Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 17 stycznia 2011 r. - Strasburg

20. Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej (krótka prezentacja)

  Przewodniczący – Kolejnym punktem porządku obrad jest sprawozdanie sporządzone przez panią Striffler w imieniu Komisji Rozwoju, w sprawie realizacji Konsensusu europejskiego w sprawie pomocy humanitarnej: przegląd śródokresowy planu działania i dalsze kroki [2010/2101(INI)].

  Michèle Striffler, sprawozdawczyni – (FR) Panie Przewodniczący, Pani Komisarz, Szanowni Państwo! Światowy kontekst humanitarny pogorszył się; wyzwania i potrzeby w obszarze pomocy humanitarnej są ogromne, a liczba obszarów wymagających interwencji jest niezliczona.

Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej to podstawowy instrument, ważny jak nigdy dotąd z uwagi na tak bardzo zmieniający się kontekst humanitarny. Stosując się ściśle do postanowień konsensusu i towarzyszącego mu planu działania, możemy reagować na problemy humanitarne. Poza środowiskiem partnerów w działaniach humanitarnych nadal jest jednak zbyt wiele osób, którym nie jest on znany. Powinniśmy zatem dążyć do jego większego upowszechnienia i poprawy wizerunku wśród państw członkowskich i zainteresowanych podmiotów. Musimy ubiegać się o rozpowszechnianie, propagowanie i stosowanie konsensusu w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych oraz przez personel wojskowy.

W 2009 roku Rada utworzyła Grupę Roboczą ds. Pomocy Humanitarnej i Żywnościowej. Stała się ona ważnym forum dyskusyjnym, ale powinna odgrywać większą rolę w zakresie koordynacji i realizacji konsensusu oraz propagowania pomocy humanitarnej wśród innych grup roboczych Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa.

Przegląd śródokresowy planu działania to wyjątkowa okazja do wzmożenia działań w obszarach zasługujących na większą uwagę, przede wszystkim w obszarze propagowania zasad humanitarnych i przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego, ponieważ pomoc humanitarna nie jest instrumentem zarządzania kryzysowego i powinniśmy potępiać coraz szersze jej upolitycznianie oraz jego konsekwencje w kategoriach poszanowania przestrzeni humanitarnej. Kolejny obszar dotyczy kwestii związanych z jakością, koordynacją i spójnością w zakresie udzielania pomocy humanitarnej UE, natomiast trzeci aspekt to jasne określenie warunków wykorzystania zasobów i zdolności wojskowych oraz środków ochrony ludności zgodnie w postanowieniami konsensusu humanitarnego i wytycznymi Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Należy koniecznie wyraźnie odróżnić rolę sił wojskowych od roli podmiotów udzielających pomocy humanitarnej, koniecznie dążąc do nawiązania dialogu między podmiotami wojskowymi a organizacjami humanitarnymi i stymulując tym samym wzajemne zrozumienie.

Ponadto w sprawozdaniu wzywam Komisję Europejską do przedstawienia ambitnych wniosków legislacyjnych ustanawiających europejskie siły ochrony ludności i z zadowoleniem przyjmuję ostatni komunikat Komisji w sprawie wzmocnienia zdolności Unii do reagowania na wypadek katastrof.

I w końcu musimy podjąć większe wysiłki na rzecz zmniejszenia ryzyka wystąpienia katastrof, zwiększając powiązania między pomocą doraźną, odbudową i rozwojem.

Na mocy traktatu lizbońskiego ustanowiono Europejską Służbę Działań Zewnętrznych. W związku z tym staraliśmy się w trakcie negocjacji bronić niezależności DG ECHO oraz zapobiec próbom wykorzystywania pomocy humanitarnej do celów polityki zagranicznej. Należy koniecznie wdrożyć precyzyjne i przejrzyste zasady współpracy i koordynacji między Europejską Służbą Działań Zewnętrznych a Komisją w ramach zarządzania kryzysem na dużą skalę.

Na koniec chciałabym zwrócić Państwa uwagę na wzrost liczby przypadków przemocy seksualnej – w szczególności mam tu na myśli wschodnią część Republiki Konga, a dokładniej region Kivu – jak również na znaczenie systematycznego włączania wymiaru płci i zdrowia reprodukcyjnego do zakresu pomocy humanitarnej mającej na celu zaspokojenie pilnych potrzeb zdrowotnych.

