Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Πέμπτη 12 Μαΐου 2011 - Στρασβούργο

16.2. Αζερμπαϊτζάν (συζήτηση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει συζήτηση επί έξι προτάσεων ψηφίσματος σχετικά με το Αζερμπαϊτζάν⁽¹⁾.

  Marie-Christine Vergiat, συντάκτρια. – (FR) Κύριε Πρόεδρε, για άλλη μία φορά βρισκόμαστε στη θέση να εξετάζουμε την κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν. Η κατάσταση της δημοκρατίας στην εν λόγω χώρα είναι αρκετά δραματική. Ωστόσο, πρόκειται για μια χώρα η οποία δεν είναι ασήμαντη ως εταίρος στο πλαίσιο της ανατολικής εταιρικής σχέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης και μη κυβερνητικοί οργανισμοί συνεχίζουν να καταγγέλουν τις επιθέσεις κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την πολιτική καταπίεση που είναι διαδεδομένη, και επίσης τη διαφθορά του καθεστώτος που βρίσκεται στην εξουσία. Οι αξίες της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν, θεωρητικά, αναπόσπαστο τμήμα των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μήπως πρέπει να διδαχθούμε από όσα συμβαίνουν στις επονομαζόμενες αραβικές χώρες και να ζητήσουμε από τους ανατολικούς εταίρους μας ό,τι δεν ζητήσαμε από ορισμένες κυβερνήσεις, ιδίως της Τυνησίας, της Λιβύης ή της Αιγύπτου; Δεν πρέπει, κ. Andor, να μεριμνήσουμε ώστε να επικρατήσει επιτέλους δημοκρατία στις χώρες αυτές, και να τηρηθούν οι ελάχιστες προδιαγραφές εν προκειμένω;

Από την πλευρά μου, θεωρώ ότι το ψήφισμα το οποίο έχουμε ενώπιόν μας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένα όσο το δυνατόν πιο υποτονικό ψήφισμα. Για τον λόγο αυτό, διαχωρίσαμε τη θέση μας από αυτό και θα αρκεστούμε στην αποχή από την ψηφοφορία.

  Charles Tannock, συντάκτης. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, το Αζερμπαϊτζάν είναι, δυστυχώς, ένα μονοκομματικό, ημιαυταρχικό κράτος, όπου η πολιτική αντιπολίτευση στο δυναστικό καθεστώς της οικογένειας Aliyev δύσκολα γίνεται ανεκτή.

Οι εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου έδωσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, τη συντριπτική πλειοψηφία στο Νέο Κόμμα του Αζερμπαϊτζάν του Heydar Aliyev. Ύστερα από αυτό, ο ΟΑΣΕ δήλωσε ότι η γενικότερη διεξαγωγή αυτών των εκλογών δεν ήταν επαρκής, ώστε να συνιστά αξιόλογη πρόοδο στο πλαίσιο της δημοκρατικής εξέλιξης της συγκεκριμένης χώρας. Στην έκθεση του ΟΑΣΕ αναφέρεται περαιτέρω ότι η ελευθερία έκφρασης ήταν περιορισμένη και ότι ο κανονικός πολιτικός λόγος ήταν σχεδόν αδύνατος, εν μέρει λόγω των αυστηρών περιορισμών στα ΜΜΕ.

Τώρα φθάνουν στα αυτιά μας νέες αναφορές σχετικά με τη στοχοποίηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης και των δημοσιογράφων. Αυτό δεν είναι κάτι νέο, αλλά είναι καλό κατά καιρούς στο Κοινοβούλιο αυτό να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας την πραγματική φύση του καθεστώτος των Aliyev. Εξάλλου, πρόκειται για μια χώρα, η οποία, όπως όλες οι χώρες της ΕΕ, είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και συμμετέχει στην ανατολική εταιρική σχέση της ΕΕ.

Υποτίθεται ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει δεσμευτεί για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική. Το Αζερμπαϊτζάν δαπανεί αμέτρητα πετροδολάρια, προσπαθώντας να πείσει τους ξένους για την καλοκάγαθη φύση του καθεστώτος, αλλά εγώ προσωπικά δεν έχω ακριβώς πειστεί.

  Cristian Dan Preda, συντάκτης. – (RO) Κύριε Πρόεδρε, θα ξεκινήσω με ορισμένα ενθαρρυντικά νέα. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην απελευθέρωση των δύο μπλόγκερ, του Adnan Hajizade και του Emin Milli, για τους οποίους έχουμε συζητήσει στην αίθουσα αυτή. Σε άλλους τομείς, όμως, η κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν είναι περισσότερο από ανησυχητική. Μαθαίνουμε για την παρενόχληση δημοσιογράφων και τον εκφοβισμό ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν 200 συλλήψεις μετά τις πρόσφατες διαδηλώσεις στο Μπακού, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Όλα αυτά τα περιστατικά μας εγείρουν σοβαρά ερωτήματα, πολύ δε περισσότερο που δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.

