Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Δευτέρα 4 Απριλίου 2011 - Στρασβούργο

22. Χρηματοδότηση της ΕΕ στον τομέα του παροπλισμού πυρηνικών σταθμών στα νέα κράτη μέλη (συνοπτική παρουσίαση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης (A7-0054/2011) της κ. Marinescu, εξ ονόματος της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού, σχετικά με την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα του παροπλισμού πυρηνικών σταθμών στα νέα κράτη μέλη (2010/2054(INI)).

  Marian-Jean Marinescu, εισηγητής. – (RO) Κυρία Πρόεδρε, οι συνθήκες προσχώρησης των τριών κρατών μελών, της Σλοβακίας, της Βουλγαρίας και της Λιθουανίας, περιελάμβαναν το αίτημα παροπλισμού ενός αριθμού πυρηνικών αντιδραστήρων που δεν πληρούν πλέον τους όρους ασφαλείας και δεν είναι δυνατόν να αναβαθμιστούν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Στόχος της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν να καλύψει το πλήρες κόστος παροπλισμού. Η συνδρομή προοριζόταν για μέτρα στους τομείς του παροπλισμού (συντήρηση και επιτήρηση των αντιδραστήρων μετά το κλείσιμο, επεξεργασία αποβλήτων, αποθήκευση και απομόλυνση αποβλήτων και αναλωμένων καυσίμων και εργασίες αποξήλωσης), καθώς και της ενέργειας (αντικατάσταση της παραγωγικής δυναμικότητας των μονάδων που θα κλείσουν, βελτίωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και της ενεργειακής απόδοσης, και άλλα μέτρα που συμβάλλουν στην απαραίτητη αναδιάρθρωση και αναβάθμιση των ενεργειακών υποδομών) και της αντιμετώπισης των κοινωνικών συνεπειών (στήριξη στο προσωπικό των σταθμών για τη διατήρηση υψηλού επιπέδου ασφάλειας μετά το κλείσιμο, και επανακατάρτιση του προσωπικού στα νέα εργασιακά καθήκοντα του παροπλισμού).

Λόγω του γεγονότος ότι η χρηματοδοτική ενίσχυση αποφασίστηκε χωρίς να έχει οριστεί ένα δημοσιονομικό ανώτατο όριο, ακόμα και αφότου είχαν καταρτιστεί τα σχέδια και οι στρατηγικές για τον παροπλισμό, θα μπορούσε να παρασχεθεί νέα, περαιτέρω ενίσχυση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρείχε σημαντικά ποσά για τη χρηματοδότηση αυτής της δραστηριότητας που ανέρχονται περίπου σε 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ από το 1999 έως σήμερα.

Η έκθεση ζητά να διευκρινιστούν οι ακόλουθες πτυχές στους μελλοντικούς λογιστικούς ελέγχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ελεγκτικού Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης: κατά πόσον οι χρηματοδοτικοί πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιήθηκαν για να διασφαλιστεί ο ασφαλής παροπλισμός· κατά πόσον ο παροπλισμός εγγυάται την ασφαλή αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων· κατά πόσον υπήρξε ο κατάλληλος συντονισμός μεταξύ των τριών υφιστάμενων προγραμμάτων έτσι ώστε να αξιοποιείται η αποκτώμενη πείρα και να τηρείται το πρότυπο, με βάση τα έργα τα οποία είχαν καταρτιστεί και χρηματοδοτηθεί προηγουμένως προκειμένου να επιτευχθεί μείωση του κόστους· κατά πόσον τα ήδη υφιστάμενα σχέδια και στρατηγικές είναι πλήρη ή εξακολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα προσθήκης νέων δραστηριοτήτων και παροχής επιπρόσθετων πιστώσεων στη συνέχεια· κατά πόσον υπάρχει ανάγκη διάθεσης επιπλέον ποσών για ενεργειακά σχέδια ή είναι αναγκαία η επικέντρωση σε έργα παροπλισμού· και, κατά πόσον η χρηματοδότηση αυτών των δραστηριοτήτων πρέπει να εξακολουθήσει να παρέχεται από πόρους της ΕΕ.