  Anna Záborská (PPE) – (FR) Panie Przewodniczący! Gratuluję pani Striffler tego sprawozdania. Zapomniała ona jednak wspomnieć o podmiotach, których podstawą zaangażowania jest religia, a mianowicie chrześcijaństwo. W tekście konsensusu europejskiego wspomina się o Czerwonym Krzyżu, całkowicie lekceważąc inne podmioty, które posiadają taki sam status w prawie międzynarodowym, ale działalność których wywodzi się z chrześcijaństwa, takie jak przykładowo Zakon Kawalerów Maltańskich.

Przedmiotowe sprawozdanie to kolejny dowód pogardy, z jaką europejskie instytucje traktują zaangażowanie chrześcijan w interwencje humanitarne. Podmioty religijne są nie tylko zobowiązane, ale mają też kwalifikacje, aby zapewnić szybką interwencję w sytuacjach kryzysowych i na wypadek katastrof naturalnych.

Proszę sprawozdawczynię, aby zgłosiła ustną poprawkę, mającą na celu uznanie przydatności i skuteczności działania podmiotów, które opierają swoją działalność na wierze chrześcijańskiej.

  Miroslav Mikolášik (PPE) – (SK) Panie Przewodniczący! Unia Europejska i jej państwa członkowskie to najwięksi na świecie ofiarodawcy pomocy humanitarnej. Taki jest nasz moralny obowiązek.

Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej stanowił ważny kamień milowy, co potwierdziła analiza planu działania w obszarze pomocy humanitarnej. W sprawozdaniu uwydatniono jednak też konkretne słabe punkty systemu oraz inne przeszkody, uniemożliwiające szybkie dostarczenie towarów i usług w ramach pomocy humanitarnej osobom wymagającym szczególnej troski na obszarach dotkniętych kryzysem.

Mam nadzieję, że traktat lizboński, wprowadzający szereg innowacji w obszarze pomocy humanitarnej UE, która obecnie stanowi odrębny obszar polityki, zostanie odpowiednio i niezwłocznie wykorzystany w celu wypracowania namacalnych rezultatów, zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego nakazującymi poszanowanie godności ludzkiej, wartości i praw człowieka, w tym, na przykład, szybką pomoc w razie katastrof.

  Zuzana Roithová (PPE) – (CS) Panie Przewodniczący! Rosnąca liczba i skala katastrof humanitarnych w państwach trzecich, wynikająca między innymi ze zmiany klimatu, wymaga zarówno zwiększenia pomocy humanitarnej, jak i zapewnienia lepszej jakości tej pomocy. W pełni popieram zatem środki, o których mowa w przedmiotowym sprawozdaniu, w tym przekształcenie obrony cywilnej państw członkowskich, aby za jej sprawą można było również zapewnić skuteczną i skoordynowaną pomoc UE. Uważam też oczywiście, że bardzo ważne jest zwiększenie bezpieczeństwa pracowników organizacji humanitarnych. Moim zdaniem Komisja powinna również przeznaczyć środki na upowszechnianie informacji, zwłaszcza na Haiti, aby poszkodowani mieszkańcy mogli poznać przyczyny i okoliczności katastrofy, jaka ich dotknęła, chroniąc bezpieczeństwo pracowników organizacji humanitarnych, a nie zagrażając im. Ujmując inaczej, koniecznie trzeba będzie skorzystać z ochrony sił zbrojnych i bynajmniej wcale nie jest to niepożądane.

  Seán Kelly (PPE) – Panie Przewodniczący! Chciałbym szybko zadać kilka pytań. Jeśli chodzi o Unię Europejską, to mam świadomość, że wspaniałomyślnie udzielamy pomocy tam, gdzie jest ona potrzebna, ale często czynimy to za pośrednictwem organizacji pozarządowych. Czy są jakieś organizacje pozarządowe, które nie spełniają wymogów, albo wobec których kierowano zarzuty w krajach, gdzie prowadzą działalność, czy może sama Unia Europejska ma do nich jakieś zastrzeżenia? Mówiąc inaczej, czy ograniczamy się tylko do przekazywania co roku organizacjom pozarządowym pomocy i dodatków, jeżeli można się tak wyrazić. A co z rozliczeniem?

W świetle niektórych programów, z którymi się ostatnio zapoznałem, zmartwiły mnie nieco zarzuty dotyczące poczynań niektórych organizacji pozarządowych i brak odpowiedzialności z ich strony. Mówiąc to, zdaję sobie sprawę, że ogromna większość tych organizacji dobrze wykonuje swoją pracę, do której jest odpowiednio zmotywowana.