Οι αζερικές αρχές προφανώς δεν κατάφεραν να κατανοήσουν ότι πρέπει να αναπτυχθεί διάλογος μεταξύ των ίδιων και της κοινωνίας των πολιτών, και ότι δεν πρέπει να ασκείται πίεση από τις αρχές στην κοινωνία. Παρ’ όλα αυτά, ελπίζω ότι τελικά, θα μπορέσουμε να συνεργαστούμε στο πλαίσιο της ανατολικής εταιρικής σχέσης και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Εuronest.

  Marietje Schaake, συντάκτρια. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, ενώ επικροτούμε την αποφυλάκιση των Adnan Hajizade και Emin Milli, τα καλά νέα σχετικά με το Αζερμπαϊτζάν τελειώνουν κάπου εδώ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ιδιαίτερα προβληματισμένο σχετικά με τη μαζική καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης και της συνάθροισης που σημειώθηκε στο Αζερμπαϊτζάν μετά την ειρηνική διαδήλωση κατά της κυβέρνησης τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους. Νέοι, ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, επαγγελματίες των ΜΜΕ και πολιτικοί της αντιπολίτευσης υφίστανται παρενοχλήσεις και εκφοβισμό. Ορισμένοι διαδηλωτές καταδικάστηκαν σε μαζικές δίκες οι οποίες πραγματοποιήθηκαν αργά τη νύχτα, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο. Οι περισσότεροι από αυτούς τους δικηγόρους, με τη σειρά τους, δεν ενημερώθηκαν για τις τοποθεσίες στις οποίες διεξάγονταν οι δίκες. Το γραφείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Αζερμπαϊτζάν έκλεισε με εντολή του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Πρέπει να δοθεί τέλος σε αυτό το κλίμα φόβου και εκφοβισμού και στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν χάνει την αξιοπιστία της παραβιάζοντας τις συμβάσεις τις οποίες έχει η ίδια υπογράψει, όπως η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Θέλουμε ο Πρόεδρος Aliyev να κρατήσει την υπόσχεσή του. Και η Ευρώπη θα χάσει την αξιοπιστία της, εάν δεν δράσουμε σχετικά με αυτές τις παραβάσεις. Αυτές θα πρέπει να έχουν πραγματικές συνέπειες για τις σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Αζερμπαϊτζάν.

  Ulrike Lunacek, συντάκτρια. – (DE) Κύριε Πρόεδρε, πριν από λίγες ημέρες, εορτάσαμε τα εγκαίνια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Euronest στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες. Το Αζερμπαϊτζάν είναι ιδρυτικό μέλος της Συνέλευσης αυτής και, ως εκ τούτου, έχει δεσμευτεί για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και την ελευθερία του συνέρχεσθαι και των ΜΜΕ. Η δέσμευση αυτή αποτελεί επίσης θεμελιώδες στοιχείο των διαπραγματεύσεων σχετικά με τη συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της ΕΕ και του Αζερμπαϊτζάν που είναι σε εξέλιξη από τον Ιούλιο του 2010.

Υπό το πρίσμα αυτών των γεγονότων, είναι πραγματικά αρκετά συγκλονιστικός ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν συμπεριφέρθηκε απέναντι σε ειρηνικούς διαδηλωτές κατά τους τελευταίους δύο μήνες. Στην προκειμένη περίπτωση, μιλάμε για νέους –που οργανώθηκαν μέσω κοινωνικών δικτύων όπως το Facebook– οι οποίοι συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν μέχρι και σε δυόμισι χρόνια φυλάκισης, επειδή διαδήλωναν ειρηνικά με το σύνθημα «κατάχρηση ναρκωτικών». Άλλοι απειλούνται ότι θα έχουν ανάλογη μοίρα. Τουλάχιστον 30 άνθρωποι, οι οποίοι επίσης διαδήλωναν ειρηνικά, καταδικάστηκαν σε πέντε έως οκτώ ημέρες φυλάκισης χωρίς να μπορούν να επικοινωνήσουν με τους νομικούς εκπροσώπους τους στο πλαίσιο μιας μυστηριώδους επιχείρησης από την οποία αποκλείεται το κοινό.

