Volledig verslag van de vergaderingen

Donderdag 21 oktober 2010 - Straatsburg

3. Uitgevoerde hervormingen en ontwikkelingen in de Republiek Moldavië (debat)

  De Voorzitter. − Aan de orde is de verklaring van de Commissie over de uitgevoerde hervormingen en ontwikkelingen in de Republiek Moldavië.

  Štefan Füle, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, wanneer we kijken naar de betrekkingen tussen de EU en Moldavië, hebben we – en hierover bestaat denk ik geen onenigheid – in een recordtijd veel vooruitgang geboekt. Maar binnenlands staat het land nog steeds voor een groot aantal uitdagingen.

Het referendum van 5 september was bedoeld om de politieke impasse te doorbreken door de regels voor het kiezen van de president te veranderen. Dat is niet gelukt, wat ik betreur. Maar of het referendum zou voldoen aan democratische normen was ook een belangrijke vraag. En dat is bevestigd door de internationale waarnemers. Dat is een bemoedigend teken.

De verkiezingen van 28 november zijn al even belangrijk voor de consolidatie van de democratie in het land. We zullen in dat verband stevige boodschappen blijven sturen aan alle belanghebbende partijen. Daarna zullen alle politieke partijen moeten samenwerken, zowel bij het kiezen van een president als bij het vormen van een regering die in staat is om het land op de weg van essentiële hervormingen te zetten.

Tegelijkertijd zullen we onwrikbare steun blijven geven aan de structurele hervormingen die de Moldavische regering doorvoert. Enkele aspecten daarvan wil ik speciaal noemen.

De Europese Unie is niet alleen verreweg de grootste donor van Moldavië, maar is er in maart ook in geslaagd om meer dan veertig donoren te werven om de hervormingen in Moldavië te steunen. Deze donoren hebben een indrukwekkende 1,9 miljard euro toegezegd voor de jaren 2010-2013, inclusief onze eigen toezegging van 550 miljoen euro.

De afgelopen maanden hebben we tijdig voorzien in een aantal specifieke behoeften van de regering: politiek advies op hoog niveau aan ministers, steun voor de democratiseringsinspanningen op aan de rechtsstaat gerelateerde gebieden, hulp bij de organisatie van de volksraadplegingen, noodhulp na de overstromingen van afgelopen zomer, en verbetering van de exportmogelijkheden voor Moldavische wijn.

Samen met de Moldavische regering zijn we door middel van kleinschalige projecten, vooral op sociaal gebied, actief betrekkingen aangegaan met de bevolking van de regio Transnistrië. Volgend jaar zullen we beginnen met de uitvoering van het alomvattend programma voor institutionele opbouw in het kader van het Oostelijk Partnerschap.

Dit programma zal Moldavië helpen bij de voorbereidingen voor en de uitvoering van de associatieovereenkomst waarover momenteel wordt onderhandeld. Tijdens de meest recente onderhandelingsronde op 13 en 14 oktober in Chisinau is opnieuw gebleken dat in deze onderhandelingen gezwinde vooruitgang wordt geboekt.

Onze bijstand heeft ook de vorm aangenomen van directe bijdragen aan de Moldavische begroting. Sinds het laatste kwartaal van 2009 is 37 miljoen euro aan sectorale begrotingssteun uitbetaald, en daar komt binnenkort nog eens 15 miljoen euro bij. Hiervan gaat 8,5 miljoen euro rechtstreeks naar steun aan de armste lagen van de bevolking. Nu Voorzitter Buzek het desbetreffende wetgevingsbesluit heeft ondertekend, verwachten we de 40 miljoen euro van de eerste tranche van de macrofinanciële bijstand snel te kunnen uitbetalen.

In dezelfde geest zullen we onze drukke agenda van politieke contacten en technische uitwisselingen blijven uitvoeren. Over enkele dagen zal ik in Luxemburg een ontmoeting hebben met premier Filat. In november zal de Subcommissie voor de handelsbetrekkingen tussen de EU en Moldavië de reactie van Moldavië op de belangrijkste aanbevelingen van de EU tegen het licht houden in het kader van de voorbereidingen voor de onderhandelingen over een diepgaande en alomvattende vrijhandelszone.

Daarnaast zijn we een specifieke dialoog over de mensenrechten en een energiedialoog met Moldavië aangegaan en onderhandelen we momenteel over een overeenkomst inzake luchtvaartdiensten. We hebben actief follow-up gegeven aan de dialoog over visa die in juni is gestart. Aanstaande maandag zal de Raad Buitenlandse Zaken naar verwachting conclusies over dit onderwerp vrijgeven, waarbij wordt voortgebouwd op de resultaten van de onderzoeksmissie die onafhankelijke deskundigen in september hebben uitgevoerd.

  Monica Luisa Macovei, namens de PPE-Fractie. – (RO) De bedoeling van dit debat is om de hervormingen te bespreken die de Republiek Moldavië het afgelopen jaar heeft doorgevoerd, alsmede de vooruitgang die is geboekt op weg naar Europese integratie.

