Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 17 maja 2010 r. - Strasburg

18. Zmiany w polityce udzielania zamówień publicznych (krótkie przedstawienie)

  Przewodniczący. – Następnym punktem posiedzenia jest krótkie przedstawienie sprawozdania sporządzonego przez panią Heide Rühle w imieniu Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów w sprawie zmian w procedurze udzielania zamówień publicznych [2009/2175 (INI)] - (A7-0151/2010).

  Heide Rühle, sprawozdawczyni. – (DE) Panie przewodniczący! Chciałabym skierować słowa podziękowania do wszystkich kontrsprawozdawców za ich konstruktywną współpracę i za dobre wyniki osiągnięte dotychczas na forum komisji. Pozwolę sobie ponownie przedstawić i uwypuklić główne tezy mojego sprawozdania.

Po pierwsze, powinniśmy zapewnić większą pewność prawną wszystkim zainteresowanym stronom – instytucjom zamawiającym i wykonawcom – w celu udoskonalenia otoczenia regulacyjnego. W moim sprawozdaniu podkreślamy szczególne znaczenie zamówień publicznych w okresach kryzysu. Krytykujemy w nim jednak fakt, że wzajemne skomplikowane relacje pomiędzy ustawodawstwem europejskim a jego transpozycją na szczeblu krajowym doprowadziły nie do uproszczenia i ograniczenia biurokracji w procedurach udzielania zamówień publicznych, co było w istocie celem przeglądu przeprowadzonego w 2004 r., ale do zwiększenia pracochłonności, kosztów zewnętrznego doradztwa prawnego i przewlekłych procedur. Niestety dzieje się to kosztem innowacji i jakości. Liczne badania wykazują, że tak jest w istocie. Brak jasności prawnej prowadzi zbyt często do wyboru najtańszej, a nie najlepszej oferty.

I choć Komisja udziela obecnie pomocy w zakresie ekologicznych zamówień publicznych, to brakuje takiego wsparcia w dziedzinie odpowiedzialnych społecznie zamówień publicznych, sprawiedliwego handlu czy wspierania innowacji poprzez zamówienia publiczne. W tym zakresie Komisja powinna wprowadzić pilne zmiany.

Równie pilną kwestią jest usprawnienie koordynacji wewnątrz Komisji. W swoich niedawnych orzeczeniach Europejski Trybunał Sprawiedliwości usunął szereg niepewności prawnych i wzmocnił rolę nabywców publicznych, wskazując na przykład, że nie należy rozszerzać zakresu stosowania dyrektyw na dziedziny takie jak planowanie przestrzenne. Wyroki te nie dają instytucjom zamawiającym wolnej ręki, ale raczej określają precyzyjne ramy dla ich działań. Także tę kwestię starałam się podkreślić w moim sprawozdaniu.

Pozostaje jeszcze jedna sprawa: kwestia koncesji na usługi, na temat których w komisji zaznaczyła się duża rozbieżność opinii. Moje stanowisko w tej sprawie nie uległo zmianie. Koncesje na usługi zostały świadomie wyłączone z zakresu obowiązywania dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, aby zapewnić większą elastyczność w tych obszarach, a także w celu uwzględnienia różnic kulturowych. Stanowisko takie znajduje także poparcie wszystkich zainteresowanych podmiotów, z którymi rozmawiałam, niezależnie od tego, czy są to stowarzyszenia organizacji gminnych, przedsiębiorstwa publiczne, zwłaszcza w sektorze wodociągowym, stowarzyszenia przemysłowe, związki zawodowe czy wreszcie organizacje pozarządowe. To także chciałam wyraźnie podkreślić w moim sprawozdaniu.

