Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 22 listopada 2010 r. - Strasburg

18. Ograniczenie stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (debata)

  Przewodnicząca – Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie pani poseł Jill Evans w imieniu Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (przekształcenie) (COM(2008)0809 – C6-0471/2008 – 2008/0240(COD)) (A7-0196/2010).

  Jill Evans, sprawozdawczyni – Pani Przewodnicząca! Pragnę rozpocząć od podziękowań pod adresem wszystkich koleżanek i kolegów, dzięki którym udało się osiągnąć porozumienie w pierwszym czytaniu. Dziękuję zwłaszcza wszystkim kontrsprawozdawcom, Komisji, hiszpańskiej i belgijskiej prezydencji, jak również Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego oraz pracownikom grup i asystentom. Po żmudnej i długotrwałej, ale zarazem konstruktywnej pracy zdołaliśmy osiągnąć porozumienie, na które złożyły się też bardzo trudne kompromisy.

Aby umieścić tę debatę od początku we właściwym kontekście, rozpocznę od stwierdzenia, że ilość sprzętu elektrycznego i elektronicznego sprzedawanego każdego roku w Unii Europejskiej przekracza 9 milionów ton. Większość wspomnianego sprzętu stanowią wielkogabarytowe urządzenia AGD oraz sprzęt komputerowy i telekomunikacyjny. Ponieważ rynek ten wciąż się rozwija, staje się również źródłem najszybciej rosnącego strumienia odpadów w UE, i szacuje się, że do roku 2020 wynikające stąd ilości sięgały będą 12,3 miliona ton. Jest to złożony strumień odpadów obejmujący wiele niebezpiecznych substancji. Hierarchia odpadów w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów daje zdecydowane pierwszeństwo zapobieganiu, co oznacza zastępowanie w produktach tych niezbiecznych substancji, które uniemożliwiają recykling lub stanowią zagrożenie dla zdrowia i środowiska w procesie przewarzania odpadów. Komisja szacuje, że aktualnie obowiązująca dyrektywa RoHS doprowadziła do zmniejszenia o ponad 100 tysięcy ton określonych metali ciężkich oraz dwóch grup bromowanych środków zmniejszających palność, przedostających się do strumienia odpadów i potencjalnie uwalnianych do środowiska naturalnego. Dyrektywa RoHS określiła pewien globalny standard, lecz potrzebna była jeszcze większa jasność, toteż przedmiotowe przekształcenie oznaczało dla nas ogromną dopowiedzialność polegającą na zapewnieniu przyjęcia czytelniejszych i ambitniejszych przepisów.

Uważam, że udało nam się poprawić aktualną dyrektywę w wieloraki sposób. Zawiera obecnie jasną metodologię uwzględniają kryteria regulujące podejmowanie decyzji o nowych ograniczeniach, które uzupełniają rozporządzenie REACH, a zarazem pozostają odeń niezależne. Udało się też rozszerzyć zakres obowiązywania dokumentu w celu objęcia nim w ciągu ośmiu lat wszystkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych, z wyjątkiem urządzeń podlegających szczególnemu wyłączeniu. W ciągu najbliższych trzech lat planuje się dokonanie przeglądu pod kątem wprowadzenia dodatkowych wyłączeń oraz zbadanie trzech ftalanów oraz jednego bromowanego środka zmniejszającego palność, czemu nadano rangę priorytetu. Wyłączenia na czas określony można wprowadzić jedynie wówczas, jeśli przyjmie się jasne kryteria i określone terminy obowiązywania. Jeżeli chodzi o nanomateriały, to zostaną one dokładniej zbadane w ramach przyszłych przeglądów graniczeń.

Koleżanki i kolegów posłów, którzy znali me ambitne plany, nie zaskoczy zapewne fakt, że ostateczny wynik prac nad sprawozdaniem nie jest dla mnie w pełni satysfakcjonujący. Celem dyrektywy RoHS miało być rozwiązanie konkretnych problemów związanych ze strumieniem specyficznych odpadów i uważam, że straciliśmy okazję, aby ją znacząco rozwinąć poprzez dodanie kolejnych ograniczeń. Udało nam się jednak utrzymać jej ducha oraz dopracować wniosek Komisji na szereg różnych sposobów.

Jeżeli chodzi o tabele korelacji, moja grupa popiera rozwiązanie, zgodnie z którym tabele te miałyby być obowiązkowe dla wszystkich państw członkowskich, lecz jest to problem o charakterze horyzontalnym, mający wpływ na całość europejskiego prawodawstwa, którego nie da się rozwiązać w ramach tego pliku dokumentów. Chcąc pomóc w znalezieniu rozwiązania, w poprawce 105 zaproponowałam, abyśmy – zamiast upierać się przy tabelach korelacji jako zadaniu obowiązkowym – przyjęli oświadczenie wzywające Komisję do przedstawienia sprawozdania, z którego wynikałoby, jaka jest obecna praktyka dostarczania tablic koleralcji przez państwa członkowskie i jak wpływa to na pracę Komisji. Dałoby nam to znacznie dokładniejszy obraz sytuacji jako materiał do dalszej dyskusji.

Podsumowując: udało nam się dopracować nieco mglisty i mało ambitny wniosek, tworząc ramy dla nowej dyrektywy RoHS, która zapewni wyższy stopień ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, zarówno już teraz, jak i w nadchodzącej przyszłości.

  Maria Damanaki, komisarz – Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu Potočnik! Komisarz odpowiedzialny za ten dokument jest tu dziś ze mną, lecz niestety nie może zabrać głosu ze względu na problemy z gardłem. Wiem, że przez długi czas pracował nad tym dokumentem, i postaram się najlepiej, jak tylko potrafię, przemówić w jego imieniu.

Jesteśmy u progu porozumienia w pierwszym czytaniu, dotyczącego przekształcenia dyrektywy w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym – czyli porozumienia w sprawie RoHS. Dotarcie do tego punktu nie byłoby możliwe bez ciężkiej i mozolnej pracy Parlamentu Europejskiego nad tym niezwykle ważnym dossier. Dziękuję sprawozdawczyni, pani poseł Jillian Evans, jak również Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności za doskonałą pracę nad przedmiotowym sprawozdaniem, i gratuluję zarazem jej wyników.

