udzielenie pomocy najbardziej poszkodowanym producentom z sektora produktów mlecznych.

Właśnie taka decyzja została podjęta w zeszłym roku. Dała ona państwom członkowskim możliwość określenia kryteriów, na podstawie których rozdzielana byłaby pomoc, kierujących ją przede wszystkim do tych producentów, którzy jej najbardziej potrzebowali.

Muszę również jasno stwierdzić, że te kryteria zostały określone przez państwa członkowskie i nie wymagały zatwierdzenia przez Komisję. Państwa członkowskie były po prostu zobowiązane do poinformowania, notyfikowania Komisji, jakie kryteria wybrały.

Mogę państwa poinformować, że wedle mojej wiedzy wszystkie państwa członkowskie poinformowały Komisję o swojej decyzji dotyczącej przyjęcia środków. W ten sposób określiły kryteria, na podstawie których będą rozdzielać te fundusze, a proces rozdzielania pomocy może się rozpocząć. Państwa członkowskie mają czas do czerwca na rozdysponowanie tych środków.

Zatem, jak już powiedziałem, po pierwsze mieliśmy etap interwencji na rynkach w celu przywrócenia równowagi na nich. Uważam, że obecna sytuacja świadczy o tym, że interwencja ta była skuteczna, ponieważ ceny ustabilizowały się. Oczywiście nadal dochodzi do wahań, ale mieszczą się one w rozsądnych przedziałach, w normalnych przedziałach rynkowych. Po drugie istnieją środki wspierające, które niedługo dotrą do producentów. Zatem te działania również zostały już podjęte.

Z chęcią powtórzę tu to, o czym niedawno mówiłem Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu: jako komisarz mam nadzieję wyciągnąć wnioski ze szczególnej sytuacji, z jaką mieliśmy do czynienia w zeszłym roku. Nie chcę czekać na reformę wspólnej polityki rolnej po 2013 roku, kiedy to z pewnością przedstawimy rzetelniejsze odpowiedzi dla całego sektora rolnego. Nie będę czekał na zakończenie reformy wspólnej polityki rolnej po 2013 roku, aby przedstawić konkretne propozycje dotyczące sektora produktów mlecznych, na podstawie wniosków grupy wysokiego szczebla, która została utworzona w zeszłym roku w obliczu tego kryzysu i która obecnie pracuje. Ta grupa przedstawi swoje wnioski w czerwcu.

Niezwłocznie po tym, w lipcu, zaproponuję Radzie ministrów rolnictwa i parlamentarnej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadzenie debaty na podstawie tych wniosków. Zatem pomiędzy chwilą obecną a jesienią czy też końcem roku zjawię się tutaj z propozycjami, które umożliwią nam przewidywanie tego typu kryzysów i – w możliwie jak największym stopniu – zapobieganie im, szczególnie w sektorze produktów mlecznych, ponieważ doświadczył on najtrudniejszych warunków spośród wszystkich, a zarazem zaproponuję rozwiązania, nie tylko krótkookresowe, ale również średnio- i długookresowe.

Oczywiście wyciągniemy wnioski z tego czy innego sektora rolnego, w którym będziemy musieli podejmować interwencję. Być może mógłbym skorzystać z obecnej szansy i przedstawić państwu pewne informacje dotyczące dalszych działań na podstawie dyskusji, jaką dzisiaj przeprowadzimy.

Komisja zwraca baczną uwagę na rozwój sytuacji rynkowej w innych sektorach. Wykorzystując dostępne nam obecnie metody interwencji – mechanizmy interwencji na rynkach, wykorzystywane w szczególności jako siatki bezpieczeństwa – uczynimy co w naszej mocy, aby zapobiec powtórzeniu się sytuacji analogicznej do tej, jaka miała miejsce w sektorze produktów mlecznych.

Bardzo państwu dziękuję. Z uwagą wysłucham pytań i problemów, jakie państwo poruszą, i ponownie zabiorę głos na koniec, aby zgłosić kilka uwag.

  Peter Jahr, w imieniu grupy PPE. – (DE) Panie przewodniczący, panie komisarzu Cioloş, panie i panowie! Zasadnicza zmiana kierunku polityki rolnej, polegająca na skoncentrowaniu się w większym stopniu na gospodarce rynkowej, jest właściwym podejściem, jakie należy przyjąć. Decyzja o zacieśnieniu powiązań między rolnictwem europejskim a rynkiem światowym jest również słuszna. Początkowy sukces, jaki odniosła ta polityka, był wyraźnie widoczny do 2007 roku lub początku 2008 roku. Europejska polityka rolna oferowała lepszą wartość w porównaniu do kosztów. Praktycznie nie dochodziło do żadnych interwencji rynkowych, a farmerzy mieli stabilne, zwiększające się dochody. Jednakże obecnie możemy zaobserwować minusy tej reorientacji, obejmujące znaczne wahania cen i spadające dochody gospodarstw rolnych. Zarówno rolnicy, jak i decydenci w zakresie polityki rolnej będą musieli w przyszłości zwrócić baczniejszą uwagę na większe wahania cen producentów we wszystkich dziedzinach, nie tylko w sektorze produktów mlecznych.

