Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 13 grudnia 2010 r. - Strasburg

19. Rozszerzenie zakresu obowiązywania dyrektywy 2003/109/WE na osoby objęte ochroną międzynarodową (debata)

  Przewodniczący – Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie przygotowane przez pana Claude’a Moraesa w imieniu Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, w sprawie rozszerzenia zakresu dyrektywy 2003/109/WE na osoby objęte ochroną międzynarodową (COM(2007)0298 – C6-0196/2007 – 2007/0112(COD) (A7-0347/2010)).

  Claude Moraes, sprawozdawca – Panie Przewodniczący! Obawiam się, że zanim na dobre rozpocznie się moje wystąpienie, na sali pozostanę tylko ja, koordynator z ramienia grupy PPE i pani komisarz. Podziwiam Panią za wytrzymałość, Pani Komisarz. Nie powinienem przeznaczać swojego czasu wypowiedzi na takie uwagi, ale nie mogłem się powstrzymać. Dziękuję również grupie PPE za obecność mimo tak późnej pory.

Pani Komisarz! Wraz z Radą świetnie wywiązała się Pani z zadania, jakim była obrona tego wniosku, który obecnie jest korzystny dla osób, które nigdy nie powinny były zostać wyłączone z pierwotnej dyrektywy o rezydentach długoterminowych. W roku 2008 nadarzyła się kolejna okazja, by ich uwzględnić i niestety ponownie, ze względu na niemożność osiągnięcia jednogłośności w Radzie, nie było to możliwe. Zatem dziś nadszedł szczęśliwy dzień, gdyż wniosek, nad którym prace zapoczątkowała moja poprzedniczka na stanowisku koordynatora z mojej grupy, pani poseł Martine Roure, stanowi obecnie temat porozumienia. Jestem również bardzo wdzięczny Radzie. Podczas poprzedniej debaty zauważyłem jej nieobecność, ale gdyby była tu dziś obecna, to podziękowałbym także Radzie, ponieważ w trakcie trwania prezydencji belgijskiej zdołaliśmy poczynić istotne postępy. Jestem za to niezmiernie wdzięczny.

Wniosek ten przyniesie bezpośrednie korzyści wszystkim osobom objętym ochroną międzynarodową, które przebywają na terytorium UE od ponad pięciu lat, lecz które obecnie nie mogą uzyskać statusu rezydenta długoterminowego. Wreszcie zakończy się odmienne traktowanie tych osób w stosunku do innych obywateli państw trzecich i zapewni się im większą pewność co do ich sytuacji w UE.

Głównym punktem negocjacji stał się sposób obliczania pięcioletniego okresu legalnego pobytu. Poparliśmy zdanie Komisji, że należy uwzględnić całość trwania procedury. Spotkało się to jednak ze zdecydowanym sprzeciwem Rady. Poważnie nas to zaniepokoiło, ponieważ w niektórych państwach członkowskich procedury azylowe mogą trwać latami. W toku negocjacji wypracowaliśmy kompromis, który przewiduje, że w obliczaniu okresu legalnego pobytu należy uwzględnić co najmniej połowę okresu procedury azylowej, a jeśli procedura trwa dłużej niż 18 miesięcy, cały okres jej trwania.

Waham się poruszyć kwestię tabel korelacji, ale mam obowiązek wypowiedzieć się na ten temat. Chociaż wolałbym tego nie robić. Niemniej jednak błagam wszystkie instytucje o wypracowanie horyzontalnego porozumienia w tej kwestii. Szczególnie apeluję do Rady o uznanie znaczenia tabel korelacji dla nadzorowania procesu wdrażania prawodawstwa. Wystąpiła bardzo trudna sytuacja, istniało bowiem prawdopodobieństwo, że kwestia ta opóźni prace nad wieloma innymi dokumentami uznawanymi za niezwykle ważne przez wszystkie grupy Parlamentu.

