De Voorzitter. – Aan de orde is het verslag over de efficiëntie en doeltreffendheid van de EU-financiering voor het ontmantelen van kerncentrales in de nieuwe lidstaten [2010/2104(INI)] - Commissie begrotingscontrole. Rapporteur: Marian-Jean Marinescu (A7-0054/2011).
Marian-Jean Marinescu, rapporteur. − (RO) Mevrouw de Voorzitter, de Toetredingsverdragen van drie lidstaten, Slowakije, Bulgarije en Litouwen, bevatten de eis om een aantal kernreactoren te ontmantelen dat niet meer voldoet aan de veiligheidsvoorwaarden en niet meer op rendabele wijze kon worden gemoderniseerd. Het doel van de financiële ondersteuning door de Europese Unie was niet om de integrale kosten van de ontmanteling te dekken. De ondersteuning was gericht op een aantal maatregelen voor ontmanteling, veilig onderhoud en toezicht na de sluiting, afvalverwerking, werkzaamheden voor de opslag van afval en afgewerkte splijtstof en decontaminatie, en de eigenlijke ontmantelingswerkzaamheden, alsook op energiegebied (ter vervanging van de productiecapaciteit van de gesloten eenheden, verhoging van de continuïteit van de energievoorziening en de energie-efficiëntie en andere maatregelen die bijdragen aan de nodige herstructurering en opwaardering van de energie-infrastructuur) en op sociaal gebied (steun voor personeel van de centrale voor het handhaven van een hoog veiligheidsniveau in de perioden na de sluiting en voorafgaand aan de ontmanteling, bij- en nascholing van personeel voor nieuwe taken in verband met de ontmanteling).
Aangezien de financiële steun is vastgesteld zonder plafond, hetgeen ook na het opstellen van ontmantelingsplannen en –strategieën ontbrak, is het mogelijk geweest om aanvullende financiering te realiseren. De Europese Unie heeft deze activiteit gefinancierd met aanzienlijke geldsommen, ongeveer 2,8 miljard euro van 1999 tot op heden.
In het verslag wordt gevraagd dat in toekomstige evaluaties door de Europese Commissie en de Europese Rekenkamer de volgende aspecten worden opgehelderd: of de door de Europese Unie toegewezen middelen zijn aangewend voor een veilige ontmanteling; of bij de ontmanteling de veilige opslag van het kernafval is gewaarborgd; of er afdoende coördinatie heeft plaatsgevonden tussen de drie bestaande programma’s, zodat de opgedane ervaring efficiënt is ingezet en eerder voorbereide en gefinancierde projecten als model zijn gebruikt om de kosten te drukken; of de huidige plannen en strategieën volledig zijn of dat het nog steeds mogelijk is om nieuwe activiteiten toe te voegen en later ook aanvullende financiering; of het nog steeds nodig is aanvullende financiering toe te wijzen voor energieprojecten of dat de aandacht gericht moet worden op de ontmantelingsprojecten en of het nog nodig is om deze activiteiten uit Gemeenschapsgeld te financieren.
Miroslav Mikolášik (PPE). - (SK) Mevrouw de Voorzitter, de voortijdige ontmanteling van kerncentrales in drie kandidaat-lidstaten van de Europese Unie, Litouwen, Slowakije en Bulgarije, heeft tot gevolg gehad dat er geen adequate nationale fondsen zijn opgezet om alle kosten van de ontmanteling te dekken en daarom was hulp van de Europese Unie nodig om de aanzienlijke financieel-economische last te kunnen dragen.
Uit deskundig onderzoek blijkt echter dat de kosten van de ontmanteling van de kerncentrales nu al hoger zijn dan de geplande EU-steun, en waarschijnlijk ook hoger dan de oorspronkelijke ramingen, hoewel de ontmanteling zich nog steeds in de beginfase bevindt. Dames en heren, er moet dus ook na afloop van de financiële vooruitzichten voor de periode tot 2013 verder worden gegaan met de ontmanteling en daarom vind ik dat we moeten overwegen om verdere financiële middelen toe te wijzen voor de ontmantelingsprojecten van deze drie kerncentrales.
