Volledig verslag van de vergaderingen

Maandag 13 december 2010 - Straatsburg

19. Uitbreiding van de werkingssfeer van Richtlijn 2003/109/EG tot personen die internationale bescherming genieten (debat)

  De Voorzitter. - Aan de orde is het verslag over het voorstel voor een richtlijn van de Raad tot wijziging van Richtlijn 2003/109/EG teneinde haar werkingssfeer uit te breiden tot personen die internationale bescherming genieten [COM(2007)0298 - C6-0196/2007- 2007/0112(COD)] - Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. Rapporteur: Claude Moraes (A7-0347/2010).

  Claude Moraes, rapporteur. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik vrees dat alleen ikzelf, de coördinator van de PPE-Fractie en de commissaris nog in dit Parlement over zijn, terwijl ik aan de eerste alinea van mijn toespraak begin. Ik bewonder uw uithoudingsvermogen, commissaris. Ik zou mijn spreektijd nooit moeten opnemen zoals ik dat nu doe, maar ik kon het niet helpen. Dank aan de PPE-Fractie voor het feit dat zij vanavond op dit late uur ook aanwezig is.

Commissaris, u en de Raad hebben goed werk verricht door dit voorstel te redden, waarvan nu personen profiteren die nooit hadden mogen worden uitgesloten uit de werkingssfeer van de oorspronkelijke richtlijn langdurig ingezetenen. In 2008 was er een andere kans om hen op te nemen, en helaas bleek dit opnieuw onmogelijk, doordat in de Raad geen unanimiteit kon worden bereikt. Het is vandaag dus een heel mooie dag, waarop een voorstel dat door mijn voorganger als coördinator van mijn fractie, Martine Roure, is opgepakt, nu onderwerp van een overeenkomst is. Ik ben ook de Raad heel dankbaar. Ik heb er in het vorige debat op gewezen dat de Raad niet aanwezig was, maar als hij hier vandaag wel aanwezig was geweest, zou ik ook de Raad bedanken, want tijdens het Belgische voorzitterschap hebben we goede vooruitgang kunnen boeken. Ik ben daar heel dankbaar voor.

Het voorstel brengt directe voordelen voor alle personen die internationale bescherming genieten en langer dan vijf jaar in de EU verblijven, maar momenteel geen langdurig ingezetene kunnen worden. Het zal eindelijk een einde maken aan de verschillende behandeling van deze personen in vergelijking tot andere onderdanen van derde landen en zal hun meer zekerheid geven over hun situatie in de EU.

De belangrijkste kwestie voor de onderhandelingen betrof de berekening om vast te stellen of de periode van legaal verblijf ten minste vijf bedraagt. We hebben het voorstel van de Commissie om rekening te houden met de volledige duur van de procedure gesteund. De Raad was hier echter fel op tegen. We maakten ons in het bijzonder hierover zorgen, omdat asielprocedures in sommige lidstaten vele jaren kunnen duren. Het compromis dat we in de onderhandelingen hebben bereikt, is dat ten minste de helft van de asielprocedure in aanmerking zal worden genomen, en dat, als een procedure langer dan achttien maanden duurt, de hele procedure in aanmerking wordt genomen.

Ik aarzel om door te gaan naar de kwestie van de omzettingstabellen, maar ik ben verplicht er toch iets over te zeggen, al zou ik dat liever niet doen. Ik wil de instellingen toch dringend verzoeken om op dit punt tot een horizontale overeenkomst te komen. Ik verzoek in het bijzonder de Raad het belang van omzettingstabellen voor het bewaken van de tenuitvoerlegging van wetgeving te erkennen. We hebben een moeilijke situatie meegemaakt, waarin veel van de dossiers die door fracties in dit Parlement van groot belang werden geacht, door deze kwestie vertraging hadden kunnen oplopen.

Ik ben ook heel blij dat de werkingssfeer van het voorstel zowel vluchtelingen omvat, als personen die subsidiaire bescherming genieten. Het is essentieel dat de trend in de richting van afstemming van de normen voor bescherming en de aan beide groepen verleende rechten wordt doorgezet, zoals in de herschikking van de richtlijn betreffende de erkenning van vluchtelingen. De overeenkomst bevat ook veel waarborgen tegen refoulement. Aangezien personen die internationale bescherming genieten, nu van een lidstaat naar een andere lidstaat mogen verhuizen, is het belangrijk dat de beschermingsstatus van personen die subsidiaire bescherming genieten, nooit wordt vergeten. De lidstaten zullen daarom op de verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen een vermelding moeten opnemen en zullen worden verplicht om in geval van een mogelijke uitzetting de lidstaat te raadplegen die de beschermingsstatus heeft verleend. Het voorstel houdt ook rekening met de overdracht van bescherming naar een andere lidstaat overeenkomstig nationale regelingen. De verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen moet dienovereenkomstig worden aangepast als waarborg tegen refoulement.

