Pełne sprawozdanie z obrad

Czwartek, 17 lutego 2011 r. - Strasburg

5. Grupa ekspertów Komisji oraz zrównoważona reprezentacja i przejrzystość (debata)

  Przewodniczący – Następnym punktem porządku dziennego jest debata na temat:

– pytania ustnego (O-0009/2011), skierowanego do Komisji przez pana posła de Jonga w imieniu grupy GUE/NGL, pana posła Cashmana w imieniu grupy S&D, pana posła Canfina w imieniu grupy Verts/ALE i panią poseł Macovei, w sprawie przeglądu ram dotyczących grup ekspertów Komisji oraz zrównoważonej reprezentacji i przejrzystości (B7-0010/2011);

– pytania ustnego (O-0035/2011) skierowanego do Komisji przez panią poseł Lepage, panią poseł Wallis i panią poseł Ries w imieniu grupy ALDE, w sprawie przeglądu ram dotyczących grup ekspertów Komisji oraz zrównoważonej reprezentacji i przejrzystości (B7-0014/2011).

  Cornelis de Jong, autor – (NL) Panie Przewodniczący! Pod koniec ubiegłego roku Komisja dokonała przeglądu zasad funkcjonowania swych grup ekspertów. Podczas prac przygotowawczych do tego przeglądu miałem okazję uczestniczyć w interesujących nieformalnych dyskusjach z przedstawicielami Komisji.

Niemniej jednak wydaje się dziwne, że Parlament Europejski nigdy formalnie nie brał udziału w takich rozmowach. Przejrzystość jest przecież przedmiotem troski zarówno Komisji, jak i Parlamentu Europejskiego.

Czy Pan Komisarz może mnie zapewnić, że w przyszłości będzie prowadzony formalny dialog na temat takich kwestii przed podjęciem ostatecznych decyzji?

W ubiegłym tygodniu znów kontaktowałem się z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się różnorodnymi zagadnieniami. Niestety, nie uzyskały one żadnych zapewnień, że skład grupy ekspertów będzie w przyszłości bardziej zrównoważony. Otrzymały natomiast informacje o tworzeniu nowych grup ekspertów.

Wiem z własnego doświadczenia, z czasów gdy sam pracowałem w Sekretariacie Generalnym Komisji, że dyrekcje generalne są niczym małe królestwa. Niemniej jednak jeśli jest wola polityczna, Komisja musi mieć możliwość decydowania o zamieszczaniu w jednej witrynie internetowej wszystkich informacji o nowych grupach ekspertów i procedurach ich zgłaszania. Czy Pan Komisarz może zapewnić, że tak się stanie czy też będzie ulegał urzędowej biurokracji Komisji?

Wszystkie organizacje społeczeństwa obywatelskiego borykają się z ogromnym niedostatkiem środków. Taka sytuacja jest udziałem związków zawodowych, organizacji konsumenckich i organizacji reprezentujących MŚP. Muszą się one zadowolić niewielkim biurem w Brukseli, podczas gdy duże przedsiębiorstwa dysponują środkami na zatrudnienie zawodowych lobbystów. W związku z tym możliwość zasiadania w grupach eksperckich powinni mieć ludzie spoza Brukseli, w szczególności tacy, którzy działają w interesie pracowników, konsumentów i MŚP.

Konieczne są też informacje na temat kosztów. W witrynie internetowej Komisji należy zamieścić wyraźną informację, że koszty podróży i zakwaterowania zostaną zwrócone, a także że obowiązuje system zwrotu innych kosztów bezpośrednio związanych z pracą w grupach ekspertów. Organizacje pozarządowe często o tym nie wiedzą, a urzędnicy Komisji takiej informacji nie przekazują im z własnej woli. Na przykład osoby prowadzące działalność na własny rachunek nie mają możliwości zostawienia swoich obowiązków zawodowych w celu uczestnictwa w pracach grupy ekspertów w Brukseli, jeśli nie otrzymają zwrotu kosztów. Taki zwrot powinien być obowiązkowy.

Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Konsumentów (DG ds. Zdrowia i Konsumentów) prowadzi politykę, zgodnie z którą eksperci powołani jako osoby uczestniczące w charakterze nieurzędowym nie mogą mieć jakichkolwiek powiązań z organizacjami bezpośrednio zainteresowanymi sprawami leżącymi w gestii danej grupy ekspertów. Apeluję do pana komisarza o wprowadzenie zasad przyjętych przez DG ds. Zdrowia i Konsumentów jako obowiązkowych we wszystkich dyrekcjach generalnych.

I wreszcie, chciałbym usłyszeć od pana komisarza wyjaśnienie, jak to jest możliwe, że w witrynie internetowej Komisji organizacja Greenpeace jest wymieniona jako uczestnik platformy technologicznej na rzecz wdrożenia składowania geologicznego odpadów, a ja jestem w posiadaniu korespondencji pomiędzy Greenpeace a Komisją, z której wynika, że wniosek organizacji Greenpeace o dopuszczenie do udziału został wyraźnie przez Komisję odrzucony.