Silvia-Adriana Ţicău (S&D). - (RO) Mevrouw de Voorzitter, in de Europese Unie zijn 143 eenheden van nucleaire centrales. Volgens in maart gepubliceerde gegevens van de DG Energie voor het jaar 2010 vertegenwoordigt nucleaire energie ongeveer 28 procent van de energiemix van de Europese Unie.
De gebeurtenissen in Japan zijn een alarmsignaal geweest met betrekking tot de risico’s van kerncentrales. Voortijdige sluiting en ontmanteling van bepaalde eenheden betekent een grote economische en financiële last. Daarom kan de Europese Unie financiële steun bieden aan de lidstaten in kwestie: Litouwen, Slowakije en Bulgarije. Het gebrek aan financiering voor ontmantelingsmaatregelen zal dit proces vertragen, hetgeen een bedreiging zou vormen voor het milieu en de volksgezondheid.
Wij roepen de bevoegde nationale autoriteiten op om de gedetailleerde ontmantelingsplannen te voltooien en de Commissie een verslag met betrekking tot dit proces te presenteren, duidelijk het toepassingsgebied te beschrijven van de EU-financiering in deze gevallen en een gedetailleerd kostenschema op lange termijn te presenteren voor de ontmantelingsprojecten.
Zigmantas Balčytis (S&D). - (LT) Mevrouw de Voorzitter, ik wil mijn collega complimenteren en bedanken voor haar samenwerking bij de voorbereiding van dit belangrijke verslag. Op het moment dat ze toetraden tot de Europese Unie hebben drie lidstaten toezeggingen gedaan die zowel in economisch als sociaal opzicht complex zijn, namelijk om voor het eerst kerncentrales te sluiten, zonder dat ze over de vereiste financiële draagkracht of ervaring beschikten. De Europese Unie heeft werkelijk solidariteit getoond door de benodigde financiële steun te verlenen, niet alleen door de ontmanteling te financieren, maar ook door bij te dragen aan de ontwikkeling van alternatieve energieprojecten en het negatieve sociale effect van de ontmanteling te verzachten. Ik vind ook dat sommige vraagstukken nog aangepakt moeten worden, waaronder de toewijzing van geld om specifieke ontmantelingswerkzaamheden te kunnen uitvoeren en de complexe administratieve structuren van de lidstaten die er wellicht voor zorgen dat de toegewezen financiële steun niet effectief kan worden benut. Ik vind dat de Europese Commissie een grotere coördinerende rol moet spelen om ervoor te zorgen dat deze kernreactoren tijdig en veilig kunnen worden gesloten, om transparantie met betrekking tot de inzet van fondsen te garanderen en deze landen aan te moedigen om alternatieve energie te ontwikkelen en werkgelegenheid te creëren.
João Ferreira (GUE/NGL). - (PT) Mevrouw de Voorzitter, in bijna de helft van de lidstaten van de Europese Unie staan kerncentrales. Veel van de nog in bedrijf zijnde reactoren zijn nogal oud, waardoor het dringend noodzakelijk is geworden om een aantal van die reactoren in verband met de veiligheid en de bescherming van de volksgezondheid en het milieu te ontmantelen. Ook nieuwe lidstaten worden geconfronteerd met de noodzaak een aantal reactoren te ontmantelen en het lijkt ons terecht dat zij op communautaire steun kunnen rekenen om de ontmanteling op een adequate en veilige wijze te kunnen uitvoeren. Die processen dienen het noodzakelijke onderhoud en toezicht na de sluiting te behelzen; de verwerking, de opslag en de decontaminatie van afval; de milieusanering van de installaties; en steun voor het vervangen van de energiecapaciteit van de ontmantelde centrales, waarbij speciale aandacht geschonken moet worden aan ecologische duurzaamheid en energie-efficiëntie.
In het verslag wordt terecht gesteld dat de sociale gevolgen van dit proces volledig moeten worden meegewogen door ervoor te zorgen dat de werknemers, naast alle noodzakelijke veiligheidsgaranties voor, tijdens en na de ontmanteling, kunnen rekenen op het behoud van hun baan.