Dyrektywa RoHS, od czasu jej przyjęcia w 2003 roku, była i jest udanym dokumentem legislacyjnym. Pozwoliła zapobiec wyrzuceniu tysięcy ton zakazanych substancji na śmietnik i ich potencjalnemu uwolnieniu do środowiska. Umożliwiła także wprowadzenie istotnych zmian do projektów wyrobów elektronicznych produkowanych w Unii Europejskiej i na całym świecie. Pozostałe kraje, włączając głównych partnerów handlowych UE, poszły za przykładem Unii Europejskiej i wprowadziły podobne rozwiązania legislacyjne.

Korzystamy z ogromnych i coraz większych ilości sprzętu elektronicznego, zawierającego wiele różnych źródeł metali. Na przeciętny komputer składa się ponad 60 surowców wtórnych. Każdy obywatel UE produkuje rokrocznie średnio 25 kg odpadów elektronicznych. Przedmiotowe przepisy pozwolą nam uwolnić produkty elektroniczne od wielu niebezpiecznych substancji i tym samym ułatwią recykling owego szerokiego strumienia odpadów. Przyczynią się również do wydajniejszego wykorzystywania zasobów w UE, zgodnie z duchem strategii Europa 2020.

Przemysł i państwa członkowskie wskazywały jednak na ryzyko niewłaściwego bądź nieskutecznego wdrażania i egzekwowania przedmiotowej dyrektywy. Obecny stan rzeczy jest niewystarczający, nie tylko w kategoriach ochrony środowiska naturalnego, lecz także w kategoriach tworzenia równych szans w obrębie UE. Dlatego ważne jest, aby odnośne przepisy zostały usprawnione i doprecyzowane. Dla Komisji kluczowym zadaniem jest zapewnienie zgodności z rozporządzeniem REACH, ale prawdziwe korzyści dla środowiska naturalnego pojawią się dopiero wówczas, kiedy odnośne przepisy zostaną prawidłowo wdrożone i wyegzekwowane na szczeblu krajowym. Mam nadzieję, że wprowadzenie do przedmiotowych przepisów wspólnych definicji i narzędzi oceny nowych ram prawnych dotyczących wprowadzania produktów na rynek znacząco poprawi istniejącą sytuację.

Ponadto udało się też zwiększyć aspiracje dyrektywy w odniesieniu do ochrony środowiska, rozszerzając listę objętych nią produktów. Po pierwsze, wskutek dołączenia dwóch nowych kategorii – to jest wyrobów medycznych oraz przyrządów do nadzoru i kontroli –oraz, po drugie, w wyniku rozszerzenia zakresu obowiązywania dyrektywy na wszystkie produkty elektroniczne po upływie ośmiu lat. Kolejne rozszerzenia zakresu obowiązywania przedmiotowych przepisów przyniosą dalsze korzyści dla środowiska, niemniej podmioty gospodarcze powinny mieć dość czasu, aby się do tego przystosować, zaś wszelkie zmiany zakresu powinny być oparte na solidnych informacjach. Komisja dokona zatem przeglądu zmian zakresu bieżących przepisów, dla których nie przeprowadzono jeszcze oceny skutków. Komisja chciałaby w tym miejscu wyjaśnić nieco sprawę, wydając następujące dwa oświadczenia.

Po pierwsze, co się tyczy zakresu obowiązywania, Komisja wyjaśnia, że zakres ten wynika z art. 2 ust. 1a, zgodnie z którym w okresie przejściowym liczącym osiem lat państwa członkowskie mają obowiązek zezwalać na oferowanie na ich rynkach zbytu sprzętu elektrycznego i elektronicznego, który nie był objęty zakresem obowiązywania dyrektywy 2002/95/WE, lecz który zostanie uwzględniony w nowej dyrektywie.

Po drugie, co się tyczy przeglądu, o którym mowa w art. 19, Komisja zamierza przeprowadzić – przed upływem trzech lat od wejścia w życie przedmiotowej dyrektywy – ocenę skutków zmian zakresu jej obowiązywania. Przegląd może zaowocować wysunięciem przez Komisję wniosku legislacyjnego, zgodnie z prawem Komisji do inicjatywy prawodawczej zapisanym w traktatach.

W odniesieniu do nanomateriałów chcemy zadeklarować rzecz następującą. Bierzemy pod uwagę fakt, że prace w Komisji nad wspólną definicją nanomateriałów są jeszcze w toku. Pragniemy przyjąć w niedalekiej przyszłości zalecenie w sprawie wspólnej definicji dla wszystkich sektorów prawodawstwa. Komisja uważa, że przepisy RoHS objęły różne formy, w tym również formy nano substancji, które są obecnie zakazane, które będą w przyszłości przedmiotem priorytetowego przeglądu na mocy przepisów RoHS.

Na koniec dodam, że Komisja ubolewa nad brakiem poparcia, także w samym wniosku Komisji, dla przepisu, który pozwoliłby wprowadzić obowiązek tworzenia tabel korelacji. Komisja zgodziła się na zastąpienie obligującego przepisu akapitem, w którym zachęca się państwa członkowskie do stosowania tego rodzaju praktyk, pragnąc w ten sposób ułatwić osiągnięcie porozumienia w pierwszym czytaniu, lecz niniejszym oświadcza, że nie należy tego postrzegać w kategoriach precedensu. Będziemy kontynuować współpracę z naszymi współprawodawcami, starając się znaleźć horyzontalne rozwiązanie dla tej horyzontalnej, instytucjonalnej kwestii.

Komisja może zaakceptować kompromisowy pakiet w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie przedmiotowej dyrektywy w pierwszym czytaniu. Zachęcam Parlament do przyjęcia identycznego stanowiska.

