Pełne sprawozdanie z obrad

Poniedziałek, 6 czerwca 2011 r. - Strasburg

21. Agencje ratingowe (krótkie przedstawienie)

  Przewodniczący – Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie pana posła Klinza, w imieniu Komisji Gospodarczej i Monetarnej, dotyczące agencji ratingowych i związanych z nimi perspektyw na przyszłość (2010/2302(INI) (A7-0081/2011).

  Wolf Klinz, sprawozdawca – (DE) Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie! Agencje ratingowe z pewnością nie wywołały światowego kryzysu finansowego, ale według mnie są w znacznym stopniu odpowiedzialne za jego skalę. Gdy w Stanach Zjednoczonych opracowano tak zwane strukturyzowane produkty finansowe na bazie kredytów hipotecznych subprime, agencje ratingowe wspierały ten proces, klasyfikując codziennie i niemalże taśmowo dziesiątki – być może setki – takich produktów. Równocześnie w ten sposób godziły się na konflikt interesów, ponieważ doradzały emitentom i pomagały im opracowywać podobne produkty.

Agencje utrzymywały, że jedynie wyrażały swoje zdanie, choć doskonale zdawały sobie sprawę z tego, że prowadzona przez nie klasyfikacja była w rzeczywistości uznawana za gwarancję jakości. W moim sprawozdaniu poruszam problem licznych naruszeń i wysuwam wnioski, mając nadzieję, że Komisja być może uwzględni niektóre z nich we wniosku ustawodawczym, nad którym będzie debatować tej jesieni.

Przedstawiłem pięć wniosków. Po pierwsze, nie możemy już w tak dużym stopniu polegać na ratingach. Odkryliśmy, że otoczenie regulacyjne doprowadziło do tego, że ratingi są absolutnie niezbędne bankom, firmom ubezpieczeniowym, funduszom emerytalnym i innym podmiotom planującym inwestycje. Zostało to ujęte jasno w regulacjach Bazylea II, a agencje ratingowe osiągnęły status certyfikujących organów nadzorczych.

Musimy ponownie doprowadzić do sytuacji, że realna odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne nie będzie delegowana, lecz ponosić ją będą podmioty rynkowe, przede wszystkim inwestorzy instytucjonalni dysponujący własną wiedzą i doświadczeniem. Musi być jasne, że inwestorzy powinni kupować tylko te produkty, których działanie rozumieją i nie mogą oni tłumaczyć się tym, że produkt zaklasyfikowany jako potrójne A można w zasadzie bez namysłu uczynić podstawą strategii inwestycyjnej.

Po drugie, musimy zapewnić powszechną dostępność informacji, na których agencje ratingowe opierają swoje decyzje, tak by były one zrozumiałe, a podstawy ich opracowywania zostały ujawnione. Skutkiem tych działań będzie większa przejrzystość, a inwestorom instytucjonalnym łatwiej będzie inwestować w oparciu o własne decyzje. Umożliwi to również wystawianie niezamówionych ratingów kredytowych. W tym kontekście powinniśmy przemyśleć rozwiązanie rozważane przez Stany Zjednoczone, zakładające, że tylko jedną agencję ratingową wybiera emitent, natomiast drugi niezależny organ mógłby być poproszony o własny rating, który powstałby na bazie powszechnie dostępnych danych.

Po trzecie, potrzebna jest większa konkurencja. Mamy tu de facto do czynienia z oligopolem. Trzy agencje ratingowe prowadzące operacje na całym świecie kontrolują 95 % rynku światowego. Agencje te wykazują 40 % współczynnik rentowności obrotu, w związku z czym proponuję stworzyć europejską agencję ratingową. Powinna być ona fundacją, a koszty jej rozruchu powinny zostać pokryte oprocentowanymi pożyczkami od podmiotów sektora finansowego. Po pięciu latach będziemy wiedzieć, czy agencja działa; wtedy też fundacja ratingowa będzie musiała zwrócić fundusze, które otrzymała.