We hebben ook gegarandeerd dat het beginsel van de eenheid van het gezin wordt hooggehouden in geval van uitzetting naar een andere lidstaat, maar het is ook duidelijk dat het niet automatisch mag worden toegepast in gevallen waarin het niet in het belang van de gezinsleden is om met de uitgezette persoon mee te gaan.

De overeenkomst die we hierover hebben bereikt, is een teken van de nieuwe samenwerking die op het gebied van asiel en legale migratie tussen de drie instellingen kan bestaan, geholpen door het nieuwe kader van het Verdrag van Lissabon. Zij laat zien dat we met de lidstaten overeenstemming kunnen bereiken over een progressief stuk asielgerelateerde wetgeving.

Ik wil nogmaals mijn schaduwrapporteurs uit de diverse fracties bedanken, mevrouw Nedelcheva, mevrouw Wikström en andere collega’s die hebben geholpen om dit te maken tot wat ik een prettige trialoog noem – als dat geen contradictio in terminis is! Ik wil alle betrokkenen bedanken dat zij dit tot werkelijkheid hebben gemaakt.

  Cecilia Malmström, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik wil beginnen met de rapporteur van het Europees Parlement, Claude Moraes, te bedanken. Hij heeft samen met zijn team van schaduwrapporteurs fantastisch werk verricht. Het Parlement, de Commissie en de Raad hebben echt een akkoord bereikt. De minister was ook zeer behulpzaam.

Het compromis dat we hebben bereikt, is evenwichtig en in overeenstemming met het voorstel van 2007. De uitbreiding van de status van langdurig ingezetene met personen die internationale bescherming genieten, zal een hoger niveau van bescherming en rechtszekerheid voor vluchtelingen in Europa garanderen en zal betere integratie in onze samenlevingen mogelijk maken.

Dit is ook de eerste bouwsteen van ons asielpakket – de eerste van zes stukken wetgeving – en het is een eerste stap in de richting van ons gezamenlijke doel om voor 2012 tot een gemeenschappelijk Europees asielstelsel te komen. Het zal een sterk politiek signaal afgeven dat we het eens kunnen worden, dat we bereid zijn om deze moeilijke, maar noodzakelijke weg af te leggen en vooruitgang te boeken, en dat we op dit punt redelijk en constructief kunnen handelen. Ik wil u daar echt voor bedanken.

Wat betreft de veelbesproken kwestie van de omzettingstabellen, heeft de Commissie een verklaring afgelegd tegenover de Raad. Ik wil deze, met uw toestemming, graag voorlezen: "De Commissie herinnert aan haar inzet om te verzekeren dat de lidstaten omzettingstabellen opstellen waarin de EU-richtlijn wordt gekoppeld aan de omzettingsmaatregelen die zij vaststellen, en dat zij deze aan de Commissie doorgeven in het kader van de omzetting van Europese wetgeving, in het belang van de burgers, het maken van betere wetgeving en de vergroting van de juridische transparantie en om het onderzoek van de overeenstemming van nationale regels met Europese bepalingen te vergemakkelijken.

"De Commissie betreurt het gebrek aan steun voor de bepaling die in het COM-voorstel van 2007 tot wijziging van de richtlijn langdurig ingezetenen was opgenomen, die tot doel had het opstellen van omzettingstabellen verplicht te stellen.

"De Commissie kan, in een geest van compromis en om de onmiddellijke vaststelling van het voorstel voor langdurig ingezetenen te garanderen, de vervanging accepteren van de verplichte bepaling inzake het opnemen van omzettingstabellen in de tekst door een relevante overweging die de lidstaten aanmoedigt deze praktijk te volgen.

"Het door de Commissie ingenomen standpunt op dit dossier mag evenwel niet als een precedent worden beschouwd. De Commissie zal haar inspanningen voortzetten om samen met het Europees Parlement en de Raad een passende oplossing te vinden voor dit horizontale institutionele probleem."

Ik denk dat we het daarover eens kunnen zijn. Het is belangrijk dat deze verklaring in het protocol is opgenomen en is gehoord. Zoals ik in het eerdere debat heb gezegd, herhaalt de Commissie dit argument.