Aby w skuteczniejszy sposób poradzić sobie z poważnymi spadkami na rynku, polityka rolna potrzebuje narzędzi, które umożliwią jej podejmowanie szybkich, spójnych reakcji, bez nadmiernej biurokracji. Dlatego apeluję, aby nie likwidować zupełnie takich środków, jak interwencje czy dopłaty eksportowe, lecz raczej uwzględnić je w budżecie z wartością zerową. Te instrumenty mogłyby zostać wykorzystane wyłącznie w wyjątkowych warunkach, a nie w celu ciągłych interwencji rynkowych. Jeżeli jednak potrzebujemy instrumentów, muszą one być gotowe do wykorzystania. Musimy również określić środki dla zawodów rolniczych, które zapewnią równość na rynku. Obejmują one w szczególności wzmocnienie statusu prawnego grup producentów.

Mam nadzieję, że Komisja dotrzyma swojej obietnicy rozważenia lepszych warunków prawnych, a następnie szybko przyjmie środki, kiedy będą one potrzebne dla zapobieżenia poważnym szkodom wśród rolników i konsumentów.

  Marc Tarabella, w imieniu grupy S&D. – (FR) Panie przewodniczący, panie komisarzu! Popieram pańskie pierwsze działania w roli komisarza ds. rolnictwa i rozwoju wsi, ponieważ od czasu pańskiego przesłuchania i przy kilku innych okazjach mieliśmy przyjemność usłyszeć zgłaszane przez pana życzenia, zrozumiał pan bowiem, że gwałtowne wahania cen stanowią poważne zagrożenie dla rolnictwa i jego przyszłości. To samo odnosi się również do rolników, którzy nie są już w stanie stworzyć planów długookresowych, ponieważ w oczywisty sposób inwestycje – w szczególności wśród najmłodszych z nich – są planowane na 20 czy 30 lat.

Prawie sześć miesięcy temu wspólnie z panem posłem Le Follem i kilkoma innymi kolegami zgłosiliśmy poprawkę dotyczącą tej sprawy i poważnych wahań cen, której celem było ograniczenie uzgodnionego wzrostu w wysokości 1 %, w szczególności w odniesieniu do produkcji mleka, ponieważ faktycznie znajdujemy się w okresie nadprodukcji. Poprawka została odrzucona przy stosunku prawie 250 do 350 głosów.

Stwierdził pan, że w przyszłości zastanowimy się nad rozporządzeniem. Spotyka się grupa wysokiego szczebla i – jak rozumiem – jej członkowie są osobami na wysokich stanowiskach: reprezentowani są nie tylko producenci, ale również dystrybutorzy.

Nie chciałbym, aby zapomniano o podmiotach, które znajdują się między tymi dwiema grupami, między producentami a dystrybutorami, czyli o przetwórcach. Mam nadzieję, że o nich nie zapomnimy, ponieważ to również – a nawet przede wszystkim – dzięki nim osiągane są zyski, moim zdaniem nawet w większym stopniu, niż dzięki dystrybutorom. Chciałbym zatem uzyskać zapewnienie, że nie zostaną oni pominięci w dyskusji.

Oprócz sektora produktów mlecznych wszystkie pozostałe sektory zostały dotknięte zmiennością cen, a ja odważyłbym się stwierdzić nawet, że ceny są wysokie. Musimy być ostrożni: to niekoniecznie musi być dobre dla rolnictwa, ponieważ przetwórcy – użytkownicy – przestawiają się na produkty alternatywne. Kiedy ceny wracają do normalnego lub niższego poziomu, ci użytkownicy nie muszą wrócić do pierwotnych produktów.

Panie komisarzu! Skoro tak wygląda sytuacja, to chciałbym się dowiedzieć – nawet jeżeli to nieco przedwcześnie – czy naprawdę ma pan zamiar wdrożyć w przyszłości we wszystkich pozostałych dziedzinach produkcji takie mechanizmy regulacyjne, które są z niecierpliwością wyczekiwane przez producentów.

  Martin Häusling, w imieniu grupy Verts/ALE. – (DE) Panie przewodniczący, panie komisarzu Cioloş! Obecnie sytuacja na wsi jest dość spokojna, nie dlatego, że rolnicy są zadowoleni, ale dlatego, że wielu spośród nich jest obecnie bardzo sfrustrowanych. Nie możemy ich wszystkich zbyć stwierdzeniem, że w 2013 roku znajdziemy ważne rozwiązania kryzysu rolnego. Musimy im udzielić odpowiedzi już teraz. Wszyscy się co do tego zgadzamy. Bardzo szybko protesty mogą wrócić na ulice Brukseli, zatem musimy znaleźć jakieś odpowiedzi.