Jestem również bardzo zadowolony, ponieważ zakres tego wniosku obejmuje zarówno uchodźców, jak i osoby korzystające z pomocy uzupełniającej. Należy nadal dążyć do ujednolicenia standardów ochrony oraz praw przyznawanych obu grupom, jak to miało miejsce w przypadku zmiany dyrektywy dotyczącej kwalifikowania się. Porozumienie zawiera również wiele środków ochrony przed odesłaniem. Ponieważ osoby objęte ochroną będą teraz miały możliwość przemieszczania się pomiędzy państwami członkowskimi, ważne jest, aby nigdy nie zapominać o przyznanym tym osobom statusie ochrony. W związku z tym państwa członkowskie będą musiały w zezwoleniu na pobyt długoterminowy umieścić odpowiednią adnotację i w przypadku ewentualnej konieczności wydalenia będą miały obowiązek skonsultowania się z państwem członkowskim, które przyznało ochronę. We wniosku uwzględniono także kwestię powierzania odpowiedzialności za ochronę innemu państwu członkowskiemu na podstawie przepisów krajowych. Zezwolenie na pobyt długoterminowy musi być stosownie zmodyfikowane w celu zabezpieczenia przed możliwością odesłania.

Zapewniliśmy także przestrzeganie zasady jedności rodziny na wypadek wydalenia do innego państwa członkowskiego, ale oczywiście nie należy stosować jej w sposób automatyczny w przypadkach, gdy przemieszczenie się wraz z osobą wydaloną nie leży w interesie członków rodziny.

Osiągnięte w tej sprawie porozumienie to sygnał, że trzy instytucje mogą nawiązać nową współpracę w dziedzinie polityki azylowej i legalnej migracji, wspieraną nowymi ramami przewidzianymi traktatem lizbońskim. Porozumienie świadczy o tym, że jesteśmy w stanie uzgodnić z państwami członkowskimi postępowe przepisy dotyczące polityki azylowej.

Chcę raz jeszcze podziękować moim kontrsprawozdawcom ze wszystkich grup, w tym pani Nedelchewej, pani Wikström oraz pozostałym koleżankom i kolegom, którzy pomogli mi w tej – że się tak wyrażę – przyjemnej rozmowie trójstronnej, o ile oczywiście terminy te nie kolidują zbytnio ze sobą. Dziękuję wszystkim zainteresowanym za umożliwienie mi przygotowania tego dokumentu.

  Cecilia Malmström, komisarz – Panie Przewodniczący! Chciałabym zacząć od podziękowania sprawozdawcy Parlamentu Europejskiego, Panu Posłowi Claude’owi Moraesowi, który wraz z zespołem kontrsprawozdawców wykonał ogromną pracę. Parlament, Komisja i Rada osiągnęli prawdziwe porozumienie. Bardzo pomocny był także pan minister.

Wypracowany kompromis jest wyważony i zgodny z wnioskiem z roku 2007. Rozszerzenie statusu rezydenta długoterminowego na osoby korzystające z ochrony międzynarodowej zapewni uchodźcom w Europie wyższy poziom ochrony i pewności prawnej, a także umożliwi im większą integrację w ramach naszych społeczeństw.

Jest to również pierwszy ważny element naszego pakietu azylowego – pierwszy z sześciu ważnych dokumentów – i pierwszy krok w kierunku naszego wspólnego celu, jakim jest zbudowanie do roku 2012 wspólnego europejskiego systemu azylowego. Będzie to ważny sygnał polityczny, pokazujący że potrafimy być zgodni, że chcemy podążać tą trudną, lecz konieczną drogą, by czynić postęp, i że w tym obszarze potrafimy działać rozsądnie i konstruktywnie. Chciałabym Państwu naprawdę za to podziękować.

Jeśli zaś chodzi o szeroko omawianą kwestię tabel korelacji, to Komisja złożyła Radzie deklarację. Chciałabym, jeśli Państwo pozwolą, ją odczytać: „Komisja przypomina, że zależy jej, by państwa członkowskie tabele korelacji łączące przyjmowane środki transpozycji z przedmiotową dyrektywą UE i by w ramach transpozycji prawodawstwa UE przekazywały informacje o tych tabelach Komisji – w interesie obywateli, lepszego stanowienia prawa oraz zwiększenia jego przejrzystości oraz w celu pomocy w analizie tego, na ile przepisy krajowe są z godne z przepisami unijnymi.