  Miroslav Mikolášik (PPE). – (SK) Κυρία Πρόεδρε, ο πρόωρος παροπλισμός των πυρηνικών αντιδραστήρων στις τρεις υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες της Λιθουανίας, της Σλοβακίας και της Βουλγαρίας απέτρεψε τη δημιουργία κατάλληλων εθνικών πόρων για την κάλυψη όλων των δαπανών που συνδέονται με τον παροπλισμό των μονάδων και, ως εκ τούτου, η κοινοτική ενίσχυση ήταν αναγκαία προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο σημαντικό δημοσιονομικό και οικονομικό βάρος.

Ωστόσο, μελέτες εμπειρογνωμόνων καταδεικνύουν ότι το κόστος του παροπλισμού των πυρηνικών σταθμών έχει ήδη υπερβεί το επίπεδο της προγραμματισμένης ενίσχυσης από την ΕΕ και είναι επίσης πιθανό να υπερβεί τις αρχικές εκτιμήσεις, μολονότι ο πραγματικός παροπλισμός βρίσκεται ακόμα στην αρχική φάση. Ο παροπλισμός λοιπόν θα πρέπει να συνεχιστεί, κυρίες και κύριοι, ακόμα και μετά το τέλος των δημοσιονομικών προοπτικών που καλύπτουν την περίοδο έως το 2013 και γι’ αυτό εκτιμώ ότι είναι αναγκαίο να εξετάσουμε το ενδεχόμενο αποδέσμευσης περαιτέρω πόρων για τα έργα παροπλισμού αυτών των τριών πυρηνικών σταθμών.

  Silvia-Adriana Ţicău (S&D). – (RO) Κυρία Πρόεδρε, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 143 πυρηνικούς σταθμούς και, σύμφωνα με τα στοιχεία που εξέδωσε η ΓΔ Ενέργειας τον Μάρτιο για το 2010, η πυρηνική ενέργεια αντιστοιχεί περίπου στο 28% του ενεργειακού μίγματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα γεγονότα στην Ιαπωνία προκάλεσαν θόρυβο σχετικά με τους κινδύνους που σχετίζονται με τους πυρηνικούς σταθμούς. Το πρόωρο κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών και ο παροπλισμός τους αποτελεί τεράστιο δημοσιονομικό και οικονομικό βάρος. Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να παράσχει χρηματοδοτική ενίσχυση στα πληγέντα κράτη μέλη, δηλαδή στη Λιθουανία, τη Σλοβακία και τη Βουλγαρία. Η έλλειψη χρηματοδότησης για τα μέτρα παροπλισμού θα καθυστερήσει αυτή τη διαδικασία και αυτή η καθυστέρηση συνιστά απειλή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.

Ζητούμε από τους αντίστοιχους εθνικούς φορείς να οριστικοποιήσουν τα λεπτομερή τους σχέδια παροπλισμού και από την Επιτροπή να υποβάλει έκθεση σχετικά με αυτή τη διαδικασία, να περιγράψει με σαφήνεια το πεδίο εφαρμογής της χρηματοδότησης της ΕΕ σε αυτές τις περιπτώσεις και να παρουσιάσει λεπτομερή μακροπρόθεσμο χρηματοδοτικό προγραμματισμό των έργων παροπλισμού.

  Zigmantas Balčytis (S&D). – (LT) Κυρία Πρόεδρε, θέλω να συγχαρώ τη συνάδελφό μου και να την ευχαριστήσω για τη συνεργασία της κατά την εκπόνηση αυτής της σημαντικής έκθεσης. Κατά την προσχώρησή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα τρία κράτη μέλη ανέλαβαν σύνθετες δεσμεύσεις τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά: να κλείσουν τους πυρηνικούς σταθμούς τους για πρώτη φορά, χωρίς να έχουν την απαιτούμενη οικονομική δυνατότητα ή εμπειρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επέδειξε πραγματική αλληλεγγύη δεσμευόμενη να παράσχει την απαιτούμενη χρηματοδοτική ενίσχυση, όχι μόνο για να χρηματοδοτήσει τον παροπλισμό, αλλά και για να συνδράμει στην ανάπτυξη εναλλακτικών ενεργειακών πόρων και για την αντιμετώπιση των αρνητικών κοινωνικών συνεπειών του παροπλισμού. Συμφωνώ ότι υπάρχουν ακόμα κάποια θέματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως η διάθεση χρημάτων για συγκεκριμένες εργασίες παροπλισμού, και οι σύνθετες διοικητικές δομές των κρατών μελών, οι οποίες αποτρέπουν ίσως την αποτελεσματική απορρόφηση των διατιθέμενων πόρων. Πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διαδραματίσει μεγαλύτερο συντονιστικό ρόλο προκειμένου να διασφαλίσει το έγκαιρο και ασφαλές κλείσιμο αυτών των πυρηνικών αντιδραστήρων, να εγγυηθεί τη διαφάνεια ως προς τη χρήση των πόρων και να ενθαρρύνει αυτές τις χώρες να αναπτύξουν εναλλακτικούς ενεργειακούς πόρους και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.