Jestem jednak pewien, że istnieją również inne opcje. Być może rozsądnym wyjściem jest pozwolić krajowym i regionalnym agencjom ratingowym działać w ramach europejskiej sieci.

Po czwarte, wciąż nie rozstrzygnęliśmy kwestii płatności za ratingi. Obecny model zakłada, że płaci emitent. Tak dzieje się w zasadzie na całym świecie. Z tego względu – ponieważ płaci emitent – powstaje oczywisty konflikt interesów, który moglibyśmy ograniczyć, gdyby emitenci nie korzystali z doradztwa, a organy nadzorcze były autentycznie niezależne. W innym możliwym modelu płaci inwestor. Tu oczywiście również mamy do czynienia z konfliktem interesów, a także ryzykiem, że taki sposób rozliczania przyciągnie firmy pasożytujące. Z tego względu to rozwiązanie wymaga przemyślenia. Trzecim wyjściem mogłaby być opłata uwarunkowana jakością usługi, to jest zakładająca określoną płatność z góry oraz późniejszą, końcową opłatę, wniesioną dopiero po ustaleniu, czy rating jest poprawny.

Ostatnim, ale ważnym punktem jest to, że musimy ponownie wprowadzić odpowiedzialność. Agencje ratingowe muszą być odpowiedzialne za to, co robią, dlatego też uważam, że powinny ponosić za to odpowiedzialność prawną – nie chodzi oczywiście o samą klasyfikację, ale o błędy i zaniedbania w wykonywaniu obowiązków.

PRZEWODNICZY RAINER WIELAND
Wiceprzewodniczący

  Elena Băsescu (PPE) – (RO) Panie Przewodniczący! Agencje ratingowe mają wiele wad, spośród których najważniejszą jest brak konkurencji i przejrzystości, a także struktura oligopolu. Konkurencję można poprawić, wprowadzając otoczenie regulacyjne, które sprzyjałoby wejściu na rynek. Dogłębnie zbadane zostałyby przeszkody obecnie stojące temu na drodze. Chcę podkreślić, jak ważne jest monitorowanie postępu wdrażania regulacji Bazylea III i procesów odnoszących się do rozdziału 4 dyrektywy w sprawie wymogów kapitałowych. Zachodzi potrzeba zwiększenia odpowiedzialności i uprawnień instytucji monitorujących międzynarodowe modele i podejmujących środki zapobiegawcze. Wszystkie agencje ratingowe muszą spełniać najwyższe standardy jakości dotyczące publikacji danych, przejrzystości i przezwyciężania konfliktów interesów.

Obecnie rating Rumunii wydaje się stabilny. Może się on poprawić, jeśli utrzyma się tempo strukturalnych reform, a sektor finansowy pozostanie stabilny.

  Georgios Papanikolaou (PPE) – (EL) Panie Przewodniczący! Agencje ratingowe przestały być wiarygodne już dawno temu. W tej kwestii nasz sprawozdawca się nie myli. Agencje podwyższają i obniżają klasyfikację prawie wszystkiego: państw, banków, gmin, nawet spółek publicznych – absolutnie wszystkiego – choć ich ratingi bazują w większości przypadków na danych, które nie zostały ani ujawnione, ani opublikowane i przez to są nieprzejrzyste.

Brak przejrzystości powoduje, że dane wykorzystywane przez agencje nie są wiarygodne, przez co stajemy przed ważnym pytaniem: czy to sprawiedliwe, logiczne i moralnie słuszne, że ratingi, które wpływają na gospodarkę i są w stanie w ciągu jednego dnia zakłócić codzienne życie milionów naszych współobywateli, są nieprzejrzyste i prawdopodobnie niewiarygodne? Oczywiście, że nie.

  Jaroslav Paška (EFD) – (SK) Panie Przewodniczący! Ze względu na kryzys finansowy agencje ratingowe, które określają bezpieczeństwo produktu finansowego, były krytykowane za nieprofesjonalne zachowanie i tworzenie ratingów służących ich własnym interesom.