Chciałam wspomnieć o jeszcze jednym problemie, który uważam za bardzo istotny: procedura zamówień publicznych nie może pozbawiać wybranych instytucji ich demokratycznych praw. Jeżeli widzimy, że wiele gmin uznaje dzisiaj sprawiedliwy handel za istotne kryterium przy udzielaniu zamówień publicznych – czy to przy zakupie kawy, czy innych produktów – to wydaje mi się ważne, byśmy wspierali tę tendencję. Byłoby niezwykle istotne, aby Komisja udzielała pomocy gminom w takich przypadkach i była gotowa udzielić im porady, gdy popełnione zostaną błędy. Komisja natomiast wszczęła nowe postępowanie sądowe przeciwko Holandii w związku z takimi właśnie błędami. Uważam takie postępowanie za szkodliwe, ponieważ stoi ono w sprzeczności z decyzjami politycznymi podjętymi przez organy polityczne.

  Przewodniczący. – Widzę, że kilku mówców chciałoby wyrazić swoje opinie. Proszę pamiętać, że każdemu przysługuje tylko jedna minuta.

  Frank Engel (PPE) . – (FR) Panie przewodniczący! Chciałbym zacząć od wyrazów uznania dla sprawozdawczyni i podziękowania za jej intensywną pracę i otwartość umysłu. Współpraca ze sprawozdawczynią nad tym sprawozdaniem była przyjemnością. Uważam, że wynikiem tej pracy jest wyważone sprawozdanie, które koncentruje się na potrzebie zwiększenia pewności prawnej. Stąd też obecnie celem nie może być proponowanie nowego ustawodawstwa za wszelką cenę, lecz uczynienie już istniejących przepisów bardziej dostępnymi i zrozumiałymi.

Jedna konkretna sprawa, o której należy wspomnieć – pani poseł Rühle już o tym wspomniała – to problem koncesji na usługi. Jest to delikatna kwestia, która była przedmiotem sporów w Komisji. Chcę podkreślić raz jeszcze, że, o ile nam wiadomo, Komisja zamierza przedstawić nam nowe pozycje prawodawstwa w tym temacie; czyniąc to powinna wziąć po uwagę potrzebę poprawy funkcjonowania jednolitego rynku. W obecnej chwili nic innego nie może uzasadniać znaczących inicjatyw legislacyjnych w tej kwestii.

  Evelyne Gebhardt (S&D). – (DE) Panie przewodniczący, panie i panowie! Moja grupa naprawdę chciałaby poprzeć sprawozdanie pani poseł Rühle, zawiera ono bowiem wiele bardzo pozytywnych elementów.

Niestety w naszej ocenie sprawozdanie nie uwzględnia trzech zagadnień, bądź przedstawia je w sposób, którego nie możemy zaakceptować. Po pierwsze, pani poseł Rühle nie potrafiła uznać, że ramy prawne dla usług są faktycznie potrzebne w ogólnym interesie ekonomicznym, a po drugie, nie wskazała w sposób jasny, że chodzi tu o większą pewność prawną w szczególności w obszarze usług społecznych. To niedociągnięcie raportu uważamy rzecz jasna za godne pożałowania.

Sprawą, która jest dla nas całkowicie nie do przyjęcia, jest odrzucenie koncesji na usługi. Nie można tak po prostu stwierdzić, że tego nie chcemy. Trybunał Sprawiedliwości orzekł już uprzednio w tej sprawie. Ten problem jest całkowicie pozbawiony charakteru politycznego. Skoro wiemy, że Komisja Europejska przygotowuje tekst prawny, należy koniecznie jasno powiedzieć, czego chcemy. Musimy wezwać Komisję Europejską do rzeczywistego zgodnie z bardzo pozytywnym stanowiskiem przyjętym w tej sprawie przez Trybunał Sprawiedliwości, co pozwoli także zagwarantować pewność prawną. Takie jest nasze żądanie i w związku z tym przedłożyliśmy alternatywną rezolucję. Prosimy nasze koleżanki i kolegów posłów o wsparcie tej alternatywnej rezolucji.