Jaroslav Paška (EFD). – (SK) Mevrouw de Voorzitter, in het verslag-Marinescu wordt gesproken over de efficiëntie en doeltreffendheid van de EU-financiering voor de ontmanteling van kernreactoren uit de Sovjettijd. De Slowaakse Republiek heeft de kerncentrale in Jaslovské Bohunice na de Tsjernobylramp ingrijpend verbouwd en uitgerust met de modernste technologieën van Franse en Duitse gespecialiseerde bedrijven.
Na afloop van de modernisering hebben inspecteurs van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie verklaard dat de kerncentrale in Jaslovské Bohunice gereed was voor nog meer dan dertig jaar veilig functioneren. Desondanks heeft de Slowaakse Republiek ten behoeve van de rust en zekerheid van de burgers van buurland Oostenrijk ten tijde van de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie ingestemd met de voortijdige ontmanteling van de reactoren V1 en V2 in Jaslovské Bohunice, die destijds al voldeden aan de hoogste eisen.
De symbolische bijdrage van de Europese Unie in de kosten voor de ontmanteling van deze reactoren zie ik slechts als een poging om de verliezen van de Slowaakse Republiek, die hierdoor een sterke en efficiënte bron van schone energie is kwijtgeraakt, althans gedeeltelijk te compenseren en niet als een reële bijdrage in de ontmanteling van deze kerncentrale.
Viviane Reding, vicevoorzitter van de Commissie. – (EN) Mevrouw de Voorzitter, de Commissie is zeer verheugd met het initiatiefverslag van het Parlement over efficiënte en doeltreffende EU-financiering voor het ontmantelen van kerncentrales in de nieuwe lidstaten. Nucleaire veiligheid is en blijft een absolute prioriteit voor de EU, en daarom hecht de Commissie veel belang aan inspanningen die de veilige ontmanteling mogelijk maken van kernreactoren die waarschijnlijk niet kunnen worden opgewaardeerd naar de benodigde veiligheidsnormen.
Om te beginnen wil ik graag opmerken dat we veel van de standpunten uit dit verslag delen met het Parlement. We zijn het eens met de noodzaak dat lidstaten gedetailleerde ontmantelingsplannen moeten presenteren, evenals een goed langetermijnplan voor de financiering. Ook vinden we het van cruciaal belang dat de fondsen grotendeels worden toegewezen aan activiteiten in verband met ontmanteling en dat de Commissie een belangrijke rol vervult bij het waarborgen van een streng toezicht op het gebruik van de fondsen.
De Commissie gelooft in een strikte toepassing van het beginsel dat de vervuiler betaalt, en dus delen wij de mening van het Parlement dat de exploitanten van kerncentrales al tijdens de operationele periode van de installaties ervoor moeten zorgen dat er financiële middelen opzij worden gezet ter dekking van de ontmantelingskosten. De ontmanteling moet zo veilig mogelijk verlopen, en goed, transparant en onder toezicht uitgevoerd beheer van de fondsen voor ontmanteling is hiervoor van cruciaal belang.
Ook valt echter op te merken dat het verslag zich richt op de efficiëntie en doeltreffendheid van de EU-financiering voor het ontmantelen. De Commissie was blij te zien dat in diverse delen van het verslag volledig wordt erkend dat de belangrijkste doelstelling van de EU-financiering in de eerste plaats de waarborging was dat de reactoren zouden worden gesloten en gesloten zouden blijven om redenen van nucleaire veiligheid. Wij zijn van mening dat het behalen van deze doelstelling een essentieel aspect is waarmee rekening moet worden gehouden bij het beoordelen van de efficiëntie en doeltreffendheid van de EU-financiering.
De Commissie vindt het belangrijk dat duidelijk wordt gemaakt dat het nooit de bedoeling van de EU-steun is geweest om de volledige kosten van ontmanteling te dekken, noch om alle economisch gevolgen te compenseren. De EU-steun was puur gericht op het leveren van een bijdrage aan de compensatie voor de eerste sluitingsfasen.