Profesjonalizm i uczciwość ich klasyfikacji zaczęły budzić wątpliwości po tym, jak odkryto niedostateczną przejrzystość mechanizmów, którymi się posługują – najwyższa więc pora poszukać sposobów na poprawienie systemu bieżących ocen i ratingów produktów finansowych.

W związku z tym uważam, że przedstawione sprawozdanie jest bardzo ważne, a działania w nim przedstawione umożliwią nam wprowadzenie w mechanizmach wykorzystywanych do oceny produktów finansowych zmian, dzięki którym wysuwane wnioski, czy to pochodzące od agencji, czy z innych źródeł, stworzą bardziej obiektywny obraz produktów finansowych.

  Ilda Figueiredo (GUE/NGL) – (PT) Panie Przewodniczący! Z doświadczenia wiemy na pewno, że agencje ratingowe nie są wiarygodne, a ich działalność negatywnie wpływa na niektóre państwa, ich gospodarkę czy stan długu państwowego. Aktualnie ucierpiały przede wszystkim państwa o stosunkowo słabej gospodarce. Z tego względu należy właściwie kontrolować wpływ agencji ratingowych, które pomimo utraty całej wiarygodności dalej mogą wyrządzać wiele szkód. Nadzór nie powinien dotyczyć wyłącznie zasad przejrzystości, lecz powinien zakładać również całkowitą kontrolę nad międzynarodowym systemem finansowym: doprowadzić do zamknięcia rajów podatkowych, odpowiednio uregulować sektor finansowy za pomocą podatków od transakcji na kapitale spekulacyjnym, a także zapobiec temu, aby kapitał finansowy...

(Przewodniczący wyłączył mikrofon)

  Nikolaos Salavrakos (EFD) – (EL) Panie Przewodniczący! Zgadzam się w pełni ze sprawozdawcą i popieram wszystkie pięć przedstawionych wniosków dotyczących tak zwanych agencji ratingowych i przesadnego wpływu, jaki wywierają one na światową i europejską gospodarkę. Firmy te nie mogą podejmować równocześnie działań komercyjnych, które są podobne lub są związane z działalnością, jaką zajmują się w ramach nadzoru i prowadzenia ratingu.

Wzywamy do kontroli sprawozdań przedstawianych przez te agencje, do przyjęcia pewnych podstawowych zasad, a także do wprowadzenia zobowiązania do wypłacenia odszkodowania za straty poniesione przez państwa, które zostały sklasyfikowane błędnie bądź w sposób mylący. Proponuję również, aby podstawowe zasady rachunkowości zostały wprowadzone we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej – pozwoli nam to podkreślić prawdziwą wartość własności państwowej w tych krajach i jej oficjalną wycenę, dzięki czemu poznamy aktywa i pasywa; państwa nie mogą zaś zależeć od kaprysów agencji ratingowych i stron, w imieniu których te agencje występują.

  Viviane Reding, wiceprzewodnicząca Komisji – Panie Przewodniczący! Komisarz Barnier przebywa obecnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie spotyka się ze swoimi partnerami politycznymi, w związku z czym poprosił mnie o przekazanie następującej odpowiedzi na złożone z własnej inicjatywy sprawozdanie pana posła Klinza w sprawie agencji ratingowych, które w marcu zostało przyjęte przez Komisję Gospodarczą i Monetarną.

Komisarz przyznaje, że w powszechnym mniemaniu wady mechanizmu podejmowania decyzji w agencjach ratingowych są czynnikiem, który przyczynił się do powstania kryzysu finansowego. Chcąc rozwiązać tę kwestię, zgodnie ze zobowiązaniami G-20 UE zareagowała bardzo szybko i jeszcze w 2009 roku przyjęła rozporządzenie o agencjach ratingowych. Wprowadza ono surowe wymagania, które agencje muszą spełniać, aby zapobiec potencjalnym konfliktom interesu i by poprawić jakość klasyfikacji i własnych procedur, a także zwiększyć przejrzystość ratingów.