Dit land staat al een jaar op de agenda van de Europese Unie omdat het zijn toezeggingen is nagekomen. Ik wil een aantal van die toezeggingen noemen. Er is een plan opgesteld met prioritaire maatregelen die moeten worden uitgevoerd op essentiële hervormingsterreinen, evenals een apart plan voor hervormingen op het gebied van justitie. De tenuitvoerlegging van beide plannen is inmiddels van start gegaan. Er is een dialoog over de mensenrechten opgestart. Daarnaast heeft het parlement van de Republiek Moldavië in september het Statuut van het Internationaal Strafhof geratificeerd. Er vinden intensieve onderhandelingen plaats over de associatieovereenkomst, met uitstekende resultaten. Er is pas een jaar verstreken, maar degenen die betrokken zijn geweest bij de start van het proces verzekeren ons dat het zal worden voortgezet.

De Republiek Moldavië is de staat die de meeste voortgang heeft geboekt in het kader van het Oostelijke partnerschap van de EU. Daarom vraag ik de Raad deze staat individueel en op zijn eigen merites te beoordelen. De vooruitgang is een teken van politieke wil, hard werk en inzet, en die moeten worden beloond. We hebben de Westelijke Balkanlanden beloond voor de maatregelen die zij hebben genomen. Laten we nu doorpakken en hetzelfde doen voor de Republiek Moldavië.

In de dialoog over de visumregeling heeft Moldavië veel vooruitgang geboekt ten aanzien van alle vier de hoofdstukken. Daarom verzoek ik de Raad om op zijn volgende zitting van 25 oktober de Commissie op te dragen een actieplan op te stellen zodat burgers vanuit de Republiek Moldavië naar de EU kunnen reizen zonder dat zij een visum nodig hebben. Rechtstreeks contact tussen mensen is immers meer waard dan welke verklaring dan ook.

Wat de regio Transnistrië betreft: een oplossing van deze kwestie is van vitaal belang voor de politieke en economische stabiliteit van de Republiek Moldavië en deze regio. De EU moet op politiek niveau een krachtiger rol spelen en we moeten betrokken worden door middel van gezamenlijke projecten die veranderingen teweeg brengen die zichtbaar zijn voor de mensen.

Tot slot heeft het Europese integratieproces bijgedragen aan de opbouw van democratie en vrijheid met een snelheid die ongekend is in de Europese geschiedenis. Kijk eens hoe de situatie in Midden- en Oost-Europa is veranderd in de afgelopen twintig jaar. Er heerst inmiddels ook vrede in de Westelijke Balkanlanden en er zijn hervormingen in gang gezet. Laten we al het nodige doen om in de Republiek Moldavië eenzelfde situatie tot stand te brengen.

  Adrian Severin, namens de S&D-Fractie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, de Republiek Moldavië heeft maar één keuze – tussen ‘Transnistrisering’ en ‘Europeanisering’, dat wil zeggen tussen een oligarchisch verleden van Sovjetsnit en een toekomst van veiligheid, welvaart en sociale rechtvaardigheid.

De ontwikkeling van Moldavië is tot nu toe negatief beïnvloed door de interne politieke instabiliteit. Het fundamentele probleem van de Republiek Moldavië houdt geen verband met de externe uitdagingen waarvoor het land staat, maar met de interne verdeeldheid tussen de politieke krachten. Door die interne politieke instabiliteit heeft de regerende coalitie niet de tijd gekregen om uitvoering te geven aan haar pro-Europese koers. Moldavië staat nu voor een keerpunt. Het resultaat van deze vervroegde verkiezingen moet het land op het spoor van Europese modernisering zetten.

Daarom roepen we alle politieke krachten in Moldavië die het land op de rails van Europese modernisering willen zetten, op om onnodige strijd of confrontaties te vermijden en zich te concentreren op de ontwikkeling van een brede visie die erop gericht is om het land in de richting van verwezenlijking van zijn Europese doelen te sturen.

  Graham Watson, namens de ALDE-Fractie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, achttien maanden geleden was dit Huis geschokt door de gewelddadige gebeurtenissen in Chisinau. Een paar weken later hadden we het grote genoegen om hier op de tribune de leiders van de democratische politieke partijen van Moldavië, dat een nieuwe weg was ingeslagen, welkom te heten. We deelden het enthousiasme van de Moldavische bevolking voor een nieuwe toekomst.

Het is goed om te zien hoeveel vooruitgang het land sindsdien heeft geboekt. Er moet nog veel gebeuren – zo moeten niet in de laatste plaats de daders van die gewelddadige gebeurtenissen voor de rechter worden gebracht –, maar als Moldavië de huidige coalitie bij de verkiezingen van volgende maand weer in het zadel brengt, bestaat er een gerede kans dat het land, ondanks de problemen die het gevolg zijn van de economische recessie, zijn transformatie kan voltooien.

De Britse schrijver Francis Bacon heeft opgemerkt dat hoop goed is voor het ontbijt, maar niet geschikt is voor het diner. De regerende partijen van Moldavië moeten zich er goed van bewust zijn dat de hervormingen in overeenstemming moeten zijn met de wetten die die hervormingen mogelijk maken. De tijd werkt niet in ons voordeel. Er moet heel snel heel veel gedaan worden.

Mijn fractie spreekt haar waardering uit voor het werk dat commissaris Füle en zijn diensten hebben verricht om Moldavië bij te staan. We verwelkomen het initiatief van de "Vrienden van Moldavië" en de geweldige bijeenkomst van Europese landen om Moldavië te helpen. Van de kant van de Europese Unie wordt er alles aan gedaan om dit vreselijk arme land te helpen om zich op te trekken aan de Europese normen. Ik hoop dat wanneer de Raad volgende week naar de visumregeling kijkt, dit zal bijdragen aan het boeken van vooruitgang op het gebied van de visa.