Ook benadrukt de Commissie dat elke lidstaat de volledige verantwoordelijkheid draagt voor de ontmantelingen van de eigen kerninstallaties. Het overleggen van een gedetailleerd langetermijnplan is de verantwoordelijkheid van de lidstaten, die eveneens verantwoordelijk zijn voor het bepalen van duidelijke tijdsschema's en kostenramingen voor de voltooiing van de ontmanteling.
Ik wil de rapporteur en het Parlement bedanken voor dit gelegen debat over een kwestie die, in de context van Fukushima, veel relevanter is geworden. Veilige en volledige ontmanteling is een belangrijk aspect van de nucleaire veiligheid, en op dit gebied streven we de hoogste normen na. Het verslag van het Parlement is een waardevolle bijdrage aan de discussie die de Commissie met de drie betrokken lidstaten zal voeren met het oog op de beoordeling van mogelijke financiële steun van de EU na 2013.
De Voorzitter. – Het debat is gesloten.
De stemming vindt op dinsdag 5 april 2011 plaats.
Schriftelijke verklaringen (artikel 149)
Georgios Stavrakakis (S&D), schriftelijk. – (EL) De nucleaire dreiging, als een van de gevolgen van de hevige aardbeving en daaropvolgende tsunami in Japan, maakt het debat over het verslag van de Commissie begrotingscontrole bijzonder actueel. Maar tegelijkertijd toont dit aan dat de EU de noodzakelijke inspanningen tot ontmanteling van kerncentrales monitort en deze ook metterdaad steunt door middel van financiële bijstand. Deze inspanningen zijn erop gericht om de correcte en veilige werking van kerncentrales in Europa te garanderen – zodat we nooit weer een Tsjernobyl of Fukushima zien – en tegelijkertijd de gevolgen van sluiting en ontmanteling op te vangen door te voorzien in de energiebehoeften van de landen waarin zij functioneren. Deze inspanningen, die gepaard gaan met aanzienlijke financiële bijstand voor Litouwen, Slowakije en Bulgarije, tonen aan hoe serieus de EU de kwestie van de nucleaire veiligheid neemt. Dit is een zorgvuldig opgesteld programma dat in 1999 is begonnen. Het is eveneens de bedoeling dat deze financiële ondersteuning bijdraagt tot verbetering van het milieu en modernisering van de productie, het transport en de distributie van energie, evenals tot een grotere continuïteit van de energievoorziening. De evaluatie van de effectiviteit van de middelen die ter beschikking worden gesteld en de eerbiediging van een eerlijk en transparant beheer ervan zijn de factoren die garanderen dat dit doel wordt bereikt.
Csanád Szegedi (NI), schriftelijk. – (HU) De natuurramp in Japan en de nucleaire ramp die erop volgde, hebben het belang van dit onderwerp onder de aandacht gebracht. De gevolgen van de ramp kunnen, vergelijkbaar met Tsjernobyl, decennialang voortduren en zullen een treurige, ongewenste erfenis zijn voor de generaties na ons. Deze situatie heeft ook aangetoond dat energieverspilling moet worden verminderd en het accent gaandeweg verlegd moet worden naar hernieuwbare energiebronnen. In het verslag van vandaag wordt op een aantal punten met betrekking tot transparantie en uitvoering kritiek geuit op de financiering van de sluiting van de kerncentrales in de nieuwe lidstaten. Naast sluiting van de in het verslag genoemde kerncentrales is het volgens mij van essentieel belang dat alle Europese kerncentrales worden geïnspecteerd en, indien nodig, veiliger worden gemaakt, zodat er in de toekomst geen vergelijkbare rampen meer kunnen voorkomen. Ook om deze reden vraag ik mijn collega’s om de ontwerpresolutie die ik met mijn Oostenrijkse collega in het belang van de nucleaire veiligheid in de Donauregio heb ingediend, in de nabije toekomst te behandelen als onderdeel en in het kader van Europese samenwerking. Dank u voor uw aandacht.