Desondanks is het, met betrekking tot dit specifieke verslag, heel belangrijk dat we overeenstemming hebben bereikt. Ik dank u allemaal nogmaals voor uw bijdrage.

  Mariya Nedelcheva, namens de PPE-Fractie. – (FR) Mijnheer de Voorzitter, mevrouw de commissaris, mijnheer Moraes, dames en heren, om te beginnen wil ik onze rapporteur, de heer Moraes, feliciteren met zijn uitstekende werk en hem bedanken voor de voorbeeldige manier waarop hij heeft samengewerkt met de schaduwrapporteurs, de Commissie en de Raad.

Met dit verslag hebben wij een belangrijke stap gezet op weg naar een geharmoniseerd Europees asielsysteem. De overeenstemming die met de Raad is bereikt was nodig, en ik ben heel blij dat wij erin zijn geslaagd om vorderingen te maken met dit dossier. Het asielpakket is heel wat breder en daarom moet er nog veel worden gedaan. Wij moeten dus waakzaam blijven, en ik hoop dat de Raad ook tijdens de onderhandelingen over de komende dossiers blijk zal geven van een coöperatieve houding. Dit wilde ik even ter inleiding op mijn betoog opmerken.

Wat de inhoud van het dossier betreft, zou ik – zonder de woorden van de rapporteur te herhalen – twee punten aan de orde willen stellen. Ten eerste zou ik het belang willen onderstrepen van de integratie van onderdanen van derde landen in onze samenlevingen. De migranten die naar onze landen komen, zijn een belangrijke aanwinst voor onze economieën. Wij kunnen echter niet iedereen, onder welke voorwaarde dan ook, toelaten. Verscheidene regeringen hebben de afgelopen maanden erkend dat hun integratiemodel mislukt was.

(Spreekster wordt door de Voorzitter onderbroken)

  Cecilia Wikström, namens de ALDE-Fractie. – (SV) Mijnheer de Voorzitter, ik zou om te beginnen de heer Moraes willen bedanken, die op zijn karakteristieke degelijke manier en met de oprechte wil om de aandacht te vestigen op humanitaire beginselen en het beginsel van respect voor onze medemensen, het verslag heeft geschreven waarover we nu een standpunt moeten innemen.

Personen die in een lidstaat internationale bescherming genieten, blijven daar vaak gedurende zeer lange tijd, misschien de rest van hun leven, omdat er vaak gedurende zeer lange tijd geen einde komt aan hun kwetsbare situatie en vervolging in het land dat ze zijn ontvlucht. Veel personen die internationale bescherming genieten, bevinden zich dus in dezelfde situatie als diegenen die als vluchtelingen worden beschouwd. Iemand die vijf jaar in een land heeft geleefd, zou redelijkerwijs ook als een ingezetene van dat land moeten worden beschouwd. Dat was de insteek van zowel de Commissie als het Parlement. De Raad wilde echter een andere benadering, en dat betreur ik.

Ik wil ook benadrukken dat gezinsleden van de persoon die internationale bescherming geniet, de mogelijkheid moeten hebben om hun eigen leven op te bouwen. In het geval van refoulement moeten de gezinsleden bijvoorbeeld kunnen kiezen of ze de uitgewezen persoon volgen, dan wel of ze blijven. Het doet me plezier dat het Parlement dit verslag nu zal aannemen. Ik betreur dat de Raad niet wilde instemmen met de zogenaamde concordantietabellen, maar ik ben ermee ingenomen dat we vooruitgang boeken met betrekking tot de verslagen die deel uit moeten maken van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel.

Hopelijk zal de Raad nu een meer luisterende houding innemen. We moeten ons immers allemaal aan dezelfde deadline houden, namelijk 2012. We moeten nu bereid zijn om onze oude, vastgeroeste standpunten te herzien, en kijken naar de pan-Europese benadering en wat met betrekking tot asiel en migratie het beste is voor iedereen. Anders zal het woord solidariteit snel zijn betekenis verliezen.

Ik wil nogmaals de rapporteur, de heer Moraes, bedanken voor zijn uitstekende werk en voor een bijzonder aangename, om niet te zeggen excellente samenwerking in verband met dit verslag.