Zoals een van onze "founding fathers" heeft gezegd, wordt de Europese roeping van een land niet door de Europese Unie bepaald, maar door de Europese geest van de bevolking van dat land. We dringen er bij de bevolking van Moldavië op aan om bij de verkiezingen van volgende maand die Europese geest te laten zien.

  Tatjana Ždanoka, namens de Verts/ALE-Fractie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, we verwelkomen de vooruitgang die de Republiek Moldavië heeft geboekt en hopen dat het komende electorale proces de democratische instellingen verder zal consolideren en het respect voor de rechtsstaat en de mensenrechten in Moldavië zal versterken.

We weten dat er in de Moldavische samenleving brede steun voor het toekomstige EU-lidmaatschap van Moldavië bestaat – niet voor het lidmaatschap van de NAVO. Ondanks de verschillende politieke platformen waarop ze opereren, verklaren alle partijen die in het Moldavische parlement zijn vertegenwoordigd dat ze voor samenwerking met Europa en ook voor integratie in Europa zijn. Maar op grond van de ervaringen van mijn eigen land, Letland, met het lidmaatschap van de EU, heb ik in mijn gesprekken met Moldavische politici proberen uit te leggen dat het EU-lidmaatschap geen doel op zichzelf mag zijn. Opvoering van de inspanningen om ingrijpende en consistente economische en justitiële hervormingen door te voeren, met name door de corruptie te bestrijden, is van groot belang.

De Moldavische samenleving is multi-etnisch en meertalig; bovendien bestaan er essentiële verschillen met betrekking tot de beoordeling van historische gebeurtenissen. Het is daarom gevaarlijk om de Moldavische samenleving langs nieuwe lijnen te verdelen. In mijn visie heeft een recent decreet waarin 28 juni tot Dag van de Sovjetbezetting is uitgeroepen, wat bij veel inwoners van Moldavië tot een negatieve reactie heeft geleid, de samenleving niet sterker gemaakt, maar juist het tegenovergestelde effect bereikt.

De Moldavische samenleving wordt ook verdeeld aan de hand van de nationaliteit van de inwoners. Het feit dat de meeste inwoners twee nationaliteiten hebben creëert ook verschillen met betrekking tot hun rechten, en daarom moeten we er alles aan doen om deze verschillen weg te nemen en een visumvrije regeling voor alle Moldaviërs in te stellen.

  Charles Tannock, namens de ECR-Fractie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, niemand betwist dat Moldavië nog een lange weg te gaan heeft voordat het uiteindelijke doel van toetreding tot de Europese Unie, dat door de ECR-Fractie wordt gesteund, zal worden bereikt. Moldavië is nog steeds een van de armste landen van Europa, ondanks dat het lid is van de WTO, en is als zodanig kwetsbaar voor georganiseerde criminaliteit, mensenhandel en corruptie. Moldavië is nog steeds verlamd door het bevroren conflict met de Russisch sprekende bevolking en de in politieke zin door de Russen gedomineerde dissidente regio Transnistrië.

Sinds de communisten vijftien maanden geleden de macht zijn kwijtgeraakt, is Moldavië echter begonnen met het boeken van substantiële vooruitgang. De partijen die de Alliantie voor Europese Integratie en de huidige coalitieregering vormen, hebben een indrukwekkend vermogen tot samenwerking laten zien met de bedoeling om de integratie van Moldavië in de Europese Unie te versnellen. Van haar kant moet de Unie druk op de Moldavische regering blijven uitoefenen om door te gaan met de economische hervormingen en in het bijzonder met het verbeteren van de rechtsstaat en het verwezenlijken van goed bestuur.

Maar ook moeten we de banden met Chisinau aanhalen en de regering meer belonen. De kwestie van de visa is genoemd, maar ik wil ook Euronest noemen, waarin Moldavische en EU-politici de mogelijkheid hebben om over gemeenschappelijke belangen te discussiëren. Helaas is Euronest – dat tijdens de vorige zittingsperiode in mijn verslag aan de orde is gesteld – nog steeds in de greep van de onenigheid over de vertegenwoordiging van Wit-Rusland, omdat het parlement van Wit-Rusland, dat niet democratisch is gekozen, door ons Parlement niet wordt erkend.

Ik hoop dat op een dag alle landen van het Oostelijk Partnerschap die duidelijk Europees zijn, namelijk Moldavië, Oekraïne en een in de toekomst democratisch Wit-Rusland, kandidaat-lidstaten van de EU zullen worden.

  Bastiaan Belder, namens de EFD-Fractie. – Voorzitter, dit debat laat de Europese betrokkenheid zien bij de verscheurde Republiek Moldavië, en dat doet mij buitengewoon goed. In mijn land Nederland ontplooien burgers al jaren inspirerende sociale initiatieven om Moldavische jongeren echte toekomstperspectieven te bieden. Ik wens hier ook de stichting Orhei uit Spakenburg/Bunschoten, een dorp dat erg veel elan aan de dag legt, met ere te noemen. Ik kan hen onder ogen komen, omdat wij hier ook erover spreken, betrokkenheid tonen. En passant streeft Moldavië naar een diepgaande en alomvattende handelsovereenkomst met de Europese Unie. Commissaris Füle stipt dat ook aan. Commissaris, hoe staan de zaken ervoor en is er al echt vooruitgang te melden?

