Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 6 września 2010 r. - Strasburg

20. Finansowanie i funkcjonowanie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (krótka prezentacja)

  Przewodnicząca. – Kolejnym punktem porządku obrad jest sprawozdanie sporządzone przez Miguela Portasa w imieniu Komisji Budżetowej, w sprawie finansowania i funkcjonowania Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (2010/2072(INI)) (A7-0236/2010).

  Miguel Portas, sprawozdawca. – (PT) Pani przewodnicząca! Przedstawione przeze mnie sprawozdanie to wynik kompromisu zawartego między grupami o skrajnie różnych poglądach na temat polityki zatrudnienia i ochrony przed bezrobociem. Dlatego chciałbym podziękować kontrsprawozdawcom oraz Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych i Komisji Budżetowej za wolę współpracy wykazaną w celu wypracowania porozumienia, które może okazać się przydatne ofiarom zwolnień grupowych w Unii Europejskiej.

U podstaw tego porozumienia leżą dwie przesłanki: pierwsza to taka, że społeczne skutki kryzysu będą nadal odczuwalne, nawet w przypadku ożywienia gospodarczego, którego jeszcze długo nie będzie można zagwarantować. Zwolnienia grupowe nie są zatem zaszłością, ale niestety, nadal będą miały wpływ na społeczne życie w naszych krajach. Dlatego pierwszy wybór jest prosty: chcemy czy nie chcemy rozszerzenia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji do 2020 roku, mając na uwadze, że jest to jedyny instrument europejski na rzecz osób dotkniętych zwolnieniami grupowymi? Odpowiedź zawarta w sprawozdaniu jest oczywista: tak, chcemy przesłać bezrobotnym wyraźną wiadomość; tak, uważamy, że trzeba ich wspierać za pomocą programów przekwalifikowania zawodowego i reintegracji z rynkiem pracy; oraz tak – uważamy, że zasługują na kolejną szansę, natomiast my – odpowiedzialni za to politycy, jesteśmy im to winni.

Drugą przesłanką były liczne niepowodzenia w sposobie funkcjonowania funduszu z chwilą jego uruchomienia, lecz zmiany wprowadzone do rozporządzenia w sprawie tego funduszu zaowocowały znacznym zwiększeniem liczby wniosków o jego wykorzystanie. Za wcześnie jest jeszcze na ocenę, ale możemy wskazać i określić podstawowy problem. Czas dotarcia pieniędzy do kraju od czasu grupowego zwolnienia wynosi od 12 do 17 miesięcy, a niekiedy dużo dłużej. Mamy fundusz, aby reagować na pilne potrzeby społeczne, ale funkcjonuje on w ślimaczym tempie. Martwią mnie społeczne konsekwencje takiej sytuacji: z uwagi na tak wolne tempo wielu pracowników nie korzysta z funduszu; ponadto sytuacja ta zniechęca do sporządzania wniosków regiony i kraje będące w największej potrzebie.

Rządy nie wdrażają wniosków do czasu zatwierdzenia ich w Brukseli, ponieważ zmuszałoby to je do podjęcia inicjatywy w formie krajowego komponentu finansowania w czasach oszczędności budżetowych. W związku z tym, w sprawozdaniu zaproponowano szereg środków krótkoterminowych mających zmniejszyć opóźnienia o 50 % i stąd propozycja przekształcenia funduszu w stały instrument wsparcia, począwszy od 2013 roku.

Pani przewodnicząca, panie i panowie! Niektóre państwa najwięcej korzystające z funduszu sprzeciwiały się jego uproszczeniu: obawiają się, że przyspieszenie procedury skończy się żądaniami coraz większych kwot pieniędzy. Powiedzmy sobie szczerze: istnieje takie ryzyko bez względu na to, czy fundusz funkcjonuje wolno czy szybko. Istnieje ryzyko długoterminowego kiepskiego wzrostu, ponieważ zależy on od wpływu, jaki polityka oszczędnego gospodarowania będzie miała na ożywienie naszych gospodarek.