W sektorze produktów mlecznych konieczna jest zasadnicza zmiana polityki. Uczestniczyłem w konferencji grupy wysokiego szczebla i uznałem reakcje na kryzys mleczny za interesujące, ale w żadnej mierze nie odpowiednie. Jeżeli polityka ma się zmienić, to należy zakwestionować niedawną decyzję o likwidacji uregulowań. Na zakończenie tego procesu moglibyśmy powiedzieć, że likwidacja kwot spowodowała bardzo twarde, a nie miękkie lądowanie. Obecnie pilnie musimy rozważyć, w jaki sposób możemy wdrożyć nową politykę, w jaki sposób możemy ustalić nowe wzorce i w jaki sposób możemy z powrotem wprowadzić państwo – czyli inaczej mówiąc Unię Europejską – do gry, aby dała nam jaśniejsze zasady rynkowe. Rynki nie funkcjonują bez pomocy. Tak brzmi odpowiedź na kryzys finansowy, jak również na kryzys w rolnictwie. Musimy zapewnić zasady.

Obecnie stoimy w obliczu szalonego procesu koncentracji w rolnictwie. Jestem bardzo zaniepokojony, kiedy w gazetach czytam, że na południu Anglii buduje się gospodarstwa, które będą domem dla aż 8 tysięcy krów. Z drugiej strony wiele małych gospodarstw rolnych w regionach znajdujących się w trudniejszej sytuacji musi zakończyć działalność. To są zmiany, które wprowadzą nie europejski, lecz amerykański model rolnictwa, z coraz większymi przedsiębiorstwami, które w ostatecznym rozrachunku spowodują utratę wielu małych gospodarstw mlecznych w Europie. Musimy pamiętać, że będzie to oznaczało utratę miejsc pracy.

Panie pośle Jahr! Zgadzamy się co do jednej kwestii, nawet jeżeli nie zgadzamy się, że polityka rolna słusznie koncentruje się na rynku światowym. Potrzebujemy jasnego statusu prawnego rolników. Są oni najsłabszym ogniwem w łańcuchu biznesowym. To oni jako pierwsi ponoszą straty na cenach dumpingowych, które są coraz częstsze w wielu dziedzinach. Zgadzamy się, że pilnie potrzebujemy jasnego stanowiska politycznego co do tego, w jaki sposób możemy w przyszłości lepiej regulować rynki.

Musimy spojrzeć poza granice Europy aby zobaczyć, w jaki sposób inne regiony rozwiązują ten problem. Nikt nam nie powie, kiedy i w jaki sposób prowadzić regulację naszych rynków. W ubiegłych latach posunęliśmy się za daleko z likwidacją wielu regulacji rynkowych. Musimy przyjrzeć się innym krajom – to samo powinna zrobić grupa wysokiego szczebla – aby zobaczyć, jakie przepisy stosuje się gdzie indziej. Wyraźnie widać, że w Kanadzie obowiązuje to, co wielu rolników i konsumentów określa mianem „wypróbowanego i sprawdzonego modelu”. Nie powinniśmy go od razu wykluczać z naszej dyskusji. Zamiast tego powinniśmy znaleźć pewne odpowiedzi.

W ramach zmiany kierunku naszej polityki musimy zapewnić przyjęcie polityki na rzecz rynków regionalnych. Należy zawsze koncentrować się na regionach, a nie na 5 % produktów, które sprzedaje się na rynku światowym. Nie powinniśmy uważać dopłat eksportowych i interwencji za normalne sposoby wpływania na przyszłe rynki. Musimy wreszcie położyć kres tej praktyce.

  James Nicholson, w imieniu grupy ECR. – Panie przewodniczący! Przede wszystkim z zadowoleniem przyjmuję możliwość przeprowadzenia tej debaty. Uważam, że odbywa się ona w bardzo odpowiednim momencie, a niedawny kryzys w sektorze produktów mlecznych, który spowodował straty u tak wielu rolników w całej Unii Europejskiej, z pewnością uwidocznił poważną zmienność cen, która może mieć szkodliwy wpływ na nasze rynki rolne. Znaczne wahania cen występują z roku na rok, a praktycznie z miesiąca na miesiąc, i często wynikają z czynników pozostających poza naszą kontrolą, na przykład globalnego kryzysu finansowego oraz oczywiście cen ropy.

Skutki dramatycznego spadku ceny mleka w 2009 roku stały się jeszcze gorsze wskutek niezdolności UE do szybkiego zareagowania na sytuację. Chociaż w końcu byliśmy w stanie wdrożyć połączenie zarządzania rynkowego i środków wspierających dochody, na przykład interwencje w ramach funduszu mlecznego i zwrotów eksportowych, które w pewnym stopniu zmniejszyły uciążliwości, to wielu rolników posiadających gospodarstwa mleczne ostatecznie zakończyło działalność, a wielu odnotowało poważne straty finansowe.

