Pełne sprawozdanie z obrad

Środa, 8 czerwca 2011 r. - Strasburg

14. Stosunki UE z Mongolią (debata)

  Przewodnicząca – Kolejnym punktem porządku dziennego jest debata na temat pytania ustnego do Komisji dotyczącego stosunków UE z Mongolią, które zadali Paolo Bartolozzi, Vito Bonsignore, Mario Mauro, Gabriele Albertini, Roberta Angelilli, Aldo Patriciello, Lara Comi, Giovanni Collino, Salvatore Iacolino, Raffaele Baldassarre, Cristiana Muscardini, Barbara Matera, Erminia Mazzoni, Sergio Paolo Frances Silvestris, Carlo Fidanza, Iva Zanicchi, Alfredo Pallone, Licia Ronzulli, Antonio Cancian, Alfredo Antoniozzi, Giovanni La Via, Marco Scurria, Sergio Berlato, Amalia Sartori, Elisabetta Gardini, Potito Salatto, Alfreds Rubiks, Bart Staes, Britta Thomsen, Piotr Borys, Joachim Zeller, Niccolò Rinaldi, Bogdan Kazimierz Marcinkiewicz, Jaromír Kohlíček, Hannes Swoboda, Vilja Savisaar-Toomast, Herbert Dorfmann, Jarosław Kalinowski, Kyriacos Triantaphyllides, Béla Kovács, Inese Vaidere, Elisabeth Jeggle, Ivari Padar, Vilija Blinkevičiūtė, Rolandas Paksas oraz Ivars Godmanis (O-000091/2011 – B7-0410/2011).

  Paolo Bartolozzi, autor – (IT) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu, Szanowni Państwo! Delegacja do spraw stosunków z Azją Środkową i Mongolią, której mam zaszczyt przewodniczyć, odwiedziła Mongolię zaledwie trzy tygodnie temu z okazji ósmego posiedzenia międzyparlamentarnego Parlamentu Europejskiego i władz Mongolii. To było bardzo pouczające i ciekawe doświadczenie. Mongolia jest państwem, które zasługuje na to, aby lepiej je poznać, a w Parlamencie nie mamy wielu okazji do okazania należnego mu zainteresowania.

Państwo to charakteryzuje się wielopartyjnym systemem parlamentarnym, rozdziałem władzy, stosunkowo niezależną opinią publiczną oraz poziomem ochrony praw człowieka, który wyróżnia się na tle wielu innych państw tego regionu. Jest to również państwo z problemami rozwojowymi, borykające się z trudną sytuacją gospodarczą oraz stałym pustynnieniem. Ostatnio doświadczyło również ekstremalnych warunków pogodowych. Jednocześnie jest bardzo bogate w zasoby naturalne – miedź, złoto, uran i metale ziem rzadkich – które mogłyby przyciągnąć znaczny kapitał w niedalekiej przyszłości.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe argumenty, uważam, że warto wysłać sygnał poparcia dla Mongolii na tym ważnym etapie jej rozwoju oraz wspierać wzmacnianie demokracji i państwa prawa, jak również kontroli parlamentarnej, by środki finansowe, które zostaną udostępnione Mongolii, mogły zostać wykorzystane z pożytkiem dla jej obywateli.

Musimy wspierać Mongolię w jej dążeniach do zacieśniania stosunków z Unią Europejską oraz wezwać do przyjęcia naszych standardów i zasad przemysłowych. Powinniśmy pomóc Mongolii w przejściu na gospodarkę rynkową oraz rozwijaniu bliższych stosunków gospodarczych i handlowych, co jest możliwe dzięki klimatowi pewności prawa oraz rozwojowi państwa prawa. Zawierana przez Unię Europejską i Mongolię Umowa o partnerstwie i współpracy odegra w tym kontekście decydującą rolę.

W związku z powyższym 45 posłów do Parlamentu Europejskiego wystosowało wraz ze mną to ustne pytanie. W tym pytaniu prosimy Komisję o dalsze informacje w sprawie głównych cech charakterystycznych umowy oraz przewidywanego harmonogramu jej ratyfikacji. Chciałbym zauważyć, że umowa została już parafowana, jednak obecnie obserwujemy impas w kwestii jej podpisania, spowodowany najwyraźniej wątpliwościami zgłaszanymi przez państwa członkowskie w sprawie podstawy prawnej niektórych klauzul.