  Michael Cashman, autor − Panie Przewodniczący! Chciałbym powitać Pana Komisarza w świecie polityki, w którym nikogo nie interesuje, co Komisja robi dobrze, a interesujące jest tylko to, co robi źle.

To jest bardzo dobra inicjatywa, ale Parlament, tak jak powiedział pan poseł de Jong, ma pewne obawy. Musimy zapewnić, by dostęp do grup ekspertów miała większa liczba grup, których przedstawiciele mogą przynajmniej ubiegać się o uczestnictwo w pracach tych roboczych grup ekspertów, i by otrzymywały one informacje, w jaki sposób należy to zrobić.

Musimy budować zaufanie do roboczych grup eksperckich. W tym celu potrzebna jest nam całkowita przejrzystość i, jak już powiedziałem, te grupy nie mogą być zdominowane przez wielki biznes, ponieważ prowadzi to do oskarżeń o dbanie o partykularne interesy, przyczynia się też do podważania pracy Komisji i grup ekspertów.

Mówię to jako sprawozdawca pierwotnego rozporządzenia w sprawie publicznego dostępu do dokumentów, które wdrożyliśmy w tym Parlamencie w 2001 roku.

Dobrze Pan wie, Panie Komisarzu, że cała zasada otwartości i podejmowania decyzji możliwie najbliżej obywateli wywodzi się z traktatu amsterdamskiego. Wprowadziliśmy ją w życie rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001, które jest obecnie poddawane przeglądowi. Myślałem, że będzie to dobra okazja do wprowadzenia do rozporządzenia programu ramowego dotyczącego grup ekspertów − wniosek w sprawie przekształcenia został przedstawiony w 2008 roku, ale co ciekawe, Parlament się na to nie zgadza.

Dostrzegam, że na sali obecna jest pani poseł Macovei, która ma na koncie bogatą historię walki o większą otwartość i przejrzystość. Większość grup politycznych przywiązuje do tej sprawy dużą wagę.

Chciałbym wiedzieć, dlaczego nie zasięgnięto opinii Parlamentu. Czy Komisja zamierza uruchomić witrynę internetową zawierającą więcej informacji? Jeśli nie, to dlaczego? Jak przedstawiciele obywateli i społeczeństwa obywatelskiego mogą zostać zaangażowani do udziału w pracach takich grup?

Tak jak powiedziałem na początku, Panie Komisarzu, witamy w świecie polityki, w którym każdy ma obsesję na punkcie tego, co nie zostało zrobione, a nie interesujemy się tym, co zostało osiągnięte.

  Pascal Canfin, autor − (FR) Panie Przewodniczący, Panie Komisarzu! Poparłem to pytanie ustne, ponieważ uważam, że sprawą niezwykle ważną dla Komisji Europejskiej i Unii Europejskiej w szczególności jest zachowanie przejrzystości i postępowanie w sposób nienaganny, gdy w grę wchodzi lobbing.

Jak Państwu wiadomo, Bruksela jest stolicą międzynarodowego lobbingu, pod tym względem ma większe znaczenie od Waszyngtonu. W Brukseli jest więcej lobbystów niż w Waszyngtonie, a swój wpływ na Komisję wywierają oni między innymi poprzez te słynne grupy ekspertów.

Jestem członkiem Komisji Gospodarczej i Monetarnej. Weźmy na przykład grupę ekspertów w dziedzinie bankowości. Dziewięćdziesiąt pięć procent członków tej grupy ekspertów stanowią bankierzy i to nieprzypadkowi: zasiadają w niej tylko bankierzy z instytucji finansowych i banków inwestycyjnych, banków rynku pieniężnego oraz przedstawiciele wszystkich najważniejszych banków amerykańskich – J.P. Morgan, Bank of America i Goldman Sachs. W tej grupie ekspertów nie ma natomiast nikogo z organizacji pozarządowych ani ze związków zawodowych. Pomysł, że Komisji powinni doradzać tylko bankierzy z banków inwestycyjnych, w tym z banków inwestycyjnych ze Stanów Zjednoczonych, w sprawach dotyczących zmiany przepisów bankowych, wydaje mi się całkowicie surrealistyczny po kryzysie finansowym, który przeżyliśmy.

Dlatego też istnieje kilka konkretnych kwestii i bardzo precyzyjnych punktów w tym pytaniu ustnym skierowanym do Komisji: czy zamierzają Państwo wprowadzić zmiany w składzie tych grup ekspertów? Czy zamierzacie zapewnić, by protokóły z ich posiedzeń były podawane do wiadomości publicznej i by nie dochodziło do powstawania konfliktu interesów? W Parlamencie Europejskim tę sprawę traktujemy w sposób dualistyczny. Jest wielu posłów z lewego skrzydła i z prawego skrzydła, z grupy Zielonych i liberałów, którzy są bardzo tymi kwestiami zainteresowani. Dlaczego wcześniej nie zostaliśmy zaangażowani we wprowadzone reformy?