  Bogusław Sonik , w imieniu grupy PPE – Pani Przewodnicząca! Na początku chciałbym szczególnie podziękować pani poseł sprawozdawczyni, Jill Evans, za bardzo dobrą pracę nad sprawozdaniem. Bez jej zaangażowania i determinacji osiągnięcie kompromisu pomiędzy grupami politycznymi i instytucjami w pierwszym czytaniu nie byłoby możliwe. Dyrektywa RoHS należy do tych aktów legislacyjnych, które w jednej linii stawiają środowisko oraz zrównoważony rozwój i niezakłócony przepływ towarów. Jej dotychczasowe działanie w obszarze ochrony środowiska doprowadziło do spektakularnego ograniczenia obecności metali ciężkich w strumieniu odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz pojawienia się innowacyjnych technologii.

Naszym priorytetem podczas prac nad przeglądem dyrektywy RoHS było podwyższenie standardów bezpieczeństwa w urządzeniach elektrycznych oraz elektronicznych gadżetach sprzedawanych w Unii Europejskiej. Nowe zasady spowodują, że obowiązkiem stosowania sprawdzonych i bezpiecznych dla zdrowia i środowiska substancji objęci będą wszyscy producenci sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Otwarty zakres dyrektywy wpłynie pozytywnie na harmonizację wspólnego rynku wewnętrznego, przepływ towarów oraz da pewność prawną europejskim przedsiębiorcom.

Wynegocjowany kompromis uważam za dobry, korzystny z punktu widzenia ochrony środowiska i wycofywania toksycznych substancji w sprzęcie i odpadach. Z drugiej strony znowelizowana dyrektywa RoHS daje przemysłowi oraz przedsiębiorcom niezbędny horyzont czasowy na wprowadzenie zmian i niezbędne dostosowanie. Zaproponowana metodologia wyznaczenia substancji przeznaczonych do priorytetowego przeglądu oparta na REACH wprowadza również spójność prawną i koherencję legislacji Unii Europejskiej.

  Jo Leinen, w imieniu grupy S&D – (DE) Pani Przewodnicząca! Mam nadzieję, że nasz pan komisarz odzyska głos, gdyż głos ten będzie nam potrzebny na konferencji klimatycznej w Cancún. Byłem zaskoczony, że pani poseł Damanaki, która uprzednio wypowiadała się w sprawie przeglądu przepisów dotyczących rybołówstwa, zabiera również głos w sprawie przeglądu dyrektywy poświęconej niebezpiecznym substancjom. Dziękuję pani poseł za wkroczenie do akcji.

Parlament nie uzyskał wszystkiego, czego oczekiwał. Zrezygnowano z załącznika 3, czego żałujemy. Będziemy jednak śledzić losy tych substancji i kiedy za trzy lata przyjdzie czas na przegląd, będą Państwo musieli ponownie odwiedzić tę salę, aby przedstawić wyniki ocen skutków oraz wskazać, substancja po substancji, na związane z nimi problemy. Mamy także w efekcie sporą ilość wyłączeń, co sprawia, że nasz dokument przypomina szwajcarski ser. Trzeba nam także sprawdzić luki i niedociągnięcia dotyczące ludzkiego zdrowia i środowiska naturalnego. Dodam jedynie, że bardzo kontrowersyjną sprawą były panele słoneczne. Nie chcemy, aby kadm przechodził do środowiska, lecz wspomniane panele obciążą je ładunkiem 100 tysięcy ton kadmu. Jest to coś, co będziemy musieli bardzo pilnie śledzić.

Z zadowoleniem przyjmuję fakt, że Komisja w ramach swych czterech deklaracji poczyniła pewne ustępstwa, toteż na dziś zadowolimy się postępem, jaki udało się osiągnąć w roku 2010, po czym spotkamy się ponownie za trzy lata, aby dokonać przeglądu przepisów. Oczywiście dziękuję również sprawozdawcom i kontrsprawozdawcom.

  Holger Krahmer, w imieniu grupy ALDE – (DE) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu! Przedmiotowa dyrektywa stanowi prawodawstwo, które wypracowaliśmy niespodziewanie szybko. Jestem niezwykle zaskoczony, że osiągnęliśmy kompromis, który ja oraz moja grupa – co chcę z wielkim naciskiem podkreślić – uważamy za możliwy do przyjęcia.

Dziś można już powiedzieć, że ów akt prawny odbył szczególnie trudną drogę przez Parlament. Rozszerzyliśmy jego zakres jedynie po to, aby zaraz potem go ukrócić. Okazjonalnie próbowaliśmy zaszeregować pewne substancje jako wysoce niebezpieczne, choć może należało sobie raczej postawić pytanie, czy przedmiotowe prawodawstwo jest rzeczywiście najlepszym forum dla tego rodzaju debaty. Osobiście uważam, że umieszczanie PCW i nanomateriałów w jednym dokumencie, jakim jest dyrektywa w sprawie „substancji niebezpiecznych”, nie było dobrym pomysłem. Uważam zatem za rozsądne zrezygnowanie w rozwiązaniu kompromisowym z takiego rozwiązania.

Mój przedmówca już o tym wspominał, lecz jest rzeczą doprawdy szczególną, że z taką uwagą pochylamy się nad każdym gramem zanieczyszczeń, po czym w naszych debatach postępujemy niekiedy nader irracjonalnie. Najwyraźniej są w Europie branże, które ze względów politycznych otaczamy ekologicznym murem. Rzecz dotyczy przedsiębiorstw z branży energii odnawialnych. Trudno zrozumieć fakt, że nieustannie wyłączamy je z zakresu przedmiotowego prawodawstwa argumentując, że musimy zgadzać się na zanieczyszczenie środowiska w imię ochrony klimatu i realizacji naszych celów w dziedzinie energii odnawialnych. Jedno z drugim nie może iść w parze.

Mam jedynie nadzieję, że nie postąpimy tak samo w przypadku odpadów elektronicznych – a moment decyzji w tej sprawie jest bliski – gdyż byłoby to jeszcze bardziej zdumiewające.

  Julie Girling, w imieniu grupy ECR – Pani Przewodnicząca! Chciałabym dołączyć do podziękowań pod adresem sprawozdawczyni i jej zespołu. Po bardzo długich negocjacjach mamy przed sobą sprawozdanie, pod którym moja grupa może się podpisać.

