Pełne sprawozdanie z obrad

Środa, 22 czerwca 2011 r. - Bruksela

19. Postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi (debata)

  Przewodnicząca – Kolejnym punktem porządku dziennego jest sprawozdanie (A7-0214/2011) pani poseł Romany Jordan Cizelj, w imieniu Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie postępowania z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi (COM(2010)0618 - C7-0387/2010 - 2010/0306(NLE)).

  Romana Jordan Cizelj, sprawozdawczyni − (SL) Pani Przewodnicząca! Zajmujemy się wnioskiem ustawodawczym, dzięki któremu wprowadzimy po raz pierwszy europejskie normy postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym. Upłynęły dwa lata od chwili, kiedy przyjęliśmy dyrektywę w sprawie bezpieczeństwa jądrowego; od tego czasu przywiązuje się coraz większą wagę do bezpiecznej eksploatacji elektrowni jądrowych.

Również Parlament Europejski kilkakrotnie wzywał do przyjęcia dyrektywy o postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym. Wydarzenia w Fukushimie pokazały, że postępowanie nasze było słuszne, ponieważ wypalone paliwo jądrowe składowane w tymczasowym basenie może również stanowić zagrożenie, któremu da się zapobiec przez zastosowanie właściwych środków. Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) zdecydowanie opowiada się za pomysłem dyrektywy europejskiej, jednak chcielibyśmy by niektóre jej przepisy były bardziej rygorystyczne. W naszym sprawozdaniu zwróciliśmy uwagę na aspekty technologiczne, zapewnienie zasobów finansowych i ludzkich, oraz powołanie niezależnych, silnych i właściwych organów regulacyjnych.

Pozwolę sobie przedstawić nieco bardziej szczegółowo nasze stanowiska. Nawet najlepsze, jak najbardziej pożądane pomysły nie zostaną urzeczywistnione, jeżeli nie będzie wystarczającego finansowania. W ITRE w sposób istotny wzmocniliśmy wymogi finansowe. Naszym zdaniem, nie wystarczy, żeby takie zasoby były jedynie wystarczające i dostępne. Musimy zagwarantować spełnienie obu tych wymagań na szczeblu politycznym, dlatego też opowiadamy się za większą przejrzystością i nadzorem nad zasobami finansowymi. Wprowadzamy także wymóg wykorzystywania środków pieniężnych na określony cel.

Utrzymaliśmy też w mocy stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci”, co uważam za jedno z kluczowych żądań Parlamentu Europejskiego. Zajęliśmy się także budzącymi zaniepokojenie opinii publicznej kwestiami dotyczącymi bezpieczeństwa składowanego paliwa jądrowego i poparliśmy zasadę odwracalności. Stoimy na stanowisku, że wypalone paliwo jądrowe musi podlegać kontroli. Ze względów technicznych lub też w przypadku pojawienia się nowych rozwiązań technologicznych, paliwo takie mona jednak wydobywać, przerabiać lub recyklizować i użyć ponownie.

Zaostrzyliśmy znacząco wymagania w zakresie przejrzystości i określiliśmy szczegóły dotyczące udziału społeczeństwa, informacji, jakie mają być podawane do wiadomości publicznej, jak również metody komunikacji i udziału w procedurach. W tym kontekście przywołaliśmy postanowienia konwencji z Aarhus. Nasza Komisja opowiada się za współpracą regionalną. Chcąc jednak zapewnić, żeby współpraca regionalna nie posłużyła jako wymówka pozwalającą na odkładanie decyzji, dodaliśmy całe mnóstwo wymagań, jakie powinna spełniać taka współpraca.

Poświęciliśmy szczególną uwagę ochronie pracowników, którzy zajmują się wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi, spełnieniu wymagań praktycznie sprawdzonej zasady ALARA (utrzymania zagrożenia na najniższym rozsądnie osiągalnym poziomie), potrzebie kształcenia i szkoleń, jak również potrzebie rozwijania umiejętności w zakresie nauki i techniki.

Chciałabym szczególnie podkreślić nasze stanowisko w sprawie eksportu odpadów promieniotwórczych. Przypuszczam, że ani jeden z członków naszej Komisji nie jest zwolennikiem poglądów w rodzaju „nie na moim podwórku” (ang. nimby). Nie popieramy nieodpowiedzialnego postępowania i chcemy, żeby odpady promieniotwórcze były bezpiecznie składowane. Z drugiej strony, wiemy, że są wyjątki, kiedy dopuszcza się eksport. A zatem poparliśmy przyjęcie poprawki pozwalającej na eksport do krajów stosujących normy, które będziemy w prowadzać w UE przez przedmiotową dyrektywę. Na przykład, nie powinniśmy eksportować odpadów promieniotwórczych do krajów, które nie posiadają składowisk służących do ostatecznego usuwania odpadów. Złożyliśmy także poprawkę, w której żądamy, żeby po zakończeniu wzajemnej oceny, Komisja Europejska oceniła koncepcję postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym. Szczególny nacisk należy położyć na zasadę odwracalności w wymogach dotyczących exportu.

Panie i Panowie! Na mocy traktatu EURATOM Parlament Europejski pełni jedynie funkcję doradczą. Pracowaliśmy ciężko i chciałabym wierzyć, że nasza praca nie pójdzie na marne. Oczekuję zatem, by Komisja Europejska i Rada uszanowały nasze stanowiska i proszę Państwa o poparcie podczas tej debaty stanowisk zajętych przez ITRE.

  Günther Oettinger, komisarz − (DE) Pani Przewodnicząca, Szanowni Państwo! Dyskutujemy dziś nad wnioskiem Komisji w sprawie, która dotyczy Europy i która znalazła się po raz drugi w porządku obrad Parlamentu. Pierwszy wniosek Komisji nie został przyjęty w 2003 ani w 2004 roku. Uważamy za rozsądne i wskazane, żeby na poziomie europejskim stosować najwyższe normy bezpieczeństwa w odniesieniu do wykorzystania energii jądrowej, niezależnie od celu jej wykorzystania, jak również do postępowania z odpadami promieniotwórczymi.

Chciałbym bardzo podziękować Pani Poseł Jordan Cizelj za wyczerpujące sprawozdanie i za jej pracę w ostatnich kilku tygodniach. Pragnę także podziękować kontrsprawozdawcom z Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz z innych komisji. Moi urzędnicy powiedzieli mi, że przygotowali Państwo bardzo rzeczowe i fachowe sprawozdanie. Cieszymy się, że poparto w nim główne aspekty wniosku Komisji, który ma w zamyśle stać się ważnym elementem rozwoju całościowego europejskiego prawnego i regulacyjnego systemu bezpieczeństwa o najwyższej możliwej randze.

Jestem zadowolony, że zasadniczo zgadzają się Państwo z koncepcją europejskich ram prawnych i że popierają Państwo nasze propozycje dotyczące odpowiedzialności za programy krajowe, jasno określonych wymogów, harmonogramów i wymagań finansowych, informacji, a także pełnego, aktywnego udziału społeczeństwa na wczesnym etapie każdego krajowego procesu wdrażania.

Chcemy działać wspólnie, by móc zapewnić sobie otrzymywanie szczegółowych i wiarygodnych dowodów dotyczących sposobów składowania i ich zabezpieczenia, zwłaszcza że okresy składowania będą bardzo długie.

Uważamy, że wiele przedstawionych przez Państwa wniosków wynika z szerokiej wiedzy. Wnioski te wspierają i wzmacniają podejście Komisji.