Komisja żałuje, że przepis, który znajdował się w przygotowanym przez nią w 2007 roku wniosku zmieniającym dyrektywę o pobycie długoterminowym i który miał na celu ustanowienie obowiązku tworzenia tabel korelacji, nie spotkał się z akceptacją.

Komisja, w duchu kompromisu i z myślą o niezwłocznym przyjęciu wniosku o pobycie długoterminowym, jest skłonna zaakceptować zastąpienie przepisu mówiącego o obowiązku tworzenia tabel korelacji stosownym motywem zachęcającym państwa członkowskie do takiej praktyki.

Jednak stanowisko Komisji w odniesieniu do tego aktu nie może być traktowane jako precedens. Komisja nadal będzie dokładała starań, by znaleźć – wraz z Parlamentem Europejskim i Radą – odpowiednie rozwiązanie tej horyzontalnej kwestii instytucjonalnej”.

Uważam, że możemy się co do tego zgodzić. Ważne jest uwzględnienie tej deklaracji w protokole i jej odczytanie. Jak już powiedziałam wcześniej w trakcie debaty, Komisja pragnie przypomnieć ten argument.

Niemniej jednak, w przypadku tego konkretnego sprawozdania, osiągnięte przez nas porozumienie jest bardzo ważne. Raz jeszcze dziękuję wszystkim za udział w dyskusji.

  Mariya Nedelcheva, w imieniu grupy PPE – (FR) Panie Przewodniczący, Pani Komisarz, Panie Pośle Moraes, Panie i Panowie! Przede wszystkim chciałabym pogratulować sprawozdawcy, panu Moraesowi, świetnie wykonanego zadania i wzorcowej współpracy z kontrsprawozdawcami, Komisją i Radą.

Dzięki temu sprawozdaniu znacznie zbliżyliśmy się do zbudowania zharmonizowanego europejskiego systemu azylowego. Porozumienie osiągnięte z Radą było niezbędne i jestem niezmiernie zadowolona, że zdołaliśmy poczynić postępy w tym zakresie. Pakiet azylowy jest znacznie lepszy, ale naprawdę wciąż jeszcze wiele pozostaje do zrobienia. W związku z tym nie wolno nam się poddawać i mam nadzieję, że Rada podczas przyszłych negocjacji w innych sprawach przyjmie taką samą, otwartą na współpracę, postawę.

Jeżeli chodzi o treść dokumentu, chciałabym, nie powtarzając słów sprawozdawcy, powrócić do dwóch kwestii. Przede wszystkim chciałabym podkreślić znaczenie integracji obywateli państw trzecich w naszych społeczeństwach. Imigranci przybywający do naszych państw wnoszą istotny wkład w nasze gospodarki. Nie możemy jednak z otwartymi rękami i bezwarunkowo witać każdego przybysza. W ostatnich miesiącach liczne rządy zrozumiały, że ich model integracji się nie sprawdził.

(Przewodniczący wyłączył mikrofon)

  Cecilia Wikström, w imieniu grupy ALDE – (SV) Panie Przewodniczący! Przede wszystkim chciałabym podziękować Panu Posłowi Moraesowi, za przygotowanie sprawozdania, które mamy omówić. Pan Moraes, jak zwykle przygotował wysokiej jakości sprawozdanie, okazując szczerą chęć propagowania zasad humanitarnych oraz zasady szacunku wobec innych osób.