Chciałabym jednak skorzystać z okazji, aby wspomnieć o kilku obszarach. Celem przekształcenia miała być poprawa stanu rzeczy. Uważam, że przekształcenie powinno z definicji temu właśnie służyć. Celem przekształcenia miało być uproszczenie wymogów i żądań dotyczących producentów. Widząc rezultat, można odnieść wrażenie, że pod wieloma względami uczyniono krok naprzód, po czym dwa kroki wstecz.

Z zadowoleniem przyjmuję usunięcie załącznika III, w którym skutecznie umieszczono wiele substancji na czarnej liście, lecz ubolewam nad niemożności osiągnięcia porozumienia w sprawie kryterium, jakim mogłaby być dostępność. Kosztowało nas to wiele dyskusji.

Po drugie, intencją przekształcenia było stworzenie pewności prawnej. Muszę tu wymienić otwarcie zakresu. Od samego początku argumentowałam, że otwarcie zakresu stworzy sytuację niepewności i spowoduje nowe zapotrzebowanie na wyłączenia i wyjątki. W moim odczuciu, przed wyrażeniem zgody na otwarcie zakresu powinniśmy byli otrzymać od Komisji co najmniej pełną ocenę skutków. Nie zmieniłam zdania, lecz akceptuję fakt, że straciłam argument. Uważam, że wzajemne kontrole, które zapisuje się obecnie w rozporządzeniach, spowodują szereg wyzwań, toteż z zadowoleniem przyjmuję fakt, że Komisja zdecydowana przyjrzeć się bliżej sytuacji, jaka powstanie po włączeniu tego zapisu. Jednakże uważam, że byłoby lepiej, gdybyśmy zrobiono to wcześniej. Zastanawiam się, w jaki sposób przedmiotowe otwarcie zakresu faktycznie przyczyniło się do poprawy pewności prawnej i ogólnej jasności.

Na koniec chciałabym wskazać na realne niebezpieczeństwo nadmiernej regulacji. Głosując za przekształceniem dyrektywy RoHS, podążamy de facto podwójną ścieżką regulacji i zezwolenia UE na niebezpieczne substancje chemiczne. Wprowadziliśmy już regulacje REACH, których wdrażanie – jak usłyszeliśmy niedawno w komisji – rozwija się w zadowalający sposób. Już wkrótce przyjdzie moment, kiedy będziemy musieli chwycić byka za rogi i pozwolić, aby rolę wiodącą, zgodnie z pierwotnym zamierzeniem, przyjął system REACH. Oczekuję, że Komisja zajmie się tą sprawą.

  Sabine Wils, w imieniu grupy GUE/NGL – (DE) Pani Przewodnicząca! Chciałabym zacząć od podziękowań pod adresem sprawozdawczyni, która wykonała solidną pracę i ocaliła, co tylko można było uratować w obliczu twardego oporu ze strony Rady i większości posłów do Parlamentu. Podstawowym sukcesem nowej wersji dokumentu jest otwarty zakres. To wzorowe podejście i bardzo się cieszę, że udało nam się osiągnąć porozumienie w tej sprawie. Do elementów negatywnych należy zaliczyć fakt, że lista sześciu substancji, które zostały już wcześniej zakazane, nie została rozszerzona o takie substancje, jak chlorowane i bromowane środki zmniejszające palność, ftalany i PCW. Mimo wystarczającej liczby dowodów, że substancje te zagrażają zdrowiu, nie będą one zakazane w 2011 roku, gdy zacznie obowiązywać nowa wersja dokumentu.

Niektórzy wiodący producenci sprzętu elektronicznego już od lat dobrowolnie wprowadzają na rynek produkty, takie jak telefony komórkowe, telewizory i laptopy, które nie zawierają tych zanieczyszczeń, i nie towarzyszą temu istotne wzrosty kosztów. Przegapiliśmy właśnie wielką okazję, aby uczynić rozwijającą się branżę sprzętu elektrycznego i elektronicznego nieco bardziej przyjazną dla środowiska.

Najwięksi producenci wskazują nam drogą. Zamiast wspierać tych producentów dobrymi inicjatywami, UE pozostaje w tyle. W ostatecznym rozrachunku ucierpią na tym najbiedniejsi obywatele świata. Każdego roku, bądź co bądź, podrzucamy im miliony ton odpadów elektrycznych i elektronicznych. Biednych nie stać na opłacanie lobbystów w Unii Europejskiej.

  Oreste Rossi, w imieniu grupy EFD – (IT) Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie! W komisji wypowiadaliśmy się przeciwko wnioskowi dotyczącemu dyrektywy, ponieważ sprawozdawczyni radykalnie zmieniła wniosek Komisji, i to w restrykcyjny sposób, rozszerzając jego zakres, proponując stopniowe wycofywanie z użycia kolejnych 33 substancji wymienionych w załączniku III, w tym bromowanych i chlorowanych środków zmniejszających palność, jak również PCW i substancji doń dodawanych, ograniczając zakres wyłączeń i czas na dostosowanie, jak również wprowadzając restrykcyjne przepisy w odniesieniu do nanomateriałów.

Gdyby ten Parlament zagłosował za przyjęciem przedmiotowej decyzji, której brakuje dostatecznego naukowego uzasadnienia, spowodowałoby to poważne szkody dla gospodarki oraz istotne następstwa dotyczące bezrobocia.

Na szczęście dzięki serii rozmów trójstronnych, w których uczestniczyłam jako kontrsprawozdawczyni, udało się osiągnąć kompromis, który jest więcej niż zadowalający i który idzie w parze ze zobowiązaniem do przeprowadzenia audytu oraz ewentualnego przeglądu w ciągu najbliższych trzech lat.

Kolejnym złożonym zagadnieniem była szczegółowa definicja nanomateriałów, z którą się wstrzymano do czasu przedłożenia przez Komisję stosownego wniosku. Tekst w postaci, jaka wyłoniła się z rozmów trójstronnych, zasługuje na poparcie i może zostać przyjęty.