Chciałbym przedstawić kilka uwag związanych z czterema konkretnymi zagadnieniami.

Po pierwsze, podstawową zasadą jest, że nie chcemy drobiazgowo regulować każdego szczegółu fundamentalnej zasady pomocniczości. Sytuacja wyjściowa każdego z państw członkowskich jest inna. Chcemy stworzyć unijne ramy prawne. W projekcie dokumentu zawarto sprawy istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa i norm. Pozostawiliśmy, na przykład, pole manewru jeśli idzie o udział społeczeństwa, kształcenie i szkolenia pracowników oraz kadry zarządzającej, a także szczegóły modeli finansowych – nie jakości finansowania – i celowo pozostawiamy otwartą sprawę uregulowań dotyczących miejsc ostatecznego składowania wybudowanych lub eksploatowanych wspólnie przez kilka państw członkowskich. W razie konieczności możemy wydać zalecenia w tych dziedzinach, jeśli bardziej szczegółowe potraktowanie tych zagadnień okaże się niezbędne w dalszych etapach omawianego procesu.

Jestem jednak pewien, że przedmiotowy wniosek nie będzie ostatnim, jaki zostanie przedstawiony w ciągu następnych 20 lat. Spodziewam się, że potrzebne będzie uzupełnianie i zmienianie jego treści w trakcie procesu wdrażania w ciągu następnych dwóch do pięciu lat. Oto dlaczego Komisja wyraźnie oferuje wszystkim Państwu sposobność zmiany dyrektywy we właściwym czasie, abyśmy mogli uczyć się na naszych doświadczeniach i jeszcze bardziej ulepszyć tę dyrektywę.

Po drugie, jeżeli przyjrzymy się kwestii odwracalności procesów związanych ze składowaniem elementów paliwowych i odpadów, zasadą jest, że każde miejsce składowania musi być odpowiedni i bezpieczne do stałego składowania z geologicznego i technicznego punktu widzenia, a także pod względem konstrukcji. Jesteśmy jednak świadomi, że nastąpi rozwój w dziedzinie nauki i badań. W tej chwili istnieją coraz większe oczekiwania, że w dającej się przewidzieć przyszłości, w ciągu kilku następnych dziesięcioleci, na skutek postępu w następnej lub kolejnej generacji badań naukowych będziemy mogli recyklizować lub składować odpady efektywniej niż dzisiaj. A zatem uważamy, że wariant odwracalności, w połączeniu ze stałym dostępem i zabezpieczeniem, jest równie ważny; chcemy zatem móc włączyć go do ustawodawstw krajowych, a może także sformułować tę kwestię wyraźniej w preambule.

Po trzecie, popieramy szczególnie poglądy sprawozdawczyni na temat znaczenia odpowiedniego finansowania krajowych programów postępowania z odpadami promieniotwórczymi. Z tego powodu wniosek Komisji obejmuje ważne wymogi dotyczące finansowania, mające na celu zapewnienie, żebyśmy nie nałożyli nadmiernego ciężaru na następne pokolenia. Chcemy zatem zagwarantować udostępnienie finansowania we właściwym czasie i zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”, szczegółowe i wiarygodne prognozowanie kosztów w programach krajowych oraz przekazywanie informacji o wszystkich sprawach związanych z gospodarowaniem odpadami pracownikom i całemu społeczeństwu. Ważna jest również przejrzystość finansowania.

Popieramy również wnioski zmierzające do tego, aby finansowanie było gwarantowane na odpowiednio długie okresy. Wnioski te przedstawimy Radzie w Państwa imieniu.

Ostatnia moja uwaga dotyczy eksportu. Podstawową zasadą naszego wniosku jest, że każde państwo członkowskie musi odpowiadać za swoje własne zadania, a także zawrzeć porozumienia dwustronne oraz wypracować rozwiązania z innymi państwami członkowskimi, niezależnie od tego, ile ma elektrowni jądrowych i czy w ogóle je posiada oraz jaką ilość odpadów ma zwykle przerobić – a to dlatego, że każde państwo członkowskie generuje odpady promieniotwórcze z wyrobów medycznych i badań przemysłowych, nawet jeśli nie posiada elektrowni jądrowych. Eksport do państw trzecich nie leży w zasadzie w interesie Europy.

W Niemczech − w moim kraju ojczystym − w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych duże ilości niebezpiecznych odpadów wyeksportowano do byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej i do Europy Wschodniej i tam za opłatą składowano w obiektach, które nawet w przybliżeniu nie spełniały norm tamtego okresu ani nie zapewniały najlepszej możliwej ochrony środowiska i ludności. Obawa, że coś takiego się stanie zachodzi i teraz. Z tego powodu jesteśmy w Komisji gotowi do przyjęcia każdego możliwego rozwiązania restrykcyjnego, włączając w to zakazy i ograniczenie eksportu. Chcemy zaapelować do Parlamentu, by nie popierał otwarcia tego obszaru tylko rozwiązanie restrykcyjne. Ułatwi nam to zapewnienie, żeby pod koniec procedury Rada nie złagodziła restrykcji eksportowych.

Chciałbym bardzo Państwu podziękować za konstruktywne wsparcie w dniu dzisiejszym. Jestem pewien, że za parę lat znów będziemy w Parlamencie dyskutować nad tym tematem z zamiarem rozszerzenia i poprawienia tej pierwszej dyrektywy.

  Jean Lambert, sprawozdawczyni komisji opiniodawczej Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych − Pani Przewodnicząca! Miejmy nadzieję, że kiedy dojdziemy do przeglądu tej dyrektywy, będziemy to mogli zrobić na innej podstawie prawnej.

Nasza komisja uważa, że podstawą prawną powinien być art. 153 Traktatu, gdyż sprawa ta dotyczy bezpośrednio zdrowia i bezpieczeństwa. Podkreśliliśmy także znaczenie podawania informacji i rzeczywistych konsultacji z pracownikami w sprawie ich bezpieczeństwa oraz oceny zabezpieczeń, nie tylko w odniesieniu do miejsc związanych z wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi, ale także możliwości ich transportowania oraz potrzeby rygorystycznego i efektywnego systemu inspekcji połączonych z sankcjami, które mają być skuteczne, odstraszające i proporcjonalne.

Chcemy również, aby wszyscy posiadacze licencji zapewniali gruntowne i ustawiczne szkolenie wszystkich osób mających do czynienia z tymi substancjami, w tym podwykonawców – stanowiących potencjalnie słabe ogniwo w łańcuchu bezpieczeństwa – robotników sezonowych i wszystkich innych osób pracujących w obiekcie, niezależnie od ich zadań. Wyznajemy również pogląd, że nie ma łatwego podziału pomiędzy cywilnymi i wojskowymi odpadami, jako że w obecnej dobie cywile mogą także mieć do czynienia z odpadami wojskowymi.

  Pavel Poc, sprawozdawca komisji opiniodawczej Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności − (CS) Pani Przewodnicząca! Chciałbym szczerze pogratulować Pani Poseł Sprawozdawczyni wyniku jej pracy. Jako sprawozdawcy komisji opiniodawczej Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, było mi dane doświadczyć osobiście jak projekt o charakterze technicznym stał się z dnia na dzień tematem wysoce politycznym, a zatem chciałbym też podziękować wszystkim moim Koleżankom i Kolegom Posłom, którym udało się zachować obiektywne podejście, nawet w obliczu presji powstałej po katastrofie w Japonii. Chciałbym szczególnie podziękować kontrsprawozdawcom Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności za pomoc w zapewnieniu wysokiej jakości opinii tej komisji.