Κυρίες και κύριοι, κύριε Επίτροπε, αυτό είναι απαράδεκτο! Σε ένα κοινό ψήφισμα των πέντε μεγαλύτερων Ομάδων του Κοινοβουλίου, ζητούμε να απελευθερωθούν αμέσως όλοι αυτοί οι άνθρωποι και να εξασφαλισθεί πραγματικά το κράτος δικαίου, η ελευθερία έκφρασης και των ΜΜΕ, ούτως ώστε, όπως διαβεβαίωσε ο Πρόεδρος Aliyev πριν από χρόνια –το 2005– «Να μην διώκεται κανένας δημοσιογράφος στο Αζερμπαϊτζάν». Πρέπει επιτέλους να κρατήσει αυτές τις υποσχέσεις του.

Ελπίζω πραγματικά ότι, έως τη διακοινοβουλευτική συνέλευση η οποία έχει προγραμματιστεί τον Ιούνιο, θα έχουμε επιτύχει την απελευθέρωση όλων αυτών των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου του εκδότη της εφημερίδας Eynulla Fatullayev, και ότι η κυβέρνηση και τα κυβερνώντα κόμματα πρέπει επιτέλους να κρατήσουν τις υποσχέσεις τους. Διαφορετικά, πρέπει να υπάρξουν συνέπειες.

  Eduard Kukan, εξ ονόματος της Ομάδας PPE. – (SK) Κύριε Πρόεδρε, η κατάσταση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αζερμπαϊτζάν εγείρει εύλογες ανησυχίες. Αυτές περιλαμβάνουν την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία των ΜΜΕ, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και πολλούς άλλους τομείς. Παρακολουθούμε περιστατικά που περιλαμβάνουν συλλήψεις και άσκηση πολιτικής πίεσης σε δημοκρατικούς ακτιβιστές, δημοσιογράφους και στην πολιτική αντιπολίτευση. Το Αζερμπαϊτζάν και άλλες χώρες της περιοχής πρέπει να λάβουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων και των πολιτικών δικαιωμάτων δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις. Εάν θέλουν να είναι χώρες εταίροι της ΕΕ, πρέπει να σέβονται τις αξίες της.

Η συζήτηση σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών προτύπων θα πρέπει επομένως να καλύπτει ολόκληρη την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήθελα επίσης να επιστήσω την προσοχή στην κλιμάκωση της εντασης για άλλη μια φορά μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στην περιοχή του Nagorno-Karabakh. Η κατάσταση αυτή συνιστά πλέον κίνδυνο για την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής. Συνεπώς, πρέπει για τον λόγο αυτό να εγκριθεί τώρα το ψήφισμα. Η Ένωση θα πρέπει να ακολουθήσει μια περισσότερο ενεργό και υπεύθυνη προσέγγιση, όχι μόνο στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή. Θα πρέπει να διδαχθούμε από την εμπειρία της διαμάχης μεταξύ της Ρωσίας και της Γεωργίας, και να αποτρέψουμε την επανάληψη παρόμοιων τραγωδιών.

  Kristian Vigenin, εξ ονόματος της Ομάδας S&D. – Κύριε Πρόεδρε, είναι αλήθεια ότι η κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν είναι δύσκολη, και έχουμε λόγους να ανησυχούμε. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφέρω ειδικά την περίπτωση του κ. Hajiyev. Θεωρώ ότι οι αρχές θα πρέπει να κατανοήσουν ότι οι ειρηνικές διαδηλώσεις αποτελούν φυσικό μέρος της πολιτικής ζωής κάθε δημοκρατικής χώρας και ότι η πολυφωνία απόψεων και πολιτικών πεποιθήσεων αποτελεί θεμελιώδες κομμάτι μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Από την άλλη πλευρά, οφείλω να αναφέρω ότι μάλλον είναι ατυχές το γεγονός ότι θέσαμε τα επείγοντα ζητήματα του Αζερμπαϊτζάν και της Λευκορωσίας το ένα μετά το άλλο – μια βδομάδα αφότου το Αζερμπαϊτζάν έγινε –και χαιρετίστηκε ως– ιδρυτικό μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Euronest μαζί με εμάς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πρέπει να συνεργαστούμε τόσο με τις αρχές όσο και με την κοινωνία των πολιτών, και πρέπει να κάνουμε περισσότερα, πέρα από την έγκριση έκτακτων μέτρων και ψηφισμάτων.