Moim zdaniem powinniśmy przyjąć podejście dwutorowe, aby spróbować zmniejszyć skutki niższych cen dla naszych rolników. Po pierwsze, musimy uzgodnić wprowadzenie minimalnej siatki bezpieczeństwa dla wszystkich sektorów, które są wrażliwe na zmiany cen. Po drugie, musimy zapewnić, byśmy mogli – bez względu na to, jakie narzędzia wprowadzimy – szybko i skutecznie zareagować na wszelkie pojawiające się kryzysy.

Obecnie w Parlamencie i poza nim toczą się ożywione dyskusje, dotyczące uzyskiwania przez rolników sprawiedliwych i stabilnych dochodów bez względu na rodzaj ich produkcji. Tajniki zaopatrzenia żywnościowego i ogólnie łańcucha dostaw żywności to temat, który jest istotny zarówno dla rolników, jak i dla konsumentów. Zbliżająca się reforma WPR daje nam rzeczywistą szansę rozwiązania tych problemów. Oczywiście ważne jest, aby nie osłabiać konkurencyjności europejskiego przemysłu rolno-spożywczego. Jednakże zreformowana WPR musi być w stanie zareagować na różne kryzysy w rolnictwie, aby ustabilizować rynki i zapewnić naszym rolnikom sprawiedliwe dochody.

  Georgios Papastamkos (PPE). – (EL) Panie przewodniczący! Wychodzę z założenia, że na rynkach rolnych panuje ogromna niestabilność. Doszło do znacznego spadku cen podstawowych produktów rolnych. Jednocześnie ceny płacone przez konsumentów wzrosły, a dochody z rolnictwa zdecydowanie spadły.

Moim zdaniem po reformach i rozłączeniu pomocy WPR jest w wystarczającym stopniu zorientowana na rynek. Moja najważniejsza propozycja – co chciałbym wyraźnie stwierdzić – dotyczy tego, że sektora rolnego nie można pozostawić na pastwę reguł rynku. Wytwarza on dobra publiczne i potrzebuje publicznego europejskiego wsparcia finansowego. Nie potrafię zrozumieć sprzeczności w argumentach tych posłów, którzy proponują w tym zakresie orientację prorynkową tutaj, w krajach utrzymujących, prowadzących i wspierających etnocentryzm konsumentów, patriotyzm konsumencki. Jednakże obecne środki zarządzania rynkowego nie zapewniają niezbędnej siatki bezpieczeństwa, o czym mówił mój przedmówca, pan poseł Nicholson. Potrzebujemy środków wspierających, elastyczniejszych i skuteczniejszych środków, środków gwarantujących stabilność rynku w czasach kryzysu. Moim zdaniem potrzebujemy również „uzbroić” WPR w mechanizm finansowy umożliwiający radzenie sobie z sytuacjami kryzysowymi, pewnego rodzaju fundusz zarządzania kryzysowego. Zagwarantowanie dochodów producentów jest uzależnione przede wszystkim od zapewnienia przejrzystości w łańcuchu dostaw żywności.

Na zakończenie powiem, że nie możemy ograniczać się do określenia przyszłych narzędzi rynkowych po 2013 roku. Wiemy, że oprócz sektora produktów mlecznych mamy krytyczną sytuację również w innych niezwykle istotnych sektorach, które różnią się w zależności od poszczególnych regionów geograficznych w Europie.

  Csaba Sándor Tabajdi (S&D). – (HU) Dotychczasowa debata pokazała, że mamy do czynienia z bardzo złożonym problemem. W pewnym stopniu panowie posłowie Tarabella i Nicholson, jak również inni, wspomnieli już, że problem dotyczy z jednej strony całego łańcucha żywnościowego, o czym mowa jest także w sprawozdaniu pana posła José Bovégo: mianowicie Unia Europejska nie była jak dotąd w stanie określić, w jaki sposób zapewnić sprawiedliwą równowagę między producentami, przetwórcami i detalistami. Co się tyczy wystąpienia pana komisarza Cioloşa, całkowicie zgadzam się, że dobrze byłoby znaleźć rozwiązanie średnio- i długookresowe. Istnieją cztery opcje teoretyczne.

Jedną, o której wspomniał również pan poseł Jahr, jest zbadanie neoliberalnego punktu widzenia, który jak dotąd odrzucał i próbował rozmontować system interwencji. Zatem całkowicie zgadzam się, że musimy przemyśleć, czy możliwa jest likwidacja tych systemów interwencji, czy też w rzeczywistości można je wykorzystać do regulowania rynku.

Druga opcja, proponowana przez rząd francuski w analogii do modelu amerykańskiego, polega na regulacji antycyklicznej. Pytanie brzmi, czy jest to wykonalne w Europie, ale musimy to również sprawdzić, ponieważ cały rynek jest tak zmienny, że konieczne jest rozważenie każdej opcji.