  Anja Weisgerber (PPE) – (DE) Pani Przewodnicząca! Serdecznie dziękujemy sprawozdawczyni. Dyrektywa w sprawie sprzętu elektrycznego i elektronicznego budzi głębokie kontrowersje. W wielu aspektach pojawiły się ogromne różnice zdań. Cieszy mnie zatem, że udało się osiągnąć porozumienie, i to w sprawach, które uważam za pozytywny wynik trójstronnych negocjacji.

Chciałabym w szczególności raz jeszcze odnieść się do dwóch spraw. Pierwsza z nich dotyczy zakresu. Jakie rodzaje sprzętu powinny zostać objęte przepisami dyrektywy? Nie wolno nam zapomnieć, że w swej pierwotnej wersji dyrektywa miała dotyczyć sprzętu gospodarstwa domowego, czyli innymi słowy wielkogabarytowych AGD. Otwarty zakres obejmuje obecnie szereg nowych grup produktów, na które składałyby się także technologie wykorzystujące energie odnawialne. Muszę w tym miejscu podkreślić, że cel przedmiotowej dyrektywy był zupełnie inny. W przypadku sprzętów gospodarstwa domowego należy oczywiście stosować surowsze i wyższe standardy ochrony niż w przypadku technologii wymagających, aby oparte na nich instalacje były demontowane i podawane procesom recyklingu przez specjalistyczny personel

I dlatego opowiadałam się za wyłączeniem energii odnawialnych. Nie byłam za rozszerzeniem zakresu, lecz zorientowałam się, że większość zmierza właśnie w tym kierunku. Uważam, że włączenie energii odnawialnych do przedmiotowej dyrektywy mogłoby przynieść skutki przeciwne do zamierzonych. Mogłoby zrodzić niekorzystne warunki konkurencji, dlatego uważam, że podjęto słuszną decyzję.

Na koniec chciałabym krótko wypowiedzieć się na temat załącznika III. Miałabym wątpliwości, czy należy włączać kolejnych 37 substancji i traktować je priorytetowo w sytuacji braku realnego uzasadnienia dla wprowadzenia zakazu tych substancji w przyszłości ze względów zdrowotnych. Sądzę, że byłby to nieco histeryczny środek, i dlatego uważam, że podjęto słuszną decyzję. I także ten aspekt ostatecznego rezultatu budzi moje zadowolenie.

  Kathleen Van Brempt (S&D) – (NL) Pani Przewodnicząca! Proszę pozwolić, że zacznę od przekazania sprawozdawczyni moich gratulacji. Pani poseł Evans jest osobą o niezwykłej determinacji, dzięki czemu możemy dziś osiągnąć kompromis, któremu grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim może udzielić swojego poparcia. Mówię „może udzielić poparcia”, ponieważ do aktu prawnego, który jest bardzo ważny, wprowadzono szereg istotnych poprawek. Poprawki te dotyczą rozszerzenia otwartych obszarów zastosowań, choć wolelibyśmy, aby je wprowadzono szybciej. Kolejnym rezultatem poprawek jest fakt, że mamy nadal odrębną, niezależną dyrektywę – niezależną od REACH – wymagającą oczywiście niezbędnej koordynacji obu dokumentów. Po trzecie, dzięki wspomnianym poprawkom – co uważam za niezwykle ważne – mamy dziś dobrą metodologię, którą Parlamentowi nie było łatwo wynegocjować. Metodologia ta winna zapewnić dokonanie ponownego przeglądu przedmiotowych substancji, abyśmy mogli się przekonać, jakie mogą one powodować skutki. Do tego dochodzi cały szereg substancji (HBCDD) – których nazwę muszę sprawdzić w notatkach – do których należy jeden z najczęściej stosowanych i budzących największe kontrowersje bromowanych środków zmniejszających palność oraz trzy niemniej ważne ftalany, którymi należy się zająć w pierwszej kolejności. Oczywiście trzeba też podjąć działania w sprawie nanomateriałów. Chcieliśmy pójść jeszcze dużo dalej, lecz i tak cieszy nas fakt, że Komisja wyda oświadczenia. To bardzo ważne. Czy chcieliśmy osiągnąć więcej? Oczywiście są pewne aspekty, które nas rozczarowały. Nasza grupa bez wątpienia wolałaby, aby zakazano kilku dodatkowych substancji, aby przegląd odbył się szybciej i aby liczba wyłączeń była mniejsza. Co się tyczy ostatniego punktu, jest zmuszona powrócić do tematu paneli słonecznych. Grupa Socjalistów i Demokratów była jedyną grupą, która do końca sprzeciwiała się całkowicie chybionej idei, jest wyłączenie paneli słonecznych z zakresu obowiązywania dyrektywy. Wokół tej kwestii wyłoniło się szczególne lobby, i to – w mojej ocenie – absolutnie bez uzasadnienia, ponieważ to rozwiązanie sprawi, że kadm, który od 2003 roku jest substancją zakazaną, pozostanie w obrocie przez co najmniej kolejne dziesięć lat. Uważam tę sytuację za szczególnie niefortunną, zwłaszcza w przypadku sektora, który niewątpliwie powinien w tym względzie przewodzić. Niemniej jednak Grupa Socjalistów i Demokratów z przyjemnością udzieli temu kompromisowi swojego poparcia. Mam jedynie nadzieję, że członkowie grupy Europa Wolności i Demokracji mają przed sobą prawidłowe dossier, ponieważ w toku rozmów trójstronnych nie zauważyłam z ich strony wielkiego zainteresowania.

  Horst Schnellhardt (PPE) – (DE) Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie! Dyrektywa w swej przekształconej wersji powinna przyczynić się do poprawy ochrony konsumenta i środowiska naturalnego. Uważam, że udało nam się to osiągnąć, ponieważ stworzyliśmy realistyczne ramy, oparte na faktycznych zagrożeniach dla konsumentów i środowiska naturalnego, które dają przedsiębiorcom pewność prawną sprzyjającą inwestycjom i innowacjom. To bardzo ważne dla małych i średnich przedsiębiorstw, które prowadzą badania naukowe w konkretnych dziedzinach. Jest rzeczą budującą wiedzieć, że byliśmy w stanie uzgodnić wytyczne dotyczące tak ważnego tematu, a zarazem proporcjonalne do istniejących zagrożeń, i w tym kontekście chciałbym także wyrazić sprawozdawcy i kontrsprawozdawcom moje podziękowanie.