  Corinne Lepage, autorka − (FR) Panie Przewodniczący, Panie Komisarzu! W pełni popieram opinie moich kolegów, w szczególności panów posłów de Jonga i Canfina. Mogę tylko ubolewać, że nie zasięgnięto opinii Parlamentu przed podjęciem ostatecznej decyzji w sprawie przeglądu.

Kwestie przejrzystości i wiedzy specjalistycznej należą do tych, którym bardzo regularnie poświęcamy uwagę w naszych debatach, w szczególności w Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, gdzie moje doświadczenia w dziedzinie, którą się zajmuję, są w pewnym sensie porównywalne do tych, o których przed chwilą mówił pan poseł Canfin.

Chciałabym, Panie Komisarzu, zwrócić uwagę na dwie sprawy. Pierwsza z nich dotyczy właściwych proporcji w grupach. Jest to sprawa bardzo ważna. Skład grup jest bardzo niezrównoważony: zasiada w nich bardzo wielu przedstawicieli bardzo dużych przedsiębiorstw, natomiast jedynie niewielu reprezentujących MŚP, w tym przede wszystkim pochodzących z sektora przemysłowego, a nie ze społeczeństwa obywatelskiego. Faktem jest, że ranga grup ma wyraźny wpływ na decyzje, które musi podjąć Komisja, ta bowiem opiera się na sprawozdaniach ekspertów. Jeśli w tych sprawozdaniach ekspertów nie ma mowy od zabezpieczeniu, oczywiście nie zostaną oni poproszeni o wyrażenie opinii. W związku z tym zdecydowanie konieczne jest przywrócenie właściwych proporcji w taki sposób reprezentatywny dla społeczeństwa europejskiego, a ja nie widzę żadnych propozycji w tej sprawie w tych nowych zasadach, które byłyby sprzyjające zarówno dla MŚP, jak i dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

Druga sprawa dotyczy doboru ekspertów zewnętrznych. Konieczne musimy wiedzieć, a w każdym razie wy musicie wiedzieć dokładnie, kto jest kim i skąd pochodzą ci, którzy do was mówią. Jeżeli eksperci przedstawiają się jako niezależni, a w rzeczywistości reprezentują jakieś lobby, to wiedzy specjalistycznej, którą służą, z całą pewnością nie można uznać za miarodajną.

Bardzo ścisły nadzór i monitorowanie deklaracji dotyczących interesów jest zatem zdecydowanie niezbędne wobec następującej sytuacji: jeśli zasięgamy opinii eksperta jako eksperta z dziedziny przemysłu, sprawa jest przynajmniej jasna. Jeśli natomiast zasięgamy jego opinii jako nauczyciela, a w rzeczywistości jest on przedstawicielem przemysłu, rzeczy przestają już być jasne i są nie do zaakceptowania. Moim zdaniem problem konfliktu interesów ma kluczowe znaczenie. Innym tego przykładem jest duży problem dotyczący kształtu Agencji Leków, o którym, jak sądzę, będziemy mieli okazję znów porozmawiać.

Dlatego też proszę Pana, Panie Komisarzu, o przywrócenie nam wiary w ekspertów, ponieważ od ich opinii zależą podejmowane decyzje.

  Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji − Panie Przewodniczący! Oczywiście nie wiem, na ile jest Państwu znana historia tej sprawy, ale jestem szczególnie zadowolony, że mogę zastąpić mego kolegę, Maroša Šefčoviča, i zamiast niego odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ przez ostatnie pięć lat to ja się nią zajmuję. Byłem odpowiedzialny za ten obszar i z przyjemnością wyjaśnię Państwu, co tak naprawdę się zmieniło. Ta sprawa dotyczyła rzecz jasna grup ekspertów. Szkoda, że mam tylko trzy minuty na udzielenie odpowiedzi na Państwa pytanie, ale postaram się zrobić to możliwie najlepiej.

Nadmieniliśmy już, że nowe ramy dotyczące grup ekspertów Komisji zostały przyjęte w listopadzie 2010 roku. Stanowią one, że przy określaniu składu tych grup właściwe służby Komisji powinny dążyć do zapewnienia zrównoważonej reprezentacji odpowiednich obszarów kompetencji i interesów, biorąc jednocześnie pod uwagę pracę, którą należy wykonać, i wymaganą wiedzę specjalistyczną.

Nowe ramy dla grup ekspertów Komisji przewidują bardziej przejrzyste i rygorystyczne horyzontalne przepisy dotyczące zarządzania konfliktami interesów. Zgodnie z tymi przepisami odpowiednie służby Komisji mają informować ekspertów powoływanych jako osoby uczestniczące w charakterze nieurzędowym, że akceptując członkostwo w grupie, zobowiązują się do działania w sposób niezależny w interesie publicznym. Te przepisy mają zastosowanie do wszystkich grup ekspertów i składają się na jedyną strategię Komisji w tej sprawie; w nich określone są wymogi, których muszą przestrzegać wszystkie służby.