Η ανατολική εταιρική σχέση και η Κοινοβουλευτική Συνέλευση Εuronest αποτελούν μια καλή πλατφόρμα για τη συνεργασία αυτή, και φρονώ ότι πνέει νέος άνεμος από το Αζερμπαϊτζάν, μια ανανεωμένη επιθυμία για πολιτικό διάλογο. Η επιτροπή κοινοβουλευτικής συνεργασίας, που θα μεταβεί τον Ιούνιο στο Αζερμπαϊτζάν, θα πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτήν την ευκαιρία ώστε να θέσει το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και να αναπτύξει έναν πιο εντατικό διάλογο με τη χώρα.

  Graham Watson, εξ ονόματος της Ομάδας ALDE. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, τολμώ να υποθέσω ότι εάν το Αζερμπαϊτζάν ήταν γνωστό ως Αζαρία, όπως η Γεωργία και η Αρμενία, οι ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών για τα δημοκρατικά πρότυπα που ισχύουν εκεί θα ήταν μεγαλύτερες.

Ωστόσο, η Ομάδα μου δεν μπορεί να συμμεριστεί την άποψη του κ. Vigenin. Τα ΜΜΕ στο Αζερμπαϊτζάν δεν είναι ελεύθερα. Οι εκλογές που διεξάγονται δεν είναι δίκαιες. Ο λαός του υφίσταται αυταρχική και ορισμένες φορές βίαιη μεταχείριση από τους αξιωματούχους. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις των τελευταίων εβδομάδων αντιμετωπίστηκαν με καταστολή που προσιδιάζει περισσότερο στις αραβικές χώρες και όχι σε μια ευρωπαϊκή χώρα, από ένα 18ετές καθεστώς το οποίο σταδιακά έσβησε κάθε ελπίδα προόδου. Η συνεχής συμμετοχή της χώρας αυτής στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας πρέπει να εξαρτηθεί κυρίως από τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και όχι από την προθυμία της να προμηθεύσει πετρέλαιο για τον αγωγό Nabucco.

  Heidi Hautala, εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της νέας συμφωνίας σύνδεσης η οποία αποτελεί επί του παρόντος αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χωρίς τον σεβασμό αυτών των αρχών, είναι αδύνατον να δούμε πώς το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να έχει κοινό μέλλον με τους ευρωπαίους εταίρους του. Επιτρέψτε μου επίσης να συμπαραταχθώ με τους συναδέλφους οι οποίοι επισημαίνουν ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα σαφείς και αντικειμενικοί όταν συνομιλούμε με τους εταίρους μας στις χώρες της ανατολικής εταιρικής σχέσης. Δεν θα πρέπει να πιστεύουμε ότι μπορούμε να ξεμπερδέψουμε επικρίνοντας απλά τη Λευκορωσία, επειδή υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στο Αζερμπαϊτζάν και σε πολλές άλλες χώρες της ανατολικής εταιρικής σχέσης, και ελπίζω ότι η επικείμενη μελέτη την εκπόνηση της οποίας ζήτησε η Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα παράσχει ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να μιλούμε στις χώρες αυτές σε ό,τι αφορά την κατάστασή τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

  Jaroslav Paška, εξ ονόματος της Ομάδας EFD – (SK) Κύριε Πρόεδρε, το Αζερμπαϊτζάν αποτελεί έναν από τους ειδικούς εταίρους της ΕΕ και ιδρυτικό μέλος της ομάδας της Euronest, και επομένως επωφελείται σημαντικά από τις προνομιακές του σχέσεις με την ΕΕ.

Ως μια χώρα με τόσο ιδιαίτερο καθεστώς, όμως, έχει υποσχεθεί, υπογράφοντας αμοιβαίες συμφωνίες ως εταίρος της ΕΕ, ότι θα υπερασπίζεται τις αρχές της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, οι οποίες αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για τη συνεργασία αυτή. Οι αδικαιολόγητες συλλήψεις δημοσιογράφων, εκπροσώπων νεανικών οργανώσεων και πολιτικών ακτιβιστών, η απαγόρευση των ειρηνικών διαδηλώσεων και η χρήση φυσικής βίας κατά των διαδηλωτών αποτελούν, επομένως, απαράδεκτες ενέργειες.

Αναμένω ότι η Ύπατη Εκπρόσωπος και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, βαρόνη Ashton, καθώς και η ίδια η Επιτροπή, θα μεταφέρουν και θα παρουσιάσουν στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν την ανησυχία μας σχετικά με την καταστολή της δημοκρατίας στη χώρα, και θα απαιτήσουν τη λήψη άμεσων διορθωτικών μέτρων. Με την έγκριση του σχεδίου ψηφίσματος, θα αναθέσουμε στην Επιτροπή και στην Ύπατη Εκπρόσωπο την αναγκαία εντολή για τον σκοπό αυτό.