Een verruiming van de afzetmogelijkheden voor Moldavische producten, vooral landbouwproducten, wijn voor Chisinau, is van levensbelang. Moldavië's belangrijkste traditionele afzetmarkt Rusland sluit en beperkt immers regelmatig zijn grenzen om politieke redenen. Commissaris, u hebt het al aangegeven, maar kan de Europese Unie soms werkelijk soelaas bieden voor deze nood van de kant van Moldavië?

En dan nog een laatste vraag over het zogenoemde Meseberg-initiatief van bondskanselier Merkel. Zet Rusland zich nu daadwerkelijk in voor een oplossing van de kwestie Transnistrië in ruil voor een opwaardering van de politieke dialoog tussen de EU en Rusland? Want mij bereiken geluiden dat het Kremlin vooralsnog niet in beweging komt. Vooral wens ik u erg veel succes en volharding om Moldavië dichter bij Europa te brengen, commissaris.

  Traian Ungureanu (PPE). − (EN) Mijnheer de Voorzitter, er is uitgebreid bewijs voor het feit dat de gecommitteerdheid van Moldavië aan de Europese waarden en normen echt en effectief is.

Moldavië is van onze Oost-Europese buurlanden feitelijk het beste voorbeeld van een land dat pro-Europees beleid toepast. De geloofsbrieven van Moldavië zijn gelijkwaardig aan die van de landen van de Westelijke Balkan.

Het positieve precedent dat Moldavië heeft geschapen moet worden erkend en bevorderd. De achteruitgang van de democratische instellingen in het buurland Oekraïne vergroot het belang van Moldavië voor het EU-beleid op de oostelijke flank. In dit verband is het van vitaal belang dat de parlementsverkiezingen van 28 november bevestigen dat Moldavië de weg naar integratie in Europa zal blijven bewandelen.

Het is hoog tijd dat de EU Moldavië en de Moldaviërs een positief signaal zendt. Duizenden Moldavische families zijn van elkaar gescheiden door een visumbarrière. De dialoog tussen de EU en Moldavië over visa biedt ons een enorme kans. Deze dialoog moet een operationele fase ingaan. Laten we hopen dat de Raad Buitenlandse Zaken van 25 oktober de Commissie zal verzoeken een actieplan voor visumliberalisering op te stellen. Een pro-Europees, geïntegreerd Moldavië zal een gunstig effect hebben aan de oostelijke grens van de EU, waar zwak bestuur en onopgeloste conflicten een voortdurende bedreiging van de Europese stabiliteit vormen.

  Iliana Malinova Iotova (S&D). – (BG) De uitdagingen waarvoor Moldavië zich op dit moment gesteld ziet, die ook deel uitmaken van onze algemene doelstelling, zijn onder meer versterking van de multi-etnische staat en zijn identiteit, de politieke afwikkeling van het probleem van Transnistrië en EU-lidmaatschap van het land als zelfstandige, onafhankelijke staat.

De liberalisering voor visa is uiterst belangrijk. Zoals we in soortgelijke gevallen hebben gezien voor de landen uit het voormalige Joegoslavië, leidt dit tot goede resultaten. De tendens om een snelle procedure in te zetten voor het verstrekken van Bulgaarse en Roemeense paspoorten aan Moldavische burgers, is geen oplossing voor dit probleem en brengt een aantal risico's met zich mee. Tegelijkertijd moeten de autoriteiten in Chisinau ervoor zorgen dat de 90 miljoen euro aan macrofinanciële hulp van de Europese Unie ten goede komt aan alle Moldavische burgers, ongeacht hun etnische afkomst. Dit is ook van groot belang voor de Bulgaarse minderheid in Moldavië, die in een van de armste economische gebieden van het land woont.

  Cristian Silviu Buşoi (ALDE) . – (RO) Als lid van de delegatie in de Parlementaire Samenwerkingscommissie EU-Moldavië heb ik de positieve vooruitgang die Moldavië heeft geboekt met plezier gevolgd en ik kan bevestigen dat de inzet van de Republiek Moldavië voor de weg naar Europa zeer duidelijk is gebleken tijdens het afgelopen jaar. Ik roep hierbij de hervormingen in herinnering die zijn doorgevoerd op het gebied van de economie, het rechtsstelsel en het openbaar bestuur. Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn en onderkennen dat het overgangsproces in Moldavië niet eenvoudig is en er nog vele hervormingen ten uitvoer moeten worden gelegd.

Het stemt mij tevreden dat er vooruitgang wordt geboekt in de besprekingen over de liberalisering van de visumregeling. Ik denk echter dat de Commissie een duidelijke routekaart zal moeten vaststellen voor de verwezenlijking van deze doelstelling en – waarom niet – voor de volledige afschaffing van de visumplicht in de toekomst. De Republiek Moldavië zal tijdens de parlementsverkiezingen van 28 november een cruciale test moeten doorstaan en ik hoop dat de Europese weg waarop het land heeft ingezet, zal worden goedgekeurd door de bevolking en wordt voortgezet.

De macrofinanciële bijstand en de politieke steun van de Europese instellingen en enkele lidstaten is van het grootste belang geweest. Gezien de positieve resultaten die ons beleid heeft opgeleverd, verzoek ik de Europese instellingen – het Parlement, de Raad en de Europese Commissie – hun maatregelen ter ondersteuning van Moldavië voort te zetten om Moldavië vertrouwen te geven en het land aan te moedigen om voort te gaan op de ingeslagen weg van hervormingen en toenadering tot de Europese Unie zodat het uiteindelijk volledig kan integreren en lid kan worden van de EU.