  Cristian Silviu Buşoi (ALDE) . – (RO) Pragnę pogratulować sprawozdawczyni jej wysiłków włożonych w przygotowanie tego sprawozdania. W zupełności zgadzam się z potrzebą uproszczenia ustawodawstwa europejskiego dotyczącego zamówień publicznych i zwiększenia jego przejrzystości. Mój niepokój budzi duża liczba sporów dotyczących zamówień publicznych w wielu państwach członkowskich.

Przykładowo, wyjątkowo skomplikowane ramy prawne w Rumunii prowadzą do błędów proceduralnych, przy czym niewłaściwe zastosowanie przepisów regulujących zamówienia publiczne może stanowić przeszkodę w wykorzystaniu Funduszy Strukturalnych. Dlatego potrzebne są prostsze, jaśniejsze ramy prawne, które ułatwią działanie obu stronom.

Chciałbym także ustosunkować się do kwestii najniższej ceny. Zgadzam się, że zamówienia publiczne nie powinny być udzielane wyłącznie na podstawie wyboru oferty z najniższą ceną. Zgadzam się także ze sprawozdawczynią, że najważniejszymi kryteriami powinny być stosunek jakości do ceny i korzyść ekonomiczna prezentowana przez ofertę, a nie jedynie sama cena. W przeglądzie legislacyjnym należy zatem uwzględnić tę okoliczność i wprowadzić daleko większą elastyczność dla nabywców publicznych. Musimy jednak dokonać tego w bardzo rozważny sposób, ponieważ brak określenia jasnych kryteriów otworzy prawdziwą puszkę Pandory, co może zrodzić niepewność prawną, a nawet korupcję.

  Malcolm Harbour (ECR). – Panie przewodniczący! Jako kontrsprawozdawca reprezentujący naszą grupę, ale również jako przewodniczący właściwej komisji, pragnę przyłączyć się do podziękowań dla pani Heide Rühle za jej naprawdę znaczące sprawozdanie. W istocie szkoda, że zgodnie z nieco dziwnym regulaminem tej Izby dyskusja nad tak ważnym sprawozdaniem, które dotyczy kluczowego elementu jednolitego rynku, ogranicza się do jednominutowych wystąpień.

Moim zdaniem to dobrze, że pan Tajani jest tutaj obecny, ponieważ chcę mu powiedzieć, że zamówienia publiczne są kluczowym instrumentem zachęcającym w całej Unii Europejskiej do przedsiębiorczości opartej na innowacyjości. Jak wiemy, pan Barnier ma przyjrzeć się strategii i mam nadzieję, że poruszy wiele z omawianych kwestii.

Niemniej jednak, koleżanki i koledzy, istotą problemu jest to, że mamy system, który, jak wskazano w sprawozdaniu, jest nieprzejrzysty i skomplikowany, i w którym wiele władz publicznych widzi biurokratyczny dyktat, a nie szansę. Panie komisarzu! Możemy wykorzystać zamówienia publiczne do przyspieszenia postępu w takich obszarach, jak małe i średnie przedsiębiorstwa, a także do stworzenia możliwości rozwoju innowacji i zielonych produktów i usług – jak również faktycznie do wsparcia całego programu innowacji. Oto, co musimy osiągnąć; jednak dla realizacji tego celu niezbędny będzie systematyczny wysiłek wszystkich agend Komisji, by zrealizować zalecenia zawarte w tym sprawozdaniu.

  Jaroslav Paška (EFD). – (SK) Zamówienia publiczne wydają się być efektywnym sposobem nabywania towarów i usług dla sektora publicznego, który umożliwia osiąganie niewygórowanych cen, a jednocześnie osłabia podejrzenia o korupcję. W przyszłości należałoby jednak uprościć mechanizmy procedury zamówień publicznych, a także starać się skrócić czas potrzebny na podjęcie decyzji.