  Sari Essayah (PPE). – (FI) Κύριε Πρόεδρε, κύριε Επίτροπε, είναι κάπως αλλόκοτο που οι εταίροι μας της Euronest, το Αζερμπαϊτζάν και η Λευκορωσία, συζητούνται εδώ αμφότερες διαδοχικά ως επείγουσες περιπτώσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το βέβαιο είναι ότι η εταιρική σχέση πρέπει να απαιτεί σεβασμό των ευρωπαϊκών αξιών.

Σύμφωνα με την οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη Διεθνή Αμνηστία, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν προσπαθούν να φιμώσουν τις επικριτικές φωνές με στόχο την πρόληψη ευρύτερων διαμαρτυριών, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν στον αραβικό κόσμο τους τελευταίους μήνες. Τις τελευταίες εβδομάδες, η αστυνομία του Αζερμπαϊτζάν διέλυσε πολλές διαδηλώσεις στη χώρα και συνέλαβε επίσης εκπροσώπους της αντιπολίτευσης με στημένες κατηγορίες, τις περισσότερες φορές, για κατοχή ναρκωτικών.

Η υπόθεση Savalan και οι υποθέσεις διαδηλωτών που συνελήφθησαν πρόσφατα δείχνουν πόσο αδύναμα παραμένουν τα βασικά δικαιώματα στο Αζερμπαϊτζάν και μέχρι ποιο σημείο είναι πρόθυμες οι αρχές να καταπνίξουν τις φωνές των αντιφρονούντων.

  Seán Kelly (PPE). – Κύριε Πρόεδρε, η κατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν είναι ιδιαίτερα απογοητευτική. Πρόκειται για μια χώρα η οποία δεν έχει προοδεύσει πραγματικά όσον αφορά τα πολιτικά δικαιώματα μετά τη διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης. Υπάρχουν τόσα πολλά παραδείγματα έλλειψης ελευθερίας –ελευθερίας του λόγου και ελευθερίας του Τύπου, που είναι θεμελιώδεις για κάθε εύρυθμα λειτουργούσα δημοκρατία– καθώς και για στοιχεία που αποδεικνύουν τη χρήση βασανιστηρίων κατά των φυλακισμένων και για δικαστικές υποθέσεις, στο πλαίσιο των οποίων γίνονται πάντα δεκτά στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί παράνομα.

Επειδή έχουμε στενή σχέση με τη χώρα αυτή, είναι βέβαιο ότι πρέπει να ξεκινήσουμε διάλογο, αλλά η θέση μου βρίσκεται πιο κοντά στον τρόπο σκέψης του κ. Watson: ότι πρέπει να είμαστε και σκληροί, επειδή εάν είμαστε διαρκώς επιεικείς δεν πρόκειται να πετύχουμε τίποτα. Επομένως, θα ήλπιζα, ναι, σε διάλογο και, ναι, σε συνεργασία, αλλά πρέπει να ανεβάζουμε τον πήχυ όσον αφορά τις απαιτήσεις για ελευθερία: ελευθερία έκφρασης, ελευθερία λόγου και, πάνω από όλα, ελευθερία του Τύπου.

  Mitro Repo (S&D). – (FI) Κύριε Πρόεδρε, η ελευθερία του λόγου και η ελευθερία του συνέρχεσθαι αποτελούν καθολικά θεμελιώδη δικαιώματα και ακρογωνιαίους λίθους μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Είναι λυπηρό που η παρενόχληση, ο εκφοβισμός και οι συλλήψεις χρησιμοποιούνται ως μέσο καταστολής της πολυμορφίας της κοινωνίας των πολιτών.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, και έχει ευθύνη να περιφρουρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών του και να τα σέβεται. Στο Αζερμπαϊτζάν, μπλόγκερ, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών δεν έχουν ελευθερία του λόγου και οι ειρηνικές διαμαρτυρίες παρακωλύονται. Οι νέοι δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες των επικοινωνιών και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και εάν τα χρησιμοποιήσουν τιμωρούνται.

Αυτό είναι ειρωνικό, επειδή το κράτος θα ήταν βέβαιο ότι θα ωφελούταν από μια δυναμική και πολύμορφη κοινωνία των πολιτών. Το Αζερμπαϊτζάν θα πρέπει να υποστηριχθεί στην ανάπτυξή του όσον αφορά τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας και της ανατολικής εταιρικής σχέσης.