Szereg mówców wyrażało swoje ubolewanie w związku z faktem, że wyłączyliśmy panele słoneczne. Panie i Panowie! Nie mówimy tutaj o kadmie, lecz o tellurku kadmowym. Rzecz dotyczy innowacji i inwestycji. Dlatego musimy rozpatrywać te sprawy odrębnie. Urządzenia, o których mowa, nie są urządzeniami elektrycznymi, ale raczej urządzeniami do wytwarzania energii elektrycznej. A to istotna różnica. Nie możemy wrzucać wszystkiego do jednego worka, mówiąc „To wszystko są substancje trujące”. Nawet mój własny organizm zawiera pewne ilości siarki. A siarka nie jest czymś, co chciałbym świadomie skonsumować. Lecz co innego, kiedy mówimy o związkach chemicznych. Dlatego cieszę się, że ostatecznie rozprawiliśmy się z problemem PCW. Przedsiębiorstwa produkujące PCW przeprowadziły w ostatnich latach wiele badań. Wystarczyć spojrzeć na najnowsze osiągnięcia, aby zdać sobie sprawę, co się dzieje na świecie. Nie musimy powracać do debaty, która liczy już sobie dziesięć lat.

Wersja, którą mamy przed sobą, w pełni mnie zadowala. Jestem pewien, że pozwoli nam osiągnąć wielkie korzyści dla środowiska i konsumentów oraz pomoże wspierać innowacyjne rozwiązania.

  Salvatore Tatarella (PPE) – (IT) Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie! W ostatnich latach byliśmy świadkami znaczących wysiłków ze strony instytucji wspólnotowych, których celem było zapewnienie, aby produkcja, wykorzystywanie i usuwanie produktów elektronicznych szło w parze z lepszą ochroną środowiska naturalnego i zdrowia ludzi.

Kluczowym elementem przedmiotowej polityki jest dyrektywa RoHS. Przestrzeganie dyrektyw stanowi z pewnością określone wyzwanie i obciążenie dla przedsiębiorstw, ale stwarza też pewną szansę. Zdolność oferowania produktów, które w mniejszym stopniu zanieczyszczają środowisko, stanowi dla naszych firm bardzo istotny czynnik wyróżniający, który można postrzegać jako rzeczywistą przewagę konkurencyjną. Przedsiębiorstwa nie powinny traktować rozporządzeń i przepisów dyrektywy jedynie jako zobowiązań o charakterze kary, lecz dostrzegać w nich okazję do udoskonalenia procesów produkcyjnych i jakości produktów.

Niemniej niektóre wyłączenia okazały się konieczne – niektóre z powodu panującego obecnie głębokiego kryzysu gospodarczego, inne ze względu na fakt, że zostaną objęte późniejszą odrębną dyrektywą. Tak jest w przypadku nanomateriałów, sektora badań kosmicznych i sektora bezpieczeństwa, instalacji stacjonarnych, środków transportu i maszyn samobieżnych, wyrobów medycznych do implantacji, paneli fotowoltaicznych oraz sprzętu zaprojektowanego do celów badawczo-rozwojowych.

Na koniec chciałbym skorzystać z okazji, aby powiedzieć, że oczekiwałbym większej spójności między dyrektywą RoHS i rozporządzeniem REACH, która pomogłaby nam uniknąć zamieszania związanego z nakładaniem się przepisów, ponieważ przedsiębiorstwa i podmioty gospodarcze potrzebują jasnych i wyraźnie określonych przepisów.

  Peter Jahr (PPE). – (DE) Pani Przewodnicząca! Uważam, że należy poprzeć podstawową intencję, jaka przyświeca przedmiotowej dyrektywie. Komisja ostatecznie wywiązała się ze swoich obowiązków i istotnie udoskonaliła wniosek Komisji. Jest jednak jeszcze szereg spraw wymagających dodatkowego omówienia.

Po pierwsze, we wszystkich naszych działaniach musimy pamiętać o wymiarze międzynarodowym. Bowiem cóż z tego, że Unia Europejska pozostanie nieskażona, jeżeli import niebezpiecznych substancji będzie nadal dozwolony.

Po drugie, małe i średnie przedsiębiorstwa muszą być w stanie podołać naszym regulacjom, a zwłaszcza towarzyszącym im biurokratycznym obciążeniom.

Po trzecie zakładam, że proces, który zainicjowano, będzie miał raczej przebieg dynamiczny niż statyczny, dlatego Parlament Europejski powinien powracać do tego problemu w regularnych odstępach czasu.

  Karin Kadenbach (S&D) – (DE) Pani Przewodnicząca, Pani Komisarz, Panie Komisarzu! Choć uważam, że jest to niewielki krok, to jest to przynajmniej krok we właściwym kierunku. Wniesiona poprawka pozwala przynajmniej uwzględnić wszystkie przewidywane wyjątki. Uważam, że będzie to istotną wskazówką dla całego sektora gospodarki.

Szczególnie ważne w kontekście przedmiotowych wytycznych jest też należne informowanie konsumentów. Sądzę, że również w przyszłości będzie bardzo ważne, aby konsumenci wiedzieli o ewentualnych substancjach zanieczyszczających środowisko, które mogą być obecne w urządzeniach elektrycznych czy elektronicznych, które decydują się zakupić. To jedyny sposób, aby zapewnić przestrzeganie prawidłowych procedur przy okazji naszej kolejnej dyrektywy, to jest dyrektywy poświęconej unieszkodliwianiu tego rodzaju urządzeń.

Ważne, aby Komisja i państwa członkowskie udostępniły te informacje teraz, ponieważ okres przejściowy wynoszący osiem lat to naprawdę bardzo długi okres.