Trzecią opcją jest opcja rynku giełdowego. Nie tak dawno odbyła się konferencja w sprawie Borsa Merci Telematica Italiana, internetowego systemu giełdowego; musimy wobec tego sprawdzić, w jakim zakresie możliwe jest wykorzystanie systemów rynków giełdowych. Dla pana komisarza Cioloşa chciałbym od razu dodać, że w przypadku Europy Wschodniej i krajów bałtyckich system rynku giełdowego niestety nie funkcjonuje zbyt dobrze.

Prezydencja francuska przedstawiła również możliwość stworzenia systemu monitorowania cen w Unii Europejskiej. Musimy to także rozważyć, podobnie – i, jeżeli się nie mylę, jest to bliskie sposobowi myślenia pana komisarza Cioloşa – jak możliwość ustanowienia pewnego rodzaju funduszu, na podstawie modelu reformy owocowo-warzywnej, który mógłby zostać wykorzystany do zarządzania ryzykiem. Niestety w przypadku zboża wymagałoby to niezwykle wysokich kwot. Inaczej mówiąc, całkowicie zgadzam się z panem komisarzem, że musimy rozważyć każdą opcję, ponieważ obecnie UE nie jest w stanie prawidłowo regulować rynków.

  Michel Dantin (PPE). – (FR) Panie przewodniczący, panie komisarzu! Jak państwo doskonale wiedzą, rolnictwo jest takim sektorem gospodarki, który ma pewne cechy specyficzne, co oznacza, że czasami interwencje publiczne mogą być niezbędne, jeżeli nie pożądane, w interesie producentów, konsumentów i społeczeństwa. Istnieją co najmniej trzy powody, dla których interwencje publiczne w tym sektorze gospodarki są równie uzasadnione w Unii Europejskiej, jak i w innych krajach świata.

Cechy charakterystyczne podaży produktów rolnych i popytu na żywność sprawiają, że rynki rolne są niestabilne. Rolnictwo wytwarza również dobra pozarynkowe i pomaga zapewnić pewien zakres stabilności społecznej w naszych krajach i naszych obszarach wiejskich dzięki tworzonym przez siebie miejscom pracy. Przede wszystkim rolnictwo jest podstawą obfitego, zróżnicowanego i zdrowego zaopatrzenia w żywność. Czy możemy zatem być zadowoleni z obecnej sytuacji gospodarczej naszych obszarów wiejskich i naszych rolników?

Panie komisarzu! Kilka dni temu pewien urzędnik wysokiego szczebla przedstawił mi następujące liczby dotyczące jego departamentu – tak się składa, że jest to ten francuski departament, który pan dobrze zna, departament opierający się na hodowli. Centrum administracyjne prowadzi 2 500 rachunków rolnych. Poziom zadłużenia 800 spośród nich wynosi 80 %, a 20 % – co najmniej 100 %.

Jeśli uwzględnimy takie liczby, które – co muszę przyznać – zaskoczyły nawet mnie, widać, że problem, z jakim musimy się dziś zmierzyć, nie dotyczy wyłącznie dochodów, ale dekapitalizacji rolnictwa europejskiego. Zmniejszone wsparcie, mniejsza liczba interwencji państwowych i dalsze ograniczenia produkcji – to naprawdę wybuchowa mieszanka.

To prawda, że ogólny kryzys gospodarczy dodatkowo pogarsza sytuację. Musimy jednak zakwestionować pewne decyzje podjęte przez Komisję, niektóre decyzje przyjęte przez pańskich kolegów, panie komisarzu. Rolnictwo w dalszym ciągu pozostaje kartą przetargową w negocjacjach porozumień handlowych. Pomimo sytuacji w Europie mięso, niektóre zboża, owoce i warzywa poniosły straty. Niedawne porozumienie między Unią Europejską a krajami Andów, w szczególności Peru i Kolumbią, oznacza poświęcenie producentów z najbardziej oddalonych regionów. Nie możemy kontynuować takiej polityki.

  Sergio Paolo Francesco Silvestris (PPE). – (IT) Panie przewodniczący, panie komisarzu, panie i panowie! Pochodzę z południowych Włoch. W moim regionie, w naszych regionach, produkcja obraca się wokół produktów śródziemnomorskich, oliwy, roślin uprawnych i warzyw. Niewiele o tym mówiono, ponieważ Europa i Komisja od zawsze zwracały uwagę przede wszystkim na gospodarstwa mleczne i hodowlane; niemniej jednak musimy poświęcić uwagę również uprawom śródziemnomorskim.

Zapewniam państwa, że w naszych regionach jesteśmy świadkami zjawiska porzucania wsi ze względu na skutki zmian klimatycznych i pustynnienia. Dla nas pustynnienie objawia się tym, że w miejscach, w których kiedyś rosły rośliny uprawne, warzywa i owoce, teraz rosną jedynie chwasty, nie dba się natomiast o gaje drzew oliwnych i nie orze się ziemi.