  Adam Bielan (ECR). - (PL) Tien dagen geleden heb ik Moldavië bezocht in het kader van een speciale delegatie van de Commissie buitenlandse zaken, samen met onder anderen de afgevaardigden mevrouw Macovei en de heer Watson. We waren in Moldavië op een voor dit land bijzonder belangrijk moment, namelijk enkele weken na het mislukte constitutionele referendum van 5 september en enkele weken voor de belangrijke parlementsverkiezingen die zoals u weet op 28 november plaatsvinden. Wat we vooral ervaren hebben, is de bijzonder grote steun van het Moldavische volk en de Moldavische samenleving voor de Europese integratie. Bijna driekwart van de Moldaviërs steunt dit proces.

We hebben ook waargenomen dat de regering van premier Filat enorme vooruitgang heeft geboekt op weg naar Europese integratie. Er zijn vele hervormingen uitgevoerd, onder andere in de strijd tegen de corruptie die het land vroeger uitholde. Natuurlijk bestaan er ook nog problemen. Problemen die samenhangen met de economische crisis en problemen die voortkomen uit de nog steeds niet opgeloste situatie in Transnistrië. Om ervoor te zorgen dat het hervormingsproces ook na 28 november doorgaat, is een duidelijk signaal van de Europese Unie nodig. Ik reken er daarom op dat het lukt om op de komende Top van de Raad liberalisering van visa af te dwingen.

  Elena Băsescu (PPE). – (RO) Ook ik wil alle mensen bedanken die dit debat mogelijk hebben gemaakt. Het is onze plicht om de Republiek Moldavië te bekijken met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, vooral nu de verkiezingen naderen. De regering van de Alliantie voor Europese Integratie heeft door de bijzondere inspanningen die zij heeft verricht laten zien dat zij bereid is een veelomvattend proces van politieke, economische en institutionele hervormingen in gang te zetten en zij neemt op dit terrein het voortouw binnen het Oostelijke Partnerschap. Dit gebeurt na acht jaar waarin de communisten regeerden en grondrechten als het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op een eerlijke rechtsbedeling ernstig werden geschonden.

Het hervormingsproces in de Republiek Moldavië moet doorgaan, hoofdzakelijk op het terrein van justitie en binnenlandse zaken. Corruptie moet op doeltreffende wijze worden bestreden en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht moet worden gegarandeerd. Tegelijkertijd moeten er veilige en humane omstandigheden in gevangenissen worden gewaarborgd teneinde de fundamentele mensenrechten te eerbiedigen. De Republiek Moldavië verkeert inmiddels al ruim anderhalf jaar in een politieke crisis, na de mislukte pogingen een president te kiezen en de geldigverklaring van het referendum.

Ik ben van mening dat de aanstaande verkiezingen op 28 november een enorm riskante zaak zijn voor de weg die Moldavië dichter bij Europa brengt. De democratie wordt opnieuw danig op de proef gesteld. Ik durf te stellen dat een mislukking van de democratie in de Republiek Moldavië bij de komende verkiezingen, tot op zekere hoogte, ook een mislukking zal betekenen van het beleid van de EU in dit land. We hebben in de directe nabijheid van de EU behoefte aan een partner die zich de waarden die wij delen, eigen maakt.

Ik wil tot slot benadrukken dat de taal die de burgers van de Republiek Moldavië spreken nu een officiële taal van de Europese Unie is. Dit is nog weer een reden waarom het land door ons gesteund moet worden.

  Kristian Vigenin (S&D). – (BG) Het doet me genoegen dat het Europees Parlement zich buigt over de situatie in Moldavië, een land dat hoofdzakelijk Europees is. In dit verband zij gezegd dat de regerende coalitie voor Europese Integratie zich hard heeft ingespannen om Moldavië dichter bij de Europese Unie te brengen en dat strekt haar tot grote eer.

Tegelijkertijd verwachten de burgers meer resultaten voor de economie en maatschappelijke ontwikkeling. Het is geen toeval dat dit zich ook ontpopt tot het kernthema van de huidige campagne. Het aanknopen van banden met de Europese Unie is een geleidelijk proces. Het neemt tijd in beslag, en de weg van Moldavië naar toenadering moet onomkeerbaar worden.

De politieke instabiliteit is ontstaan doordat de grondwet niet kon worden gewijzigd. Na de huidige verkiezingen zou deze situatie zich opnieuw kunnen voordoen. Daarom roep ik de politieke machthebbers ongeacht hun meningsverschillen en de verkiezingsuitslag op het nodige te doen om de politieke stabiliteit in Moldavië te waarborgen, waarmee zij de kans hebben om in het belang van hun burgers en de Europese toekomst van hun land te handelen.

  Cristian Dan Preda (PPE). – (RO) Moldavische communisten omschrijven de belangstelling voor de situatie in Chisinau en de toespraken die parlementsleden in Roemenië over deze situatie houden steevast als Roemeens imperialisme, of deze belangstelling nu getoond wordt door president Băsescu of door leden van het Europees Parlement. Met andere woorden, de communisten in Chisinau willen graag dat Boekarest zijn mond houdt. Ik ben zelf van mening dat zij dit niet kunnen verwachten. Integendeel, we hebben juist de plicht om van ons te laten horen.