  Jaroslav Paška (EFD) – (SK) Pani Przewodnicząca! W krajach wysoko uprzemysłowionych czas życia sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest coraz krótszy. Tempo wymiany tego rodzaju sprzętu jest coraz szybsze, co sprawia, że zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny stanowi coraz większe obciążenie dla środowiska.

Jest to forma odpadów o złożonej strukturze, zawierających bardzo często niebezpieczne substancje, których jak dotąd nie można usunąć w zadowalający sposób. Toteż warto zastanowić się nad ewentualnym zastąpieniem tego rodzaju substancji na etapie produkcji danego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Jak wynika z dostępnych informacji, powinniśmy stopniowo zmierzać do znalezienia nieszkodliwych substytutów, które zastąpiłyby halogenowe środki zmniejszające palność oraz tani i powszechnie stosowany polichlorek winylu czyli PCW. Uważam jednak, że zwłaszcza w przypadku PCW trzeba nam będzie z wielkim wyczuciem szukać takiego kompromisu, który pozwoli pogodzić obiektywne wymogi ochrony środowiska naturalnego z interesami sektora produkcyjnego.

  Maria Damanaki, komisarz. – Pani Przewodnicząca, czcigodne Panie i Panowie Posłowie do Parlamentu! Pragnę raz jeszcze pogratulować sprawozdawczyni ciężkiej pracy, dzięki której w Parlamencie krystalizuje się porozumienie. To bardzo ważne. Mamy zatem pakiet zasad ustanowionych przez Parlament, które pozwolą państwom członkowskim zapewnić, aby produkty elektroniczne oferowane na europejskich rynkach nie zawierały pewnych niebezpiecznych substancji. Przedmiotowy wniosek był kompromisem, a wszyscy wiemy, że kompromis budzi kompromis. To oczywiste. Toteż oczywiste jest też, że Parlament, Komisja i wszystkie zainteresowane strony okazały ogromną dozę dobrej woli. Osiągnięto rezultat, któremu większość z nas może udzielić swojego poparcia.

Komisja ma w tej sprawie wiele różnych uwag. Wolelibyśmy, aby tekst i zakres wypracowane w drodze kompromisu były bardziej jednoznaczne, jeżeli chodzi o zobowiązania państw członkowskich i podmiotów gospodarczych w trwającym osiem lat okresie przejściowym. Oświadczenia Komisji dotyczące zakresu pokazują sposób, w jak naszym zdaniem należy interpretować kompromisowy tekst w odniesieniu do zakresu. Dlatego zależałoby mi, aby te oświadczenia zostały odnotowane w zapisie obrad Parlamentu. Tym niemniej my bardzo serio traktujemy nasze zobowiązanie do przeprowadzenia oceny skutków wszystkich zmian zakresu w porównaniu z bieżącą dyrektywą, i zaczniemy nad tym pracować, gdy tylko przeglądnięta dyrektywa wejdzie w życie.

Jeżeli chodzi o egzekwowanie, uważamy, że przepisy dotyczące oceny zgodności i oznakowania zmienią sytuację, ponieważ jasno definiują zobowiązania określające, w jaki sposób podmioty gospodarcze powinny pokazywać, że ich produkty są zgodne, oraz w jaki sposób państwa członkowskie mają tę zgodność weryfikować.

Zatem to jeszcze nie koniec naszej pracy. Chcę wszystkim Państwu podziękować za aktywny wkład i sugestie. Komisja potraktuje je poważnie.

  Jill Evans, sprawozdawczyni – Pani Przewodnicząca! Na początek chcę podziękować wszystkim koleżankom i kolegom za uwagi. Każdy, kto przysłuchiwał się tej debacie, szybko zrozumie, jakie różnice dzieliły poszczególne grupy i jaki ten proces musiał niekiedy być trudny. Ale mamy poparcie wszystkich grup, toteż mam ogromną nadzieję i ufam, że stan ten znajdzie odzwierciedlenie w środowym głosowaniu.

Jest mi też bardzo miło słyszeć, że Komisja deklaruje swoje zaangażowanie w przedmiotową dyrektywę, ponieważ jeżeli tekst zostanie w środę przyjęty, przyszłość samej dyrektywy spoczywać będzie niemal wyłącznie w rękach Komisji. Nie będziemy mieć już dalszych uprawnień do współdecydowania, i w przeszłości to Komisja dokona przeglądu zakresu i przyszłych ograniczeń. Dlatego wzywam Komisję, aby uznała ocenę przyszłych ograniczeń za swój priorytet, abyśmy mogli kontynuować porządkowanie tego jakże ważnego strumienia odpadów, który wciąż rodzi wiele problemów dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.

Jak mówiły już dziś koleżanki i koledzy, lepiej zapobiegać niż leczyć, i jest znacznie więcej problematycznych substancji niż metale ciężkie i bromowane środki zmniejszające palność, które objęto ograniczeniem w ramach bieżącej dyrektywy RoHS. Jest też wiele dowodów na to, że w przyszłości konieczne będą dalsze ograniczenia.

Oczywiście debatę tę śledziło z zainteresowaniem bardzo wiele osób, włączając przemysł i organizacje pozarządowe. Uważam, że w ramach ostatecznego kompromisu pozostaliśmy wierni pierwotnym celom RoHS i jeżeli Parlament zagłosuje w środę za przyjęciem przedmiotowego dokumentu, będziemy mieli w rezultacie bardziej skuteczny akt prawny.

  Przewodnicząca – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się w środę, 24 listopada 2010 r.

Oświadczenia pisemne (art. 149)

  Sergio Berlato (PPE), na piśmie – (IT) Jak wynika z najnowszych danych, każdego roku w Unii Europejskiej sprzedaje się 9,3 miliona ton sprzętu elektrycznego i elektronicznego, na który składają się głównie wielkogabarytowe artykuły gospodarstwa domowego oraz sprzęt komputerowy i telekomunikacyjny. Wraz z ekspansją rynku i skracaniem się cyklów innowacyjnych rośnie tempo wymiany sprzętu, zwiększając tym samym ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Szacuje się, że ilość tego rodzaju odpadów osiągnie do 2020 roku 12,3 miliona ton.