W październiku 2005 roku – jest to przykład dobrej współpracy z Parlamentem Europejskim i panem posłem Jensem Bondem – Komisja uruchomiła ogólnie dostępny internetowy rejestr grup ekspertów, w którym znajduje się wiele różnych, cennych informacji między innymi na temat misji poszczególnych grup, ich zadań i składu. Od 2007 roku Komisja stopniowo publikuje nazwiska członków grupy ekspertów, powołanych jako osoby uczestniczące w charakterze urzędowym i nieurzędowym. Wykracza to poza zakres zobowiązań podjętych przez Komisję w ramach dla grup ekspertów z 2005 roku, które stosuje się wyłącznie do członków grup formalnych.

W 2009 roku skład grup ekspertów został w pełni ujawniony w rejestrze. A zatem, co do zasady, nazwiska wszystkich członków grup ekspertów są dostępne. Był to bardzo zdecydowany wymóg Parlamentu, narzucony w 2005 roku, i został on spełniony.

Po przyjęciu nowych ram dla swoich grup ekspertów Komisja w grudniu 2010 roku przygotowała nową wersję rejestru. W tej nowej wersji została poprawiona przejrzystość poprzez zapewnienie nowych i bardziej precyzyjnych informacji, w szczególności na temat rodzaju podmiotów wymienionych w wykazach i procedur stosowanych przy wyborze członków grup.

Ponadto nowy rejestr zawiera bardziej przejrzyste informacje o działaniach poszczególnych grup, a służby Komisji mają możliwość publikowania w nim ważnych informacji albo zamieszczania łącza do specjalnej strony internetowej, gdzie takie informacje można znaleźć.

I wreszcie, została ulepszona forma prezentacji i czytelność danych zakodowanych w rejestrze. Ponieważ trzeba przetworzyć ogromną ilość informacji, wciąż jeszcze trwają prace związane z przejściem ze starej wersji na nową wersję rejestru. W związku tym niektóre dane jeszcze wymagają walidacji. Proces przejścia musi być jednak zakończony w ciągu kilku najbliższych miesięcy.

Co więcej, ponieważ przez ostatnie pięć i pół roku rozmawiam o tych sprawach z różnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i posłami do Parlamentu, chciałbym prosić, żeby Państwo nie tworzyli fałszywego wizerunku ekspertów. Nie ma żadnego bezpośredniego związku między składem grup ekspertów a decyzjami. Decyzje należą do politycznej odpowiedzialności Komisji.

Komisje Parlamentu mają taką samą odpowiedzialność polityczną, gdy spotykają się w obecności tych samych lobbystów. Proszę nie zapominać, że w 2005 roku uruchomiliśmy również rejestr przejrzystości, który następnie został nazwany „rejestrem lobbystów”, a teraz nosi nazwę „rejestru przedstawicieli grup interesów”. Przekształcił się on obecnie we wspólny rejestr – nasz i Parlamentu. To jest wielki krok naprzód.

A zatem coś jednak zostało zrobione. Sprawy nie wyglądają tak źle.

  Monica Luisa Macovei, w imieniu grupy PPE – Panie Przewodniczący! Chciałabym podziękować panu komisarzowi za odpowiedź. Cieszę się, że występuję po nim.

Chciałabym powiedzieć, że wolelibyśmy jednak zajmować się teraźniejszością i patrzeć w przyszłość niż wracać do przeszłości. Wolelibyśmy obserwować, jak podejmuje się bardziej zdecydowane kroki w kierunku przejrzystości. Przyłączam się do moich koleżanek i kolegów w związku z tym pytaniem i przypominam, że Parlament wezwał Komisję do podjęcia działań w celu zapewnienia wyważonej reprezentacji grup interesów w składzie grup ekspertów.

Pan komisarz wspomniał, że ramy zostały zmienione. Naszym zdaniem jednak w dalszym ciągu są poważne braki, które podważają zaufanie ludzi. Wymienię niektóre z nich.

Nie ma procedury wykrywania i eliminowania konfliktów interesów, a taka procedura jest nam potrzebna. Wysyłanie pism do ekspertów z prośbą o ustalenie, czy pozostają w konflikcie interesów, czy nie, to za mało. Klauzule o zachowaniu tajemnicy zawodowej zostały rozszerzone i oprócz służb Komisji objęto nimi także członków grup ekspertów, a zatem zamiast w kierunku większej przejrzystości, dążymy do większej tajemniczości. Brak przejrzystości w dalszym ciągu istnieje w przypadku ujawniania dokumentów grup ekspertów. Co więcej, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego właściwie nie są reprezentowane. Zabezpieczenia przed dominacją przemysłu są niewystarczające. Istnieje ryzyko „przejmowania” grup ekspertów przez korporacje.

Dlatego też prosimy o przekazywanie nam w odpowiednim czasie wszystkich informacji na temat istniejących grup ekspertów; należy je zamieścić w witrynie internetowej, między innymi informacje o składzie i członkach tych grup, a także o wszystkich zaproszeniach do składania wniosków o członkostwo.