Uważam, że dyrektywa ustanowi ramy prawne postępowania z wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi w Unii Europejskiej i stanie się integralną częścią prawodawstwa UE, zapewniając bezpieczne wykorzystanie energii jądrowej w tych państwach członkowskich, które zachowają ją w swoim koszyku energetycznym. Z wielkim zadowoleniem przyjmuję, między innymi, żądanie zabezpieczenia przez państwa członkowskie wystarczającego finansowania wydatków związanych z postępowaniem z wypalonym paliwem. Sam odwiedziłem kilka składowisk odpadów promieniotwórczych i zdecydowanie uważam, że niedobory finansowania mogą prowadzić bezpośrednio do obniżenia bezpieczeństwa tych składowisk, a takiej sytuacji musimy w Europie zapobiec.

  Edit Herczog, w imieniu grupy S&D – (HU) Pani Przewodnicząca! W imieniu Grupy Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim przyjmuję z zadowoleniem przedmiotowe sprawozdanie. To wynik długich dyskusji, konsultacji i negocjacji, W dniu jutrzejszym poprzemy jednomyślnie jego przyjęcie. Przez 60 lat wykorzystywaliśmy technologię jądrową do wytwarzania energii, do produkcji środków farmaceutycznych, jak również jako napęd okrętów podwodnych i lodołamaczy. Przez te minione 60 lat nie potrafiliśmy jednak znaleźć skutecznych rozwiązań w zakresie postępowania z odpadami niebezpiecznymi i ich długoterminowego składowania. Jakkolwiek niekoniecznie zgadzamy się z każdym jej elementem, popieramy przyjęcie przedmiotowej dyrektywy, ponieważ ogranicza ona przeszkody polityczne, określa konieczne warunki finansowania oraz daje nam niezależność. Choć mamy odmienne opinie dotyczące wytwarzania energii, wszyscy zgadzamy się, że zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” odpady wytwarzane w Unii Europejskiej muszą być składowane na terytorium UE, jeśli nawet przerób ma miejsce w państwie trzecim. Popieramy inicjatywę ograniczania odpadów do minimum oraz – jeżeli badania i postęp to umożliwią – prowadzenia dalszego recyklingu, ponieważ zasada odwracalności jest dla nas ważna.

Uznajemy również za niezwykle ważne, by nie zapominać o czynniku ludzkim. Koniecznie należy zagwarantować uwzględnienie czynnika ludzkiego, z czym ściśle wiąże się bezpieczeństwo pracowników, które ma być priorytetem podczas składowania odpadów. Uważamy jednak, że ważne jest, by nadmienić, iż obecne podstawy prawne nie zapewniają wystarczających rozwiązań europejskich, ponieważ nie mamy w tym względzie prawa do współdecydowania. Dlatego właśnie uważamy za istotne znalezienie w przyszłości nowej podstawy prawnej. Na koniec chcę powiedzieć, że Europa musi być liderem jeśli idzie o uregulowania i budowę składowisk. Tylko w ten sposób możemy stać się przykładem dla reszty świata.

  Fiona Hall, w imieniu grupy ALDE – Pani Przewodnicząca! Odpady promieniotwórcze są problemem, którym po prostu musimy podjąć. Nawet gdyby jutro zamknięto wszystkie reaktory jądrowe, i tak pozostałaby nam spuścizna w postaci odpadów z półwiecza wytwarzania energii jądrowej i różnych innych rodzajów działalności. Ponieważ nie możemy zażyczyć sobie, żeby przestały istnieć, musimy postępować z odpadami promieniotwórczymi w możliwie najbardziej odpowiedzialny sposób. To zaś oznacza, że odpady promieniotwórcze pozostają pod kontrolą i nadzorem UE.

Kiedy odpady promieniotwórcze raz znajdą się poza europejskimi granicami, nie możemy zagwarantować sposobu postępowania z nimi. Z tego powodu grupa ALDE zdecydowanie popiera stanowisko pana komisarza i opowiada się za utrzymaniem status quo. Eksport odpadów promieniotwórczych do państw trzecich musi być zakazany.

Szczególnym problemem dotyczącym odpadów promieniotwórczych jest ogromna skala czasowa zagrożenia, jakie powodują. Dziesięć tysięcy lat temu żyliśmy w jaskiniach. Cóż więc możemy wiedzieć o tym, jak będzie wyglądało ludzkie społeczeństwo i planeta Ziemia za dziesięć tysięcy lat?

Z tego powodu decyzje podejmowane dziś muszą być zabezpieczone przed zmianami w przyszłości. W tej chwili składowanie odpadów promieniotwórczych w głębokich warstwach geologicznych może ogólnie wyglądać na najmniejsze zło, ale postęp nauki potencjalnie może podważyć to twierdzenie. Z zadowoleniem przyjmuję zatem uwagi pana komisarza na ten temat. Z tego powodu umieszczenie w przedmiotowej dyrektywie klauzuli dotyczącej jej przeglądu jest przejawem zdrowego rozsądku.

Na koniec muszę też wskazać, jak zrobiło to już przede mną wielu kolegów posłów, jak absurdalne jest to, że Parlament Europejski wydaje jedynie opinię i jest pozbawiony możliwości zajęcia stanowiska w sprawie tej dyrektywy, od której zależy bezpieczeństwo tak wielu przyszłych pokoleń.

  Evžen Tošenovský, w imieniu grupy ECR – (CS) Pani Przewodnicząca! Jako kontrsprawozdawca Grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, chciałbym pochwalić sprawozdanie pani poseł Jordan Cizelj. Przedmiotowe sprawozdanie przygotowywane było podczas bardzo złożonych, a nawet histerycznych, debat w związku z klęską żywiołową w Japonii i jej skutkami dla elektrowni jądrowych.

Po wielu dyskusjach udało nam się zachować racjonalne podejście do naszej gospodarki odpadami promieniotwórczymi. Nie ulega żadnej wątpliwości, że musimy starać się o zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa podczas postępowania z odpadami promieniotwórczymi, a zatem w sprawozdaniu położono nacisk na obowiązek informowania i otwartości w działaniach, aby zwiększyć zaufanie społeczne. Wszystkie te działania muszą być poddane ścisłej kontroli, zgodnie z międzynarodowymi normami. Ważne jest zapewnienie składowania zgodnego z tymi normami, zarówno w tymczasowych składowiskach, jak i składowiskach długoterminowych. Są to działania niezwykle kosztowne, które będą funkcjonować dziesiątki, jeśli nawet nie setki lat. Należy zatem wziąć pod uwagę dalszy postęp technologiczny w przyszłych dziesięcioleciach. Technologia składowania musi uwzględniać pewien zakres przyszłej elastyczności. Moim zdaniem próby całkowicie szczelnego zabezpieczania odpadów promieniotwórczych w stałych składowiskach są nierozsądne.