  Vytautas Landsbergis (PPE). – (EN) Κύριε Πρόεδρε, το ψήφισμα σχετικά με το Αζερμπαϊτζάν εκφράζει την ανησυχία μας όσον αφορά το ενδεχόμενο επανάληψης των γεγονότων της βορείου Αφρικής σε αυτή τη χώρα της ευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης.

Η ηγεσία της εν λόγω χώρας θα πρέπει να αποφύγει, στη στάση που τηρεί απέναντι στην αντιπολίτευση και τους ειρηνικούς διαδηλωτές, κάθε ομοιότητα με τα καθεστώτα της βορείου Αφρικής, της Ρωσίας και της Λευκορωσίας. Αυτή την εισήγηση και προειδοποίηση μπορεί να την διαβάσει κανείς στο έγγραφο που έχουμε ενώπιόν μας, στο οποίο ορισμένα σημεία θα μπορούσαν να εκφράσουν την κριτική αυτή με περισσότερη σαφήνεια.

Στη διατύπωση σχετικά με την επιδείνωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον αυξημένο αριθμό των σχετικών περιστατικών, θα πρέπει να προστεθεί η λέξη «πρόσφατα», καθώς δεν πρόκειται για γενικές εξελίξεις οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Αντιθέτως, έως τα γεγονότα της άνοιξης, το Αζερμπαϊτζάν σημείωνε σχετικά καλή πρόοδο και δεν συμπεριλαμβανόταν από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μεταξύ των κρατών που εμφάνιζαν ελλιπή πρόοδο, όπως η Κίνα, το Ιράκ, το Ισραήλ, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία ή το Ουζεμπεκιστάν. Καθώς δεν αναφερόταν στον κατάλογο αυτό, το Αζερμπαϊτζάν φαινόταν να πηγαίνει καλύτερα, αλλά τώρα χρειαζόμαστε λίγη περισσότερη ισορροπία.

  Vasilica Viorica Dăncilă (S&D). – (RO) Κύριε Πρόεδρε, όχι μόνον ως ενεργός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας και της ανατολικής εταιρικής σχέσης, αλλά και ως ιδρυτικό μέλος της Euronest, το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να πληροί τις δεσμεύσεις στις οποίες έχει προβεί απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτές περιλαμβάνεται ο σεβασμός της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, καθώς και των βασικών ελευθεριών που εγγυάται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και άλλες διεθνείς συνθήκες στις οποίες το Αζερμπαϊτζάν είναι συμβαλλόμενο μέρος. Μια χώρα που φιλοδοξεί να αποτελέσει παγκοσμίως αναγνωρισμένη δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργεί χωρίς να επιτρέπει στους πολίτες της να διαδηλώνουν ειρηνικά, και ιδίως στους νέους. Ούτε είναι φυσιολογικό να τους απαγορεύσει να συμμετέχουν στις εξετάσεις τους, μόνο και μόνο επειδή έχουν διαφορετικές πολιτικές απόψεις από εκείνες των σημερινών ηγετών της χώρας.

Εμείς, οι Ευρωπαίοι εταίροι θα θέλαμε να δούμε στο Αζερμπαϊτζάν να διεξάγεται ένας διαρκής διάλογος με την κοινωνία των πολιτών, έναν Τύπο που θα χαίρει της ελευθερίας της έκφρασης, που θα μπορεί να δημοσιεύει αναφορές χωρίς καμία πολιτική πίεση, ούτως ώστε να παρέχει σωστές πληροφορίες στο κοινό, όπως επίσης και μια δωρεάν, χωρίς λογοκρισία πρόσβαση στο Διαδίκτυο, ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Ευρώπης.

  Justas Vincas Paleckis (S&D). – (LT) Κυρία Πρόεδρε, το σύγχρονο Αζερμπαϊτζάν έχει δύο πρόσωπα. Από τη μία πλευρά, το Αζερμπαϊτζάν παρουσιάζει εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη η οποία χαρακτηρίζεται από την τεράστια ποσότητα πετρελαίου, την πρόοδο στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τη συμφωνία σύνδεσης και τη συμμετοχή στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση Euronest. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν συλλήψεις, περιορισμοί του Τύπου, με άλλα λόγια, μια κατάσταση η οποία θυμίζει επικίνδυνα εκείνη της Λευκορωσίας, για την οποία μίλησε ο συνάδελφος βουλευτής. Πιστεύω ότι οι αρχές του Μπακού πρέπει να αποφασίσουν να εισακούσουν την κοινή γνώμη, επειδή το κατηγορητήριο δεν είναι επιλογή, και η Ευρωπαϊκή Ένωση, με όλα τα μέσα της, θα πρέπει να το βοηθήσει να επιλέξει τη σωστή κατεύθυνση.