Moim zdaniem powinniśmy poprzeć podstawową ideę tego zamierzenia. Doświadczenie pokazuje jednak, że wskazane jest także publikowanie ogłoszeń o zamówieniach publicznych w Internecie, ponieważ umożliwia to szerszej grupie odbiorców zaznajomienie się z nimi i przekonanie się o ich zaletach. Potwierdzają to w szczególności doświadczenia na szczeblu władz lokalnych, gdzie sposób rozporządzania majątkiem gminy był bardzo często bacznie obserwowany przez obywateli. Poziom satysfakcji mieszkańców i zaufania wobec władz lokalnych wzrósł po tym, jak zaczęto publikować w Internecie wszystkie ogłoszenia o zamówieniach publicznych.

  Zuzana Roithová (PPE). – (CS) Wierzę, że omawiane sprawozdanie w sprawie zamówień publicznych, które zostało przyjęte przez Komisję Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów bezwzględną większością głosów, zapewni dobre wytyczne dla prac Komisji nad przeglądem przedmiotowej dyrektywy. Naszym celem jest uczynienie zamówień publicznych dużo bardziej dostępnymi dla małych i średnich firm, a także zmniejszenie biurokracji w sporządzaniu ofert, co równocześnie ułatwi monitorowanie przetargów. Zdecydowana większość zamówień publicznych finansowanych ze środków UE dotyczy budynków, w przypadku których istnieje często podejrzenie – a niekiedy więcej niż podejrzenie – korupcji.

Żałuję, że przy okazji tego sprawozdania nie będziemy mogli głosować nad moim wnioskiem, by Komisja stworzyła portal publiczny, na którym można byłoby śledzić różnice w cenach pomiędzy wybranymi ofertami a faktycznymi kosztami budowy po wykonaniu zamówienia. Taki portal powinien monitorować, a zatem również ujawniać podejrzane różnice cenowe między państwami członkowskimi w odniesieniu do budowy jednego kilometra autostrady. Jestem przekonana, że wyeliminowanie korupcji pozwoli MŚP uzyskać dostęp do prawdziwie otwartej procedury zamówień publicznych.

  Silvia-Adriana Ţicău (S&D). – (RO) Wartość rynku zamówień publicznych na szczeblu UE odpowiada 16% PKB UE. Rynek wewnętrzny zakłada, że dowolne przedsiębiorstwo europejskie ma dostęp do aktywów nabytych w którymkolwiek z państw członkowskich. Dyrektywa usługowa gwarantuje wszystkim przedsiębiorstwom europejskim możliwość świadczenia usług w dowolnym innym państwie członkowskim, w tym za pomocą środków elektronicznych.

Rynek wewnętrzny powinien zapewniać interoperacyjność systemów e-rządu, a zatem również interoperacyjność systemów podpisu elektronicznego i obsługiwanych elektronicznie procedur przetargowych. Witam z zadowoleniem zainicjowany przez Komisję program pilotażowy dla systemu zamówień publicznych on-line PEPPOL, a także decyzję w sprawie wykazu akredytowanych podmiotów świadczących usługi certyfikacyjne i europejskiego planu utworzenia służby walidacyjnej podpisów elektronicznych.

Pragnę zwrócić uwagę, że w 2005 r. rządy państw członkowskich zobowiązały się do 2015 r. realizować w drodze elektronicznej 50% transakcji związanych z udzielaniem zamówień publicznych w Europie. Rumunia wdrożyła system zamówień publicznych już w 2002 r., co przyniosło zmniejszenie wydatków publicznych, większy stopień przejrzystości i poprawę dostępności do rynku zamówień publicznych dla MŚP.

  Andreas Schwab (PPE). – (DE) Panie przewodniczący, panie komisarzu! Ja również chciałbym podziękować pani posel Rühle i kontrsprawozdawcom za to znakomite sprawozdanie. Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) przyjmuje z zadowoleniem bardzo wiele ze stwierdzeń zawartych w tym sprawozdaniu. W jednym czy dwóch punktach zgodziliśmy się na kompromisowe rozwiązanie, w takiej Izbie jak ta nie można bowiem mieć wszystkiego. Generalnie sprawozdanie daje dobrą podstawę do dalszych dyskusji z Komisją Europejską w odniesieniu do szeregu tematów.