  Béla Kovács (NI) – (HU) Pani Przewodnicząca! Podczas gdy Unia Europejska próbuje znaleźć rozwiązanie problemu składowania i usuwania tzw. wypalonego paliwa, w Stanach Zjednoczonych i Rosji jest ono uważane za ekonomicznie opłacalne źródło energii. Wypalone paliwo powstające dziś w elektrowniach jądrowych może być łatwo użyte jako paliwo w reaktorach czwartej generacji, chłodzonych stopionymi solami. Zastosowanie metody przyspieszacza protonów, z wykorzystaniem stopu ołowiu i bizmutu otwiera jeszcze większe możliwości. Długożyciowe wysokoaktywne izotopy powstające w elektrowniach jądrowych zasadniczo nie są niebezpieczne – mogą zostać przeobrażone w krótkożyciowe niskoaktywne izotopy pozwalające wykorzystać składowisko do wytwarzania energii elektrycznej. To, że reaktory te mogą być również zasilane torem, a nasze zasoby tego materiału są dziesięć razy większe niż zasoby uranu, jest ich następną zaletą. Wspomniane reaktory zasilane są ułamkiem masy krytycznej materiału rozszczepialnego, co oznacza, że wystąpienie samorzutnej reakcji łańcuchowej jest niemożliwe. Jeżeli nie zaczniemy natychmiast wprowadzać i stosować tej nowej technologii, znowu pozostaniemy w tyle za przodującymi badaniami, postępem i rozwojem gospodarczym.

  Maria Da Graça Carvalho (PPE) – (PT) Pani Przewodnicząca! Gratuluję Pani Poseł Sprawozdawczyni wykonania doskonałej pracy. Proponowane ramy mają na celu zapewnienie, by państwa członkowskie ustanowiły ramy regulacyjne i sporządziły krajowe programy bardziej odpowiedzialnej gospodarki odpadami promieniotwórczymi.

Ważne jest, by programy krajowe zawierały klarownie opisane procesy podejmowania decyzji. Podejmowanie decyzji musi być oparte na wyraźnym podziale obowiązków i odpowiedzialności pomiędzy różnymi uczestniczącymi podmiotami. Podstawowymi problemami są: kontrola, nadzór i informacje mające istotne znaczenie dla przejrzystego zarządzania. Udział społeczeństwa sprzyja porozumieniu i zaangażowaniu, prowadząc do społecznej legitymizacji strategii postępowania z odpadami promieniotwórczymi. Jest sprawą istotną, żeby społeczeństwo było informowane o potencjalnych zagrożeniach we wszystkich obszarach mających związek z energią jądrową i nowymi technologiami.

Informacje, wiedza i wysoki poziom przejrzystości są konieczne dla uzyskania społecznej akceptacji. Muszę również podkreślić ważną role, jaką współpraca międzynarodowa i wspólne programy badawczo-rozwojowe odgrywają w rozpowszechnianiu i wymianie najlepszych praktyk w tej dziedzinie.

  Marita Ulvskog (S&D) – (SV) Pani Przewodnicząca! Debata na temat energii jądrowej zawsze dzieli nas na różniące się obozy. Jesteśmy za albo przeciw, chcemy szybkiej likwidacji i stopniowego wycofywania albo zupełnego niewycofywania się ze stosowania tej energii. Gdy jednak idzie o bezpieczeństwo jądrowe, wszyscy wychodzimy z całkiem odmiennej pozycji. W tym przypadku wszyscy zgadzamy się, że chcemy możliwie najwyższego poziomu bezpieczeństwa, a to oczywiście stosuje się również do odpadów promieniotwórczych, za które będziemy odpowiedzialni, niezależnie od tego jak długo będziemy kontynuować wykorzystanie energii jądrowej – a odpowiedzialność ta będzie spoczywać jeszcze na wielu, wielu pokoleniach po nas. Bezwzględnie musimy postępować z odpadami w jak najlepszy sposób, a dyrektywa UE musi być tak skonstruowana, żeby rzeczywiście pozwoliła osiągnąć wspomniane cele. Jednym ze szczególnie ważnych problemów jest eksport odpadów promieniotwórczych, o czym wspominało już kilkoro mówców. Państwa członkowskie UE muszą mieć nadal możliwość zawierania między sobą porozumień dotyczących odpadów, ale nie wolno nam eksportować odpadów do krajów poza UE. To nakaz moralny, którego musimy przestrzegać.

  Corinne Lepage (ALDE) – (FR) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu! Żadne państwo niekontrolujące sposobu postępowania ze swoimi odpadami nie powinno mieć prawa do wykorzystywania technologii, która te odpady wytworzyła. Żadne państwo nie powinno być kubłem na odpadki innego państwa. Dlatego musimy wesprzeć stanowisko Komisji w kwestii eksportu odpadów i zakazu tego procederu, a zatem musimy mieć bardzo rygorystyczne podejście do ewentualnie zawieranych porozumień.

Po drugie, odpady promieniotwórcze powinny być regulowane prawem wspólnym, ale z zaostrzonymi przepisami. Definicja, która została nam przedstawiona to mniej niż norma minimalna. W rzeczywistości nie definiuje ona nawet odpadów, ponieważ jeśli wyprowadzimy z niej logiczny wniosek, to nigdy nie będzie odpadów promieniotwórczych, gdyż zawsze będziemy w stanie wymyślić nowe rozwiązania technologiczne. Stwierdzam, że jest to nieodpowiedzialne.

Na koniec, koszty rozbiórki i koszt właściwego postępowania z odpadami powinny zostać w odpowiedni sposób włączone w cenę energii jądrowej, z czym – niestety – nie mamy jeszcze obecnie do czynienia. Nie możemy usiłować stosować zasady „zanieczyszczający płaci”, jeśli nie zamierzamy w pełni rygorystycznie i odpowiedzialnie podejść do sposobu ograniczania cen.

  Marina Yannakoudakis (ECR) – Pani Przewodnicząca! Niedawne wydarzenia w Japonii przypomniały nam z pewnością o potencjalnych zagrożeniach związanych z okiełznaniem energii jądrowej i usuwaniem wypalonego paliwa. Jednak w świecie stojącym przed wyzwaniem niedoboru energii nie możemy hołdować uprzedzeniom.

Musimy się starać zachęcać do rozwijania wszystkich form wytwarzania energii, od energii odnawialnych, zrównoważonych, do inwestowania w bezpieczne elektrownie jądrowe. Przy obchodzeniu się z energią jądrową bezpieczeństwo i przejrzystość procedur są dwiema ważnymi sprawami, na które trzeba nieustannie zwracać uwagę. Rozwiązaniem niekoniecznie musi być zamykanie elektrowni, jakie planuje się w Niemczech, lecz raczej zagwarantowanie postępowania zgodnego z najbardziej rygorystycznymi programami bezpieczeństwa, kiedy mamy do czynienia z tą formą energii i odpadami, jakie wytwarza.

Energia jądrowa ma ogromny potencjał, który może służyć Europie, ale musimy być realistami. Bądźmy proaktywni, starając się zaprząc energię jądrową do pracy dla nas teraz i w przyszłości, zgodnie z przedmiotowym sprawozdaniem.

  Paul Rübig (PPE) – (DE) Pani Przewodnicząca! Najpierw chciałbym podziękować Panu Komisarzowi Oettingerowi. Jest on teraz trzecim komisarzem odpowiedzialnym za obszar bezpieczeństwa jądrowego, odpadów i wycofywanie z eksploatacji. Parlament zawsze wspierał Komisję i nawoływał do przeniesienia władzy w tej dziedzinie na szczebel europejski. Niestety, grupa robocza ds. energii jądrowej Rady nie sądziła, żeby były to zagadnienia mieszczące się w porządku dziennym.