  László Andor, μέλος της Επιτροπής. – (ΕΝ) Κύριε Πρόεδρε, οι εξελίξεις στο Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεχίζουν να αποτελούν ζήτημα σοβαρής ανησυχίας για όλους μας. Κατά τα τελευταία έτη, έχουμε παρατηρήσει μια ανησυχητική τάση αύξησης των περιορισμών στον τομέα αυτό. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 7 Νοεμβρίου 2010 δεν ήταν επαρκείς ώστε να αποτελέσουν αξιόλογη πρόοδο στη δημοκρατική εξέλιξη της εν λόγω χώρας.

Υπάρχουν άλλοι τομείς, όπου πιστεύουμε ότι το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να βελτιώσει τις επιδόσεις του για την πλήρη τήρηση των δεσμεύσεών του στο Συμβούλιο της Ευρώπης και στον ΟΑΣΕ. Πρώτα από όλα, η ελευθερία των ΜΜΕ: σε γενικές γραμμές, υπάρχει έλλειψη πολυφωνίας στα ΜΜΕ. Υπάρχουν επίσης καταγγελίες για παρενόχληση και βία σε βάρος δημοσιογράφων, καθώς και για αμφιλεγόμενες δικαστικές διαδικασίες σε βάρος εκπροσώπων των ΜΜΕ. Τα μεμονωμένα περιστατικά στο πεδίο αυτό εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού.

Η ελευθερία του συνέρχεσθαι είναι άλλος ένας τομέας που με ανησυχεί βαθιά. Τους τελευταίους μήνες σημειώθηκαν πολλές σοβαρές ενέργειες από τις αρχές κατά οργανωμένων διαδηλώσεων, καθώς και προσπάθειες διοργάνωσης διαδηλώσεων κατά τα πρότυπα των επαναστάσεων της Αραβικής Άνοιξης. Η κράτηση ακτιβιστών και άλλα καταπιεστικά μέτρα κατά των διαδηλωτών είναι απολύτως καταδικαστέα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά σαφών μηνυμάτων σχετικά με τη σημασία της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του σεβασμού του κράτους δικαίου. Τα μηνύματα αυτά μεταφέρθηκαν από τον ίδιο τον Πρόεδρο Barroso κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Μπακού τον Ιανουάριο, και θα βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα μας για τις επισκέψεις στο μέλλον.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκραία αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους της συνεργασίας μας με το Αζερμπαϊτζάν στο πλαίσιο της υφιστάμενης συμφωνίας εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Πέρυσι, δημιουργήσαμε μια νέα Υποεπιτροπή για τη Δικαιοσύνη, την Ελευθερία, την Ασφάλεια και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τη Δημοκρατία. Η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν επίσης κεντρικό θέμα των διαπραγματεύσεών μας για μια νέα συμφωνία σύνδεσης.

Επικροτώ την προθυμία του Αζερμπαϊτζάν να συζητήσει αυτές τις μεθόδους. Χαιρετίζω επίσης τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά την υπεράσπιση των δημοκρατικών αξιών προς τους εταίρους στο Αζερμπαϊτζάν, μεταξύ άλλων μέσω του έργου του στην Επιτροπή Συνεργασίας ΕΕ-Αζερμπαϊτζάν.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί σύντομα.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 149 του Κανονισμού)

  Monica Luisa Macovei (PPE), γραπτώς. – (RO) Όποιος επικρίνει την κυβέρνηση στο Αζερμπαϊτζάν φιμώνεται. Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι εκθέσεις των οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα επισημαίνουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μία τέτοια παραβίαση στην οποία επέστησα την προσοχή του Συμβουλίου σε μια γραπτή ερώτηση αφορά τον δημοσιογράφο Eynulla Fatullayev, ο οποίος παραμένει υπό κράτηση, παρότι έχει εκδοθεί απόφαση για την απελευθέρωσή του από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το επεσήμανα αυτό τότε και τώρα ενθαρρύνω την απάλειψη από τον Ποινικό Κώδικα των διατάξεων σχετικά με τη δυσφήμιση, τη συκοφαντία και την προσβολή (άρθρο 147-148). Μια πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας σχετικά με το Αζερμπαϊτζάν υποδεικνύει ότι η κυβέρνηση δεν λαμβάνει μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς και ότι η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος δεν είναι εγγυημένη. Επιπλέον, οι αρχές απάντησαν στις πρόσφατες διαδηλώσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις 11 Μαρτίου και 2 Απριλίου με συλλήψεις και διώξεις. Η δημοκρατία βασίζεται στην ελεύθερα εκφραζόμενη επιθυμία των ανθρώπων. Καλώ το Συμβούλιο και την Επιτροπή να παροτρύνουν τις αρχές στο Αζερμπαϊτζάν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ειδικά όσα αφορούν την ελευθερία έκφρασης και την ειρηνική διαμαρτυρία, καθώς και να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να στηρίξει όλους όσους θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και την ελευθερία σε αυτή τη χώρα για τις κοινές μας αξίες.