  João Ferreira (GUE/NGL). – (PT) Κυρία Πρόεδρε, σχεδόν τα μισά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πυρηνικούς σταθμούς εντός της επικράτειάς τους. Πολλοί από τους αντιδραστήρες που είναι σε λειτουργία είναι σχετικά παλαιοί, γεγονός που γεννά μια επιτακτική ανάγκη αποξήλωσης κάποιων εξ αυτών των αντιδραστήρων για λόγους ασφάλειας και προστασίας και διαφύλαξης της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Στην περίπτωση των νέων κρατών μελών που καλούνται να ανταποκριθούν στην απαίτηση παροπλισμού των πυρηνικών σταθμών τους, εκτιμούμε ότι είναι σωστό να περιμένουν τη στήριξη της ΕΕ προκειμένου να ολοκληρώσουν επαρκώς και με ασφάλεια τις διαδικασίες παροπλισμού τους. Αυτές οι διαδικασίες πρέπει να περιλαμβάνουν την αναγκαία συντήρηση και επιτήρηση μετά το κλείσιμο, την επεξεργασία και την απομόλυνση των αποβλήτων, την περιβαλλοντική αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και την υποστήριξη για την αντικατάσταση της παραγωγικής δυναμικότητας των μονάδων που θα κλείσουν, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην περιβαλλοντική αειφορία και στην ενεργειακή απόδοση.

Όπως ορθά αναφέρει η έκθεση, οι κοινωνικές συνέπειες αυτής της διαδικασίας πρέπει να ληφθούν πλήρως υπόψη, διασφαλίζοντας τις θέσεις εργασίας των εργαζομένων, καθώς και όλες τις συνθήκες ασφαλείας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον παροπλισμό.

  Jaroslav Paška (EFD). – (SK) Κυρία Πρόεδρε, η έκθεση Marinescu μιλά για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της χρηματοδότησης της ΕΕ που παρέχεται για τον παροπλισμό πυρηνικών αντιδραστήρων σοβιετικού τύπου. Η Σλοβακική Δημοκρατία ανακατασκεύασε πλήρως τον πυρηνικό σταθμό της στο Jaslovské Bohunice μετά το ατύχημα στο Τσερνομπίλ χρησιμοποιώντας τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό ασφάλειας από εξειδικευμένες γαλλικές και γερμανικές εταιρείες.

Μετά την ολοκλήρωση του εκτεταμένου εκσυγχρονισμού, επιθεωρητές από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας δήλωσαν ότι ο πυρηνικός αντιδραστήρας Jaslovské Bohunice ήταν έτοιμος για άλλα 30 έτη ασφαλούς λειτουργίας. Εντούτοις, για την ηρεμία και τη διασφάλιση των πολιτών της γειτονικής Αυστρίας, η Σλοβακική Δημοκρατία συμφώνησε κατά τη διάρκεια των συνομιλιών προσχώρησης στην ΕΕ να παροπλίσει πρόωρα τους αντιδραστήρες V1 και V2 στο Jaslovské Bohunice, οι οποίοι πληρούσαν τα υψηλότερα πρότυπα.