Osoby korzystające z ochrony międzynarodowej w danym państwie członkowskim często pozostają na jego terytorium przez bardzo długi okres, czasami nawet do końca życia, ponieważ problemy oraz prześladowania w kraju, z którego uciekli zazwyczaj trwają długo. W związku z tym wiele osób korzystających z ochrony międzynarodowej znajduje się w takiej samej sytuacji, jak osoby sklasyfikowane jako uchodźcy. Rozsądnym krokiem jest ponadto klasyfikowanie ludzi jako rezydentów danego kraju, jeśli przeżyli w nim pięć lat. I takie podejście przyjęła zarówno Komisja, jak i Parlament. Rada chciała przyjąć inne podejście, co uważam za godne ubolewania.

Chciałabym również podkreślić, że krewni osoby korzystającej z ochrony międzynarodowej muszą mieć możliwość decydowania o własnym życiu. Na przykład w przypadku wydalenia rodzina musi mieć możliwość wyboru, czy chce wyjechać wraz z osobą wydaloną, czy też pozostać na miejscu. Jestem zadowolona, że Parlament przyjmie to sprawozdanie. Szkoda, że Rada nie przyjęła tabel korelacji, ale cieszę się, że forsujemy sprawozdania, które mają być uwzględnione we wspólnym europejskim systemie azylowym.

Należy mieć nadzieję, że teraz Rada będzie skłonna nas wysłuchać. Obowiązuje nas ten sam termin, czyli rok 2012. Musimy porzucić stare, głęboko zakorzenione opinie i rozważyć podejście paneuropejskie, a także ocenić, co jest najlepsze dla wszystkich, jeśli chodzi o kwestie azylu i migracji. W przeciwnym razie słowo „solidarność” wkrótce straci swoje znaczenie.

Chciałabym raz jeszcze podziękować sprawozdawcy, panu Moraesowi, za pracę i za dobrą, a nawet świetną, współpracę przy przygotowaniu tego sprawozdania.

  Judith Sargentini, w imieniu grupy Verts/ALE – (NL) Panie Przewodniczący! W ubiegłym tygodniu wraz z Komisją Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych odwiedziliśmy Ateny i podczas tej wizyty rozmawiałem z Mamuthem, 26-letnim mężczyzną pochodzącym z Erytrei. Wjechał on do Europy przez Grecję, skąd udał się dalej, do Holandii, gdzie wolałby pozostać ze względu na posiadane tam kontakty, ale został odesłany z powrotem do Grecji. Mamuth powiedział, że kiedy wreszcie w Grecji otrzyma status uchodźcy, nie będzie miał swobody przemieszczania się i że będzie w nieskończoność czekał na przyznanie mu obywatelstwa greckiego.

Dla dobra młodych ludzi, takich jak Mamuth, którzy mają prawo do nowego życia i nie zasługują na ciągłe przerzucanie ich z miejsca na miejsce, cieszę się, że Parlament zamierza teraz zmienić tę sytuację i że sprawozdawca Claude Moraes zdołał zrobić pierwszy krok w odniesieniu do naszych pakietów azylowych. Ważne jest także, aby Mamuth, który woli rozpocząć nowe życie w Holandii, miał sposobność porównania sytuacji, ponieważ ten młody mężczyzna ma prawo wiedzieć, w jaki sposób różne kwestie są załatwiane w Grecji i w Holandii, czy też w dowolnym innym miejscu, w którym chce budować swoje życie.

Panie Pośle Moraes! Dziękuję za dotychczasową współpracę. Przekonamy się, jak długo potrwa ten proces w przypadku Mamutha.