Dzisiaj jednak rozmawiamy jeszcze o czymś innym, a mianowicie o podejściu Europy do zwolnień grupowych i o tym, czy poświęcamy ofiary tych zwolnień na ołtarzu ograniczeń budżetowych, czy jesteśmy przynajmniej w stanie poświęcić tym ludziom co najmniej tyle uwagi, ile poświęciliśmy systemowi finansowemu, by zaoszczędzić na naszych podatkach.

Powstanie sprawozdania podyktowane było względami etycznymi, sposobem postrzegania drugiego człowieka oraz Europy. Chcę, aby Europa była jednoznacznie społeczna.

  Elena Băsescu (PPE). – (RO) Chciałabym przytoczyć kilka faktów dotyczących finansowania i funkcjonowania Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji.

Dziewięć państw członkowskich, w tym Rumunia, bardziej podatnych na skutki globalizacji, dotychczas nie skorzystało z tego funduszu. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest ograniczony charakter kryteriów kwalifikowalności, nawet po ich weryfikacji w 2009 roku.

EFG to przydatny instrument, o ile jest elastyczny. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na fakt, że odpowiedzialne władze rumuńskie nadal nie przyjęły ram prawnych wymaganych w celu uzyskania dostępu do EFG. Wszystko to dzieje się w obliczu rosnącego od dwóch lat bezrobocia w Rumunii i zapowiedzianej tego lata najwyższej liczbie procesów restrukturyzacji w całej UE.

Uważam, że dostęp do EFG oraz lepsza absorpcja funduszy strukturalnych i przedakcesyjnych mogłyby złagodzić skutki kryzysu gospodarczego w Rumunii.

  Catherine Stihler (S&D). – Pani przewodnicząca! Dziękuję za umożliwienie mi krótkiej wypowiedzi. Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji to instrument najwyższej wagi, zasługujący na wsparcie i ochronę. Trzeba pomagać ludziom, którzy znaleźli się w potrzebie wskutek utraty pracy nie z ich winy.

Ostatnio skontaktował się ze mną wyborca zainteresowany tym funduszem w wyniku dążeń do zniesienia tego funduszu ze strony konserwatywno–liberalnej koalicji w nowym rządzie Wielkiej Brytanii. Mam nadzieję, że odstąpi on od tak brawurowego podejścia do funduszu, który w rzeczywistości zapewnia pomoc pracującym obywatelom, i spojrzy na niego z innej strony. To bardzo ważne, abyśmy wspierali i chronili ten fundusz, dokonując również w razie konieczności dostosowań.

Popieram ten fundusz. Chcę, aby był wspierany i chroniony, tak jak chciałabym również mieć pewność, że jest on wykorzystywany w możliwie najwłaściwszy sposób.

  Seán Kelly (PPE). – Pani przewodnicząca! Przede wszystkim chcę podziękować posłowi Portasowi za wykonaną pracę. Mając na uwadze, że w moim okręgu wyborczym jestem zaangażowany w dwa obszary działalności, w których wykorzystano Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji, muszę powiedzieć, iż zdaniem większości jest to bardzo pozytywny instrument. Komisja była bardzo życzliwa, gdyż przyjechała do pracowników Waterford Crystal, aby im wszystko dokładnie wyjaśnić. Jeden z nich uznał, że jest to podarunek od Unii Europejskiej i w taki właśnie sposób fundusz ten powinien być postrzegany.

Samo zastosowanie funduszu nie spełniło jednak oczekiwań ludzi. Sytuacji tej częściowo są winne agencje państwowe, z których jedna – FÁS – jest dobrze znana Komisji z powodu nieprawidłowego stosowania funduszy. Fakt ten podważył pozycję tych agencji w oczach pracowników.

Wykazujemy też jednak tendencję do braku elastyczności, zwłaszcza kiedy ludzie usiłują założyć własną działalność gospodarczą oraz w kategoriach czasu, w jakim uruchamiamy fundusz. Datą wyjściową jest dzień zastosowania, podczas gdy powinien to być dzień przyznania środków z funduszu. Takimi sprawami należy się zająć. Mam nadzieję, że całej procedurze można nadać elastyczniejszy charakter.