Ponadto chcielibyśmy zapytać Komisję, jakie są możliwości otwarcia delegatury Unii Europejskiej w Ułan Bator w najbliższej przyszłości. Taka inicjatywa mogłaby rzeczywiście znacząco przyczynić się do dalszego zacieśniania naszej współpracy politycznej i gospodarczej z tym państwem.

  Štefan Füle, komisarz – Pani Przewodnicząca! Jestem zaszczycony, że mogę zwrócić się do Parlamentu w sprawie stosunków UE z Mongolią.

Teraz jest odpowiedni czas, aby omówić kwestię Mongolii. To dziewiętnaste co do wielkości państwo na świecie położone jest w strategicznym miejscu, na skrzyżowaniu dróg szybko rozwijających się rynków Chin i Rosji. Ten młody i pełen życia naród ma długą i wspaniałą tradycję i historię. Mongolia czyni znaczne postępy na wybranej przez siebie drodze do demokracji. Chciałbym pogratulować Mongolii przeprowadzania w tym kraju pokojowych wyborów, rozwijania tętniącego życiem społeczeństwa obywatelskiego oraz wolnych mediów. To są niewątpliwie kamienie milowe na drodze tego państwa do politycznego pluralizmu.

Unia Europejska ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje moratorium na wykonywanie kary śmierci, ogłoszone przez prezydenta Mongolii, które spotkało się ze sprzeciwem ze strony niektórych środowisk w tym kraju.

Odpowiadając na prośbę Mongolii, Unia Europejska jest gotowa podzielić się swoim doświadczeniem, szczególnie w kwestii przedstawiania i wprowadzania europejskich zasad, norm i standardów. Dlatego cieszę się, że mogę potwierdzić wybranie Mongolii jako kraju pilotażowego do celów unijnego wsparcia dla demokracji. Oznacza to, że będziemy udzielać temu krajowi większej pomocy finansowej i technicznej.

Korzystając ze sposobności, chciałbym również pogratulować Mongolii z okazji setnej rocznicy ruchu demokratycznego w tym kraju oraz z okazji sprawowania przez nią prezydencji Wspólnot Demokracji.

Pozwolę sobie teraz przejść do kwestii perspektyw rozwoju gospodarki Mongolii. Kraj ten znajduje się na gospodarczym rozdrożu, ponieważ przechodzi od społeczeństwa zajmującego się głównie pasterstwem i prowadzącym koczowniczy tryb życia do gospodarki opartej na zasobach mineralnych. Ogromne złoża zasobów mineralnych stanowią dla Mongolii niezwykłą szansę na zwiększenie dobrobytu i dobrostanu jej obywateli. Mamy nadzieję, że te niewykorzystane dotąd zasoby mineralne okażą się błogosławieństwem, a nie przekleństwem, jak miało to miejsce w przypadku niektórych państw.

W kwestii stosunków międzynarodowych doceniamy udział wojsk Mongolii w misjach pokojowych ONZ na całym świecie. Oddziały wojsk Mongolii służą w Sierra Leone, Demokratycznej Republice Konga, Sudanie, Saharze Zachodniej i Czadzie. Chciałbym podkreślić, że bardzo cenimy wysiłki Mongolii w zakresie pomocy w stabilizacji sytuacji w Afganistanie.

W kwestii zarządzania stosunkami Mongolii z Unią Europejską szczególnie cieszy mnie, że negocjacje warunków umowy o partnerstwie i współpracy, zastępującej umowę o handlu i współpracy z 1993 roku, zostały zakończone w ciągu jednego roku i umowa została parafowana 20 grudnia 2010 r. w Ułan Bator. Umowa ta otwiera strategiczny rozdział w naszych stosunkach.

Wysoka przedstawiciel i wiceprzewodnicząca Komisji, baronessa Ashton, z zadowoleniem przyjęła umowę o partnerstwie i współpracy jako kolejny „krok w kierunku większego politycznego i gospodarczego zaangażowania” Unii Europejskiej i państw członkowskich w stosunki z Mongolią.