  Simon Busuttil (PPE) – (MT) Panie Przewodniczący! Na początku chciałbym podziękować panu Claude’owi Moraesowi za jego sprawozdanie i mu pogratulować. Zgadzam się z treścią sprawozdania i popieram je, ponieważ przewidziano w nim przyznanie nowych praw osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową, w tym uchodźcom. Uzyskają oni prawa, z których i tak przecież korzystają obywatele państw trzecich, którzy przebywają legalnie w jednym z państw Unii Europejskiej od pięciu lat. W sprawozdaniu znajduje się jednak kilka kwestii problematycznych. Pochodzę z kraju, który doświadczył tych trudności, mianowicie chodzi o to, że okres pięciu lat konieczny do nabycia prawa określonego w tym dokumencie jest zdecydowanie zbyt długi. Dotyczy to szczególnie państw przyjmujących bardzo dużo osób, które są następnie unieruchomione na ich terytorium; zablokowane w pierwszym kraju UE, do którego trafiły. Poza moim krajem podobne doświadczenia miały ostatnio także inne państwa, w tym Grecja. Kraje te przyjmują olbrzymie grupy osób, które muszą odczekać pięć lat, aby zgodnie z zapisami tego dokumentu móc skorzystać z tych praw. Oczywiście w końcu otrzymują oni prawo długoterminowego pobytu, ale zanim to nie nastąpi, nie mogą przemieszczać się do innych krajów Unii Europejskiej, co mogłoby znacznie pomóc Grecji, Malcie, Cyprowi i innym państwom. W związku z tym uważam, że przedmiotowe prawo, choć dobre, byłoby jeszcze lepsze, gdyby skrócono przewidziany w nim pięcioletni okres oczekiwania. Na zakończenie chciałbym podziękować sprawozdawcy, panu Claude’owi Moraesowi za dostrzeżenie tej kwestii i za dołożenie wszelkich starań w celu uwzględnienia w uzasadnianiu na końcu dokumentu odniesienia, choćby jedynie symbolicznego, do tej sprawy.

  Ioan Enciu (S&D) – (RO) Panie Przewodniczący! Ja również chciałbym zacząć od podziękowań dla mojego kolegi, pana Claude’a Moraesa, za to sprawozdanie. Chcę mu również podziękować za wyjątkowe wysiłki, które podejmuje jako koordynator prac w Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

Moim zdaniem to bardzo dobrze, że nowa dyrektywa w końcu zapełni próżnię prawną w zakresie prawa pobytu, w której znajdują się osoby korzystające z ochrony międzynarodowej w całej Unii Europejskiej. Osoby, które osiedliły się w jednym z państw członkowskich, znajdują się obecnie w niebezpiecznej, pod względem pewności prawnej, sytuacji ze względu na fakt, że w obecnych okolicznościach nie kwalifikują się do otrzymania zezwolenia na pobyt długoterminowy, do którego otrzymania kwalifikują się inni obywatele państw trzecich. Należy przyznać im w sposób niedyskryminujący prawo pobytu długoterminowego, przy zachowaniu tylko jednego warunku, jak w przypadku innych obywateli państw trzecich, a mianowicie wymogu zalegalizowania ich dotychczasowego pobytu. Uważam, że lepszym rozwiązaniem byłoby uwzględnienie w obliczeniach całego okresu legalnego pobytu na terytorium Unii Europejskiej, począwszy od momentu złożenia wniosku o przyznanie ochrony prawnej.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że osoby te poza obszarem Unii Europejskiej są stale narażone na trudności, zatem kroki w kierunku uchylenia ochrony międzynarodowej lub cofnięcia pobytu muszą być podejmowane przy całkowitym poszanowaniu ich praw podstawowych oraz zasady non-refoulement.

Przedmiotowa dyrektywa zawiera niezbędne dodatkowe przepisy dotyczące procedur, które można zastosować na wypadek odsyłania lub zaniechania ochrony międzynarodowej. Uważam, że musimy zagłosować za przyjęciem sprawozdania pana Claude’a Moraesa, ponieważ stanowi ono część ogólnego pakietu regulującego system azylowy i imigracyjny Unii Europejskiej.