  Frédéric Daerden (S&D). – (FR) Pani przewodnicząca, panie i panowie! Debaty w Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych i Komisji Budżetowej utorowały drogę do powstania dobrze przemyślanego projektu sprawozdania.

Popieram wkład, jaki to sprawozdanie wnosi do dyskusji o przyszłości Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji. Na przykład poruszono w nim kwestię koniecznego uczestnictwa partnerów społecznych w sporządzaniu dokumentacji; należy też koniecznie zwrócić uwagę na integrację MŚP występujących w roli podwykonawców w dużych zakładach, w których przeprowadza się zwolnienia.

Ponadto uważam, że na przyszłość należy poważnie rozważyć opcję utworzenia niezależnego funduszu dysponującego własnymi środkami na płatności i zobowiązania. To wszystko to po prostu kwestia zabezpieczenia socjalnego Europy posiadającej odpowiednie środki, czego wszyscy bardzo pragniemy.

Niektórzy nawet nie będą chcieli tego słuchać, zatem domagano się podziału głosów, aby opóźnić tę zmianę. Byłoby z ogromną szkodą dla debaty, jeżeli w sprawozdaniu nie wspomniano by o wszystkich możliwościach poprawy finansowania tych funduszy. Panie i panowie! W związku z powyższym apeluję, aby nadal dążyli państwo do usprawnienia tego narzędzia i nie odrzucali pochopnie żadnej możliwości, głosując za przyjęciem całego ustępu 16 w danej sprawie.

  Ilda Figueiredo (GUE/NGL). – (PT) Pani przewodnicząca! Chciałabym podnieść dodatkowo jeszcze trzy kwestie. Pierwsza dotyczy środków zapobiegawczych, które trzeba podjąć w celu zapewnienia przedsiębiorstwom międzynarodowym ochrony przed przenoszeniem produkcji, prowadzenia walki z bezrobociem oraz podniesienia poziomu zatrudnienia z zapewnieniem praw. Druga kwestia dotyczy stosowania omawianego funduszu, który nie może służyć nikomu za pretekst do zwolnień wskutek restrukturyzacji przedsiębiorstwa lub przeniesienia miejsca produkcji w przypadku przedsiębiorstw międzynarodowych lub za przykrywkę dla takich zwolnień. Trzecia kwestia dotyczy konieczności zwiększenia współfinansowania UE z 65 % do co najmniej 80 % w celu udostępnienia funduszu państwom członkowskim borykającym się z najpoważniejszymi problemami finansowymi, aby można było szybko i skutecznie wspierać bezrobotnych znajdujących się w największej potrzebie, przeciwnie niż to miało miejsce dotychczas i ma obecnie.

  Dacian Cioloş, komisarz. – (FR) Pani przewodnicząca, panie i panowie! Przede wszystkim chcę pogratulować w imieniu Komisji sprawozdawcy – panu Portasowi wspaniałej pracy, jaką wykonał, sporządzając projekt tego bardzo wszechstronnego sprawozdania, jak również współpracy ze sprawozdawcami z innych komisji, którym powierzono zadanie wydania opinii.

Sprawozdanie powstało w samą porę, gdyż można je łatwo połączyć z pracami, które Komisja obecnie realizuje w celu wywiązania się z dwóch terminów. Przede wszystkim, z końcem 2011 roku wygasa tak zwane „odstępstwo kryzysowe”, na podstawie którego można zapewnić wsparcie z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG) pracownikom objętym grupowymi zwolnieniami wskutek światowego kryzysu finansowego i gospodarczego oraz przyznać współfinansowanie w wysokości 65 %. Musimy zbadać, czy zachodzi konieczność przedłużenia tego odstępstwa, czy też możemy przywrócić współfinansowanie w wysokości 50 % dla zwolnień grupowych związanych z handlem.

Drugi termin przypada na koniec 2013 roku, kiedy to trzeba będzie dokonać przeglądu rozporządzenia w sprawie EFG. W tym przypadku jedną z podstawowych kwestii będzie podjęcie decyzji, czy fundusz ten należy uwzględnić w kolejnych wieloletnich ramach finansowych.