Celem przyjętej w 2003 roku dyrektywy RoHS było stopniowe wyeliminowanie pierwszej serii niebezpiecznych substancji, co pozwoliło zmniejszyć ilości substancji usuwanych i potencjalnych uwalnianych do środowiska naturalnego. Decyzja o przeglądzie przedmiotowej dyrektywy miała na celu wprowadzenie bardziej rygorystycznych uregulowań w związku z ograniczeniem substancji niebezpiecznych. Uważam, że kompromisowy pakiet, który wypracowano w następstwie długich negocjacji pomiędzy Parlamentem i Radą, stanowi ważny krok w kierunku większej jasności i uproszczenia samej dyrektywy. Jednym z aspektów regulacji, który jest szczególnie ważny, jest wyłączenie z zakresu dyrektywy tych substancji, które zostałyby zabronione pomimo braku jakichkolwiek dowodów naukowych, co byłoby działaniem na szkodę licznych przedsiębiorstw działających na tym rynku.

  Elisabetta Gardini (PPE), na piśmie – (IT) Biorąc pod uwagę fakt, jak duże znaczenie ma przegląd przedmiotowej dyrektywy, musimy pamiętać, że jej podstawowym celem jest zapewnienie dokładniejszych i bardziej rygorystycznych regulacji w sprawie ograniczenia stosowania substancji niebezpiecznych. Dlatego uważam, że przedmiotowy kompromisowy pakiet stanowi znaczący postęp w kierunku większej jasności i uproszczenia przepisów dyrektywy RoHS. Spośród licznych aspektów, które należy wziąć pod uwagę dla celów przedmiotowej regulacji, chciałabym zwrócić szczególną uwagę na wyłączenie z zakresu dyrektywy tych substancji, którym groziłby zakaz produkcji, czyli nanomateriałów i PCW. Zakaz ten zostałby wdrożony nie tylko bez jakiegokolwiek obiektywnego naukowego uzasadnienia. Zahamowałby również postęp technologiczny związany z produkcją tego rodzaju materiałów. Toteż w gruncie rzeczy możemy być zadowoleni z porozumienia, który udało się wynegocjować. Z jednej strony, porozumienie to sprzyja potrzebie ochrony środowiska naturalnego wprowadzając zakaz substancji, których niebezpieczny charakter został udowodniony za sprawą wiarygodnych naukowych testów. Z drugiej zaś strony, chroni pozostałe materiały, których niebezpieczny charakter nie został jeszcze naukowo udokumentowany, przed umieszczeniem na czarnej liście ze szkodą dla producentów i badaczy, lecz w pierwszym rzędzie ze szkodą dla konsumentów.

  Pavel Poc (S&D), na piśmie – (CS) Technologie oparte na odnawialnych źródłach energii mają pomagać w ochronie środowiska naturalnego. Tworzenie nowych zagrożeń dla środowiska i zdrowia ludzkiego jest całkowicie sprzeczne z tym celem. Dyrektywa RoHS i rezolucja Rady z 28 stycznia 1988 r. w sprawie programu wspólnotowego działania na rzecz zwalczania zanieczyszczenia środowiska kadmem z zasady wymierzone są przeciwko stosowaniu kadmu, ponieważ Europa jest regionem szczególnie zagrożonym rakotwórczym działaniem tej trującej substancji o kumulatywnych charakterze. Chcę w tym miejscu wyrazić mój zasadniczy sprzeciw wobec poprawki nr 12. W poprawce tej postuluje się wyłączenie paneli fotowoltaicznych z zakresu obowiązywania dyrektywy RoHS. Wyłączenie to nie wspiera jednak stosowania technologii solarnych. W rzeczywistości legalizuje produkcję ogniw z wykorzystaniem tellurków kadmowych. CdTe umożliwiają producentom osiąganie większych zysków niż w przypadku ogniw silikonowych. Zaakceptowanie tej propozycji będzie oznaczało wsparcie produkcji ogniw zawierających CdTe kosztem ogniw silikonowych, które cechują się nieograniczoną dostępnością surowców i nie zawierają toksycznych materiałów. Sytuacja jest tym poważniejsza, że jeżeli ogniwa fotowoltaiczne zostaną faktycznie wyłączone z zakresu dyrektywy RoHS, uniemożliwi to przegląd i zweryfikowanie tej decyzji przez szereg kolejnych lat. Przyśpieszenie badań nad nietoksycznymi technologiami fotowoltaicznymi będzie możliwe jedynie wówczas, jeżeli producenci paneli słonecznych będą zmuszeni przestrzegać wymogów dyrektywy RoHS podobnie jak wszyscy pozostali producenci.

  Richard Seeber (PPE), na piśmie – (DE) Przegląd dyrektywy w sprawie ograniczenia stosowania określonych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym stanowi szczególne wyzwanie. Przekształcenie przedmiotowego dokumentu jest pilnie potrzebne, aby wyeliminować nieścisłości dotyczące zakresu obowiązywania, doprecyzować niejasne przepisy prawne i definicje, zniwelować różnice dzielące państwa członkowskie oraz zapobiec ewentualnemu nakładaniu się rozwiązań proceduralnych zapisanych w dyrektywie z innymi aktami prawnymi UE, jak na przykład z rozporządzeniem REACH. Pierwotny wniosek Komisji był nadmiernie skonstruowany pod kątem dużych przedsiębiorstw. Bieżąca wersja w większym stopniu uwzględnia możliwości ekonomiczne małych i średnich przedsiębiorstw. Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią, bądź co bądź, filar europejskiej konkurencyjności. Podobnie jasno określono procedurę odstępstw oraz odnośne ostateczne terminy podjęcia przez Komisję decyzji. Warto także podkreślić wymóg dokonania przeglądu dyrektywy przed upływem 10 lat w celu dostosowania jej do postępu technologicznego. W przeglądzie tym trzeba będzie szczególnie uwzględnić dostępność i bezpieczeństwo alternatywnych produktów, jak również oddziaływanie społeczno-ekonomiczne.