  Franz Obermayr (NI) – (DE) Panie Przewodniczący! Na przedmiotowe sprawozdanie nie patrzę przez różowe okulary. Celowo przyglądam mu się oczami obywateli naszych państw, którzy są zaniepokojeni, ponieważ uchodźcy, po pięcioletnim okresie legalnego pobytu w państwie członkowskim, otrzymają status rezydenta długoterminowego, który następnie będzie obowiązywał na całym terytorium UE. Zatem, jeśli tylko uchodźca osiedli się w państwie o łagodnym systemie azylowym, to po pięciu latach będzie mógł przesiedlić się do dowolnie wybranego innego państwa członkowskiego. Taki uchodźca będzie oczywiście na początek szukał kraju, w którym regulacje prawne mają luki lub są łagodniejsze, a następnie osiedli się na stałe tam, gdzie standardy socjalne są wysokie. Konsekwencją takiego postępowania będzie migracja wtórna i nadużycia. Nawet zsumowanie w ramach systemu azylowego okresu trwającego pięć lat jest problematyczne, ponieważ często procedury administracyjne są celowo opóźniane i poddawane kontrolom. Rozszerzenie zakresu dyrektywy jeszcze bardziej obciąży państwa członkowskie o wysokich standardach opieki socjalnej, które już teraz mają ogromne problemy, co jeszcze bardziej utrudni integrację uchodźców. Jestem niezwykle krytycznie nastawiony do tego sprawozdania.

  Cecilia Malmström, komisarz – Panie Przewodniczący! Nie mam już zbyt wiele do dodania. Praca wykonana przez pana posła Moraesa nad tą bardzo ważną dyrektywą spotkała się z dużym i raczej zgodnym poparciem.

Chciałabym raz jeszcze zapewnić pana Moraesa i pozostałe osoby, że dokument ten jest ważnym elementem składowym. Wierzę, że w jutrzejszym głosowaniu spotka się ze zdecydowanym poparciem. Jest to pierwszy krok w naszej wspólnej podróży w kierunku roku 2012 oraz pakietu azylowego. Mam jedynie nadzieję, że duch konstruktywnej współpracy będzie nam nadal przyświecał, ponieważ potrzebuję Państwa wsparcia – i liczę na nie – w odniesieniu do pozostałych dyrektyw.

  Claude Moraes, sprawozdawca – Panie Przewodniczący! Chcę ponownie podziękować pani komisarz za jej prace w tym obszarze.

Nasza nadzieja, że w jutrzejszym głosowaniu uczynimy pierwszy krok w dziedzinie azylu – i mam nadzieję, że będzie to głosowanie zdecydowanie „za” – wynika między innymi z tego, że chociaż kwestia azylu jest nadal jedną z najdelikatniejszych kwestii dla Parlamentu, a szczególnie – jak wyjaśnił pan poseł Busutill – dla mniejszych państw, każdy akt ustawodawczy w sprawie azylu może mieć nieproporcjonalny wpływ nie tylko na małe kraje, ale również na kraje o tak zasadniczym znaczeniu, jak Grecja.

Musimy postępować ostrożnie, jak w przypadku tego sprawozdania. W uzasadnieniu zawarto kilka punktów, które gwarantują poważne potraktowanie obaw posłów do PE, szczególnie jeśli są one wyrażane przez poważnych posłów. Na przykład uważam, że zdołaliśmy uwzględnić obawy pani poseł Nedelchewej dotyczące integracji oraz pani poseł Wikström dotyczące członków rodzin i odsyłania imigrantów, a także kwestie przemocy domowej itp. Dzięki takiej współpracy, dzięki pracy jaką wykonujemy z szanownymi posłami w Parlamencie, negocjacje na wyższym szczeblu Komisji i Rady przebiegają gładko.

Pani Poseł Sargentini! Naprawdę chciałem znaleźć pomysłowy sposób na powiedzenie, że tabele korelacji mają niezwykłe znaczenie. Stwierdzenie, że osoby ubiegające się o azyl oczekują obecnie na wdrożenie tabel korelacji jest prawdopodobnie najbardziej pomysłowym sposobem wywierania nacisku na przyjęcie rezolucji w sprawie tabel korelacji, zatem mam nadzieję, że Rada słuchała. Raz jeszcze dziękuję Koleżankom i Kolegom za wsparcie w długotrwałych pracach nad tym sprawozdaniem.

  Przewodniczący – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się we wtorek, 14 grudnia 2010 r.