Mogę państwu powiedzieć, że w 1995 roku, przed wprowadzeniem euro, producenci oliwek otrzymywali 170 tysięcy lirów, co odpowiada mniej więcej 90 euro. W tym roku producenci oliwek otrzymywali 30 euro za sto kilogramów. Po trzynastu czy czternastu latach cena wynosi jedną trzecią tego, co wcześniej. Nasi producenci sprzedają oliwę hurtowo po 2 euro za litr; takie wpływy nie pokrywają nawet ich kosztów, a my zadłużamy gospodarstwa rolne, ponieważ sprzedają one po cenie niższej od kosztów.

Jesteśmy świadkami także dziwnego zjawiska: oliwa jest skupowana w hurcie po 2 euro, a dowiadujemy się, że w sprzedaży detalicznej w supermarketach sprzedawana jest też po 2 euro lub mniej. Z pewnością potrzeba wprowadzić więcej środków kontroli. Chciałbym się z państwem spotkać w celu omówienia problemu aktualizacji rozporządzenia (WE) nr 2568/1991; pojawiły się nowe systemy kontroli, a my musimy walczyć z wyrafinowaniem i obniżaniem jakości, również z korzyścią dla konsumentów i producentów.

Nie możemy rozważać nacjonalizacji pomocy w kolejnym okresie WPR, ani też zastanawiać się nad zmniejszeniem pomocy bezpośredniej, ponieważ brak takiej pomocy bezpośredniej lub zmniejszenie przewidzianych na nią środków spowodowałby kryzys rolnictwa w południowych Włoszech i regionie śródziemnomorskim.

Panie komisarzu! Na zakończenie chciałbym panu powiedzieć, że obecni właściciele gruntów nie stali się nimi dzięki wygranej na loterii, ale w ten sposób, że została ona im przekazana przez ojca czy dziadka, którzy uprawiali ziemię, wylewali na nią swój pot i swoją krew i zostawili ją swoim synom.

Dzisiaj ci, którzy zostawiają swoje gospodarstwo swoim dzieciom, ryzykują pozostawienie ich z szeregiem długów. Europa musi podjąć energiczną i mocną reakcję, aby udzielić pomocy i wesprzeć ponowne ożywienie naszego rolnictwa.

  Sari Essayah (PPE). – (FI) Panie przewodniczący! Stabilizacja rynków powinna być jednym z najważniejszych wspólnych celów polityki gospodarczej. W tej kwestii zdajemy się być zgodni w tej Izbie. W ramach wspólnej polityki rolnej potrzebujemy siatki bezpieczeństwa środków rynkowych, zarówno w celu ochrony rolników, jak i dla ochrony wszystkich uczestniczących w łańcuchu żywnościowym.

Okres po 2013 roku wydaje się szczególnie niepokojący, na przykład ze względu na likwidację dopłat eksportowych i kwot mlecznych, jak również wskutek zwiększenia importu z innych krajów. Dlatego dobrym sygnałem wydaje się być obecne stwierdzenie pana komisarza, że planuje on podjąć działania przed 2013 rokiem.

Musimy teraz sprawdzić, w jaki sposób uda się nam wykorzystać nowe narzędzia zarządzania rynkiem: na przykład wiele różnych środków na rzecz rozwoju systemu ubezpieczeń dochodów, wzmocnienia producentów i przedsiębiorstw oraz poprawy przejrzystości rynku.

  Ulrike Rodust (S&D). – (DE) Panie przewodniczący, panie komisarzu Cioloş! Mam przed sobą analizę sytuacji gospodarczej w niemieckim rolnictwie. Analiza objęła ocenę 19 100 zestawów rachunków pochodzących z pełnoetatowych lub niepełnoetatowych gospodarstw rolnych. Rezultaty zostały opracowane na podstawie rozkładu gospodarstw rolnych wynikającego z badania struktury gospodarstw rolnych z 2007 roku.

W roku finansowym 2008/2009 ogólna sytuacja uległa znacznemu pogorszeniu. Dla 18 200 pełnoetatowych gospodarstw nastawionych na produkcję mleczną i uprawę zbóż liczby spadły z 45 400 do 34 400 euro. Oznacza to spadek o 24 %. W latach 2008-2009 wystąpiły szczególnie duże straty. Wyniki operacyjne spadły do 29 300 euro (spadek o 45 %) i do 43 tysięcy euro (spadek o 18 %).

Z kolei mieszane gospodarstwa hodowlane…

(Przewodniczący odebrał mówcy głos)

  Dacian Cioloş, komisarz. – (FR) Panie przewodniczący! Uważam, że debata, której właśnie wysłuchaliśmy, pokazała, w jakim stopniu powinniśmy wyciągnąć wnioski z obecnego kryzysu mlecznego. Ponadto, jak na początku swojego wystąpienia stwierdził pan poseł Le Foll, powinniśmy rozważyć wprowadzenie mechanizmów służących regulacji rynków jako elementu wspólnej polityki rolnej po 2013 roku.