  Judith Sargentini, namens de Verts/ALE-Fractie. – Vorige week waren wij met de Commissie burgerlijke vrijheden in Athene en ik sprak daar Mamuth. Mamuth is 26 jaar oud en komt uit Eritrea, hij is de Europese Unie binnengekomen in Griekenland, doorgereisd naar Nederland, want hij wilde daar liever zijn, omdat hij daar contacten had, en weer teruggestuurd naar Griekenland. Mamuth zei dat als hij eindelijk zijn vluchtelingenstatus heeft in Griekenland, hij dan nog niet vrij kan reizen en het duurt een eeuwigheid, voordat hij in Griekenland de Griekse nationaliteit heeft.

Het is voor jongens als Mamuth die recht hebben op een nieuw bestaan, niet opnieuw door landsgrenzen, dat ik blij ben dat dit Europees Parlement daar nu verandering in gaat brengen en dat rapporteur Claude Moraes deze eerste stap in onze asielpakketten heeft weten te zetten. Het zou ook voor Mamuth zijn die dat nieuwe leven eigenlijk liever in Nederland wil leven, om toch fatsoenlijke correlatieschema’s te hebben, want deze jonge Mamuth heeft recht om te zien hoe een en ander in Griekenland geïmplementeerd wordt, of in Nederland, of daar waar hij zijn bestaan zou willen opbouwen.

Dank, mijnheer Moraes, dank voor de samenwerking, en laten wij voor Mamuth kijken hoe snel dit gaat.

  Simon Busuttil (PPE). – (MT) Allereerst wil ik Claude Moraes gelukwensen met zijn verslag. Ik ben het eens met het verslag en ben er verheugd over, aangezien het nieuwe rechten verschaft aan hen die internationale bescherming aanvragen, waaronder vluchtelingen. Het zal hen rechten verschaffen die overigens ook worden gegeven aan burgers van derde landen die vijf jaar legaal in de EU verblijven. Er kleven echter enige moeilijkheden aan dit verslag. Ik kom uit een land dat te maken heeft gehad met deze moeilijkheden, namelijk dat vijf jaar veel te lang is om te wachten op het recht dat door deze wet wordt verleend. Dit is met name van toepassing op de landen die een groot aantal mensen herbergen die daar vast zitten, geblokkeerd in het land waar ze in eerste instantie zijn gearriveerd. Naast mijn eigen land hebben ook andere landen onlangs deze ervaring gehad, bijvoorbeeld Griekenland. Zij herbergen grote aantallen mensen die vijf jaar moeten wachten op de rechten op grond van deze regelgeving. Uiteraard kunnen ze uiteindelijk profiteren van de status van langdurig ingezetene. Ze kunnen echter ook verhuizen naar andere landen in de Europese Unie, hetgeen een grote hulp zou zijn voor landen als Griekenland, Malta, Cyprus en andere. Daarom ben ik van mening dat deze overigens goede richtlijn verbeterd kan worden door de wachtperiode van vijf jaar te verkorten. Hier wil ik afsluiten, door mijn dank uit te spreken aan rapporteur Claude Moraes voor zijn erkenning van deze kwestie en voor zijn inspanningen om een – zij het voor hem symbolische – verwijzing op te nemen in een verklarende noot aan het eind.

  Ioan Enciu (S&D). - (RO) In de eerste plaats wil ik collega Claude Moraes gelukwensen met zijn verslag en hem bedanken voor zijn uitmuntende werk als coördinator van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken.

Ik denk dat het zeer goed is dat deze nieuwe richtlijn eindelijk een juridisch vacuüm opvult op het terrein van verblijfsrecht in de EU, een vacuüm waarin de personen zich bevonden die internationale bescherming genieten. Deze mensen, die zich hebben gevestigd in een van de lidstaten, bevinden zich momenteel in een precaire juridische situatie vanwege het feit dat zij geen aanspraak kunnen maken op een verblijfsvergunning voor langdurig ingezetenen, zoals de andere onderdanen van derde landen. Het toekennen van langdurige verblijfsrechten moet op non-discriminatoire wijze plaatsvinden met als enige criterium een eerder legaal verblijf, zoals ook het geval is voor de andere onderdanen van derde landen. Ik denk dat het beter was geweest om uit te gaan van de gehele legale verblijfsduur in de Europese Unie, vanaf het moment van de aanvraag van internationale bescherming.

Tegelijkertijd denk ik dat we rekening moeten houden met het feit dat deze personen blijvend kwetsbaar zijn buiten het grondgebied van de Unie, zodat intrekking van internationale bescherming of de verblijfsvergunning moet gebeuren met strikte inachtneming van de grondrechten en het beginsel van non-refoulement.