Miło nam zwrócić uwagę, że pan Portas w swoim sprawozdaniu popiera przyczyny utworzenia tego funduszu, podkreślając konieczność zachowania tego instrumentu. W sprawozdaniu proponuje się w rzeczywistości, aby stały instrument był jedną z opcji na przyszłość, wzywając Komisję do przedstawienia wniosku, który odpowiadałby temu kierunkowi.

Pan Portas proponuje, aby przyspieszyć śródokresową ocenę zaplanowaną na 2011 rok i ukończyć ją do 30 czerwca 2011 r. To stwarza problem, jeśli chodzi o zmienione rozporządzenie w sprawie EFG, ponieważ sprawozdania dotyczące pierwszych przypadków zatwierdzonych po przyjęciu zmienionego rozporządzenia będą dostępne dopiero w listopadzie 2011 roku. Oczywiście mamy poprzednie sprawozdanie końcowe i możemy je wykorzystać w celu dokonania przeglądu tych kryteriów z rozporządzenia, które nie zostały zmienione, takich jak wskaźnik powodzenia działań nieobjętych zakresem funduszu, analiza porównawcza tych środków, procedury przeprowadzania konsultacji z partnerami społecznymi oraz analiza wpływu funduszu na jego beneficjentów.

W sprawozdaniu zwrócono uwagę, że dotychczas wdrażanie było raczej skromne. Wkład finansowy zatwierdzono tylko w 27 przypadkach i reprezentowanych jest bardzo niewiele sektorów. Dziewięć państw członkowskich nie złożyło żadnego wniosku. Z dostępnej kwoty 1,5 miliarda euro wykorzystano zaledwie 80 milionów euro. W przypadku pierwszych 11 wniosków Komisja zażądała zwrotu blisko 40 % przyznanych kwot.

Zgodnie ze sprawozdaniem, chciałbym podkreślić, że liczby te odnoszą się wyłącznie do wniosków zatwierdzonych na mocy początkowego rozporządzenia oraz, jak słusznie zaznaczono w sprawozdaniu, zmiana rozporządzenia doprowadziła do znacznego wzrostu liczby wniosków o przyznanie pomocy z tego funduszu, tak w kategoriach pracowników, jak i budżetu.

W sprawozdaniu słusznie apeluje się o usprawnienie procedur, zwłaszcza o skrócenie czasu między grupowym zwolnieniem a wypłaceniem środków z funduszu. Komisja jest zdecydowana przyspieszyć i uprościć te procedury, ale niektóre udoskonalenia będą wymagały lepszej organizacji ze strony wszystkich zaangażowanych podmiotów, czyli Komisji, państw członkowskich i władzy budżetowej.

Ścisła współpraca Komisji z Parlamentem Europejskim, zwłaszcza w sprawach ustalania harmonogramu, powinna pozwolić nam zmniejszyć te opóźnienia. Należy zachęcać państwa członkowskie, aby składały wnioski niezwłocznie po ogłoszeniu zwolnień grupowych. Ze swej strony Komisja powinna dostarczać państwom członkowskim więcej informacji i doradzać im oraz wyznaczyć sobie termin przeprowadzenia własnej oceny, wynoszący od trzech do czterech miesięcy.

Przyjmujemy do wiadomości żądanie dotyczące sporządzenia wniosku w celu przedłużenia odstępstwa kryzysowego do końca wieloletnich ram finansowych. Zgadzam się, że na okres po 2013 roku sprawę EFG należy zbadać w ogólnym kontekście negocjacji w sprawie kolejnych wieloletnich ram finansowych, a wśród rozważanych opcji należy uwzględnić utworzenie stałego funduszu.

Sprawozdanie zawiera bardzo dużo pomysłów i zaleceń i będzie przydatne w opracowywaniu projektu nowego rozporządzenia. Komisja zaplanowała też szereg spotkań konsultacyjnych z państwami członkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami. Jestem pewien, że sprawozdawca oraz pozostali posłowie do PE wniosą swój wkład do tych konsultacji, gdyż ich celem jest usprawnienie funduszu i zwiększenie na przyszłość jego skuteczności jako instrumentu świadczącego o europejskiej solidarności z pracownikami objętymi zwolnieniami grupowymi.

