Πληρη πρακτικα των συζητησεων

Δευτέρα 6 Ιουνίου 2011 - Στρασβούργο

21. Οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (σύντομη παρουσίαση)

  Πρόεδρος. – Η ημερήσια διάταξη προβλέπει τη συζήτηση της έκθεσης (A7-0081/2011) του κ. Klinz, εξ ονόματος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, σχετικά με τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας: μελλοντικές προοπτικές (2010/2302(INI).

  Wolf Klinz, εισηγητής. – (DE) Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας σίγουρα δεν προκάλεσαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, όμως, κατά τη γνώμη μου, ήταν υπεύθυνοι σε σημαντικό βαθμό για την έντασή της. Όταν αναπτύχθηκαν στην Αμερική τα λεγόμενα δομημένα χρηματοοικονομικά προϊόντα με βάση τα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου, οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας στήριξαν τη διαδικασία αυτή αξιολογώντας δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες προϊόντων καθημερινά σε μια συνεχούς ροής διαδικασία, τύπου ταινιόδρομου. Με τον τρόπο αυτόν αποδέχτηκαν επίσης τις συγκρούσεις συμφερόντων από την άποψη ότι στήριξαν τους εκδότες με την παροχή συμβουλών και βοήθειας στον σχεδιασμό των εν λόγω προϊόντων.

Συνέχισαν να ισχυρίζονται ότι απλώς εξέφραζαν μια γνώμη αν και γνώριζαν πολύ καλά ότι οι αξιολογήσεις τους χρησιμοποιούνταν στην πραγματικότητα ως σφραγίδα έγκρισης. Η έκθεσή μου ασχολείται με πολλές ελλείψεις και διατυπώνει προτάσεις με την ελπίδα ότι η Επιτροπή θα είναι ίσως σε θέση να συμπεριλάβει κάποιες από αυτές στη νομοθετική της πρόταση που θα υποβάλει το φθινόπωρο.

Καταθέτω πέντε προτάσεις. Η πρώτη είναι ότι πρέπει να μειωθεί η εμπιστοσύνη στις αξιολογήσεις. Στην πράξη, έχουμε διαπιστώσει ότι το ρυθμιστικό περιβάλλον έχει οδηγήσει στο να είναι απολύτως απαραίτητη η χρήση των αξιολογήσεων από τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία κλπ., τα οποία επενδύουν τα χρήματά τους. Η Βασιλεία ΙΙ το κατέστησε σαφέστατο και, στην ουσία, οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας έχουν καταστεί ρυθμιστικοί φορείς πιστοποίησης.

Πρέπει να δοθεί εκ νέου η δυνατότητα στους φορείς της αγοράς, και ιδίως τους θεσμικούς επενδυτές οι οποίοι διαθέτουν τη δική τους εμπειρογνωμοσύνη, να αναλάβουν ουσιαστικά οι ίδιοι την ευθύνη και να μην αναθέτουν σε εξωτερικούς φορείς την ευθύνη για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι επενδυτές θα πρέπει να επενδύουν μόνον εάν κατανοούν πραγματικά το προϊόν και δεν δύνανται να χρησιμοποιούν τη δικαιολογία ότι μπορούν, έως κάποιο βαθμό, να καθιστούν αυτομάτως ένα προϊόν αξιολογημένο με τρία Α στόχο της επενδυτικής τους στρατηγικής.

Δεύτερον, πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι πληροφορίες επί των οποίων βασίζουν τις αποφάσεις τους οι οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας βρίσκονται στη διάθεση του κοινού, ότι είναι κατανοητές και ότι τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται είναι επίσης γνωστά. Αυτό θα οδηγήσει σε διαφάνεια, αλλά και θα καταστήσει ευκολότερο για τους θεσμικούς επενδυτές που επιδιώκουν να επενδύσουν να λάβουν τις δικές τους αποφάσεις. Θα συμβάλει επίσης στο να παρέχονται μη ζητηθείσες αξιολογήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί κατά πόσον είναι λογική η πρόταση που εξετάζεται και στις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή ότι όταν επιλέγεται ένας μόνο οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας από τους εκδότες, θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί ένα δεύτερο, ανεξάρτητο όργανο να προβεί σε αξιολόγηση, το δε δεύτερο αυτό όργανο θα μπορούσε να έχει το δικαίωμα να εργαστεί με βάση τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στο κοινό.