Dzięki umowie o partnerstwie i współpracy będziemy współpracować jako równi partnerzy w wielu obszarach: począwszy od kwestii politycznych, takich jak zwalczanie terroryzmu i promowanie praw człowieka, po kwestie handlu i inwestycji w kluczowych obszarach, takich jak surowce.

Po zatwierdzeniu tekstu umowy przez państwa członkowskie mamy nadzieję gościć premiera Mongolii w Brukseli przy podpisaniu umowy z baronessą Ashton.

Wobec dalszego zacieśniania naszych stosunków politycznych i gospodarczych, jak również wejścia w życie traktatu lizbońskiego, istnieje możliwość otwarcia delegatury Unii Europejskiej w Ułan Bator. Europejska Służba Działań Zewnętrznych jest obecnie w trakcie oceniania przedstawicielstw Unii Europejskiej na całym świecie. Mam nadzieję, że możliwe będzie pokonanie przeszkód natury finansowej i kadrowej w celu otwarcia pełnoprawnej delegatury Unii Europejskiej w Ułan Bator.

Dziękuję za uwagę i z niecierpliwością czekam na Państwa wypowiedzi i komentarze.

  Miroslav Mikolášik, w imieniu grupy PPE – (SK) Pani Przewodnicząca! W ciągu ostatnich dwudziestu lat nastąpił pozytywny rozwój stosunków Unii Europejskiej z Mongolią, szczególnie w odniesieniu do stopniowej demokratyzacji i modernizacji Mongolii.

Jednak bliższa współpraca z UE zależy od zaufania do długotrwałej stabilności systemu politycznego w Mongolii, budowanej poprzez gwarancje w zakresie praw człowieka i cechy państwa prawa, oczywiście przy założeniu, że system wymiaru sprawiedliwości będzie funkcjonował prawidłowo i że ze sfery publicznej zostanie wyeliminowana korupcja.

Przejściu do prawdziwej gospodarki rynkowej musi towarzyszyć ciągła restrukturyzacja poprzez wprowadzanie reform w dziedzinie prawa handlowego i inwestycyjnego oraz zwiększenie udziału prywatnego sektora w gospodarce. Uważam, że o pozytywnym rozwoju świadczy uchwalenie ustawy o ochronie konkurencji, której celem jest zapobieganie wykorzystywaniu dominującej pozycji przez przedsiębiorstwa prywatne lub będące własnością państwa, jak również zapobieganie zawieraniu porozumień kartelowych działających na szkodę innych przedsiębiorstw i konsumentów. Jestem głęboko przekonany, że przeprowadzenie reform pomoże przyciągnąć do Mongolii zagranicznych inwestorów i dzięki temu nastąpi wzrost dobrobytu obywateli tego państwa, którzy w regionach wiejskich nadal cierpią z powodu ubóstwa ze względu na swoją zależność od rolnictwa.

Podsumowując, Panie i Panowie, chciałbym powiedzieć, że zdecydowanie popieram – a komisarz Füle już wyraził to według mnie w bardzo pozytywnym tonie – utworzenie stałej delegatury UE w Mongolii, ponieważ wierzę w możliwości rozwoju stosunków politycznych i handlowych, biorąc pod uwagę rozległe złoża surowców znajdujące się w tym kraju, położonym w strategiczny miejscu, między Chinami a Rosją. Dlatego uważam, że należy nadal rozwijać stosunki polityczne i handlowe Unii Europejskiej i jej państw członkowskich z Mongolią.

  Kristiina Ojuland, w imieniu grupy ALDE – Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu! Mongolia jest krajem bogatym w zasoby mineralne, takie jak miedź, węgiel, wolfram, cyna i złoto. To czyni ją niezwykle atrakcyjnym partnerem gospodarczym.

Jednak kierując się naszymi interesami gospodarczymi, powinniśmy jednocześnie wykorzystać okazję i postawić pewne warunki, a także zachęcić Mongolię do podjęcia bardzo potrzebnych reform. W kraju tym obserwujemy poważne problemy, takie jak szerząca się korupcja, brak dobrego zarządzania i niewystarczająca współpraca międzynarodowa.