Pani poseł Rühle odpowiedziała już na pytanie, w jaki sposób zamawiający, instytucje lub organy władzy mogłyby brać pod uwagę kryteria społeczne przy udzielaniu zamówień publicznych bez sprzeniewierzania się zasadom rynku wewnętrznego. Po drugie – i ta kwestia została już omówiona przez posła Engela – jak zaprojektować koncesje na usługi w sposób gwarantujący ich długofalową zgodność z rynkiem wewnętrznym?

Zgadzam się w zupełności z panem Engelem i panią Rühle, że nowe ustawodawstwo można zaakceptować jedynie pod warunkiem, że dawać będzie ono jasną i widoczną korzyść dla rynku wewnętrznego. Biorąc to pod uwagę, osiągnęliśmy dobry kompromis i byłbym rzecz jasna zadowolony, gdyby otrzymał on poparcie także ze strony Socjaldemokratów.

  Elena Băsescu (PPE). – (RO) Wobec globalnego kryzysu gospodarczo-finansowego rząd mojego kraju zmuszony był obniżyć pensje pracowników sektora państwowego, emerytury i zasiłki dla bezrobotnych, a także ograniczyć subsydia. Biorąc pod uwagę te wyjątkowo twarde posunięcia, procedury zamówień publicznych wykonywane być muszą w możliwie najbardziej przejrzysty i szybki sposób tak, aby zapewnić właściwe i efektywne wydatkowanie funduszy publicznych.

Ponadto należy zachęcać do korzystania z przetargowych procedur on-line, które przyczynią się do wykorzenienia korupcji i oszustw z systemu zamówień publicznych. Obecne procedury administracyjne, nieprzejrzysty i skomplikowany reżim prawny, w połączeniu z brakiem precyzyjnych procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień publicznych, uniemożliwiły rozstrzygnięcie szeregu ważnych zamówień publicznych. Po konsultacjach z MFW, rząd Rumunii wprowadził zmiany w ustawie o zamówieniach publicznych, które mają wejść w życie z dniem 1 czerwca.

  Lara Comi (PPE). – (IT) Panie przewodniczący, panie komisarzu, panie i panowie! Kryzys gospodarczy i kryzys na rynkach finansowych uwidocznił kluczową rolę zamówień publicznych w realizacji wielkich inwestycji, stymulowaniu innowacji, jak i oczywiście w pobudzaniu wewnętrznej i zewnętrznej konkurencji na szczeblu europejskim.

Uważamy za niezbędne uproszczenie standardów i osiągnięcie większej pewności prawnej. Przyczyniłoby się to bez wątpienia do większej przejrzystości, jeśli idzie o skład i działania komitetu konsultacyjnego do celów zamówień publicznych, za który odpowiedzialna jest Komisja.

Z zadowoleniem witamy rolę zinstytucjonalizowanego partnerstwa publiczno-prawnego w ułatwianiu dostępu małym i średnim przedsiębiorstwom, na których opiera się nasza gospodarka. Trzeba zwiększyć wysiłki na rzecz zapobiegania dyskryminacji, która często dotyka małe i średnie firmy w Europie. Składam wyrazy uznania moim kolegom i koleżankom posłom za wykonaną przez nich pracę; mogą liczyć na moje poparcie w dniu jutrzejszym.

  Seán Kelly (PPE). – Panie przewodniczący! Szukając przyczyn recesji gospodarczej, w której się obecnie znajdujemy, wskazuje się palcem – jak sądzę słusznie – na bankierów, przedsiębiorców budowlanych, organy regulacyjne, spekulantów itd. Sądzę jednak, że wiele problemów ma swoje źródło w dziedzinie zamówień publicznych, gdzie spotyka się przejawy „kolesiostwa”, brak przejrzystości i brak uczciwości. Zamówienia udzielne były nieodmiennie tym samym ludziom, którzy rzecz jasna ciągle nie dotrzymywali terminów i przekraczali budżet, ale nigdy nie ponosili z tego powodu żadnych konsekwencji.