De voornaamste reden hiervoor is dat er grote aantallen, hoofdzakelijk Europese, Roemeense en Bulgaarse burgers, maar ook andere burgers, in de Republiek Moldavië wonen. Ik vind dat de mensen die in Moldavië wonen, evenals alle andere Europese burgers, de rechten moeten kunnen uitoefenen die zij ontlenen aan hun politieke status.

Ten tweede, moeten we Chisinau bijzonder scherp in de gaten houden omdat de coalitieregering daar al ruim een jaar handelt uit naam van de Europese integratie. Het gaat daarbij niet alleen om de naam die deze coalitie draagt, hoewel we er uiteraard minder belangstelling voor zouden hebben getoond als zij de Alliantie voor Rusland had geheten. De alliantie is echter de Alliantie voor Europese Integratie genoemd. Maar niet alleen de naam is dus van belang, ook het moedige optreden van deze regering. Mevrouw Macovei en commissaris Füle hebben al uitgelegd wat dit moedige optreden behelst.

Ik was vorige week in Chisinau en Tiraspol en ik heb gemerkt dat het in de campagne die op stapel staat voor de verkiezingen van november, ook draait om het Europees worden. De burgers van Moldavië zullen in feite niet alleen een keuze maken tussen verschillende politieke machtsblokken, maar ook tussen de voortzetting van zijn weg naar Europa en het einde van de toenadering.

We moeten onszelf echter niet voor de gek houden. Ik zag namelijk dat zelfs het hoofd van de EU-delegatie in Chisinau zichzelf voor de gek begint te houden. De communisten moeten niets hebben van integratie. De communisten hebben een jaar en enkele maanden geleden laten zien wat ze wel willen. Uit de demonstraties van april is zeer duidelijk gebleken waar de belangen van de communisten in Chisinau liggen. Daarom hoop ik dat de burgers de boodschappen en de standpunten van de partijen zullen begrijpen, en dat ook de politici zelf de wensen van de mensen zullen begrijpen zoals die via de stembus tot uitdrukking zullen worden gebracht.

  Marek Siwiec (S&D). - (PL) Ik vraag mij af waarom wij zoveel aandacht besteden aan een klein landje dat in de buurt van de Zwarte Zee ligt, zonder hier toegang tot te hebben. Misschien spreken we wel over Moldavië omdat het een klein land is waarin twee werelden elkaar ontmoeten? Een van die werelden, die ooit symbool stond voor de Sovjet-Unie, wordt langzaam en met moeite verleden tijd. Moldavië is verdeeld. Een deel van het land is bezet en wordt gesteund door externe krachten. Ik vind dat dit land onze steun verdient. Het is een klein land, bewoond door bijzonder moedige mensen die willen bouwen aan democratie en toenadering zoeken tot de Europese Unie.

Commissaris, net zoals in de natuurkunde telt in de situatie van Moldavië niet de kracht, maar het punt waarop de kracht aangrijpt. De miljoenen euro's waar u het over heeft, maken weinig indruk. Het zijn slechts kleine bedragen die echter wel het door ons gewenste positieve resultaat kunnen bewerkstelligen, als ze op het juiste punt en op het juiste moment worden ingezet. Ik wens iedereen die de democratie in Moldavië wil opbouwen, veel succes. Partijlidmaatschap interesseert mij niet, ik wil dat Moldavië zich verenigt, een betere toekomst voor zichzelf opbouwt en binnenkort onze partner wordt.

  Eduard Kukan (PPE). - (SK) Uit de vooruitgang die Moldavië tot dusver heeft geboekt, blijkt dat dit land een voorbeeld van een succesverhaal kan worden van een deelnemer aan het oostelijke partnerschap van de Europese Unie.

De huidige pro-Europese regering onder leiding van de Alliantie voor Europese Integratie heeft de Moldavische burgers een helder en belangrijk politiek perspectief geboden voor de toekomstige democratische vooruitgang van het land. Tegelijk is het waar dat de interne politieke situatie negatieve gevolgen heeft ondervonden van het langlopende conflict over constitutionele hervorming. Na het referendum dat op niets is uitgelopen, moet de impasse in de politieke onderhandelingen tussen de partijen met de komende verkiezingen worden doorbroken. Ik denk dat de Europese Unie de belangrijke vooruitgang die de huidige regering heeft geboekt met de versterking van de banden met de EU, expliciet moet erkennen.

Op maandag 25 oktober presenteert de Raad Buitenlandse Zaken naar verwachting zijn conclusies over Moldavië. Hierin moet steun naar voren komen voor de pro-Europese stappen die de huidige regering tot dusver heeft gezet. Uiterst belangrijk is dat de Commissie in deze conclusies kan worden gevraagd een actieplan uit te werken voor liberalisering van de visumregels. Dit is een belangrijke kwestie voor de Moldavische burgers. Uiteraard zal het uiteindelijke resultaat voornamelijk afhangen van de verkiezingsuitslag. Voorts denk ik dat het Europees Parlement een positievere houding zou moeten innemen ten opzichte van Moldavië. Wij zouden duidelijker onze steun moeten betuigen voor de pro-Europese krachten in het land, en moeten laten zien dat wij graag willen dat Moldavië zich in de toekomst bij de verenigde Europese familie voegt. Wij moeten de Moldaviërs ervan overtuigen dat een dergelijke toekomst ook in hun grootste belang is.

  Laima Liucija Andrikienė (PPE). − (EN) Mijnheer de Voorzitter, Moldavië heeft een lange weg afgelegd sinds het Molotov-Von Ribbentrop-Pact Europa in invloedssferen verdeelde en Moldavië deel ging uitmaken van de Sovjet-Unie.