Βλέπω τη συμβολική συνδρομή της ΕΕ στις δαπάνες του παροπλισμού αυτών των αντιδραστήρων μόνο ως μια προσπάθεια αντιστάθμισης τουλάχιστον ενός μέρους της απώλειας που υπέστη η Σλοβακική Δημοκρατία, η οποία στερήθηκε μια ισχυρή και αποδοτική πηγή καθαρής ενέργειας, και όχι ως πραγματική συνδρομή για την κατάργηση αυτής της μονάδας.

  Viviane Reding, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής. – (EN) Κυρία Πρόεδρε, η Επιτροπή χαιρετίζει την έκθεση πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου σχετικά με την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα του παροπλισμού πυρηνικών σταθμών στα νέα κράτη μέλη. Η πυρηνική ασφάλεια είναι, και θα παραμείνει, απόλυτη προτεραιότητα για την ΕΕ και γι’ αυτό η Επιτροπή προσδίδει μεγάλη σημασία στις προσπάθειες διευκόλυνσης του ασφαλούς παροπλισμού πυρηνικών σταθμών που κρίθηκαν μη αναβαθμίσιμοι στα απαιτούμενα πρότυπα ασφαλείας.

Επιτρέψτε μου καταρχάς να πω ότι συμμεριζόμαστε πολλές από τις απόψεις του Κοινοβουλίου που εκφράζονται στην έκθεσή του. Συμφωνούμε με την ανάγκη να παράσχουν τα κράτη μέλη λεπτομερή σχέδια παροπλισμού, καθώς και μακροπρόθεσμο χρηματοδοτικό προγραμματισμό. Επίσης θεωρούμε αναγκαίο να διατεθούν οι πόροι, στην πλειοψηφία τους, σε δραστηριότητες παροπλισμού και να διαδραματίσει η Επιτροπή σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση αυστηρής παρακολούθησης της χρήσης αυτών των πόρων.

Η Επιτροπή πιστεύει στην αυστηρή εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», γι’ αυτό συμμεριζόμαστε την άποψη του Κοινοβουλίου ότι εναπόκειται στους φορείς εκμετάλλευσης των πυρηνικών σταθμών να εξασφαλίσουν επαρκείς οικονομικούς πόρους κατά την περίοδο λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Ο παροπλισμός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλής και η σωστή, διαφανής και επιτηρούμενη διαχείριση των πόρων παροπλισμού είναι καίρια γι’ αυτό.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η έκθεση επικεντρώνεται στην αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα του παροπλισμού. Η Επιτροπή διαπίστωσε με ικανοποίηση ότι, σε διάφορα μέρη της έκθεσης, υπάρχει πλήρης αναγνώριση ότι ο βασικός στόχος της χρηματοδότησης της ΕΕ ήταν, καταρχάς, να διασφαλίσει ότι οι αντιδραστήρες θα έκλειναν και θα παρέμεναν κλειστοί για λόγους πυρηνικής ασφάλειας. Πιστεύουμε ότι η εκπλήρωση αυτού του στόχου αποτελεί ένα βασικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την αξιολόγηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης της ΕΕ.

Η Επιτροπή θεωρεί σημαντικό να αποσαφηνίσει ότι η ενίσχυση της ΕΕ δεν είχε ποτέ σκοπό να καλύψει το πλήρες κόστος του παροπλισμού, ούτε να παράσχει αποζημιώσεις για όλες τις οικονομικές συνέπειες. Η στήριξη της ΕΕ είχε απλώς ως στόχο να συνδράμει στην αποζημίωση για τα πρόωρα στάδια του κλεισίματος.

Η Επιτροπή τονίζει επίσης ότι το κράτος μέλος είναι εκείνο που φέρει πλήρη ευθύνη για τον παροπλισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεών του. Η παρουσίαση λεπτομερούς μακροπρόθεσμου χρηματοδοτικού προγραμματισμού αποτελεί ευθύνη των κρατών μελών, τα οποία είναι εξίσου υπεύθυνα για τον καθορισμό χρονοδιαγραμμάτων ακριβείας και εκτιμήσεων κόστους για την ολοκλήρωση του παροπλισμού.