Ponadto istnieją również pilne kwestie związane z gospodarowaniem zasobami naturalnymi Mongolii. Obecnie złoża zasobów mineralnych w tym kraju są eksploatowane przez zagraniczne przedsiębiorstwa przy współudziale rządu Mongolii. Doprowadziło to do sytuacji, w której obywatele Mongolii nie czerpią żadnych korzyści z bogactw swojego kraju. Muszą pracować w bardzo ciężkich warunkach, niektórzy z nich pracują przy wydobywaniu złota w procesie polegającym na wykorzystywaniu rtęci. Opary rtęci powodują nieodwracalne szkody dla ich zdrowia. Jednak to nie wszystko. Wiele dzieci w Mongolii rodzi się z deformacjami i nieuleczalnymi chorobami wynikającymi ze szkodliwych warunków pracy rodziców.

Gospodarka Mongolii staje również w obliczu wyzwań z powodu ceł eksportowych oraz zakazów importu, które Rosja i Chiny nakładają na ten kraj, oraz z powodu jego ograniczeń technologicznych.

Zwierzęta gospodarskie stanowią nadal 80 % produkcji rolnej Mongolii, jednak mięso nie może być eksportowane ze względu na zbyt skromne zaplecze do kontroli jakości.

Jeżeli zobowiązujemy się do realizowania umowy o partnerstwie i współpracy, to, - aby rozwijać z Mongolią trwałe stosunki społeczne, gospodarcze i w dziedzinie ochrony środowiska – powinniśmy pomóc temu krajowi w pokonaniu problemów, których doświadcza.

  Béla Kovács (NI) – (HU) Pani Przewodnicząca! Ja również byłam członkiem delegacji goszczącej po raz ósmy w Ułan Bator trzy tygodnie temu, gdzie miałam okazję przekonać się, że struktury polityczne i społeczeństwo Mongolii rzeczywiście stają się coraz bardziej demokratyczne. Nastąpił znaczny postęp w kwestii praw człowieka. Uczestniczyliśmy w spotkaniach z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, które potwierdziły, że zostały uznane przez rząd Mongolii oraz że uznano w tym kraju wolność mediów, co przyjmujemy z zadowoleniem. Podpisanie umowy o partnerstwie i współpracy jest niezmiernie ważne, ponieważ umożliwi wprowadzenie w Mongolii europejskich standardów. Ponadto konieczna jest modernizacja przedstawicielstwa UE, działającego obecnie jako sekretariat techniczny, aby poprawić stosunki między tymi dwoma krajami.

  Joachim Zeller (PPE) – (DE) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu, Panie i Panowie! Jestem bardzo wdzięczny panu posłowi Paolowi Bartolozziemu za to, że wystosował to ustne pytanie i kwestia Mongolii stała się przedmiotem debaty w Parlamencie Europejskim. W Parlamencie poruszano już wiele aspektów byłych republik radzieckich w Azji Środkowej, jednak bardzo mało uwagi poświęcono Mongolii i sytuacji w tym kraju.

To dosyć niesprawiedliwe, gdyż Mongolia – jako państwo należące do bloku komunistycznego – bardzo wcześnie ogłosiła swoją niepodległość i rozpoczęła demokratyzację społeczeństwa. Już w 1992 roku uchwaliła demokratyczną konstytucję i od tego czasu w kraju tym odbywały się wybory, które według obserwatorów przebiegały ogólnie w sposób demokratyczny i poprawny – czego nie można uznać za rzecz oczywistą w państwach tego regionu.

Od kilku lat rząd Mongolii podejmuje wysiłki mające na celu zwalczanie korupcji przy pomocy prawa, a w 2010 roku uchwalono moratorium na wykonywanie kary śmierci, czego nie udało się przeprowadzić nawet niektórym największym państwom demokratycznym. Niemniej jednak trzy miliony obywateli, którzy żyją w tym rozległym kraju o ekstremalnych warunkach klimatycznych, cierpią w wyniku trwającego nadal procesu transformacji. Obywatele tego kraju – w większości prowadzący nadal koczowniczy tryb życia – przybywają tłumnie do kilku miast, które nie mają wystarczającej infrastruktury.