Z zadowoleniem przyjmuję zmiany, które pozwolą nam osiągnąć możliwie największą przejrzystość w tych procedurach. Powinniśmy jednak zagwarantować także, że osoby oceniające udzielanie zamówień posiadają jak największą fachową wiedzę i są w maksymalnym stopniu niezależne, a także nie pochodzą z nominacji rządzących partii politycznych.

Na koniec chcę powiedzieć, że uproszczenie jest oczywiście nieodzowne, nie ma bowiem sensu poświęcać zbyt dużo czasu i pieniędzy na realizację bardzo istotnego, lecz jedynie wstępnego zadania.

  Antonio Tajani, Wice-przewodniczący Komisji. – (FR) Panie przewodniczący, panie i panowie! Komisja, a zwłaszcza komisarz Barnier, w którego zastępstwie występuję dzisiaj wieczorem, śledziła bardzo uważnie prace nad przygotowaniem przez Parlament sprawozdania z własnej inicjatywy w sprawie procedury udzielania zamówień publicznych oraz debatę nad poprawkami do tego sprawozdania.

Jak już zauważyły panie posłanki Ticǎu i Comi oraz pan poseł Harbour, zdrowa dyscyplina w obszarze zamówień publicznych ma fundamentalne znaczenie dla zapewnienia optymalnego wykorzystania środków publicznych na rzecz dobrobytu obywateli oraz małych i średnich przedsiębiorstw, zwłaszcza w obecnej napiętej sytuacji budżetowej.

Uwagi przedstawione w sprawozdaniu zostaną odpowiednio uwzględnione przy przygotowywaniu nowych inicjatyw. W reakcji na te uwagi rozpoczęto już prace nad kilkoma inicjatywami. Służby Komisji rozpoczęły ocenę ex post dyrektyw dotyczących zamówień publicznych. W przygotowaniu jest komunikat, który ma wyjaśnić, jak można wykorzystać zamówienia publiczne do promowania trwałego rozwoju, integracji społecznej i innowacji. Analizowane jest orzecznictwo Trybunału w kwestii współpracy publiczno-publicznej, co umożliwi określenie zakresu, w jakim taka współpraca zostanie włączona do zakresu europejskiego prawa zamówień publicznych lub pozostanie poza jego zakresem.

Jeśli chodzi o możliwą inicjatywę w sprawie koncesji, Komisja przyjęła na siebie zadanie przeprowadzenia odpowiednich analiz i pracuje nad studium wpływu takiej inicjatywy, które zostanie ukończone w 2010 r. Taka ocena jest warunkiem wstępnym podjęcia jakichkolwiek inicjatyw ustawodawczych w tej sprawie. Jeśli ujawni ona, że obecne ramy prawne hamują rozwój gospodarczy lub rozwój nowej, wyższej jakości usługi świadczonej w interesie ogólnym, wówczas będziemy musieli bez wątpienia usunąć tę przeszkodę poprzez zapewnienie większej przejrzystości, pewności prawnej i jasności w obowiązujących przepisach.

Na szczeblu międzynarodowym robimy wszystko, co w naszej mocy, by otworzyć rynki zamówień publicznych w największych gospodarkach światowych. Chcąc zapewnić konkurencyjność europejskiego przemysłu, centralnym punktem wszystkich naszych negocjacji uczyniliśmy zasadę wzajemności. Chcemy prowadzić bliską współpracę z Parlamentem i zachęcamy państwa do utrzymania konstruktywnego i otwartego podejścia w tym dialogu.

  Przewodniczący. – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się jutro (wtorek, 18 maja 2010 r.).