Τρίτον, χρειαζόμαστε περισσότερο ανταγωνισμό. Έχουμε ένα de facto ολιγοπώλιο. Οι τρεις οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που υπάρχουν και δραστηριοποιούνται σε ολόκληρο τον κόσμο ελέγχουν το 95% της παγκόσμιας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Έχουν ένα λεγόμενο μονοπωλιακό εισόδημα απόδοσης 40% επί του κύκλου εργασιών, και ως εκ τούτου προτείνω τη δημιουργία ευρωπαϊκού οργανισμού αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Θα πρέπει να βασίζεται στα πρότυπα ιδρύματος και το αρχικό κόστος χρηματοδότησης θα πρέπει να παρασχεθεί από τον χρηματοπιστωτικό τομέα μέσω έντοκων δανείων. Μετά από πέντε χρόνια θα γνωρίζουμε εάν λειτουργεί και στη συνέχεια το εν λόγω ίδρυμα αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας θα πρέπει επίσης να αποπληρώσει τα κεφάλαια τα οποία έχει λάβει.

Ωστόσο, είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν και άλλες επιλογές. Θα ήταν επίσης λογικό να επιτραπεί ίσως στους εθνικούς και περιφερειακούς οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας να λειτουργούν υπό μορφή ευρωπαϊκού δικτύου.

Τέταρτον, εξακολουθεί να εκκρεμεί το θέμα σχετικά με το μοντέλο πληρωμής. Επί του παρόντος επικρατεί το μοντέλο «ο εκδότης πληρώνει». Αυτό το μοντέλο κυριαρχεί ουσιαστικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Έτσι, ο εκδότης πληρώνει, υπάρχει όμως σαφώς σύγκρουση συμφερόντων στο σημείο αυτό την οποία θα μπορούσαμε να μειώσουμε εάν δεν υπήρχε πλέον παροχή συμβουλών προς τους εκδότες και εάν το προσωπικό των εποπτικών οργάνων ήταν πραγματικά ανεξάρτητο. Άλλα πιθανά μοντέλα περιλαμβάνουν το μοντέλο «ο συνδρομητής πληρώνει». Ενυπάρχει σε αυτό προφανώς ο κίνδυνος σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς και ότι μπορεί να προσελκύσει «λαθρεπιβάτες». Ως εκ τούτου, χρειάζεται σκέψη. Μια τρίτη επιλογή θα μπορούσε να είναι το μοντέλο πληρωμής που βασίζεται στην απόδοση, με άλλα λόγια μια προκαταβολή και στη συνέχεια τελική πληρωμή μόνον αφού καταστεί σαφές πόσο καλή είναι η αξιολόγηση.

Το τελευταίο, αλλά σημαντικό σημείο είναι ότι πρέπει να καθιερωθεί η ευθύνη. Οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας πρέπει να αποδεχθούν την ευθύνη για ό,τι ουσιαστικά πράττουν, και κατά συνέπεια πιστεύω ότι θα πρέπει να καταστούν υπόλογοι, όχι προφανώς για την αξιολόγηση αυτή καθεαυτή, αλλά για τις αδυναμίες και την αμέλεια στο έργο τους.

ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΟΥ κ. RAINER WIELAND
Αντιπροέδρου

  Elena Băsescu (PPE). – (RO) Κύριε Πρόεδρε, ο κλάδος αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας έχει πολλά κενά, τα σημαντικότερα των οποίων είναι η έλλειψη ανταγωνισμού και διαφάνειας, καθώς και οι ολιγοπωλιακές δομές. Ο ανταγωνισμός θα ενισχυθεί με τη δημιουργία ρυθμιστικού περιβάλλοντος που θα προωθεί την είσοδο στην αγορά. Θα πραγματοποιείτο έτσι εις βάθος ανάλυση των σημερινών εμποδίων. Θα ήθελα να τονίσω πόσο σημαντική είναι η παρακολούθηση της προόδου του συστήματος της Βασιλείας III και της διαδικασίας που αφορά το κεφάλαιο 4 της οδηγίας περί κεφαλαιακών απαιτήσεων. Υπάρχει ανάγκη αύξησης της λογοδοσίας και των αρμοδιοτήτων για την παρακολούθηση των εσωτερικών μοντέλων και την επιβολή προληπτικών μέτρων. Όλοι οι οργανισμοί αξιολόγησης πρέπει να συμμορφώνονται με τα υψηλότερα πρότυπα όσον αφορά τη δημοσίευση πληροφοριών, τη διαφάνεια και τη διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων.

Επί του παρόντος, η αξιολόγηση της Ρουμανίας είναι σταθερή σε προοπτική. Θα μπορούσε να βελτιωθεί εάν διατηρηθούν ο ρυθμός των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα.

  Γεώργιος Παπανικολάου (PPE). - Κύριε Πρόεδρε, οι οίκοι αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας έχουν προ πολλού απολέσει την αξιοπιστία τους. Έχει απόλυτο δίκιο σε αυτό ο εισηγητής μας. Αναβαθμίζουν και υποβαθμίζουν σχεδόν τα πάντα, χώρες, τράπεζες, δήμους, ακόμη και δημόσιες επιχειρήσεις, πραγματικά τα πάντα, ενώ οι αξιολογήσεις γίνονται με στοιχεία σχεδόν άγνωστα, σε μεγάλο βαθμό αδημοσίευτα και κατά συνέπεια αδιαφανή.

Το ζήτημα της αδιαφάνειας και, επομένως, της αξιοπιστίας των δεδομένων των οίκων αξιολόγησης θέτει ένα σημαντικό ερώτημα: είναι θεμιτό, είναι λογικό, είναι ηθικά ορθό αξιολογήσεις που επηρεάζουν την οικονομική κατάσταση και ανατρέπουν εν μια νυκτί τη ζωή εκατομμυρίων συμπολιτών μας να είναι αδιαφανείς και πιθανόν αναξιόπιστες; Προφανώς και όχι.

  Jaroslav Paška (EFD) – (SK) Κύριε Πρόεδρε, στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας οι οποίοι εκτιμούν την ασφάλεια των χρηματοοικονομικών προϊόντων επικρίθηκαν για τις αντιεπαγγελματικές και συμφεροντολογικές αξιολογήσεις τους επί των χρηματοοικονομικών προϊόντων.

Εγέρθησαν αμφιβολίες ως προς το αδιάβλητο και τον επαγγελματισμό των αξιολογήσεών τους αφότου διαπιστώθηκε ότι η διαφάνεια των μηχανισμών λειτουργίας τους ήταν ανεπαρκής, επομένως είναι καιρός να εξεταστούν τρόποι για τη βελτίωση του συστήματος συνεχούς αξιολόγησης και βαθμολόγησης των χρηματοοικονομικών προϊόντων.

Υπό το πρίσμα αυτό, θεωρώ την έκθεση που υποβλήθηκε από τον εισηγητή πολύ σημαντική και πιστεύω ότι οι διαδικασίες που έχει περιγράψει θα μας δώσουν τη δυνατότητα τροποποίησης του μηχανισμού που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των χρηματοοικονομικών προϊόντων έτσι ώστε τα συμπεράσματα που παρέχονται, είτε από τους οργανισμούς αξιολόγησης είτε από άλλους μηχανισμούς, να έχουν ως αποτέλεσμα αντικειμενικότερες αξιολογήσεις των χρηματοοικονομικών προϊόντων.