Zasoby mineralne tego kraju nie są eksploatowane w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego. Problemy energetyczne sprawiają, że życie społeczne i gospodarcze jest jeszcze trudniejsze. Ściśnięta między swoimi dwoma dużymi sąsiadami, Rosją i Chinami, Mongolia narażona jest na jeszcze większe niż wcześniej uzależnienie od tych dwóch państw. Należy uznać wysiłki i sukcesy Mongolii w zakresie demokratyzacji społeczeństwa – i w tym przypadku uważam, że szklanka jest do połowy pełna, a nie do połowy pusta – ponieważ stanowią one przykład dla reszty regionu i ukazują, co można osiągnąć pomimo trudnej przeszłości.

Mongolia powinna nadal otrzymywać nasze wsparcie, nie tylko w kontekście programów pomocy, ale również poprzez bezpośrednią obecność Unii Europejskiej w stolicy Mongolii w postaci osobnej delegatury. Będzie to znak, że los tego kraju nie jest Europie obojętny; o interesy europejskie nie powinna już dbać delegatura z Pekinu. Bardzo żałuję, że Konferencja Przewodniczących nie była przygotowana, aby ten fakt podkreślić poprzez przyjęcie rezolucji parlamentarnej.

  Niccolò Rinaldi (ALDE) – (IT) Pani Przewodnicząca! Abstrahując od otwarcia delegatury w Ułan Bator – czego nie możemy dłużej odkładać, tym bardziej, że dalsze prowadzenie stosunków z Pekinu jest bardzo złe ze względów symbolicznych – oraz od długo oczekiwanej umowy o partnerstwie, wszyscy zdajemy sobie sprawę z bogactw mineralnych tego kraju oraz jego słabości pod względem sprawiedliwości społecznej, mimo że Mongolia stworzyła na swój sposób pewną formę demokratycznej spójności.

Chciałbym zapytać Komisję, gdzie z geostrategicznego punktu widzenia powinna zostać umieszczona Mongolia: nie jest to bowiem państwo objęte strategią UE wobec Azji Środkowej. Sądzę jednak, że część środków tej strategii mogłaby zostać rozszerzona na Mongolię ze względu na jej historię kulturalną, która jest zbliżona do historii innych krajów tego regionu. Państwo to posiada obecnie status obserwatora w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i Unia Europejska rozważa możliwość pomocy Mongolii w uzyskaniu statusu pełnoprawnego członka tej organizacji, biorąc pod uwagę powiązania kulturalne z czasów starożytnych między Europą a Mongolią.

  Elena Băsescu (PPE) – (RO) Pani Przewodnicząca! Na początku chciałabym również pogratulować mojemu koledze, panu posłowi Bartolozziemu, tej inicjatywy. Stosunki UE z Mongolią muszą zostać zweryfikowane w celu ratyfikowania umowy o partnerstwie i współpracy. Przedmiotowy dokument umocni stosunki między stronami i zachęci do przeprowadzenia reform gospodarczych.

Mongolia wykazuje znaczny potencjał w zakresie źródeł energii i handlu. Dotychczas jej stosunki z UE opierały się na postanowieniach umowy o handlu z 1993 roku. Z tego powodu wyniki obrotu handlowego były stosunkowo niskie. W kwestii kultury obserwowaliśmy problemy ze zorganizowaniem wymiany studentów. Rozszerzenie na ten region programów takich jak Erasmus przyniosłoby poprawę w tej dziedzinie współpracy. Uważam, że należy utworzyć delegaturę UE w celu lepszej koordynacji tych wszystkich działań. Umożliwi to bezpośredni kontakt z władzami w celu zapewnienia efektywnego wdrażania umowy o partnerstwie i współpracy.