Deze richtlijn geeft de nodige aanvullingen op het gebied van de van toepassing zijnde procedures in het geval van uitzetting of opheffing van de internationale bescherming. Ik ben van mening dat we voor het verslag van collega Claude Moraes moeten stemmen, als onderdeel van het algemene regelgevingspakket voor het asiel- en migratiesysteem in de Europese Unie.

  Franz Obermayr (NI). – (DE) Mijnheer de Voorzitter, ik zie dit verslag niet door een roze bril, ik zie het heel bewust met de ogen van de burgers van onze landen, die zich zorgen maken. Na een verblijf van vijf jaar in een lidstaat krijgen vluchtelingen binnenkort namelijk een verblijfsvergunning die lang geldig is, en wel op het hele grondgebied van de EU. Wanneer een vluchteling zich heeft gevestigd in een land met een ruimhartig asielrecht, kan hij na vijf jaar verhuizen naar iedere andere lidstaat. Hij begint dan natuurlijk in een land waar de regels onvolledig zijn, of royaal, en vervolgens vestigt hij zich in een land waar een hoog niveau van sociale zekerheid geboden wordt. Dat leidt tot misbruik en secundaire migratie. Ook het feit dat de duur van de asielprocedure wordt meegeteld voor de periode van vijf jaar is een probleem, want asielzoekers vertragen hun administratieve procedure en het onderzoek vaak heel bewust. Wanneer we de werkingssfeer van de richtlijn uitbreiden zouden de lidstaten met een hoog niveau van sociale bescherming, die toch al enorme problemen hebben, een nog zwaardere last te dragen krijgen, en dat zou de integratie van vluchtelingen nog moeilijker maken. Ik zal dit verslag met een buitengewoon kritisch oog bekijken.

  Cecilia Malmström, lid van de Commissie. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik heb niet veel toe te voegen. Er is hier brede steun voor het door de heer Moraes verrichte werk aan deze zeer belangrijke richtlijn.

Ik wil alleen de heer Moraes en de anderen nogmaals beloven dat dit een belangrijke bouwsteen is. Ik denk dat het morgen in de stemming veel steun zal krijgen. Dit is de eerste stap van onze gemeenschappelijke reis naar 2012 en het asielpakket. Ik hoop alleen dat deze geest van constructieve samenwerking zal standhouden, want ik heb voor de overige richtlijnen uw steun nodig, en ik reken op die steun.

  Claude Moraes, rapporteur. − (EN) Mijnheer de Voorzitter, ik wil de commissaris nogmaals formeel bedanken voor haar werk aan dit dossier.

Een van de redenen waarom we hopen dat de eerste stap op asielgebied in de stemming van morgen kan worden voltooid – en ik hoop dat een overtuigende meerderheid vóór zal zijn – is dat, ook al blijft asiel een van de gevoeligste onderwerpen voor dit Parlement, zoals de heer Busuttil in het bijzonder voor kleinere landen heeft uitgelegd, elk stuk wetgeving inzake asiel een onevenredig effect kan hebben, niet alleen op kleine landen, maar ook op flashpointlanden zoals Griekenland.

We moeten allemaal voorzichtig te werk gaan, zoals we in dit verslag hebben gedaan, en er zijn enkele punten in de toelichting die garanderen dat de zorgen van de afgevaardigden heel serieus worden genomen, in het bijzonder wanneer zij komen van serieuze afgevaardigden. Ik denk bijvoorbeeld dat we de zorgen van mevrouw Nedelcheva over integratie hebben kunnen verwerken, alsook die van mevrouw Wikström, die sprak over gezinsleden en uitzetting, en de kwesties van huiselijk geweld en andere kwesties. Wanneer we dat soort samenwerking hebben, verlopen de onderhandelingen op het hogere niveau van de Commissie en de Raad heel goed, dankzij het werk dat wij in dit Parlement met collega's verrichten.

Tot slot, mevrouw Sargentini, ik wilde echt een inventieve manier vinden om te zeggen dat omzettingstabellen zeer belangrijk zijn. Zeggen dat asielzoekers nu wachten tot de omzettingstabellen ten uitvoer worden gelegd, is waarschijnlijk het meest inventieve en verbeeldingvolle gelobby om de resolutie over omzettingstabellen te verwezenlijken, dus ik hoop dat de Raad heeft geluisterd. Ik dank al mijn collega’s nogmaals voor hun steun voor dit verslag na zo'n lange tijd.

  De Voorzitter. - Het debat is gesloten.

De stemming vindt dinsdag 14 december 2010 plaats.