  Ilda Figueiredo (GUE/NGL). – (PT) Κύριε Πρόεδρε, η εμπειρία έχει καταδείξει σαφώς ότι οι οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας δεν είναι αξιόπιστοι και ότι οι δραστηριότητές τους εξακολουθούν να είναι επιζήμιες για ορισμένες χώρες, είτε για την οικονομία τους είτε για το δημόσιο χρέος τους. Σήμερα, αυτό επηρεάζει ιδιαίτερα χώρες οι οποίες έχουν σχετικά αδύναμες οικονομίες. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να ελέγχεται καταλλήλως η παρέμβαση των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά επιβλαβείς παρά το γεγονός ότι έχουν απωλέσει όλη τους την αξιοπιστία. Ο έλεγχος αυτός δεν πρέπει να περιορίζεται σε κανόνες διαφάνειας, αλλά να προχωρεί περαιτέρω και να ασκεί πλήρη έλεγχο επί του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος θέτοντας επίσης τέρμα στους φορολογικούς παραδείσους, ρυθμίζοντας σωστά τον χρηματοπιστωτικό τομέα με φόρους επί των κινήσεων των κερδοσκοπικών κεφαλαίων και εμποδίζοντας τα οικονομικά κεφάλαια να συνεχίσουν να ...

(Ο Πρόεδρος διακόπτει την ομιλήτρια)

  Νικόλαος Σαλαβράκος (EFD). - Κύριε Πρόεδρε, συμφωνώ απόλυτα με τον εισηγητή και στα πέντε σημεία των προτάσεών του σχετικά με τους λεγόμενους οίκους αξιολόγησης και τις υπέρμετρες επιδράσεις που έχουν στην παγκόσμια οικονομία και στην ευρωπαϊκή οικονομία. Δεν μπορούν οι οίκοι αυτοί να ασκούν παράλληλα εμπορικές δραστηριότητες συναφείς ή παραπλήσιες με τον ελεγκτικό ή τον αξιολογητικό τους ρόλο.

Ζητούμε έλεγχο των πορισμάτων των οίκων αυτών και δημιουργία ορισμένων βασικών αρχών, καθώς και καθιέρωση ευθύνης αποζημιώσεως για ζημίες που επέρχονται σε κράτη τα οποία κακώς αξιολογούν ή δόλια αξιολογούν. Προτείνω επίσης την εισαγωγή και εφαρμογή βασικών λογιστικών αρχών σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εις τρόπον ώστε να προβάλλεται και η αξία, η επίσημη αποτίμηση της περιουσίας των κρατών αυτών, για να έχουμε ένα ενεργητικό και ένα παθητικό και να μην είναι δυνατόν τα κράτη αυτά να γίνονται έρμαια των διαθέσεων των οίκων αξιολόγησης και όσων αυτοί εκπροσωπούν.

  Viviane Reding, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής. – (EN) Κύριε Πρόεδρε, ο Επίτροπος Barnier βρίσκεται σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες σε συνάντηση με τους ομολόγους του και μου ζήτησε να σας μεταφέρω την ακόλουθη δήλωση σε απάντηση στην έκθεση πρωτοβουλίας του Wolf Klinz σχετικά με τους οργανισμούς αξιολόγησης, η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής τον Μάρτιο.

Ο Επίτροπος συμφωνεί με τη διαπίστωση σύμφωνα με την οποία οι ελλείψεις στις μεθόδους εργασίας των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας αναγνωρίζεται σήμερα ευρύτερα ότι έχουν συμβάλει στην οικονομική κρίση. Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών αυτών, και σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της G20, η ΕΕ αντέδρασε ταχύτατα με την έγκριση –ήδη από το 2009– κανονισμού για τους οργανισμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Με αυτόν θεσπίζονται αυστηρές απαιτήσεις τις οποίες πρέπει να πληρούν οι οργανισμοί προκειμένου να εξαλειφθούν πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και να βελτιωθεί η ποιότητα της αξιολόγησης και των μεθοδολογιών, καθώς και η διαφάνεια των αξιολογήσεων.

Ως δεύτερο βήμα μετά τη σύσταση των τριών νέων ευρωπαϊκών φορέων χρηματοπιστωτικής εποπτείας, θα ενισχυθεί η ρύθμιση των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας με την καθιέρωση κεντρικού ελέγχου από την Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή Αγορών. Ο τροποποιητικός κανονισμός τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2011. Θα δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην ορθή εφαρμογή της εν λόγω νομοθεσίας.