Mocno wierzę, że respektując różnorodność rolnictwa europejskiego, WPR powinna jednocześnie być w stanie oferować środki odnoszące się do naszych wspólnych celów na szczeblu europejskim, które pozwolą nam odegrać rolę przyznaną jej na mocy traktatu lizbońskiego. Inaczej mówiąc, powinna ona zapewnić stabilność dochodów rolników i dobre zaopatrzenie rynków. Dlatego przyszłe instrumenty WPR powinny umożliwiać nam osiągnięcie między innymi tych celów. Oczywiście istnieją również inne cele, ale zasadnicze znaczenie mają te powyższe cele, które musimy wziąć pod uwagę.

Środki regulacji rynków umożliwią nam uniknięcie sytuacji niestabilności cen lub rynków, a podejmowanie interwencji w takich sytuacjach będzie głównym przedmiotem naszej uwagi i propozycji, które Komisja przedstawi jako element WPR po 2013 roku. Mogę państwa zapewnić, że stale nad tym pracujemy. Jestem mocno przekonany i wiem, że mechanizmy zarządzania rynkowego powinny móc funkcjonować obok pomocy bezpośredniej, którą musimy zachować, choć dostosowując kryteria jej przyznawania. Rynek musi oczywiście być w stanie funkcjonować. Musimy pozwolić rynkowi działać, kiedy jest to możliwe, ale zgadzam się również ze stwierdzeniem pana posła Dantina, że szczególny charakter rolnictwa uzasadnia interwencje publiczne. Oczywiście muszą one być ukierunkowane i służyć rozwiązywaniu problemów związanych z działaniem rynku, jak również zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie. Właśnie w tym duchu przedstawimy propozycje dotyczące WPR po 2013 roku.

Całkowicie rozumiem, że inne sektory, niż sektor produktów mlecznych, również przeżywają obecnie trudny okres. Dlatego sektor owoców i warzyw również często podlega znacznym wahaniom rynkowym: wahaniom cen oraz ilości produktów wprowadzanych na rynek i sprzedawanych. Ten sektor został zreformowany kilka lat temu. Wyciągniemy wnioski również ze sposobu realizacji tamtej reformy, która dała producentom większe uprawnienia negocjacyjne w ramach organizacji producentów. Sądzę, że także na tym szczeblu moglibyśmy wyciągnąć pewne wnioski, które mogą być zastosowane do innych sektorów.

Faktycznie uważam, że oprócz interwencji publicznych producenci powinni mieć szansę lepszego negocjowania umów i dzięki temu negocjowania lepszych cen, a jednocześnie zapewnienia jakiejś stabilności w zakresie tego, jakie produkty trafiają na rynek za pośrednictwem umów prywatnych. Dlatego uważam, że oprócz interwencji publicznych możemy znaleźć również inne sposoby umożliwienia dobrego funkcjonowania rynku, a jednocześnie dać władzom publicznym prawo do interweniowania, kiedy rynek nie jest w stanie spełnić swojego zadania, ponieważ rolnictwo musi nie tylko zaopatrywać rynki, ale również w dalszym ciągu wytwarzać dobra publiczne. Zgadzamy się co do tego. Zatem będziemy musieli wesprzeć rolnictwo, chcąc umożliwić sytuację, w której będzie ono realizować wszystkie swoje funkcje.

Jeśli chodzi o kwestie związane z łańcuchem żywnościowym, w szczególności uprawnieniami do negocjowania lepszego rozdziału wartości dodanej, Parlament zrealizował pewne prace, Komisja opublikowała komunikat, a na forum Rady odbyły się debaty. Na podstawie tych wszystkich elementów, jak sądzę, przedstawimy pewne propozycje, aby znaleźć mechanizmy umożliwiające producentom lepsze negocjowanie ich marż.

Wydaje mi się, że w mniejszym bądź większym stopniu odniosłem się wszystkich wystąpień i wszystkich poruszonych problemów. Chciałbym ponownie państwu podziękować za daną mi przez państwa szansę osobistego zabrania głosu. Przedmiotowa debata to zaledwie początek. Rozpocząłem również debatę publiczną poprzedzającą przedstawienie propozycji dotyczących reformy WPR po 2013 roku. Wierzę, że na podstawie tej debaty i prac toczących się obecnie na forum Parlamentu w okresie od teraz do jesieni, kiedy pojawię się z komunikatem Komisji w sprawie przyszłości WPR, będziemy w stanie przedstawić propozycje, które zapewnią rolnikom większe zaufanie do swoich działań. Potrzebujemy tych rolników, nie tylko ze względu na to, co dostarczają oni na rynek, ale również z uwagi na to, co robią ze swoją ziemią.