Jestem dumny z tego, że z wolna dochodzimy do poważnych dyskusji na te tematy i że Rada podejmuje rzeczywisty wysiłek, aby podkreślić europejską wartość dodaną, przestrzegając jednocześnie zasady pomocniczości. Jednak uważam również, że oznacza to po prostu zdanie sobie sprawy z tego, co możemy osiągnąć w tym bardzo wrażliwym obszarze w ramach ósmego programu ramowego w dziedzinie badań. Dlatego właśnie aspekt naukowy oraz pytanie o zakładany wynik harmonizacji w przyszłości, a także o to, czy chcemy uznawać wzajemnie swoje rozwiązania, są w tym obszarze szczególnie ważne.

Uważam również, że powinniśmy także pomyśleć o zagadnieniach, na których chcielibyśmy się skupić w najbliższej przyszłości. Dobrze pamiętam, że pani poseł Palacio powiedziała kiedyś, iż kwestia ta stanie ponownie na porządku dziennym, kiedy zdarzy się następna katastrofa jądrowa. Niestety, miała rację. Jest już trochę późno na takie rozważania, ale czas najwyższy, byśmy pomyśleli o działaniach, jakie trzeba podjąć na szczeblu europejskim. To jednak nie wystarcza. Europa musi odgrywać pionierską rolę, szczególnie na arenie międzynarodowej. Powinniśmy ustanawiać normy w tej dziedzinie, wspólnie z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA). Potrzebujemy norm, które całkiem po prostu zagwarantują jak najwyższy poziom bezpieczeństwa, a które ostatecznie pozwolą nam zapobiec narażeniu ludności, na ile to możliwe. Panie Komisarzu Oettinger! Chciałbym Panu pogratulować. Przyjął Pan właściwe podejście i możemy być pewni, że Parlament oraz Komisja osiągną wielki sukces.

  Hannes Swoboda (S&D) – (DE) Pani Przewodnicząca! Po pierwsze, w związku ze sprawą zakazu eksportu, chciałbym powiedzieć, że w pełni zgadzam się z panem komisarzem Oettingerem. Skoro wygląda na to, że mamy szeroki konsensus w tej kwestii, mam nadzieję, że nastąpi również porozumienie, kiedy jutro kwestia ta zostanie poddana pod głosowanie i będziemy mogli poprzeć Komisję. Byłoby wielce rozsądne, gdyby Komisja i Parlament Europejski przyjęły w tym względzie wspólne podejście.

Po drugie, co się tyczy udziału społeczeństwa, powiedział Pan, Panie Komisarzu Oettinger, że nie potrzebujemy szczegółowych regulacji w tej dziedzinie. W zasadzie ma Pan rację. Potrzeba nam jednak także udziału społeczeństwa ponad granicami krajowymi. Skoro mamy miejsca składowania położone blisko granic, nie możemy powiedzieć, że problem kończy się tam, gdzie przebiega granica, i nie dotyczy wcale obywateli innego kraju. Prawdopodobnie będziemy potrzebować wspólnych przepisów w tej dziedzinie, albowiem w innym przypadku mogą powstawać spory lub niektórzy mogą zostać wykluczeni, gdy dowiedzą się, że ten problem ich nie dotyczy jako obywateli innego państwa. My wszyscy jednak jesteśmy obywatelami Europy. Skoro niektóre kraje odczuwają skutki działania tego rodzaju miejsc składowania położonych blisko ich granic, ważne jest, byśmy ustalili pewne zasady, a Komisja zaproponowała kilka podstawowych uregulowań, by udział społeczeństwa był traktowany poważnie i oparty na wspólnych zasadach.

  Vladimir Urutchev (PPE) – (BG) Pani Przewodnicząca! Przede wszystkim chciałbym podziękować Pani Poseł Romanie Cizelj za jej świetne sprawozdanie. Żywię szczerą nadzieję, że pozwoli nam ono przybliżyć się do przyjęcia późniejszej dyrektywy w sprawie odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego.

Europa zdecydowanie potrzebuje przepisów i ram prawnych, by ustanowić obowiązkowe wymogi w celu zapewnienia jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa, czego my i obywatele Europy tak bardzo pragną. Jednak wprowadzenie takiego bezpieczeństwa wyłącznie w obrębie Europy nie jest wielkim osiągnięciem. Przeciwnie, działalność wykorzystująca energię jądrową prowadzona jest u granic Unii Europejskiej, z zachowaniem norm i przepisów mniej restrykcyjnych niż unijne, co już budzi obawy nasze i naszych obywateli. Powodem jest to, że incydenty jądrowe nie znają granic geograficznych.

Jak możemy upowszechnić stosowanie europejskich wysokich norm przez inne kraje? Jedyny praktyczny środek osiągnięcia tego celu polega na współpracy z tymi krajami i prowadzeniu wspólnych przedsięwzięć badawczych. Dlatego uważam za istotne przyjęcie pierwszej poprawki złożonej w Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, pozwalającej eksportować wypalone paliwo i odpady promieniotwórcze do krajów trzecich, jeśli w krajach tych stosowane są normy tak samo wysokie jak nasze. Odmawianie państwom członkowskim tej praktycznej możliwości pozbawia je najbardziej skutecznych środków upowszechniania naszych wysokich wymagań unijnych. Rozumiem przez to współpracę i wspólne projekty w zakresie przetwarzania odpadów promieniotwórczych. Odłóżmy na bok obawy, że oto europejski sektor energetyki jądrowej wykorzysta tę sposobność, aby pozbyć się nieużytecznych odpadów kosztem innych państw. to się naprawdę nie zdarzy. Zdecydowanie nalegam na Komisję, by przyjęła bardziej konstruktywne stanowisko w tej sprawie.

  Judith A. Merkies (S&D) – (NL) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu! Mówił Pan o trzech sprawach dla których, jak sądzę, może Pan liczyć na poparcie dużej większości w tym Parlamencie. Mówił Pan o poparciu zakazu eksportu. W każdym razie otrzyma Pan poparcie większości z nas, ponieważ dotyczy to naszych własnych odpadów. Musimy poradzić sobie z nimi sami i nie powinniśmy eksportować odpadów do krajów poza Unią Europejską.

Wzywa Pan do przejrzystości. Nikt nie jest przeciwny przejrzystości. Wygląda to na bardzo dobry pomysł, z pewnością jeśli wziąć się pod uwagę fakt, że kwestie energii jądrowej i odpadów promieniotwórczych powodują poruszenie wśród tak wielu osób.

Mówił Pan również o ostatecznym rozwiązaniu poprzez składowanie pod ziemią, jako o rozwiązaniu odwracalnym. Powiedział Pan: „To nie jest rozwiązanie stałe, zawsze będziemy mieć dostęp do tych odpadów”. Akceptuję to. Pod tym względem ma Pan moje bezwarunkowe poparcie.

Żywię jednak pewną obawę, mianowicie o składowanie pod ziemią. Czy jest Pan całkowicie pewien, że jest to najbezpieczniejsza metoda? Moim zdaniem – nie. Nie jest to też metoda, która byłaby stosowana gdziekolwiek indziej. W niektórych krajach ukształtowanie krajobrazu jest rzeczywiście nieodpowiednie do składowania odpadów promieniotwórczych, tak więc spierałabym się o to, że powinniśmy mieć jakiś inny realistyczny wariant postępowania z odpadami w ramach innej bezpiecznej alternatywy, na powierzchni gruntu.