Skorzystam z tej okazji i ponownie zaapeluję o zapewnienie przejrzystości beneficjentów funduszy UE. I na zakończenie chciałabym powiedzieć, że przejrzystość jest gwarancją dobrego zarządzania i zaufania do instytucji. Jeśli chcemy, by ludzie obdarzali nas zaufaniem, jedynym sposobem jest większa i pełna przejrzystość.

  Zita Gurmai, w imieniu grupy S&D – Panie Przewodniczący! Wiemy, że wiele jest truizmów dotyczących europejskiego procesu decyzyjnego.

Zgodnie z pierwszym z nich proces ten nie jest przejrzysty, a UE jest skomplikowanym systemem politycznym nawet dla tych, którzy rozumieją zasady jego funkcjonowania. Dlatego też standardowe definicje rzadko się stosuje. Przejrzystość i prostota powinny być podstawowymi celami dla wszystkich w UE. Nasz system polityczny jest już sam w sobie wystarczająco złożony; nie jesteśmy tutaj po to, żeby go jeszcze bardziej komplikować. Znalezienie wniosku legislacyjnego w witrynie internetowej UE nie powinno wymagać specjalnych umiejętności, a więc przyjazna dla użytkownika witryna, o której mowa w pytaniu ustnym, nie jest jedną z opcji, lecz koniecznością.

Inny zarzut dotyczy niejasnej roli lobbingu i nieproporcjonalnie dużej roli wielkiego biznesu. Wiem, że lobbing może być użyteczny dla Komisji, ponieważ lobbyści często mają koncepcje na temat ważnych kwestii i dostarczają informacji, a nawet całych, gotowych rozwiązań politycznych. Również w związku z tym uważam, że przejrzystość jest niezbędna i mam nadzieję, że w przyszłości znajdzie swoje odzwierciedlenie w rejestrze lobbystów.

Grupy ekspertów należy postrzegać takimi, jakimi one są: kolejnym forum, na którym jego uczestnicy w sposób równorzędny mogą przedstawiać swoje interesy. Jeżeli skład tych grup ekspertów jest stronniczy, wówczas grupy ekspertów są wyłącznie jeszcze jednym miejscem, w którym sukces odnoszą grupy interesów. A przecież ci gracze już i tak dobrze sobie radzą z zabezpieczaniem własnych interesów bez dodatkowej pomocy władz publicznych.

Mogę tylko powtórzyć pytanie moich koleżanek i kolegów: czy Komisja nie uważa, że uzyskanie zrównoważonego doradztwa jest jej obowiązkiem?

  Zbigniew Ziobro, w imieniu grupy ECR – (PL) Panie Przewodniczący! Dla każdego demokratycznego społeczeństwa jest rzeczą oczywistą, że przejrzystość i transparentność działań każdej władzy powinna być zapewniona. I to jest warunek dobrych decyzji podejmowanych bezinteresownie, tak aby mieć na względzie całe społeczeństwo, całe państwo czy organizację, którą się reprezentuje, a nie jakieś partykularne interesy.

Dlatego tym bardziej powinniśmy zawsze, kiedy jest to możliwe, podkreślać, iż gremia związane z Unią Europejską, Komisją Europejską i wszystkie inne związane z funkcjonowaniem organów, również w Parlamencie Europejskim, powinny działać, o ile to możliwe, jak najbardziej przejrzyście i jawnie. Dlatego też w pełni zasadne i słuszne są postulaty, aby również grupy ekspertów działały według tych rygorów w możliwie najdalej posuniętej jawności, transparentności. Aby wykluczyć ewentualne konflikty interesów, aby wykluczyć ewentualne działanie w imię partykularnych interesów, kiedy o tym nie wiemy i kiedy te działania mogą mieć wpływ na ważne decyzje dla całej Unii Europejskiej.

  Gerard Batten, w imieniu grupy EFD – Panie Przewodniczący! W październiku ubiegłego roku ten Parlament wprowadził sześć nowych dyrektyw przyznających UE uprawnienia do regulacji sektora finansowego w Wielkiej Brytanii. W dniu 7 lutego zadałem pisemne pytanie Komisji zawierające poradę dotyczącą jednego aspektu ustawy o spółkach z 1976 roku, obowiązującej w Wielkiej Brytanii. Sekcja 27 ustawy zawiera wyraźny przepis o wyłączeniu tylko jednej spółki, a mianowicie Bank of England Nominees Limited. Wyłączenie to oznacza, że tożsamość akcjonariuszy Bank of England jest utrzymywana w tajemnicy.

Zwróciłem się do Komisji z pytaniem, czy to wyłączenie jest niezgodne z prawem UE i czy nowe organy regulacyjne będą miały prawo wymagać ujawnienia nazwisk akcjonariuszy Bank of England. Oczywiście ja i moja partia nie chcemy żadnego prawa UE, lecz Komisja Europejska i rząd brytyjski owszem, tak. Przyjmuję więc, że Komisja powinna zapewnić, by jej prawo było równe dla wszystkich, żeby je stosowano konsekwentnie oraz w sposób przejrzysty i w całym jej imperium.