Drugim krokiem, jaki powinniśmy podjąć po ustanowieniu trzech nowych europejskich agencji nadzoru finansowego, jest wzmocnienie regulacji dotyczących agencji ratingowych poprzez wprowadzenie scentralizowanych działań nadzorczych ze strony Europejskiego Urzędu Nadzoru Rynków. Rozporządzenie zmieniające weszło w życie 1 lipca 2011 r. Będziemy uważnie się przyglądać, czy te przepisy są poprawnie stosowane.

Obecnie europejski system regulacyjny może służyć za przykład dla innych. Gdy jednak obserwujemy rozwój sytuacji na europejskich rynkach w następstwie kryzysu zadłużenia państwowego, który nastąpił wiosną 2010 roku, staje się jasne, że konieczne są jego dalsze wzmocnienie i rewizja. Z tego względu w czerwcu 2010 roku Komisja postanowiła dogłębnie zbadać tę kwestię. Przeprowadzono konsultacje społeczne, urzędnicy Komisji przeanalizowali odpowiedzi i obecnie pracują nad oceną skutków, która mogłaby zostać wykorzystana przy tworzeniu wniosków ustawodawczych w tym roku. Komisja rozważy działania służące ograniczeniu naszej przesadnej zależności od zewnętrznych ratingów, zwiększeniu przejrzystości, promocji konkurencji, wprowadzeniu idei odpowiedzialności i ograniczeniu ryzyka związanego z konfliktem interesu, wynikającego z systemu, w którym za rating płaci emitent.

Wiemy, że te kwestie są niezwykle złożone i chcemy mieć pewność, że zajmujemy się nimi w sposób właściwy. Wobec tego z wielkim zainteresowaniem przyjęliśmy złożony z własnej inicjatywy raport pana posła Klinza; porusza on wszystkie tematy, które obecnie omawiamy i stanowi znaczący wkład w naszą inicjatywę ustawodawczą.

Ostatnia, lecz nie najmniej ważna kwestia dotyczy skali światowej – w październiku 2010 roku Rada Stabilności Finansowej opublikowała zestaw zasad służących ograniczeniu stopnia, w jakim instytucje finansowe polegają na ratingach kredytowych. W mającym się wkrótce ukazać wniosku ustawodawczym w sprawie sektora bankowego, tzw. CRD4, zamierzamy przedstawić zgodne z tymi zasadami środki zaradcze mające na celu ograniczenie zależności od ratingów.

  Przewodniczący – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się w czwartek 7 lipca o 12.00.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  George Sabin Cutaş (S&D), na piśmie – (RO) Zanim zbankrutował bank inwestycyjny Lehman Brothers, agencje ratingowe przyznawały mu najwyższe oceny. Były one również przekonane, że trzy największe komercyjne banki Islandii są bezpieczne, jeszcze na kilka dni przed ich upadkiem. Co więcej, przed obniżeniem klasyfikacji Grecji nie wzięto pod uwagę rozpoczęcia programu naprawy gospodarczej tego kraju. Kryzys gospodarczy i finansowy uświadomił nam, jak bardzo struktura agencji ratingowych przypomina oligopol, a także uwypuklił fakt, że agencjom tym brakuje wiedzy, przejrzystości i odpowiedzialności za własne decyzje. W świecie zdominowanym przez trzy tego typu instytucje niezbędna jest większa różnorodność, a także nowe metody pracy. Dlatego też popieram wniosek dotyczący stworzenia publicznej europejskiej agencji ratingowej, która byłaby rozwiązaniem alternatywnym wobec prywatnych instytucji tego typu. Obowiązkowe byłoby zwrócenie się o klasyfikację do europejskiej agencji, której opinia uzupełniłaby w ten sposób rating wystawiony przez zwykłe agencje i tym samym poprawiała konkurencję i zachęcała do tworzenia rzetelniejszych ratingów.