  Peter Jahr (PPE) – (DE) Panie Przewodniczący! Chciałbym podziękować sprawozdawczyni za to, że możemy omawiać dzisiaj dany problem na tej sali. Mam jeszcze dwie uwagi czy pytania, które zawsze mnie martwią, gdy mowa o pomocy humanitarnej. Po pierwsze, niezaprzeczalnym i ważnym faktem jest nasza powinność niesienia pomocy potrzebującym obywatelom, ale jak powiedział już mój przedmówca, musimy zawsze zadawać sobie pytanie: czy fundusze te faktycznie zostaną prawidłowo spożytkowane?

Po drugie jest jeszcze jedna sprawa, której nie wolno nam lekceważyć. To prawo do zapewnienia pomocy humanitarnej obywatelom będącym w potrzebie. Konieczność taka może być podyktowana klęską żywiołową, ale coraz częściej u jej podłoża leżą katastrofy powodowane przez samych ludzi. Dotyczy to w szczególności konfliktów politycznych lub zbrojnych. Nie możemy zapominać, że chociaż pomoc humanitarna przynosi doraźnie ulgę, to jednocześnie musimy eliminować też przyczyny, jakimi są polityczne akty przemocy.

  Kristalina Georgieva, komisarz – Panie Przewodniczący! Bardzo mnie cieszy sprawozdanie pani Striffler oraz zaangażowanie Parlamentu w pomoc humanitarną i nieustanne silne poparcie na rzecz jej skuteczności.

Konsensus przyjęto w 2007 roku. Zapewnia on zasadnicze wspólne ramy polityki UE – wspólną wizję popartą planem działań. Zarówno państwa członkowskie, jak i Komisja mają obowiązek zapewnić prawidłową realizację tego konsensusu.

Chcę podkreślić, że z przedmiotowego sprawozdania bardzo wyraźnie wynika, iż centralne miejsce w naszych działaniach w obszarze konsensusu muszą zajmować zasady humanitarne, międzynarodowe prawo humanitarne oraz ochrona przestrzeni humanitarnej. Cztery piąte naszej pomocy humanitarnej trafia do ludzi będących w potrzebie wskutek sytuacji konfliktowych i kryzysów powodowanych działalnością człowieka. Abyśmy mogli dotrzeć do tych ludzi, nasza pomoc musi być bezwzględnie niezależna oraz bezstronna, i właśnie tak jest postrzegana.

Chciałabym przedstawić Państwu jeden przykład. Właśnie wróciłam z Jemenu, gdzie razem z Wysokim Komisarzem ONZ ds. Uchodźców, panem Antonio Gutierrezem, zajmowaliśmy się sprawą dostępu dla pomocy humanitarnej, prowadząc rozmowy z urzędnikami rządowymi wysokiego szczebla oraz przedstawicielami ruchu rebeliantów al-Houthi. Po raz pierwszy zobowiązali się wobec nas do ułatwienia dostępu dla pomocy humanitarnej i dopilnowania, by docierała ona do wszystkich obywateli Jemenu będących w potrzebie, zgodnie z humanitarnymi zasadami neutralności i niezależności. Spędziwszy wiele godzin z mężczyznami uzbrojonymi w Kałasznikowy, chciałabym widzieć, jak przestrzegamy w Europie tej zasady neutralności, która jest niejako mostem łączącym nas z potrzebującymi. W Jemenie jest 300 tysięcy wewnętrznych przesiedleńców i setki tysięcy więcej poszkodowanych wskutek sześciu wojen na przestrzeni sześciu lat na północy kraju.

Oczywiście pomoc humanitarna nie jest właściwym instrumentem w kategoriach skutków długoterminowych. Podstawy długotrwałego pokoju można zapewnić za sprawą rozwoju. W Komisji zakończyliśmy roczny proces przeglądowy planu działania na rzecz wdrożenia konsensusu, realizowany w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i partnerami w działaniach humanitarnych. 8 grudnia Komisja przyjęła komunikat w tej sprawie. Przegląd wskazuje, że w ostatnich trzech latach znacznie przyczyniliśmy się do umocnienia reakcji na kryzysy humanitarne pod względem wsparcia i działań humanitarnych, jak również połączyliśmy pomoc humanitarną z ochroną ludności cywilnej.