  Hans-Peter Martin (NI) – (DE) Panie Przewodniczący! Cieszę się, Panie Komisarzu, że jest Pan tu dzisiaj obecny, ponieważ działania, które Pan podejmował przez lata i za które był Pan odpowiedzialny w tym obszarze spotkały się z szerokim uznaniem. Niemniej jednak wie Pan z własnego doświadczenia, że jest jeszcze bardzo długa droga do przebycia.

Niezmiernie ważne jest, by ludzie, którzy zasiadają w grupach ekspertów, podlegali procedurom i by można było stosować wobec nich sankcje, jeśli składają niezgodne z prawdą oświadczenia. To oburzające, że mogą składać oświadczenia o swojej niezależności, podczas gdy faktycznie wyraźnie nie są niezależni. Za tego rodzaju praktyki muszą być wymierzane kary, w przeciwnym razie to, co tu mamy, jest tylko papierowym tygrysem.

Druga kwestia dotyczy tego, kto jest reprezentowany; w tym względzie jest Pan zorientowany, ponieważ zna Pan świat biznesu. Tutaj w szczególności w interesie Komisji z pewnością musi leżeć otwarcie grup przynajmniej dla przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego. Jeśli przyjrzeć się temu, co osiągnięto w związku ze skandalami finansowymi i z kryzysem gospodarczym, jest oczywiste, że udzielono wielu złych rad. Tymi sprawami musimy się zająć w trybie pilnym.

  Anna Záborská (PPE) – (SK) Panie Przewodniczący! Chciałabym podziękować grupie posłów, którzy poruszyli tę pilną sprawę. Problem dotyczy nie tylko ekspertów od gospodarki. Komisja nie przestrzega zasady bezstronności i równowagi także w innych dziedzinach, a wobec tego skład grup ekspertów jest jednostronny i ich członkowie nie reprezentują interesów wszystkich obywateli.

Oto pierwszy przykład, który chciałabym podać: według danych Eurostatu 90 % obywateli UE opowiada się za rodziną złożoną z żony, męża i ich dzieci. Komisja natomiast wybiera tylko ekspertów z takich organizacji jak Europejskie Lobby Kobiet czy Platforma Rodzinna, które dążą do zniszczenia tego modelu rodziny. Na dodatek Komisja przez długi czas nie uznawała organizacji kobiet i ekspertów nieakceptujących – podobnie jak większość obywateli UE – jednostronnej teorii feministycznej.

Innym przykładem jest Agencja Praw Podstawowych, stworzona i finansowana przez Komisję. Eksperci tej Agencji popierają jednostronny program polityczny i nawet nie starają się dążyć do równowagi i obiektywizmu. Świadczą o tym wypowiedzi jej dyrektora w tym Parlamencie. Nawet Komisja Europejska zdystansowała się od sposobu podejścia do wolności wyznania i sumienia prezentowanego przez przewodniczącego niezależnego zespołu ekspertów tej Agencji, ponieważ zostało ono opracowane przez lobbystów organizacji proaborcyjnych.

Uważam, że jeżeli oficjalna europejska agencja ekspercka przedkłada polityczne interesy nad profesjonalizm i bezstronność, powinna ona zostać zlikwidowana. Mogłabym podać wiele innych podobnych przypadków. Chciałbym więc dodać swój głos do pytania, które posłowie skierowali do Komisji. Pragnę zwrócić się do Komisji z prośbą o otwarcie okien i przewietrzenie gabinetu ekspertów, ponieważ powietrze nie jest tam świeże, i ta uwaga dotyczy nie tylko dziedziny gospodarki.

  Véronique Mathieu (PPE) – (FR) Panie Przewodniczący! Współpraca i konsultacje Komisji Europejskiej z ekspertami naprawdę muszą być bez zarzutu z punktu widzenia przejrzystości, ponieważ tego rodzaju współdziałanie jest zadaniem niebezpiecznym. Rzeczywiście członkowie grup, reprezentujący interesy, wybierani pod kątem ich szczególnych zadań i rodzaju wiedzy, mogą reprezentować te same interesy, ale nie odzwierciedlające interesu ogólnego.

Komisja musi zatem zachować szczególną ostrożność w celu zapewnienia, by byli oni reprezentatywni, a nawet więcej, powinna popierać sprzeczności. Uważam za niedopuszczalne, by ci członkowie pochodzili z różnych organizacji pozarządowych o podobnych interesach i podobnym zakresie działania. Dokumenty robocze, akty i porządki dzienne posiedzeń należy również podawać do publicznej wiadomości, żeby umożliwić ich sprawdzanie przez obywateli, ich wybranych przedstawicieli i podmioty, na których pracę grupy nie mają bezpośredniego wpływu, ale której skutki będą od czasu do czasu odczuwać. Niejasna treść pracy grup ekspertów nie może prowadzić do wiarygodnych rezultatów, a mam tu na myśli w szczególności grupy ekspertów DG ds. Zdrowia i Konsumentów.