  András Gyürk (PPE) – (HU) Pani Przewodnicząca, Panie Komisarzu, Panie i Panowie! Każde państwo członkowskie produkuje odpady promieniotwórcze. Dlatego powinniśmy nie tylko zajmować się wypalonym paliwem z elektrowni jądrowych, mając na względzie ochronę środowiska i zdrowia obywateli, ale zapewnić również ogólnie pewne i wydajne gospodarowanie odpadami promieniotwórczymi w ogólności. Choćby z tego jednego powodu jest rzeczywiście właściwe dyskutowanie dzisiaj tej kwestii tutaj, w Parlamencie Europejskim.

Zgadzam się, że wykorzystywanie energii jądrowej przynależy do suwerenności narodowej. Ustanawianie podstawowych zasad UE odnoszących się do krajowych przepisów dotyczących gospodarki odpadami jest jednak uzasadnione. Przy braku takich przepisów i w wyniku rozbieżnych regulacji uczestnicy rynku zainteresowani będą prowadzeniem postępowania z ich odpadami promieniotwórczymi w krajach o najbardziej liberalnych przepisach. Dlatego inicjatywa mająca na celu zmuszenie państw członkowskich do ustanowienia wiążących programów gospodarki odpadami jest obiecująca. Jednym z warunków wstępnych jest jednak wyznaczenie właściwych organów do sprawowania ścisłej kontroli nad działaniami w zakresie gospodarki odpadami promieniotwórczymi i karania naruszeń w sposób właściwy, jeśli zajdzie taka konieczność. Uważam również, że w programach krajowych należy wyjaśniać kompetencje takich organów i odpowiedzialność uczestników rynku.

Chciałbym podsumować przedstawiając jedną uwagą końcową: gospodarka wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi w pełnym zakresie to działanie bardzo kosztowne. Oznacza to, że programy krajowe są bezużyteczne, jeśli nie zostaną wyjaśnione kwestie finansowe. Ważna zasadą podstawową jest przeznaczenie zasobów finansowych potrzebnych na postępowanie z odpadami promieniotwórczymi już w momencie, kiedy odpady promieniotwórcze zostają wytworzone. Zgadzam się, że ci, którzy wytworzyli odpady muszą ponosić koszty postępowania z nimi. Dla uczestników rynku stanowić to będzie właściwą zachętę do ograniczania ilości odpadów promieniotwórczych i sprawnego postępowania z nimi.

  Francesco De Angelis (S&D). – (IT) Pani Przewodnicząca, Panie i Panowie! Katastrofa w Fukushimie spowodowała wznowienie dyskusji nad sprawą bezpieczeństwa jądrowego. Problem odpadów promieniotwórczych musi być podjęty i rozwiązany.

Krótko mówiąc, są dwa problemy, które uważam za priorytetowe. Pierwszym jest zakaz przekazywania odpadów. Każde państwo powinno być w stanie spełnić swoje zobowiązania, a poza wszystkim, zasada „zanieczyszczający płaci” jest zasadą sprawiedliwą. Drugi problem dotyczy bezpieczeństwa i zdrowia oraz w szczególności bezpieczeństwa pracowników. To punkt, który uważam za szczególnie istotny, bo musimy zapewnić ludziom spokój ducha. Musimy umożliwić ludności Europy spokojną egzystencję, zapewniając rozwiązanie tego problemu w sposób najbardziej przejrzysty, a nade wszystko – podkreślam – najbezpieczniejszy.

  Marian-Jean Marinescu (PPE) – (RO) Pani Przewodnicząca! W dyrektywie ustanowiono ramy prawne odpowiedzialnego postępowania z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi, co jest absolutną koniecznością w odniesieniu do regulacji.

Obecnie na terenie Unii Europejskiej trwa proces likwidacji trzech elektrowni jądrowych, wspierany przez europejski wkład finansowy. Niemcy już obwieściły swój zamiar zakończenia eksploatacji pewnej liczby elektrowni jądrowych. W niedalekiej przyszłości w innych państwach członkowskich zatrzymania wymagać będą dalsze elektrownie jądrowe, ponieważ osiągają koniec okresów eksploatacji. Podejście dyrektywy realizowane na szczeblu krajowym spowoduje powstanie promieniotwórczych składowisk na całym obszarze Unii Europejskiej. Jest to marnowanie zasobów i źródło obaw ludności. Tak jest w tej chwili w Rumunii, nawet w samym regionie, z którego pochodzę, w związku ze składowiskim odpadów promieniotwórczych z elektrowni jądrowej w Kozłoduju.

Uważam, że potrzebne jest prawdziwie europejskie i długoterminowe podejście, którego wynikiem będzie wykorzystanie wspólnej technologii, oszczędność zasobów i europejskie mechanizmy finansowania. Przyjęcie globalnego podejścia i zagwarantowanie istotnych informacji pozwoli obywatelom Unii Europejskiej nabrać ufności i spokoju ducha.

  Csaba Sógor (PPE) – (HU) Pani Przewodnicząca! Problem wypalonego paliwa i gospodarki odpadami promieniotwórczymi jest ważnym i pilnym zagadnieniem, które przyciąga jeszcze większą uwagę od czasu katastrofy w Fukushimie. Pomimo technologicznych innowacji i rozwiązań oraz programów gospodarki odpadami, problem ten stanowi wyzwanie rosnące z każdym dniem. Gospodarowanie odpadami promieniotwórczymi i ich ostateczne usuwanie to problem, który istnieje i będzie istniał w przyszłości. W Europie dążymy do osiągnięcia bezpieczeństwa energetycznego i przyjaznego dla środowiska, stabilnego sposobu wytwarzania energii. Musimy jednak zwracać coraz baczniejszą uwagę na kilka kwestii, na przykład na przerób, transmutację i ostateczne usuwanie gwałtownie rosnących ilości odpadów promieniotwórczych. Potrzebujemy nie tylko tworzenia technicznych możliwości dla tych działań, ale także rozwoju ściśle określonej struktury politycznej, prawnej i społecznej. Warto rozważyć, ocenić i zaplanować paneuropejską współpracę w tej dziedzinie. Wszyscy odpowiedzialni uczestnicy powinni być zaangażowani w proces tworzenia i rozwoju tego bezpiecznego procesu. Niezbędne jest podjęcie działań, które będą chroniły również przyszłe pokolenia.

  Jaroslav Paška (EFD) – (SK) Pani Przewodnicząca! Postępowanie z odpadami promieniotwórczymi jest – całkiem słusznie – bacznie śledzone przez ogół społeczeństwa, dobrze więc się stało, że Komisja Europejska zdecydowała się podjąć ten problem poprzez wprowadzenie całościowych przepisów określających obowiązki i odpowiedzialność wszystkich podmiotów uczestniczących w tej procedurze.

To dobrze, że w przedstawionej dyrektywie położono nacisk na lepszy nadzór nad jakością i środkami kontroli, a szczególnie na przejrzystość tych procesów i udział społeczeństwa. Moim zdaniem zabezpieczenie wystarczających środków z przeznaczeniem na pokrycie nieuniknionych kosztów likwidacji reaktorów jądrowych i postępowania z powstającymi w wyniku tych działań odpadami promieniotwórczymi pozostaje ważną, otwartą sprawą. Proponowany system monitorowania poziomu rezerw finansowych przez niezależny organ może, przy założeniu właściwej organizacji, stworzyć zakładom jądrowym podczas ich okresu eksploatacji warunki do zakumulowania funduszy wystarczających do sfinansowania przyjaznego dla środowiska procesu ich likwidacji, co powinno być naszym celem.