Σήμερα, το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο αποτελεί πρότυπο για άλλες χώρες. Ωστόσο, οι εξελίξεις στις ευρωπαϊκές αγορές μετά την κρίση του δημόσιου χρέους την άνοιξη του 2010 καθιστούν σαφές ότι απαιτείται περαιτέρω ανασκόπηση και ενίσχυση. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή ανέλαβε τη σε βάθος ανάλυση των θεμάτων τον Ιούνιο του 2010. Διεξήχθη δημόσια διαβούλευση, οι υπηρεσίες της Επιτροπής αξιολόγησαν τις απαντήσεις και εργάζονται επί της εκτίμησης των επιπτώσεων με σκοπό την έκδοση νομοθετικών προτάσεων κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξετάσει μέτρα για τη μείωση της υπερβολικής εξάρτησης από εξωτερικές αξιολογήσεις, τη βελτίωση της διαφάνειας, την προώθηση του ανταγωνισμού, την καθιέρωση της αρχής της ευθύνης και τη μείωση του κινδύνου ενδεχόμενης σύγκρουσης συμφερόντων λόγω του μοντέλου πληρωμής «ο εκδότης πληρώνει».

Γνωρίζουμε ότι πρόκειται για εξαιρετικά περίπλοκα ζητήματα και θέλουμε να είμαστε σίγουροι ότι τα αντιμετωπίζουμε σωστά. Σε αυτό το πλαίσιο, εξετάσαμε με μεγάλο ενδιαφέρον την έκθεση πρωτοβουλίας του κ. Klinz, η οποία καλύπτει τα θέματα που αυτήν τη στιγμή αναθεωρούμε και συμβάλλει σημαντικά στη νομοθετική μας πρωτοβουλία.

Τέλος, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον Οκτώβριο του 2010 το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας εξέδωσε μια σειρά αρχών με στόχο τη μείωση της εξάρτησης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας. Σύμφωνα με τις αρχές αυτές σκοπεύουμε να εισαγάγουμε μέτρα κατά της υπερβολικής εξάρτησης από τις αξιολογήσεις στην προσεχή νομοθετική μας πρόταση για τον τραπεζικό τομέα, τη λεγόμενη οδηγία CRD4.

  Πρόεδρος. – Η συζήτηση έληξε.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί την Τρίτη 7 Ιουνίου στις 12.00 το μεσημέρι.

Γραπτές δηλώσεις (άρθρο 149 του Κανονισμού)

  George Sabin Cutaş (S&D), γραπτώς. – (RO) Πριν από την πτώχευσή της η τράπεζα επενδύσεων Lehman Brothers ελάμβανε την υψηλότερη βαθμολογία από τους κύριους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Πίστευαν επίσης ότι οι τρεις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες της Ισλανδίας ήταν σταθερές λίγες ημέρες προτού καταρρεύσουν. Επιπλέον, η υποβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας δεν έχει λάβει υπόψη την έναρξη του προγράμματος οικονομικής ανάκαμψής της. Η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε την ολιγοπωλιακή διάρθρωση των οργανισμών αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, καθώς και την έλλειψη ανταγωνισμού, διαφάνειας και λογοδοσίας τους. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τρία τέτοια ιδρύματα, απαιτείται μεγαλύτερη ποικιλομορφία, αλλά και νέος τρόπος εργασίας. Συνεπώς, υποστηρίζω την ιδέα δημιουργίας ενός δημόσιου ευρωπαϊκού οργανισμού αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας ως εναλλακτικής λύσης για τα ιδιωτικά ιδρύματα του είδους αυτού. Έτσι θα καταστεί υποχρεωτική η χορήγηση αξιολόγησης από τον ευρωπαϊκό οργανισμό, η οποία θα συμπληρώνει τις αξιολογήσεις που παρέχονται από τους παραδοσιακούς οργανισμούς, ενισχύοντας κατά συνέπεια τον ανταγωνισμό για τη δικαιότερη αξιολόγηση.