  Przewodnicząca. – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się we wtorek 7 września 2010 r. o godz. 12:30.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  Luís Paulo Alves (S&D), na piśmie. – (PT) Popieram sprawozdanie w sprawie finansowania i funkcjonowania Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG), gdyż całkowicie zgadzam się ze sprawozdawcą, który opowiada się za szybszym uruchamianiem środków z tego funduszu. EFG utworzono, aby zapobiegać ujemnym skutkom globalizacji, które dotykają pracowników objętych zwolnieniami grupowymi, pomagać im w znalezieniu nowej pracy w drodze wspierania kierowanych do konkretnych osób programów reintegracji z rynkiem pracy. Maksymalna roczna kwota EFG wynosi 500 milionów euro, natomiast państwa członkowskie nigdy jej w całości nie wykorzystały. Obecnie czas oczekiwania wnioskującego państwa członkowskiego na środki z EFG wynosi od 12 do 17 miesięcy. Urzeczywistniając propozycje sprawozdawcy dotyczące uproszenia i uelastycznienia procedury, moglibyśmy o połowę skrócić czas uruchomienia EFG. Aby zapewnić reakcję na rosnące wskutek kryzysu gospodarczego i finansowego bezrobocie należy koniecznie ustanowić EFG stałym instrumentem wsparcia, prawdziwie elastycznym i szczególnym. To jedyny sposób, aby EFG mógł służyć propagowaniu nowych umiejętności w nowych, stałych i wysokiej jakości miejscach pracy, pomagając tym samym zwiększyć konkurencyjność UE w kontekście globalizacji.

  Giovanni Collino (PPE), na piśmie. – (IT) Globalizacja to wielka szansa dla nas i naszych dzieci, ale jednocześnie przeraża nas tworzenie się nowych form rozdziału bogactw, dużo trudniejszych do kontrolowania i uczciwego zarządzania.

Mając na uwadze, że wykraczamy poza nasze granice i narażamy na niebezpieczeństwo naszą tożsamość, musimy budować stabilniejszą kulturę, w której będziemy pielęgnować wzajemny szacunek i szczere zrozumienie. Wśród podstawowych aspektów zasługujących na nasze zrozumienie muszą być interesy rodzin nagle pozbawionych dochodów wskutek coraz trudniejszej sytuacji gospodarczej.

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji musi być dla tych rodzin rozwiązaniem oraz skutecznym instrumentem na rzecz zapewnienia dalszego rozwoju gospodarczego Unii. W trakcie kryzysu gospodarczego nie możemy pozwolić, aby nasze środki wykonawcze były zbyt nieelastyczne, gdyż godziłoby to nieuchronnie w naszych obywateli, a nie w politykę, którą realizujemy.

Fakt, że dzisiaj mamy wiele martwych projektów, które przedstawiono i których nigdy nie wdrożono powinien nas skłonić do przemyśleń nad zakresem, w jakim nasze programy i stałe fundusze mogą być samowystarczalne, a tym samym do poważnego zastanowienia się nad wartością umiejscowienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji w jednym szeregu z Europejskim Funduszem Społecznym, jako stabilnego instrumentu na potrzeby europejskiej interwencji w dziedzinie zatrudnienia.