Tegenwoordig is Moldavië een onafhankelijke staat. Het is waar dat het land veel problemen heeft. Tegelijkertijd is het een democratisch land dat op weg is naar integratie in Europa, en daarom wil ik alle politieke klassen in dat land, alle democratische politieke krachten en alle etnische gemeenschappen, vandaag aanmoedigen om onnodige confrontaties te vermijden en zich te concentreren op de ontwikkeling van een brede visie die erop gericht is om het land in de richting van verwezenlijking van zijn Europese doelen te sturen.

En niet in de laatste plaats is daar Transnistrië. Transnistrië moet hoog op onze agenda staan en ik verwelkom het initiatief van de Duitse kanselier Merkel en de leiders van enkele andere landen om een oplossing te vinden voor dit bevroren conflict.

  Ioan Mircea Paşcu (S&D). − (EN) Mijnheer de Voorzitter, Moldavië is het laatste ‘Latijnse’ land dat geen lid is van de EU. De geschiedenis heeft daarin een grote rol gespeeld. Door het nabuurschapsbeleid en het Oostelijk Partnerschap worden de vooruitzichten van Moldavië om eerst dichter bij de EU te komen en vervolgens, nadat aan alle voorwaarden is voldaan, tot de EU toe te treden, echter steeds beter.

De huidige coalitie, die weliswaar binnenkort voor verkiezingen komt te staan, heeft de snelheid van de hervormingen opgeschroefd, en daar heeft de EU naar behoren op gereageerd. De verantwoordelijke personen aan beide kanten mogen worden gefeliciteerd. Zowel de interne hervormingen als de reactie van de EU daarop moeten zo spoedig mogelijk het punt passeren waarop geen terugkeer meer mogelijk is.

De kansen van Moldavië zijn natuurlijk afhankelijk van de oplossing van het Transnistrische conflict. In dit verband zijn de huidige discussies over het onderwerp, zoals aangekondigd in Potsdam tijdens de Duits-Russische Top en opnieuw tijdens de recentelijk gehouden Top in Deauville, gebruikmakend van de kennelijke bereidheid van Rusland om een oplossing te vinden, bemoedigend. Laten we vertrouwen houden en samenwerken om dit laatste Latijnse land de EU binnen te loodsen.

  Andreas Mölzer (NI). - (DE) Mijnheer de Voorzitter, als we vroeger de blik op de Balkan richtten om bijvoorbeeld aandacht te besteden aan de problemen van Kosovo of Bosnië, hadden we de neiging Moldavië over het hoofd te zien. Dit terwijl de EU allang bemiddelend had moeten optreden in de geschillen rond Moldavië en zijn buren. Daarom is het betreurenswaardig dat Moldavië nu het aanbod van de EU heeft afgewezen om in het conflict over Transnistrië te bemiddelen.

Het treurige feit dat Moldavië het armste land van Europa is, is geen toeval, maar ligt aan de postsocialistische economische chaos die daar heerst. De rijke, geïndustrialiseerde regio in het oosten van Moldavië heeft zoals bekend met ondersteuning van Rusland zijn onafhankelijkheid uitgeroepen, waardoor de economie van het land, die geheel op de landbouw is gebaseerd, langzaam maar zeker doodbloedt.

Als de burgers van Moldavië eind november een nieuw parlement kiezen is het belangrijk dat de verkiezingen zonder incidenten verlopen, opdat nieuwe onlusten en een eventuele verscherping van het conflict met Roemenië worden voorkomen.

  Andrzej Grzyb (PPE). - (PL) Mijnheer de commissaris, ik was in de gelegenheid om als waarnemer de herhaalde verkiezingen in Moldavië bij te wonen. Uit gesprekken met vertegenwoordigers van politieke partijen van de toenmalige oppositie bleek een grote wil tot verandering. Die verandering heeft plaatsgevonden. De huidige premier, de heer Filat, heeft destijds als vertegenwoordiger van de oppositie heel duidelijk zijn Europese aspiraties uitgesproken. Wij hebben met grote waardering gesproken over de resultaten van zijn werk toen hij hier te gast was in het Europees Parlement. De delegatie van de Commissie buitenlandse zaken die onlangs op bezoek was in Moldavië, heeft dit bevestigd.

De interne problemen, vooral met betrekking tot Transnistrië alsmede het uiteenvallen en de verscheurdheid van dit land die symbool staan voor het verleden en verdeeldheid, vormen een groot probleem. Wij moeten het proces dat de aansluiting van Transnistrië bij Moldavië mogelijk moet maken, ondersteunen. Er doen zich daar verschillende problemen voor, inclusief het migratieprobleem. Commissaris, elke steun voor Moldavië, en ik ben het hierin eens met de heer ...

(Spreker wordt door de Voorzitter onderbroken)

  Mario Pirillo (S&D). – (IT) Mijnheer de Voorzitter, de afgelopen weken ben ik in Chisinau geweest, in Moldavië. Ik heb daar deelgenomen aan een door de minister van Cultuur georganiseerd congres over de integratie van Moldavië in Europa, in het bijzonder wat betreft cultuur. Ik had veel waardering voor het sterke verlangen om te groeien, vooral middels een reeks initiatieven die variëren van de aanleg van infrastructuur, een wegennet, elektriciteitsnetten en allerlei soorten netten tot professionele scholing voor alle vakken en bijscholing voor andere beroepen.