Θέλω να ευχαριστήσω την εισηγήτρια και το Κοινοβούλιο γι’ αυτήν την επίκαιρη συζήτηση επί ενός θέματος που, στο πλαίσιο της Fukushima, έχει καταστεί ακόμα πιο συναφές. Ο ασφαλής και πλήρης παροπλισμός αποτελεί βασικό στοιχείο της πυρηνικής ασφάλειας, για την οποία έχουμε τα υψηλότερα πρότυπα. Η έκθεση του Κοινοβουλίου αποτελεί μια πολύτιμη συνδρομή στη συζήτηση που θα έχει η Επιτροπή και με τα τρία ενδιαφερόμενα κράτη μέλη προκειμένου να εκτιμήσει την πιθανή οικονομική ενίσχυση που θα προσφέρει η ΕΕ μετά το 2013.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί την Τρίτη 5 Απριλίου 2011.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 149 του Κανονισμού)

  Γεώργιος Σταυρακάκης (S&D), γραπτώς. – Η πυρηνική απειλή, ως μία από τις συνέπειες του σφοδρού σεισμού στην Ιαπωνία και του τσουνάμι που επακολούθησε, κάνει την συζήτηση της έκθεσης της Επιτροπής Ελέγχου Προϋπολογισμού εξαιρετικά επίκαιρη αλλά, ταυτόχρονα, αναδεικνύει ότι η ΕΕ παρακολουθεί και στηρίζει εμπράκτως, μέσω χρηματοδοτικών ενισχύσεων, τις αναγκαίες προσπάθειες παροπλισμού πυρηνικών σταθμών. Προσπάθειες που έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν την σωστή και ασφαλή λειτουργία των πυρηνικών σταθμών στην Ευρώπη –για μην δούμε ποτέ ξανά νέα Τσερνομπίλ και Fukushima– ενώ, παράλληλα, λαμβάνεται μέριμνα και για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κλεισίματος και του παροπλισμού, δηλαδή την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των χωρών στις οποίες λειτουργούν. Οι προσπάθειες που συνοδεύονται από σημαντική χρηματοδοτική στήριξη προς τη Λιθουανία, τη Σλοβακία και τη Βουλγαρία καταδεικνύουν την σοβαρότητα με την οποία η ΕΕ χειρίζεται το θέμα της πυρηνικής ασφάλειας. Πρόκειται για έναν προσεκτικά σχεδιασμένο προγραμματισμό που έχει ξεκινήσει από το 1999. Στόχος της χρηματοδοτικής αυτής στήριξης είναι επίσης να συμβάλει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των τομέων της παραγωγής, μετάδοσης και διανομής ενέργειας και στην ενίσχυση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των πόρων που διατίθενται και ο σεβασμός της χρηστής και διαφανούς διαχείρισής τους αποτελούν τους παράγοντες που θα εγγυηθούν την εκπλήρωση του στόχου.

  Csanád Szegedi (NI), γραπτώς. – (HU) Η φυσική καταστροφή στην Ιαπωνία και η πυρηνική καταστροφή που ακολούθησε επέστησαν προσοχή στη σημασία του θέματος. Οι συνέπειες της καταστροφής, όπως με το Τσερνομπίλ, θα μπορούσαν να διαρκέσουν δεκαετίες και να αποτελέσουν μια θλιβερή, ανεπιθύμητη κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές. Αυτή η υπόθεση επέδειξε επίσης ότι η σπατάλη ενέργειας πρέπει να μειωθεί και να δοθεί σταδιακά έμφαση στην ανανεώσιμη ενέργεια. Η σημερινή έκθεση επικρίνει σε πολλά σημεία τη χρηματοδότηση του κλεισίματος πυρηνικών σταθμών στα νέα κράτη μέλη όσον αφορά τη διαφάνεια και την εφαρμογή. Εκτός από το κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών που αναφέρεται στην έκθεση, πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να επιθεωρηθούν όλες οι ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας και, αν χρειάζεται, να καταστούν πιο ασφαλείς προκειμένου να αποτραπεί παρόμοια καταστροφή στο μέλλον. Γι’ αυτόν τον λόγο, ζητώ από τους συναδέλφους βουλευτές να συζητηθεί η πρόταση ψηφίσματος που υπέβαλα πρόσφατα μαζί με τον αυστριακό συνάδελφό μου για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας στη περιοχή του Δούναβη, στο πλαίσιο της κοινής ευρωπαϊκής συνεργασίας.