I wreszcie, uważam, że w celu zapewnienia przejrzystości swoich działań Komisja musi angażować Parlament w proces kontroli nadzoru grup ekspertów i podobnych podmiotów.

W art. 9 Traktatu wyraźnie stwierdza się, że przejrzystość nie jest tylko sprawą Komisji Europejskiej; dotyczy ona także obywateli w Europie.

  Salvatore Iacolino (PPE) – (IT) Panie Przewodniczący, Panie i Panowie! Podczas codziennych prac parlamentarnych zdajemy sobie sprawę, że wartość dodana jest generowana dzięki dostępowi do różnorodnych informacji, które stanowią dla nas podstawę w wypełnianiu naszej roli legislacyjnej i w naszej pracy polegającej na wytyczaniu kierunku polityki. Korzystamy z zewnętrznych zasobów ludzkich – Komisja robi to o wiele częściej – które dostarczają nam analiz i wskazówek dotyczących bieżącej sytuacji politycznej, społecznej, przemysłowej i w zakresie przedsiębiorczości.

Polityka składa się jednak z decyzji i wyborów, a te pozostają w pełni w rękach polityków. Cała rzecz polega na dokonywaniu wyborów, które mogą być wspomagane przez grupy ekspertów o wysokich kwalifikacjach zawodowych i poziomach kompetencji, zdolnych do wyrażania własnych opinii w sposób obiektywny.

Dlatego też istnieje potrzeba opracowania skutecznych instrumentów i przejrzystych procedur, które umożliwią Komisji wypełnianie jej roli przy pomocy tych autonomicznych czy niezależnych grupy ekspertów. Mamy świadomość, że jest to bardzo problematyczna kwestia. Plan z 2010 roku jest z pewnością znaczącym krokiem naprzód, ale pozostaje jeszcze wiele do zrobienia. Bezstronność ekspertów i instytucji również zależy od tego, na ile są one autonomiczne i zdolne wspierać decyzje polityczne w sposób uczciwy i lojalny.

Mechanizmy upowszechniania, sieć i inne skuteczne metody można jeszcze bardziej uprościć zarówno w Komisji, jak i w Parlamencie. W związku z tym prawo dostępu jest dobre; przejrzystość jest z pewnością dobra, właściwe proporcje między prawem do przejrzystości a tym, co nie może być ujawnione lub przekazane czy uwidocznione jest dobra, i rejestr lobbystów, który ma być wkrótce ustanowiony, jest dobry.

Musimy jednak jeszcze raz podkreślić, że to polityka jest najważniejsza. Jeżeli polityka jest wiarygodna i prowadzona w sposób kompetentny, wówczas rola ekspertów polega na doradztwie i udzielaniu wsparcia. Decyzję zawsze będzie podejmował ten, kto bierze za nią odpowiedzialność.

  Jaroslav Paška (EFD) – (SK) Panie Przewodniczący! Komisja Europejska przeprowadziła niedawno przegląd ramowego dokumentu regulującego działanie grup ekspertów. Ponieważ wszyscy jesteśmy zainteresowani nie tylko możliwie najlepszym funkcjonowaniem instytucji Unii Europejskiej, ale także tworzeniem w sposób przejrzysty i uczciwy oraz funkcjonowaniem organów eksperckich i doradczych, z zadowoleniem przyjmujemy większą otwartość Komisji Europejskiej w sprawie wdrożenia mechanizmu doboru członków grup ekspertów Komisji Europejskiej.

Kilka chwil wcześniej został tu podany przykład Europejskiej Agencji Leków, w której lista ekspertów faktycznie budzi wątpliwości co do niezależności porad udzielanych przez członków tej grupy. Dlatego też, Panie Komisarzu, powinniśmy współpracować, żeby uniknąć wszelkich wątpliwości co do wiedzy, właściwych proporcji i niezależności naszych organów doradczych. Jeśli odnosimy wrażenie, że ramy dla grup ekspertów w dalszym ciągu mają pewne braki, to – mimo obecnego przeglądu – zastanówmy się jeszcze nad tymi ramami i starajmy się je jeszcze ulepszyć.

  Franz Obermayr (NI) – (DE) Panie Przewodniczący! Pan komisarz Barnier przyznał, że skład niektórych grup ekspertów Komisji w dziedzinie finansów jest asymetryczny i jednostronny. Obecnie 11 z 25 grup ekspertów w dziedzinie finansów jest zdominowanych przez sektor finansowy. Niektóre grupy mają więcej przedstawicieli branży finansowej niż odpowiedzialnych urzędników. Co więcej, przedstawiciele ci muszą jedynie podpisać wcześniej wydrukowane oświadczenie, że będą działać w interesie publicznym, jeśli dopatrzą się istnienia konfliktu interesów. Takie absurdalne frazesy nie sprzyjają budowaniu przejrzystości i neutralności.