De Moldavische burgers zijn zeer geïnteresseerd in toetreding tot Europa. De regering streeft in de nabije toekomst naar echte integratie in de Europese Unie en werkt daaraan. Het is goed dat Europa op dit moment aandacht heeft voor ...

(Spreker wordt door de Voorzitter onderbroken)

  Andrew Henry William Brons (NI). − (EN) Mijnheer de Voorzitter, het aantal natuurlijke ontvangers van EU-financiering ligt momenteel net onder de helft van het totale aantal lidstaten. Als we het lidmaatschap uitstrekken tot meer en meer en steeds armere Oost-Europese landen zal het percentage netto-ontvangers oplopen tot misschien wel twee derde. Dit zal vanzelfsprekend ten koste gaan van de nettobetalers, maar ook van huidige lidstaten die netto-ontvangers zijn.

Versoepeling van visumbeperkingen, wordt ons vaak verteld, heeft niets te maken met migratie, waarmee uiteraard legale migratie wordt bedoeld. Het zal alles te maken hebben met illegale migratie: het smokkelen van mensen om ze voor minder dan het minimumloon en tegen minder dan minimale arbeidsvoorwaarden te laten werken. De mensen in de economisch actieve leeftijd die het land uit de armoede kunnen trekken, zullen het land verlaten.

Tot slot wil ik opmerken dat Moldavië zich in 1991 onafhankelijk van de Sovjet-Unie heeft verklaard. Wil Moldavië zijn onafhankelijkheid nu echt inleveren bij de EU, hoeveel zilverlingen het daarvoor ook in ruil moge krijgen?

  Štefan Füle, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik heb grote waardering voor dit debat. Ik heb grote waardering voor de timing van het debat en vooral heb ik grote waardering voor de duidelijke eenheid van de boodschap en de steun van dit eerbiedwaardige Huis.

De Republiek Moldavië staat op een keerpunt in haar geschiedenis. De Commissie heeft de Moldavische regering het afgelopen jaar actief geholpen bij het zo veel mogelijk verwezenlijken van haar ambitieuze hervormingsprogramma.

De hervormingen die we steunen weerspiegelen zonder uitzondering het brede scala aan doelstellingen van het Actieplan EU-Moldavië. Het welslagen van deze hervormingen is van cruciaal belang voor de toekomst van de Republiek Moldavië.

We hebben onze steun gegeven aan de visie van een modern en welvarend Moldavië, met een samenleving die is verzoend en een territoriale integriteit die is hersteld bij een groot aantal gelegenheden, niet alleen op 30 september, toen de zogeheten Groep van Vrienden, waar de heer Watson naar heeft verwezen, Chisinau bezocht. Uit de geschiedenis van Europa is in dit verband zonder enige twijfel een les te trekken.

De Republiek Moldavië is op de goede weg. Ik heb er vertrouwen in dat het land de politieke compromissen zal weten te sluiten die nodig zijn om de gecommitteerdheid aan hervormingen in stand te houden. Van onze kant, en voor zover mogelijk, zullen we aan de zijde van de burgers van Moldavië blijven staan en de nodige externe steun aan hervormingen blijven geven. We zullen ze steun blijven geven om te slagen voor het examen van de komende parlementsverkiezingen. Ik hoop ook oprecht dat we na deze verkiezingen een insluitend politiek proces in Moldavië zullen zien, dat gebaseerd is op een pro-Europese agenda en voortzetting van het transformatieproces ten bate van de Moldavische burgers en Europa.

  De Voorzitter. − Tot besluit van het debat⁽¹⁾ zijn er zes ontwerpresoluties ingediend overeenkomstig artikel 110, lid 2, van het Reglement.

Het debat is gesloten.

De stemming vindt vandaag, donderdag 21 oktober 2010, om 12.00 uur plaats.

Schriftelijke verklaringen (artikel 149)

  George Becali (NI), schriftelijk. – (RO) Ook ik juich de vooruitgang toe die de Europese Unie het afgelopen jaar heeft geboekt in verband met de Republiek Moldavië. Staat u mij toe mijn collega's die deze ontwerpresolutie hebben ingediend, te feliciteren.

Roemenië heeft zich, vanaf zijn toetreding, ingezet om de zaak van de Republiek Moldavië binnen de EU te bepleiten. Ik denk dat het feit dat de resolutie is ondertekend door een groot aantal Roemeense leden uit verschillende fracties in dit Parlement een concreet bewijs vormt van deze initiële inzet.

De 90 miljoen euro aan macrofinanciële bijstand die aan dit land is toegekend was en is nog altijd de reddingslijn die Moldavië en zijn burgers nodig hadden om vooruitgang te boeken en, in het bijzonder, om de toezeggingen na te komen die het heeft gedaan op het gebied van hervormingen, de rechtsstaat en de bestrijding van corruptie.

De Republiek Moldavië kent twee grote problemen die moeten worden opgelost. Het eerste is Transnistrië. Op dit punt moeten Europese regeringen een specifiekere en steviger bijdrage leveren en moeten de onderhandelingen worden hervat. Het tweede probleem, dat uiteraard afhangt van de democratische politieke krachten in de Republiek Moldavië die we moeten aanmoedigen, is de manier waarop de verkiezingen op 28 november zullen worden georganiseerd. We moeten burgers van zowel binnen als buiten feitelijk de kans geven te stemmen voor hun centrale regering. Dank u wel.

(1) Zie notulen.