  Elena Băsescu (PPE) – (RO) Pani Przewodnicząca! Przyjmuję z zadowoleniem sporządzenie przedmiotowego sprawozdania mającego za tło zmianę globalnej polityki jądrowej i wniosek Komisji w sprawie dyrektywy w tej dziedzinie.

Jestem zmuszona nalegać, by uznano wagę sprawiedliwego stosowania zasady „zanieczyszczający płaci”, co znowu okazało się istotne w następstwie katastrofy w Japonii. Choć niski koszt czyni energię jądrową atrakcyjną, bezpieczeństwo pracowników i ludności cywilnej musi posiadać nadrzędne znaczenie. Dlatego popieram współpracę między państwami członkowskimi mającą na celu bezpieczne składowanie odpadów promieniotwórczych. Przejrzystość tego procesu obejmuje także aktywny udział społeczeństwa w określeniu lokalizacji składowiska i innych szczegółów. Regionalne programy badawcze w tej dziedzinie dowiodły już płynących z nich korzyści.

Sądzę również, że państwa członkowskie UE muszą także wspólnie wykorzystywać zakłady przerobu i składowania odpadów z elektrowni jądrowych.

  Miroslav Mikolášik (PPE) – (SK) Pani Przewodnicząca! Jestem bardzo zadowolony z tego, że dokonujemy postępu w dziedzinie gospodarki wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi, ustanawiania konkretnych wymogów, które zapewnią utrzymanie przez państwa członkowskie odpowiednich ram regulacyjnych i organizacyjnych oraz opracowania skutecznych krajowych planów postępowania od wytworzenia odpadu do jego składowania. W całym systemie istotne jest, by przepisy obejmowały zasadę przejrzystości, nadzór i kontrolę. Przyjmuję także z zadowoleniem wariant składowania w głębokich warstwach geologicznych, obejmujący zasadę odwracalności. Należy jednak zabezpieczyć wystarczające fundusze dla programów krajowych tak, by zanieczyszczający płacił, jestem zatem zadowolony, że znalazło to znaczące wzmocnienie w przedmiotowej dyrektywie, obejmując również odpowiednie odstraszające sankcje, które muszą być zapewnione w każdym systemie.

  Günther Oettinger, komisarz – (DE) Pani Przewodnicząca! Wystąpienia wskazują, że panie i panowie posłowie do Parlamentu Europejskiego szczegółowo przeczytali, przeanalizowali i ocenili wniosek. Nie sądzę, by był tu jakiś konflikt. Zgadzam się, że powinniśmy włączyć Państwa sugestie do procedury.

Uważamy, że ważny jest jeden punkt, który wspomniał pan poseł Swoboda, zagadnienie równych praw w odniesieniu do transgranicznego udziału społeczeństwa. Częste są przypadki, kiedy miejsca ostatecznego składowania i elektrownie jądrowe usytuowane są na obszarach w pobliżu granic krajowych, ze względów geologicznych lub innych, co oznacza, że z perspektywy unijnej istnieje potrzeba niepodzielnego, równorzędnego udziału obywateli, przejrzystości i stosownych praw obywateli.

Dziękuję Państwu bardzo za współpracę. Mam nadzieję, że uzyskamy Państwa poparcie jutro w głosowaniu tu, w Parlamencie.

  Romana Jordan Cizelj, sprawozdawczyni − (SL) Pani Przewodnicząca! Ja również jestem bardzo zadowolona z tego, że w debacie okazało się, że w wielu punktach zajmujemy podobne, prawie identyczne stanowiska, i że są to punkty kluczowe dla zapewnienia bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi.

Muszę też powiedzieć, że tym razem, w następstwie wypadku w Fukushimie, nasza praca była niezwykle trudna i jestem bardzo zadowolona, że pomimo tak trudnego czasu, tekst przyjęty przez Komisję Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) został przygotowany z zachowaniem odpowiedniego standardu i że nie daliśmy się wciągnąć w dyskusje ideologiczne.

Sądzę, że tam, gdzie się jednak różnimy, nie są to różnice takie, żeby zagroziły sprawozdaniu, a to jest bardzo pozytywne. Tak więc chciałabym, żeby przedmiotowe sprawozdanie i dyrektywa zostały jak najszybciej przyjęte, chciałabym też, żebyśmy wszyscy zaczęli ją wdrażać możliwie najszybciej. Oczywiście, zgadzam się z paniami i panami posłami, którzy wspominali, że Parlament Europejski ma jedynie funkcję doradczą, gdy idzie o sprawy energii jądrowej. Sądzę, że powinniśmy kiedyś odbyć bardzo poważną debatę na ten temat, a także poszukiwać wspólnego rozwiązania tej kwestii, ponieważ jest to kwestia demokracji.

Na koniec chciałabym podziękować wszystkim, którzy pomogli w przygotowaniu tego sprawozdania, a mianowicie: kontrsprawozdawcom, przede wszystkim w ITRE, a następnie sprawozdawcom i ich grupom, które sformułowały swoje opinie. Pragnę podziękować wszystkim posłom, którzy uczestniczyli w debatach i którzy złożyli poprawki, Radzie i Komisji Europejskiej – dobrze pracowaliśmy razem i wymienialiśmy się poglądami regularnie i we właściwym czasie. Muszę również oczywiście podziękować mojej asystentce, doradcy w mojej grupie politycznej i doradczyni w komisji ITRE.

  Przewodnicząca – Zamykam debatę.

Głosowanie odbędzie się w czwartek, 23 czerwca 2011 r.

Oświadczenia pisemne (art. 149 Regulaminu)

  Paolo Bartolozzi (PPE), na piśmie – (IT) Jako kontrsprawozdawca komisji opiniodawczej Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, a zatem śledząc ten temat szczególnie dokładnie, czuję się w obowiązku pogratulować Pani Poseł Jordan Cizelj bezcennej pracy, jaką wykonała. Pomimo trudności napotykanych w negocjacjach, wynikających zwłaszcza z bardzo delikatnego międzynarodowego kontekstu, w pracy zakończonej wnioskiem dotyczącym dyrektywy w sprawie postępowania z wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi udało się nakreślić spójne, zharmonizowane ramy prawne, zapewniające bezpieczne postępowanie z tym rodzajem odpadów, niezależnie od tego, jakie zastosowania i konsekwencje może mieć w przyszłości energia jądrowa. Uważam, że to jest właśnie mocna strona przedmiotowego wniosku. We wniosku zawarty jest apel do państw członkowskich o zagwarantowanie wyższych poziomów bezpieczeństwa, które będą również zgodne z międzynarodowymi normami bezpieczeństwa, o zwracanie baczniejszej uwagi na postępy nauki i techniki, szczególnie na zgodność z zasadą odwracalności, o położenie większego nacisku na ochronę środowiska i zdrowia ludzi oraz o zaangażowanie się w określanie odpowiedzialności zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”, wymogiem przejrzystości i zadaniami posiadaczy licencji.