  Louis Grech (S&D), na piśmie – Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji to niezbędne narzędzie przeciwdziałania tendencji utraty pracy przez obywateli UE w wyniku globalizacji i kryzysu finansowego. Zgadzam się z opinią, że funduszowi w jego obecnej postaci przydałyby się pewne ulepszenia. Chociaż po powstaniu funduszu dokonał się postęp w postaci przyspieszenia i uproszczenia procedur składania wniosków, uważam, że poważny kryzys finansowy wymaga dalszych działań na rzecz optymalizacji jego funkcjonowania, umożliwiających osiągnięcie celów, do których został stworzony. Podmioty, które naprawdę potrzebują tych środków finansowych powinny mieć możliwość uzyskania ich jak najszybciej w celu zminimalizowania licznych negatywnych skutków długotrwałego bezrobocia. Dlatego też apeluję do Komisji o rozważenie możliwości zezwolenia na rozpoczęcie procedur składania wniosków zaraz po ogłoszeniu planów redukcji zatrudnienia, a nie, jak ma to miejsce w chwili obecnej, gdy są one już realizowane. Chciałbym jednak zapoznać się dokładniej z metodami wdrażania programu, a zwłaszcza z jego długofalowymi skutkami. A priori program wykazuje korzyści płynące z funduszu w porównaniu z kosztami, dlatego też popieram wniosek, aby Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji stał się niezależnym funduszem, który w kontekście nowych WRF będzie miał do dyspozycji własne środki na zobowiązania i środki na płatności.

  Georgios Stavrakakis (S&D) , na piśmie. – (EL) Pani przewodnicząca, panie i panowie! Na wstępie chcę pogratulować sprawozdawcy – panu Miguelowi Portasowi sprawozdania oraz pani Pervenche Berès doniosłego wkładu, jaki wniosła w imieniu Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych. Trwający kryzys gospodarczy i jego bardzo niefortunne konsekwencje jeszcze bardziej uwydatniły wartość dodaną EFG jako narzędzia polityki społecznej UE. Szczególnie ważne jest ukierunkowane wsparcie, zapewniane z tego funduszu w ramach programów przekwalifikowania zawodowego i reintegracji z rynkiem pracy, kierowanych do pracowników dotkniętych grupowymi zwolnieniami. W związku z tym, tak jak stwierdzono w sprawozdaniu, należy koniecznie utrzymać do 2013 roku tymczasowe zmiany wykraczające poza zakres EFG, które wprowadzono w 2009 roku i które wygasają w roku 2011. Nie zapominajmy, że zmiany te pozwoliły nam wyrazić faktyczną solidarność z pracownikami zwolnionymi w wyniku światowego kryzysu gospodarczego i finansowego. Koniecznie należy jednak dokonać też szczegółowej oceny Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji; będzie ona służyła jako podstawa do przedstawienia i zbadania konkretnych wniosków dotyczących uproszczenia procedur, co przyspieszy funkcjonowanie funduszu i zwiększy jego skuteczność.

  Angelika Werthmann (NI), na piśmie. – (DE) Procedura poprzedzająca wypłacenie środków z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji (EFG) trwa od 12 do 17 miesięcy. Czas ten można by skrócić, jeżeli państwa członkowskie przystępowałyby do działania niezwłocznie po uzyskaniu informacji o grupowych zwolnieniach. Apeluje się do państw członkowskich, aby wypracowały i wykorzystywały wszystkie możliwe efekty synergiczne w celu umożliwienia szybszej i skuteczniejszej interwencji na szczeblu europejskim za sprawą EFG w przypadku zwolnień grupowych. Komisję wzywa się do lepszego informowania o EFG oraz do jego popularyzowania wśród państw członkowskich i potencjalnych beneficjentów. W przedstawionym przez Komisję Parlamentowi sprawozdaniu okresowym Komisję wzywa się między innymi do uwzględnienia wskaźnika powodzenia w reintegracji, ocenie podnoszenia kwalifikacji przez beneficjentów oraz w analizie koordynacji różnych programów finansowanych przez UE. W projekcie budżetu na 2011 rok po raz pierwszy uwzględniono środki na pokrycie płatności z EFG. Wniosków o wsparcie z EFG nie należy finansować wyłącznie w drodze przekazywania środków z europejskich funduszy strukturalnych; w tym celu należy określić różne linie budżetowe. Chciałabym wyraźnie podkreślić, że EFG nie można w żadnym wypadku traktować jako zabezpieczenia dla przedsiębiorstw międzynarodowych, gdyż powinien być wykorzystywany wyłącznie w celu wspierania pracowników objętych zwolnieniami grupowymi.