  Andreas Mölzer (NI) – (DE) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu! Mongolia Wewnętrzna znana jest ze swoich bogatych zasobów węgla i gazu ziemnego. Mimo iż według chińskiego prawa prawo do eksploatowania tego terenu należy do zamieszkujących ten obszar obywateli Mongolii, to w rzeczywistości sprawa ta wygląda inaczej. Przedsiębiorstwa chińskie były krytykowane za wydobywanie węgla z intensywnym wykorzystaniem wody i zużywanie ogromnych ilości wody gruntowej, co prowadzi do pustynnienia stepu. Słychać było również głosy krytyki w kwestii pastwisk, których stan ulega pogorszeniu wskutek przewozu węgla.

Obecne protesty obywateli Mongolii spowodowały wybuch kolejnego, po powstaniu tybetańskim w 2008 roku i powstaniu muzułmańskich Ujgurów w 2009 roku, długo tlącego się konfliktu etnicznego w Chinach. W sytuacji stałego niedoboru wody w Chinach oraz ogromnego zapotrzebowaniu na surowce w tym kraju można spodziewać się dalszej eskalacji mongolskiego konfliktu. Partnerstwo z Mongolią, które obowiązywało przez kilka lat, sprawia, że sytuacja ta dotyczy obecnie również UE, a UE musi niewątpliwie podwoić swoje wysiłki w działaniach na rzecz poszanowania praw człowieka i praw mniejszości.

  Štefan Füle, komisarz – Pani Przewodnicząca! Chciałbym podziękować szanownym posłom za ich cenny wkład w debatę na temat Mongolii. Była to krótka, ale bardzo interesująca dyskusja o stosunkach dwustronnych z tym coraz ważniejszym partnerem Unii Europejskiej.

Odpowiadając na jedno lub dwa pytania zadane podczas tej debaty, pozwolę sobie wyjaśnić, że umowa o partnerstwie i współpracy obejmuje współpracę w sprawie czterech głównych kwestii: po pierwsze podstawowych norm i standardów, po drugie zrównoważonego rozwoju, w tym rozwoju środowiskowego i społecznego, po trzecie handlu i inwestycji, ze szczególnym uwzględnieniem surowców, oraz po czwarte sprawiedliwości i wolności, w tym kwestii migracji.

Jeżeli chodzi o harmonogram: uzgodniony tekst został przedstawiony państwom członkowskim Unii Europejskiej, które będą musiały osiągnąć porozumienie w kwestii jego podpisania. Komisja Kontroli Spraw Europejskich Izby Gmin jest obecnie w trakcie oceniania zgody Wielkiej Brytanii odnośnie do zagadnień związanych z wymiarem sprawiedliwości i sprawami wewnętrznymi, które zostały ujęte w licznych umowach o partnerstwie i współpracy.

Nie chcę wypowiadać się w imieniu Izby Gmin, ale oczekuje się, że procedura ta potrwa od sześciu do ośmiu tygodni. Tym samym może to oznaczać możliwość podpisania umowy we wrześniu podczas kolejnego posiedzenia Wspólnego Komitetu UE-Mongolia.

Unię Europejską i Mongolię, chociaż dzieli duża odległość i istniały w różnych systemach politycznych, łączy tradycja tolerancji, otwartości i równości. Wraz z wejściem w życie umowy o partnerstwie i współpracy Unia Europejska stanie się tak zwanym trzecim sąsiadem Mongolii, nie tylko w teorii, ale również w praktyce.

Zanim zakończę swoje wystąpienie, pozwolę sobie wrócić do innego, konkretnego pytania, które pominąłem – przepraszam za to przeoczenie. Jutro w Wiedniu odbędzie się specjalne spotkanie w ramach Stałej Rady OBWE. Do państw członkowskich zwróci się minister spraw zagranicznych i handlu Mongolii. Mam przed sobą szkic oświadczenia UE. Dziś mogę jedynie powiedzieć, że z zadowoleniem przyjmiemy chęć pogłębiania przez Mongolię stosunków z Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Jutro zdecydujemy, czy podamy dodatkowe informacje w tej sprawie.

Poprzez wypełnianie swoich zobowiązań – pragnę to podkreślić – Mongolia ma duży potencjał, aby stać się dobrym przykładem w tym regionie.

  Przewodnicząca – Zamykam debatę.