  Ioan Enciu (S&D), na piśmie – Unia Europejska wytwarza ponad 40 tysięcy m3 odpadów promieniotwórczych rocznie, z czego 80 % stanowią krótkożyciowe niskoaktywne odpady promieniotwórcze a około 5 % długożyciowe niskoaktywne odpady promieniotwórcze. Ważne jest, że Unia wdroży dyrektywę w sprawie postępowania z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi. Rumunia należy do tych państw członkowskich, które opowiadają się za zachowaniem możliwości eksportu odpadów promieniotwórczych do państw trzecich. Wypalone paliwo z reaktorów badawczych w Rumunii należy albo zwrócić do kraju pochodzenia, Rosji lub Stanów Zjednoczonych, albo – w szczególnych przypadkach – eksportować do państw trzecich. Z tego powodu nie mogę poprzeć propozycji zakazu eksportu w przedmiotowym sprawozdaniu. Skoro energia jądrowa pozostanie w przyszłości częścią koszyka energetycznego państw członkowskich, ważne jest, by takie sprawozdanie zostało przyjęte na sesji plenarnej tego Parlamentu. Zużyte paliwo należy jak najszybciej przenieść z basenów na suche składowiska, a najwyższy priorytet należy przyznać najstarszym odpadom promieniotwórczym. Ponadto ważne jest, żeby obywatele mieli zaufanie do zasad rządzących bezpieczeństwem składowisk, a także do programów gospodarowania odpadami.

  Alajos Mészáros (PPE), na piśmie – (HU) Odpady promieniotwórcze wytwarzane są w całej Unii Europejskiej i obejmują również izotopy stosowane dla potrzeb medycyny, przemysłu, rolnictwa, badań, a nawet oświaty. Wciąż jednak wypalone paliwo powstaje najczęściej w elektrowniach jądrowych. Dwie technologie są obecnie stosowane do przetwarzania takich odpadów: albo ponowne wykorzystanie, albo ostateczne usunięcie. Odpady klasyfikuje się jako odpady nisko-, średnio- i wysokoaktywne, w zależności do poziomu ich aktywności. Klasyfikacja ta określa również, czy będą one podlegały składowaniu w przypowierzchniowych składowiskach, czy też składowaniu w głębokich warstwach geologicznych. Ostateczna odpowiedzialność za postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi spoczywa na państwach członkowskich. Jednakże większość państw członkowskich wciąż jeszcze nie podjęła najważniejszych decyzji co do ich zużytego paliwa. Niestety tylko w kilku miejscach funkcjonują dobrze zorganizowane programy ostatecznego usuwania odpadów promieniotwórczych. Potrzebne jest ciągłe zaangażowanie polityczne w długoterminowe gospodarowanie zużytym paliwem i odpadami promieniotwórczymi, w sposób umożliwiający jej wdrożenie na mocy możliwie najwyższej rangi przepisów o bezpieczeństwie. W celu ochrony obywateli państwa członkowskie muszą przyjąć wysokiej rangi przepisy krajowe w sprawie bezpieczeństwa jądrowego. Ponadto muszą zbudować system określający właściwości i uprawnienia organów krajowych w zakresie postępowania z odpadami promieniotwórczymi. Należy także zapewnić informacje dla społeczeństwa, ponieważ bardzo ważne jest, by członkowie społeczności posiadali stosowną wiedzę o wydarzeniach, jakie zachodzą wokół nich.

  Rovana Plumb (S&D), na piśmie – (RO) We wszystkich podejmowanych środkach należy zapewnić bezpieczeństwo ludności i środowiska. Popieram wdrażanie „kultury bezpieczeństwa”, która obejmuje wprowadzanie norm bezpieczeństwa, niezależnych i silnych organów regulacyjnych, odpowiednich zasobów finansowych i ludzkich oraz wystarczającej informacji dla społeczeństwa.

Informowanie społeczeństwa musi przebiegać w postaci przejrzystego procesu. Wzmaganie przejrzystości obejmuje również wyraźnie zdefiniowanie powinności organów władzy oraz stworzenie dobrze skonstruowanego i skoordynowanego systemu informowania społeczeństwa w celu pozyskania i utrzymania jego zaufania w kwestii postępowania z odpadami promieniotwórczymi powstającymi w procesach produkcyjnych wykorzystujących energię jądrową i w medycynie nuklearnej.

  Jutta Steinruck (S&D), na piśmie – (DE) Temat postępowania z wypalonym paliwem i odpadami promieniotwórczymi jest wielce aktualny. Ostatnie wydarzenia w Japonii raz jeszcze uwypukliły bezpośrednie zagrożenia, jakich doświadczają pracownicy i ludność, narażeni na działanie materiału promieniotwórczego.

W Europie mamy wiele ton odpadów promieniotwórczych, które ludzie muszą przemieszczać. Jestem zadowolona, że możemy budować fundamenty, które pomogą chronić zdrowie tych ludzi w całej Europie.

Przygotowaliśmy w Parlamencie sprawozdanie, oparte na sprawozdaniu technicznym Komisji, w którym położono główny nacisk na ludzi, w tym pracowników przedsiębiorstw transportowych i zakładów, którzy pracują z odpadami promieniotwórczymi, oraz pracowników w miejscach ostatecznego składowania. Dlatego członkowie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych skupili się na tych pracownikach, włączając do projektu środki bezpieczeństwa, środki ochrony zdrowia i szkolenie pracowników w zakresie odpadów promieniotwórczych. Względy ekonomiczne nie mogą nigdy mieć wyższego priorytetu niż zdrowie pracowników i ludności. Niezbędna jest nam zatem całościowa dokumentacja wszystkich odpadów i postępowania z nimi, obejmująca cały okres, kiedy pozostają one zagrożeniem dla ludzi i środowiska.

Jestem zadowolona, że tak wiele z naszych wymagań zostało uwzględnionych w końcowym sprawozdaniu Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii.

  Kathleen Van Brempt (S&D), na piśmie – (NL) Energia jądrowa jest tematem kontrowersyjnym i powoduje zażarte dyskusje w Parlamencie i pośród naszych grup. Fukushima wzbudziła tę debatę, a w rezultacie wiele osób drastycznie zmieniło swoje poglądy. To dobrze, że sprawą zajmujemy się w sposób pozwalający zarówno jej zwolennikom jak i przeciwnikom w Parlamencie na wypowiedzenie swoich poglądów. Niezależnie od naszego stanowiska w tej sprawie, problem odpadów promieniotwórczych jest rzeczywisty i musimy postępować z odpadami w sposób najlepszy i najbezpieczniejszy z możliwych. Dlatego przyjmuję z zadowoleniem przedmiotowe sprawozdanie, które stanowi wkład w bardziej rygorystyczną i bezpieczniejszą politykę postępowania z odpadami, traktuje równo każde państwo członkowskie i podkreśla odpowiedzialność spoczywającą na wytwórcach odpadów.

Popieram zasadę „zanieczyszczający płaci” i w żadnym wypadku nie powinniśmy wymigiwać się od spoczywającej na nas odpowiedzialności. Dlatego również apeluję o zakaz eksportu odpadów promieniotwórczych do państw trzecich. Nie jest to tylko kwestia etyki, ale też sprawa bezpieczeństwa i ochrony ludzi. Faktycznie nie mamy ani dostępu do odpadów, ani nie sprawujemy kontroli na polityką prowadzoną względem odpadów przez państwa trzecie. Jest to zagrożenie nie do przyjęcia. Musimy samodzielnie radzić sobie ze swoimi odpadami i przez rygorystyczne ustawodawstwo i wnioski wymagać, żeby działo się to w sposób najbezpieczniejszy i najbardziej optymalny z punktu widzenia techniki.