  Fiorello Provera (EFD), γραπτώς. – (IT) Το Αζερμπαϊτζάν συμμετέχει ενεργά στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, είναι ένας από τους έξι ανατολικούς εταίρους της ΕΕ, και είναι μεταξύ των ιδρυτικών μελών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Euronest. Οι βασικές αξίες αυτών των τριών πρωτοβουλιών είναι ο σεβασμός της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Οι πρωτοβουλίες αυτές έχουν σκοπό την προώθηση ενός διαρκούς πολιτικού διαλόγου, ο οποίος μπορεί να εμβαθύνει τους δεσμούς μεταξύ των χωρών μελών και να επιτρέψει στην Ευρώπη να τις συνοδεύει στην πορεία προς τη μεταρρύθμιση. Πιστεύουμε ότι το μέσο του επείγοντος ψηφίσματος μπορεί να είναι ανεπαρκές ή ακόμη και αντιπαραγωγικό για την επίτευξη του επιθυμητού στόχου, ήτοι τη σταδιακή πρόοδο του Αζερμπαϊτζάν προς τους στόχους της εδραίωσης μιας πλήρους και σύγχρονης δημοκρατίας. Τα όργανα που έχουν συγκροτηθεί στο πλαίσιο των συμφωνιών που έχουν συναφθεί σε διακοινοβουλευτικό και διακυβερνητικό επίπεδο προορίζονται για την επίτευξη αυτών των στόχων· αυτά αποτελούν το σωστό μέρος για να ζητούνται εξηγήσεις σχετικά με τις πιθανές παραβάσεις των δικαιωμάτων και να ενθαρρύνονται αποτελεσματικά η καλή συμπεριφορά και οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

  Tadeusz Zwiefka (PPE), γραπτώς. – (PL) Για ακόμη μία φορά, ζητούμε να δοθεί προσοχή στο ζήτημα της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας του Τύπου και στη γενική πολιτική μεταχείρισης των δημοσιογράφων στο Αζερμπαϊτζάν. Σε αναφορές από διάφορες πηγές επισημαίνεται ότι η κατάσταση των δημοσιογράφων και κάθε είδους πολιτικού ακτιβιστή στο Αζερμπαϊτζάν καθίσταται ολοένα και και πιο δύσκολη. Το 2005, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ilham Aliyev, υποσχέθηκε ότι όλα τα δικαιώματα των δημοσιογράφων θα γίνονταν σεβαστά και ότι αυτοί θα μπορούσαν να υπολογίζουν σε βοήθεια σε περίπτωση οποιουδήποτε κινδύνου. Τα γεγονότα, όμως, αποκαλύπτουν ότι αυτά τα λόγια είναι μόνο κούφιες υποσχέσεις.

Έχοντας εργαστεί, για πολλά έτη, ως δημοσιογράφος και γνωρίζοντας εκτενώς το επάγγελμα αυτό, το ζήτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για εμένα. Στο Αζερμπαϊτζάν, οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συνεχώς εμπόδια προκειμένου να εκπληρώσουν τον βασικό τους ρόλο – την παροχή έγκυρων και αξιόπιστων πληροφοριών. Είναι απαράδεκτο, οι δημοσιογράφοι να ασκούν το επάγγελμά τους υπό την απειλή συλλήψεων και σωματικών ερευνών. Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η δραστηριότητα ελεύθερων και ανεξάρτητων ΜΜΕ αποτελεί σαφή ένδειξη για τη διεθνή κοινότητα ότι μια χώρα είναι αξιόπιστος εταίρος στη διεθνή σκηνή.

Το μήνυμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να είναι σαφές – τα οφέλη της οικονομικής συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει να επισκιάζουν τις προσδοκίες όσον αφορά την ανάγκη προσέγγισης των ευρωπαϊκών προτύπων σεβασμού των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικότερα, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας του Τύπου, που αποτελούν πυλώνα της δημοκρατίας και χωρίς τα οποία είναι αδύνατον να υπάρξει μια σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία.

(1) βλ. Συνοπτικά Πρακτικά