Sytuacja, która dotyczy sprawozdań Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności jest równie niepokojąca. Oświadczenia w sprawie zagrożeń związanych z modyfikacją genetyczną zawierają cytaty ze sprawozdań producentów i zaangażowanie w tę sprawę lobbystów na rzecz modyfikacji genetycznej jest oczywiste. Dyrektor wykonawczy najważniejszej specjalistycznej instytucji zajmującej się roślinami modyfikowanymi genetycznie pracuje dla finansowanego przez przemysł Międzynarodowego Instytutu na rzecz Zdrowego Życia.

Innymi słowy, ustanawianie przepisów prawodawstwa UE głównie w oparciu o oświadczenia banków i dużych grup jest nieodpowiedzialne i niebezpieczne dla obywateli UE, dlatego też należy natychmiast położyć kres takiej praktyce.

  Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji − Panie Przewodniczący! Naprawdę rośnie mi serce, gdy słucham takiej dyskusji. Warto byłoby mieć jakieś notatki na temat historii tej kwestii.

Komisja bierze pod uwagę te wszystkie dobre koncepcje i rady na temat sposobów zwiększenia przejrzystości. Chciałbym zwrócić uwagę, że w 2005 roku podjęliśmy inicjatywę na rzecz przejrzystości, która obejmowała kwestię grup ekspertów. To był w dużej mierze mój pomysł, o czym przed chwilą przypomniał pan poseł Hans-Peter Martin.

Oczywiście zaszły w tej kwestii ogromne zmiany, wraz z powstaniem tych wszystkich witryn internetowych i dostępnością informacji. Ale nigdy nie należy traktować ekspertów jako swego rodzaju decydentów. Nie są oni decydentami i ścierają się między sobą.

Jest to taki sam problem, jak w przypadku sprawy dotyczącej organizmów genetycznie modyfikowanych, o której przed chwilą była mowa. Wiadomo, że zaniepokojenie objęło nie tylko przemysł. Istnieją różne grupy ekspertów. W ciągu ostatnich miesięcy urzędowania poprzedniej Komisji byłem również odpowiedzialny za bezpieczeństwo, a w związku z tym docierały do mnie wszystkie informacje na temat demonstracji. Jedną z ostatnich ogromnych demonstracji zorganizowano przeciwko zniesieniu dopłat dla producentów tytoniu.

Tak więc istnieją różne poglądy, ale to my jesteśmy decydentami: komisarze i posłowie, i nasze instytucje. Agencje również podejmują decyzje, podobnie jak Rada i rządy państw członkowskich. Eksperci nie są decydentami. Nie ma tu żadnej arytmetycznej zależności.

Owszem, jestem za większą przejrzystością. Oczywiste jest, że niektóre grupy ekspertów na bardzo wysokim szczeblu zostały utworzone tylko po to, żeby po cichu zniknąć, ponieważ nie potrafiły niczego doradzić, ze względu na ogromną sprzeczność poglądów.

A zatem pracujmy nad tym rejestrem przejrzystości, który również uznaje się za wielkie osiągnięcie, ponieważ eksperci i doradcy są wszędzie. Żaden polityk nie przetrwa bez doradców. Grupy polityczne mają doradców i zwracają się do nich przedstawiciele różnych interesów, a ostatecznie do decydentów politycznych należy zajęcie takiego czy innego stoiska. Zawsze znajdą się zagadnienia, w odniesieniu do których eksperci będą podpowiadać, że trzeba teraz zająć takie czy inne stanowisko. Ale decyzja jest sprawą decydentów politycznych: komisarzy, parlamentarzystów, grup politycznych, zgodnie z zasadami systemu demokratycznego.

Istnieje również kwestia składu grup ekspertów. W związku z tym składem poruszono wiele aspektów. Kto powinien ocenić, czy ich skład jest zrównoważony, czy nie? Skład grup ekspertów jest uzależniony od konkretnych przypadków. Niektóre osoby chcą znaleźć się w grupie ekspertów, żeby uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji, ale kierują się w tych dążeniach błędnym przekonaniem, ponieważ grupy ekspertów nie są decydentami.

W 2005 roku, jak niektórzy z nas pamiętają, naprawdę mieliśmy do czynienia z przypadkami braku przejrzystości i Komisja, wspólnie z Parlamentem, wprowadziła istotne zmiany w tym zakresie. Rozumiem przez to rejestr przejrzystości, w którym ewidencjonuje się przedstawicieli grup interesu. Chodzi tu o lobbystów w Parlamencie Europejskim i Komisji, a obecnie jest dostęp do wielu informacji pozwalających ocenić, jak wielki jest ich wpływ i jaki jest skład grup ekspertów.

Znajdźmy rozwiązanie tego problemu, ale też doceńmy starania podejmowane do tej pory.

  Przewodniczący − Zamykam debatę.

(Posiedzenie zostało zawieszone o godz. 11.45 i wznowione o godz. 12.00)

PRZEWODNICZY: LIBOR ROUČEK
wiceprzewodniczący