  Przewodniczący. – Zamykam debatę.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  Luís Paulo Alves (S&D), na piśmie. – (PT) W ostatnich miesiącach doszło do spadku cen na różnych rynkach rolnych w wyniku kryzysu gospodarczego i finansowego, który dotknął UE, co z kolei wpłynęło na popyt na te produkty. Niższe ceny są korzystne dla konsumentów, a w średnim okresie spowodują większy popyt, ale w międzyczasie wielu producentów poniosło duże straty. Dlatego kluczowe znaczenie ma wypracowanie takiej europejskiej polityki rolnej, która będzie stanowić odpowiedź na najważniejszą kwestię: potrzebę zapewnienia zrównoważonego bezpieczeństwa żywnościowego po akceptowalnych cenach rynkowych. Potrzebny jest taki model rolnictwa, który byłby konkurencyjny i opłacalny i który odpowiadałby potrzebom żywnościowym, ekologicznym i społecznym obywateli. Nawet jeżeli wspólna polityka rolna jest zorientowana na rynek, musi zawierać szereg instrumentów umożliwiających rekompensatę za produkcję tych dóbr publicznych, za które rynek nie chce płacić, oraz pozwalających na sprawowanie kontroli nad nadzwyczajnymi wahaniami na rynku. Powinna ona również zapewniać odpowiednią regulację, mocną siatkę bezpieczeństwa i rozsądne zarządzanie ryzykiem. Powinna również usprawniać łańcuch dostaw żywności poprzez większą przejrzystość i lepsze praktyki umowne, które nie przynoszą strat producentom. Podsumowując, konieczne jest zapewnienie równego traktowania importowanym materiałom i produktom rolnym.

  Alan Kelly (S&D), na piśmie. – Przede wszystkim chciałbym powiedzieć, że z zadowoleniem przyjmuję działania moich koleżanek i kolegów, w szczególności pana posła de Castro, który podjął inicjatywę wszczęcia debaty w tej sprawie. To fakt, że obecnie nasi rolnicy muszą poradzić sobie z przytłaczającymi przeszkodami, kiedy chcą uzyskać sprawiedliwe ceny za swoje produkty. Wpływ na ceny w trakcie ostatniego kryzysu mlecznego to tylko jeden z przykładów. W procesie stabilizowania rynku swoją rolę do odegrania mają interwencje giełdowe, podobnie jak to miało miejsce w przypadku nadzwyczajnego funduszu mlecznego. Ale jeszcze nie doszliśmy do końca drogi, jak to można ująć. Supermarkety stawiają swoje przeszkody na drodze do uwzględnienia sprawiedliwych interesów rolników. Wszyscy wiemy, że przeciętny supermarket uwielbia przedstawiać się konsumentom jako „obcinacz” cen. Musimy jednak uważnie pilnować, aby supermarkety nie kontynuowały tego obcinania cen również wobec naszych rolników. Gdyby obecny system mógł funkcjonować bez końca, nie byłoby żadnych zachęt do uprawiania roli i co wówczas stałoby się z naszą społecznością wiejską? To musi ulec zmianie. Mam nadzieję, że Komisja jest tym równie zaniepokojona, jak posłowie do Parlamentu.

  Czesław Adam Siekierski (PPE), na piśmie. – (PL) W 2009 roku rolnicy europejscy doświadczyli znacznych trudności. Dochody spadły o blisko jedną czwartą, a kryzys dotknął większości rynków rolnych, m.in.: mleka, zbóż, wieprzowiny, wołowiny, oliwek itd. Zdecydowanie najtrudniejsza sytuacja miała miejsce na rynku mleczarskim. W rezultacie światowego załamania cen europejscy producenci mleka ponieśli ogromne straty. Swej trudnej sytuacji rolnicy dali wyraz na różnych spotkaniach, były także masowe protesty rolników w wielu krajach. Obecnie wahania cen nie są już tak duże, nie oznacza to jednak, że problemy zniknęły. Nadal mamy do czynienia z małym popytem i wahaniami cen w wielu sektorach rolnictwa. Dotychczasowe mechanizmy interwencyjne w obszarze mleka czy ustanowienie Funduszu Mlecznego okazują się być niewystarczające. Już teraz możemy się domyślać co się stanie gdy te instrumenty wygasną. Z całą pewnością można się spodziewać kolejnych spadków dochodów i zawirowań na rynku. Zgadzam się ze stwierdzeniem pana komisarza, że trudną sytuację na rynku mleka należy rozwiązać natychmiast , a nie czekać do 2013 roku, kiedy planowana jest wielka reforma WPR. W czerwcu oczekujemy decyzji Grupy Wysokiego Szczebla, która przedstawi swoje refleksje i pomysły na poprawę sytuacji sektora mleczarskiego. Mam nadzieję, że gremium to spełni nasze oczekiwania i zaprezentuje wyważony program działań stabilizacyjnych. Cieszę się, że pan komisarz podziela nasze obawy i bierze pod uwagę nasze sugestie.