Uznaliśmy również, że udoskonalenia wymagają jeszcze trzy obszary.

Po pierwsze, musimy propagować jakość i skuteczność pomocy w drodze dobrej oceny, dobrze skoordynowanej reakcji oraz inwestycji w zmniejszanie ryzyka wystąpienia katastrof i w potencjał podmiotów na szczeblu lokalnym. To bardzo ważne w czasach rosnących potrzeb i coraz większych ograniczeń budżetowych.

Proszę pozwolić, że odpowiem na pytanie dotyczące rozliczania. Oczywiście musimy w pełni wykorzystać każde euro, wydając je tak, aby zapewnić jak najlepszą jakość i możliwie największą skuteczność. Aby upewnić się co do odpowiedzialności naszych partnerów – agencji ONZ i organizacji pozarządowych – co roku dokonujemy przeglądu jednej trzeciej wszystkich partnerów i jednej trzeciej wszystkich projektów. We wszystkich punktach zapalnych na świecie, w tym w Jemenie, z uwagi na coraz większe zapotrzebowanie na pomoc humanitarną, mamy swoje biura do spraw pomocy humanitarnej, czuwające bacznie w imieniu naszych podatników. Ostatnio przecinałam wstęgę na otwarciu naszego biura do spraw pomocy humanitarnej w Jemenie.

Kolejny obszar, w którym dostrzegamy potrzebę udoskonaleń, to głos Europy, który należy uwydatnić. Jesteśmy największym ofiarodawcą i musimy mieć pewność, że bardzo wyraźnie przemawiamy jednym głosem. Musimy dotrzeć też do innych ofiarodawców, abyśmy mogli pełnić funkcję lidera w stosunku do tradycyjnych ofiarodawców, angażując przy tym kolejnych.

Po trzecie musimy zapewnić spójność, współpracując z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych oraz z podmiotami zewnętrznymi, aby mieć pewność co do przestrzegania zasad pomocy humanitarnej i ich propagowania w Europie.

Proszę pozwolić, że na zakończenie jeszcze raz podziękuję pani Striffler za pracę nad tym zagadnieniem i zaapeluję do Parlamentu, aby kontynuował dyskusję na ten temat. Świat się zmienił. Niestety, będziemy mieli coraz więcej klęsk żywiołowych i katastrof powodowanych przez człowieka. Jakiekolwiek nasze działania będą decydowały nie tylko o życiu dotkniętych obywateli, ale również o pierwszoplanowej postawie moralnej i zdolnościach UE w wymiarze ogólnoświatowym.

  Przewodniczący – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się we wtorek, 18 stycznia 2011 r.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  Artur Zasada (PPE), na piśmie – (PL) Pomoc humanitarna stanowi przejaw powszechnej solidarności międzyludzkiej, jest naszym obowiązkiem moralnym. Współcześnie obserwujemy systematyczny wzrost zapotrzebowania na pomoc humanitarną ze względu na wzrastającą liczbę odnotowanych klęsk żywiołowych. Przyczyniają się do tego nie tylko zmiany klimatyczne, ale także rozwój technik wykrywania katastrof i komunikacji w celu powiadamiania o ich zajściu. Ważnymi kryteriami świadczenia pomocy humanitarnej powinny być szybkość, odpowiedzialność i możliwie niskie koszty administracyjne. Rozwój transportu jest czynnikiem usprawniającym niesienie pomocy. Dzięki temu można szybciej dotrzeć do poszkodowanych i udzielić pomocy większej liczbie ofiar. Dlatego tak ważne staje się włączanie firm – korporacji, koncernów, ale także małych przedsiębiorstw, (nie tylko transportowych i logistycznych), w budowanie sieci podmiotów współpracujących ze sobą na danym terenie, aby skutecznie nieść pomoc i doskonalić system szybkiego reagowania na zagrożenia. Na zasadzie partnerstwa międzysektorowego (biznes - organizacja/ instytucja) mogą być tworzone bazy, oddziały, biura dysponujące funduszami, powierzchniami magazynowymi, wolontariuszami, żywnością, niezbędnymi materiałami i sprzętem oraz środkami transportu. Taka współpraca może przynieść wymierne korzyści w obliczu ludzkich dramatów, szczególnie gdy trzeba szybko zareagować, a nie najpierw zająć się zbieraniem funduszy.